Dân chủ và phát triển

D©n chñ

vμ ph¸t triÓn

DÐmocratie et dÐveloppement/ Philippe Marchesin//

Revue Tiers Monde.- No 179.- Juillet.- Septembre.- 2004.- p.

487-513.

§ç S¸ng

l−îc thuËt

Quan hÖ gi÷a d©n chñ vµ ph¸t triÓn lµ mét ®Ò tµi quen thuéc, nh−ng hiÖn

®ang lµ vÊn ®Ò thêi sù mµ nhiÒu t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm ®Ò cËp ®Õn, nghiªn cøu

tõ nhiÒu gãc ®é. Bµi viÕt tæng hîp nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò

nµy trong suèt nöa cuèi thÕ kû XX, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¨m 1990, vµ mÊy n¨m

®Çu thÕ kû XXI.

Tr−íc khi xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a

d©n chñ vμ ph¸t triÓn, t¸c gi¶ xem xÐt

riªng tõng kh¸i niÖm. Theo «ng, mçi kh¸i

niÖm trªn ®Òu cã hai mÆt - lý thuyÕt vμ

thùc tiÔn, vμ v× thÕ ®· cã v« sè ®Þnh nghÜa

kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau vÒ c¸c

kh¸i niÖm nμy; t×nh tr¹ng phøc t¹p ®Õn

møc mét sè ng−êi chñ tr−¬ng lo¹i bá mäi

®Þnh nghÜa, xem d©n chñ nh− mét danh tõ

hoa mü khoa tr−¬ng ®Ó gäi tªn mét sù vËt

nμo ®ã kh«ng tån t¹i (Giovanni Sartori,

1993) hoÆc so s¸nh ph¸t triÓn víi mét ng«i

sao ®· t¾t mμ chóng ta cßn tr«ng thÊy ¸nh

s¸ng cña nã ngay c¶ khi nã ®· chÕt h¼n tõ

l©u (Hilbert Rest, 1996).

Nh−ng, ®Ó ph©n tÝch vÊn ®Ò mét c¸ch

s¸ng tá còng cÇn ph¶i dùa trªn mét ®Þnh

nghÜa nμo ®ã, nªn t¸c gi¶ ®Ò xuÊt mét

®Þnh nghÜa kh¶ dÜ chÊp nhËn ®−îc vÒ hai

kh¸i niÖm nμy; nã ®−îc rót ra tõ thùc tÕ

¸p dông hiÖn nay ë nhiÒu n−íc. Nh− vËy,

d©n chñ lμ mét chÕ ®é ®¹i diÖn, ®a nguyªn

vμ c¹nh tranh, cßn ph¸t triÓn lμ tËp hîp

cña nh÷ng tiÕn bé kinh tÕ, x· héi vμ v¨n

ho¸ (tr.488).

TiÕp ®ã, xem xÐt tËp hîp hai kh¸i niÖm

trªn trong quan hÖ cña chóng, t¸c gi¶

còng thÊy r»ng t×nh h×nh phøc t¹p kh«ng

kÐm: tham kh¶o trªn Internet cã tíi

173.000 ®¸p ¸n, song sù phøc t¹p chÝnh l¹i

ë chç sù t−¬ng t¸c gi÷a d©n chñ vμ ph¸t

triÓn cã rÊt nhiÒu ph−¬ng diÖn m¬ hå.

Theo t¸c gi¶, trong kho¶ng nöa thÕ kû

võa qua, ®· tån t¹i sù ®èi lËp cña hai m«

h×nh: m« h×nh theo chñ nghÜa ph¸t triÓn

vμ m« h×nh theo quan ®iÓm phô thuéc lÉn

nhau (paradigme dÐveloppementaliste et

de la dÐpendance). Vμo nh÷ng n¨m 60,

nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa ph¸t triÓn

kh¼ng ®Þnh tån t¹i mèi quan hÖ chÆt chÏ

gi÷a ph¸t triÓn vμ d©n chñ, vÝ dô nh− lý