Đa Dạng Các Loài Ếch Cây Tại Khu Bảo Tồn Các Loại Hạt Trần Quý Hiếm Nam Động Tỉnh Thanh Hóa

1

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

KHOA QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG & MÔI TRƢỜNG

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐA DẠNG CÁC LOÀI CH CÂY

TẠI KHU BẢO TỒN CÁC LOẠI HẠT TRẦN QUÝ HI M NAM ĐỘNG,

TỈNH THANH HÓA

NGÀNH QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG

M SỐ 302

Giáo viên hướng dẫn : TS. Lưu Quang Vinh

Sinh viên thực hiện : Phạm Văn Thiện

Mã sinh viên : 1453021404

Lớp : K59B - QLTNR

Khoá học : 2014 - 2018

Hà Nội, 2018

i

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành chƣơng trình đào tạo đại học của Trƣờng Đại học Lâm

nghiệp, trong quá trình thực hiện và hoàn thành khóa luận, đƣợc sự đồng ý của

của Trƣờng Đại học Lâm nghiệp, Khoa Quản lý tài nguyên rừng và Môi trƣờng,

Bộ môn Động vật rừng, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài a dạng các o i ch

cây tại khu bảo tồn các oại hạt trần quý, hi m Nam ộng - tỉnh Thanh Hóa”.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo TS. Lƣu Quang Vinh,

ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi thực hiện nghiên cứu ngoài thực địa,

nghiên cứu ở phòng mẫu, chỉnh sửa bản thảo khóa luận và tạo mọi điều kiện tốt

nhất cho tôi trong quá trình thực hiện và hoàn thành khóa luận này. Xin cảm ơn

TS. Phạm Thế Cƣờng, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật; ThS. Hoàng Văn

Chung, Viện điều tra quy hoạch rừng, ngƣời cùng hƣỡng dẫn khoa học; anh Lò

Văn Oanh và anh Hà Văn Ngoạn, ngƣời đã hƣớng dẫn giúp đỡ tôi trong quá

trình nghiên cứu, điều tra ngoài thực địa và tạo điều kiện cho tôi trong quá trình

thực hiện hoàn thành khóa luận này.

Tôi xin trận trọng cảm ơn Hạt Kiểm lâm huyện Quan Hóa, Hạt Kiểm lâm

huyện Quan Sơn, cùng các cán bộ Kiểm lâm thuộc Khu bảo tồn Nam Động,

cùng nhóm nghiên cứu đã giúp đỡ tôi hoàn thành khóa luận này.

Tôi vô cùng biết ơn sự quan tâm, giúp đỡ, động viên từ thầy, cô, gia đình,

ngƣời thân, bạn bè trong quá trình thực hiện khóa luận.

Mặc dù bản thân đã cố gắng trong quá trình thực hiện đề tài, nhƣng do

thời tiết, thời gian thực tập, kinh nghiệm bản thân còn hạn chế nên không tránh

khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận đƣợc sự đóng góp ý kiến của thầy, cô và

các bạn để khóa luận đƣợc hoàn thiện hơn.

Cuối cùng, tôi xin cam đoan các kết quả, số liệu đƣợc trình bày trong

khóa luận là trung thực, khách quan./.

Xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, Ngày tháng 05 năm 2018.

Sinh viên thực hiện

Phạm Văn Thiện

ii

TÓM TẮT KHÓA LUẬN

1. Tên khóa luận

Đa dạng các loài ếch cây tại khu bảo tồn các loại hạt trần quý, hiếm Nam

Động - tỉnh Thanh Hóa”.

2. Giáo viên hƣớng dẫn TS. Lƣu Quang Vinh

3. Sinh viên thực hiện Phạm Văn Thiện

4. Mục tiêu khóa luận

- Xác định đƣợc thành phần loài Ếch cây tại KBT Nam Động.

- Đánh giá đƣợc tính đa dạng loài Ếch cây theo sinh cảnh, đai cao trong

khu vực và so sánh dữ liệu này với các khu vực có điều kiện tƣơng đồng.

- Tìm hiểu mối đe dọa đến các loài Ếch cây ở khu vực nghiên cứu.

