Đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi đối với việc rèn luyện kĩ năng vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt cho học sinh trung học cơ sở ở kiểu văn bản tự sự

OAC DIEM TAM SINH l l I K TUOI DOI VOl VIEC REN LUYEN Kl NANG

O KIE U VA N BA N T U S U

O NGUYEN THI THU HANG

Tuoi thieu nien Id giai doqn phdt trien cua

tre tu 11 -15 tuoi, dang Id hqc sinh (HS) cap

THCS (Idp 6-9). Lua tuoi ndy cd mot vi tri

dqc biet trong thdi ki phdt trien cua tre em vi Id

thdi ki chuyen tiep giua tuoi tho sang tuoi trudng

thdnh; vd duqc gqi tdng nhung cdi ten nhu «thdi

ki qud dd", «tudi khd bdo", «tud'i khung hodng"...

Do vqy, khi xdy dyng he thdng bdi tap ren luyen

kT ndng (RLKN) van dyng ket hqp cdc phuang tnuc

bieu dqt (PTBD) cho HS THCS d kieu vdn ban ty sy

(VBTS) can chu y den yeu cau, myc tieu cua chuong

trinh, sdeh gido khoa; nhung quan trqng hon cd Id

phdi phu hop dqc diem tam, sinh li lua tuoi ndy.

1. Trudc het, khi xem xet ve cdu true cua

chuang trinh vd SGK Ngu vdn THCS, mot cdu

hdi duqc dqt ra: tqi sao den Idp 8 vd Idp 9 mdi

de ra yeu cau ket hqp cdc PTBD trong mot kieu

vdn ban ndi chung vd trong kieu VBTS ndi rieng?

De trd Idi cdu hdi ndy, chung ta can de cap den

dnh hudng cua dqc diem tdm sinh li lua tuoi.

Sy bien ddi ve mat gidi phdu sinh li d lua tudi

HS THCS dien ra vd cung mqnh me vd nhanh

chdng. Tuy nhien, sy bien ddi ndy Iqi khdng tuang

xung vdi viec bien ddi ve tu duy, kinh nghiem sdng

cho nen cdc em thudng de cd suy ngnT minh dd

«ld ngudi Idn" trong khi thyc re chua phdi nhu

vqy. Cam gidc ve sy trudng thdnh vd nhu cdu duqc

thua nhdn «ld ngudi Idn" dd dua den vdn de

«quyen hqn cua ngudi Idn" vd cdc em trong quan

he vdi nhau. Cdc em mong mudn hqn che quyen

hqn cua ngudi Idn, md rdng quyen hqn cua minh;

mudn ngudi Idn ton trqng nhdn cdch, phd'm gid,

tin tudng vd md rdng tinh dqc lap cua cdc em.

Chinh nguyen vqng ndy thuc day cdc em tich

cue hoqt dqng, chap nhdn nhung yeu cdu dao

due cua ngudi Idn vd phuong thuc hdnh vi trong

the gidi ngudi Idn khien cdc em xung ddng vdi vj

tri xd hdi tich eye; nhung mat khdc, cung khien

cdc em «chdng cy", khdng phuc tung nhung yeu

cdu cua ngudi Idn.

Dudi sy dnh hudng cua xu hudng «mudn Idm

ngudi Idn" ndy, thieu nien ludn cd chinh kien rd

rdng ve mot vdn de ndo dd cd lien quan trong

cudc sdng. Cdc em dd biet dung tren quan diem

cua cd nhdn de nhdn djnh, ddnh gid mot van de;

biet lap ludn gidi quyet van de mot cdch cd cdn

cu vd khdng cdn «de tin" nhu khi cdn nhd. Dqc

biet Id d cudi lua tudi ndy (Idp 8 vd Idp 9), cdc

em biet van dyng «li ludn vdo thyc tien", biet lay

nhung dieu quan sat duqc, nhung kinh nghiem

rieng cua minh de minh hoa kien thuc.

Ve cdu true tu duy, lua tudi HS THCS cd tu

duy ndi chung vd tu duy truu tuqng (dqc biet Id d

cudi lua tudi ndy) phdt trien mqnh ben cqnh viec

phdt trien tu duy hinh tuqng. Cdc em hieu duqc

cdc ddu hieu ban chd't cua ddi tuqng (mac du

khdng phdi luc ndo cung hieu duqc trqn ven vd

day du). Sy phdt trien cua tu duy truu tuqng cd

vai trd quyet djnh tdi viec RLKN ket hqp cua cdc

em. Trudc day, trong cudc sdng hdng ngay cung

nhu trong hqc tap, cdc em mdi chi duqc tiep xuc,

hinh thdnh vd hodn thien tung kT ndng rieng le,

nhung bay gid cung vdi sy phdt trien vuqt bqc cd

ve tu duy, the chd't, cdc em se dung trudc nhu cdu

phdi ket hqp cdc ki ndng Iqi vdi nhau de gidi

quyet todn dien mot van de ndo dd.

«KT ndng ket hqp" cd the duqc hieu Id khd

ndng cua con ngudi van dyng cd hieu qud kien

thuc (tu 2 loqi trd len - khai niem, cdch thuc,

phuang phdp) cung bd sung cho nhau de gidi

quyet mot nhiem vy mdi. Day Id mot ki ndng bqc

cao, chi xud't hien khi con ngudi dd thdnh thao

cdc kT ndng bd phdn vd cd nhu cdu gidi quyet

nhung nhiem vy phuc tap han.

Do ban chat cua ddi sdng, mdi con ngudi,

mdi sy viec Id sy tdng hda cua cdc kT ndng nen

chung ta ludn phdi van dyng cung luc rd't nhieu kT

ndng de gidi quyet mot van de bat ki trong cudc

* Truong Dai hoc sit pham - Dai hoc Thai Nguyen

Tap chi Giao due so 252 (ki 2 -1 a/2010