- Đề xuất kiến nghị một số biện pháp bảo tồn các loài Ếch cây ở khu vực

nghiên cứu.

5. Nội dung nghiên cứu

- Xác định tính đa dạng loài Ếch cây trong KBT Nam Động.

- Mô tả các loài Ếch cây ghi nhận tại khu vực điều tra.

- Đánh giá sự phân bố của các loài theo đai độ cao và các dạng sinh cảnh

sống trong khu vực.

- Sự tƣơng đồng về đa dạng loài Ếch cây của KBT Nam Động và các

KBT khác có sinh cảnh tƣơng đồng ở Việt Nam

- Xác định giá trị bảo tồn các loài ếch cây tại khu vực điều tra.

- Các mối đe dọa đến các loài Ếch cây.

- Đề xuất các giải pháp bảo tồn, quản lý các loài ếch cây

6. Kết quả đạt đƣợc

(1) Kết quả đã ghi nhận mới 09 loài ếch cây cho trong tổng số 11 loài tại

KBT Nam Động, trong đó có 03 loài ghi nhận mới cho tỉnh Thanh Hóa bao

gồm: Ếch cây sần bắc bộ (Theloderma corticale), Ếch cây sần go-don

(Theloderma gordoni) và Ếch cây sần đỏ (Theloderma lateriticum). Các loài ghi

nhận thuộc 06 giống, trong đó giống Theloderma có số lƣợng loài nhiều nhất 04

iii

loài; giống Rhacophorus có 03 loài; giống Gracixalus có 01 loài; giống

Raochestes có 01 loài; giống Kurixalus có 01 loài; giống Polypedates có 01 loài.

(2) Sự phân bố thành phần các loài ếch cây theo đai cao và sinh cảnh ở

KBT khá đa dạng về cả thành phần loài và số lƣợng loài cụ thể nhƣ: ở đai cao từ

700 - <800 m là sinh cảnh chiếm đa số loài sinh sống và có một số loài quý hiếm

nhƣ: Ếch cây sần bắc bộ, Ếch cây sần go-don, Ếch cây sần đỏ. Đai cao > 1000 m

chỉ ghi nhận đƣợc 01 loài. Và sinh cảnh chiếm toàn bộ loài sinh sống là sinh

cảnh rừng trên núi đá vôi ít bị tác đông là sinh cảnh chiếm toàn bộ loài sinh

sống; sinh cảnh khe suối cũng là sinh cảnh có số loài sinh sông ít hơn chiếm 07

loài sinh sống ở sinh cảnh đó, và sinh cảnh đồng rƣợng và khu dân cƣ chỉ ghi

nhận 01 loài ếch cây sinh sống ở sinh cảnh đó.

(3) Kết quả so sánh về chỉ số tƣơng đồng SØrencen với 4 KBT có sinh cảnh

tƣơng đồng rừng trên núi đá vôi khác cho thấy KBT Nam Động có độ tƣơng đồng

cao nhất về thành phần loài với KBTTN Ngọc Sơn – Ngổ Luông và mức độ

tƣơng đồng thấp nhất về thành phần loài với KBTTN Vân Long.

(4) Trong số 11 loài Ếch cây ghi nhận đƣợc có 02 loài ghi trong SĐVN

(2007) ở mức EN (nguy cấp); 01 loài ghi trong Danh lục Đỏ IUCN (2017) ở bậc

VU (sẽ nguy cấp); có 03 loài đặc hữu của Việt Nam. Các loài đều đƣợc cung cấp

các đặc điểm hình thái và một số đặc điểm về sinh thái của các loài đƣợc ghi

nhận mới cho KBT Nam Động và cho tỉnh Thanh Hóa.

(5) Các mối đe dọa chính đến sinh cảnh, sự đa dạng ếch cây gồm: săn bắt

quá mức, mất sinh cảnh sống, và sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật. Luận văn đã

đề xuất đƣợc các giải pháp quản lý và bảo tồn khu hệ ếch nhái nói chung và các

loài ếch cây nói riêng bao gồm: Ếch cây sần bắc bộ (Theloderma corticale), Ếch

cây sần go-don (Theloderma gordoni); Ếch cây sần đỏ (Theloderma

lateriticum); Nhái cây quang (Gracixalus quangi).

Hà Nội, ngày 10 tháng 05 năm 2018

Sinh viên

Phạm Văn Thiện

iv

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................i

TÓM TẮT KHÓA LUẬN ....................................................................................ii

MỤC LỤC............................................................................................................iv

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT..............................................................................vii

DANH MỤC BẢNG..........................................................................................viii

DANH MỤC BIỂU.............................................................................................vii

DANH MỤC HÌNH .............................................................................................ix

ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................................................... 1

PHẦN I TỔNG QUAN VỀ CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................... 3

1.1.Phân loại và đa dạng họ Ếch cây..................................................................... 3

1.2.Lƣợc sử nghiên cứu các loài Ếch nhái ở Việt Nam ........................................ 3

1.3.Tình hình nghiên cứu các loài Ếch nhái tại KBT Nam Động......................... 4

PHẦN II ĐẶC ĐIỂM KHU V C NGHIÊN CỨU .............................................. 5

2.1.Quá trình hình thành KBT Nam Động............................................................ 5

2.2.Điều kiện tự nhiên........................................................................................... 5

2.2.1. Vị trí địa lý .................................................................................................. 5

2.2.2. Địa hình, địa mạo ........................................................................................ 6

2.2.3. Khí hậu và thủy văn .................................................................................... 6

2.2.4. Đất đai, thổ nhƣỡng..................................................................................... 7

2.3 Điều kiện kinh tế - xã hội................................................................................ 7

2.3.1. Tình hình kinh tế ......................................................................................... 7

2.3.2. Dân số và lao động...................................................................................... 8

2.3.3. Văn hóa – giáo dục.................................................................................... 10

2.3.4. Y tế ............................................................................................................ 10

PHẦN III MỤC TIÊU, Đ I TƢ NG, N I DUNG, PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU .................................................................................................................... 11

v

3.1. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................... 11

3.1.1. Mục tiêu chung.......................................................................................... 11

3.1.2. Mục tiêu cụ thể.......................................................................................... 11

3.2. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu.................................................................... 11

3.3. Nội dung nghiên cứu.................................................................................... 11

3.3.1. Xác định tính đa dạng loài Ếch cây trong KBT Nam Động. .................... 11

3.3.2. Mô tả các loài Ếch cây ghi nhận tại khu vực điều tra............................... 12

3.3.3. Đánh giá sự phân bố của các loài theo đai độ cao và các dạng sinh cảnh

sống trong khu vực.............................................................................................. 12

3.3.4. Sự tƣơng đồng về đa dạng loài Ếch cây của KBT Nam Động và các KBT

khác có sinh cảnh tƣơng đồng ở Việt Nam......................................................... 12

3.3.5. Xác định giá trị bảo tồn các loài ếch cây tại khu vực điều tra. ................. 12

3.3.6. Các mối đe dọa đến các loài Ếch cây........................................................ 12

3.3.7. Đề xuất các giải pháp bảo tồn, quản lý các loài ếch cây........................... 12

3.4. Phƣơng pháp nghiên cứu.............................................................................. 12

3.4.1. Công tác chuẩn bị...................................................................................... 12

3.4.2. Phƣơng pháp điều tra ngoại nghiệp........................................................... 13

3.4.3. Phân tích mẫu vật và định loại .................................................................. 16

PHẦN IV KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................. 19

4.1. Sự đa dạng về thành phần loài và đặc điểm phân bố của các loài ếch cây ở

KBT Nam Động .................................................................................................. 19

4.1.1. Sự đa dạng loài.......................................................................................... 19

4.1.2. Mô tả các loài Ếch cây đƣợc ghi nhận mới tại KBT Nam Động.............. 20

4.1.3. Đánh giá sự phân bố của các loài ếch cây theo đai cao và các dạng sinh

cảnh sống trong khu vực nghiên cứu. ................................................................. 39

4.2. Sự tƣơng đồng về đa dạng loài Ếch cây của KBT Nam Động và các KBT

khác có sinh cảnh tƣơng đồng ở Việt Nam......................................................... 41