cụ thể hoá vị trí kinh tế của chính phủ ở nước chxhcn việt nam trong giai đoạn “từng bước công

TiÓu luËn kinh tÕ vÜ m«

lêi më ®Çu

Kinh tÕ thÞ trêng tõng lµ ®éng lùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t b¶n ph¸t

triÓn v« cïng nhanh chãng tõ khi nã ra ®êi.Thùc tÕ ®· chøng minh c¬ chÕ

thÞ trêng lµm cho nÒn kinh tÕ trë nªn n¨ng ®éng vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh

tÕ cao.NÒn kinh tÕ thÞ trêng lu«n lµ sù c¹nh tranh gi· c¸c h·ng s¶n xuÊt víi

nhau, do ®ã hä ph¶i lu«n t×m tßi, s¸ng t¹o c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi ®Ó

mang l¹i lîi nhuËn cao trong kinh doanh.ChÝnh v× thÕ nã lµm cho nÒn kinh

tÕ cña ®Êt níc ngµy cµng ph¸t triÓn vµ phån thÞnh. Tuy nhiªn c¬ chÕ thÞ tr￾êng kh«ng ph¶i lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ hoµn h¶o mµ nã mang trªn m×nh

mÆt tr¸i cña nã nh: sù c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o, vÊn ®Ò ngo¹i øng, sù

ph©n ho¸ giaï nghÌo…vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi kh¸c. ChÝnh v× vËy, Nhµ níc ®·

tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ ®Ó gi¶m nhÑ hoÆc kh¾c

phôc nh÷ng hËu qu¶ cña nã.Nhng trªn thùc tÕ kh«ng thÓ tån t¹i mét nÒn

kinh tÕ chØ ®îc ®iÒu hµnh b»ng mÖnh lÖnh vµ còng kh«ng cã nÒn kinh tÕ

nµo ho¹t ®éng trªn c¬ së tù nguyÖn.ChÝnh phñ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh ®îc

vai trß cña m×nh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt lµ ®èi

víi ViÖt Nam- mét níc míi chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao

cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®IÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc nªn cßn

cã nhiÒu míi mÎ vµ bì ngì nªn chãnh phñ ViÖt Nam l¹i cµng cã vai trß to

lín trong viÖc h¬ng nÒn kinh tÕ ®i theo ®óng môc tiªu ®· chän. Víi hiÓu

biÕt cña mét sinh viªn míi ®îc híng dÉn häc tËp m«n nµy, em xin ®îc

tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ vai trß vµ c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n

chÝnh phñ trong ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ ®ång th¬× liªn hÖ ®Õn vÞ trÝ

kinh tÕ cña chÝnh phñ ë níc Céng hoµ XHCN ViÖt Nam trong giai ®o¹n

“tõng bíc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt” níc.

TiÓu luËn kinh tÕ vÜ m«

PhÇn I

vai trß vµ c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña chÝnh phñ trong

®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ

1.Môc tiªu cña kinh tÕ vÜ m«:

C¸c quèc gia ®Òu lu«n lu«n híng vÒ môc tiªu chÝnh lµ: s¶n lîng cao, c«ng ¨n

viÖc lµm ®Çy ®ñ, æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ c¸n c©n ngo¹i th¬ng

Môc tiªu thø 1: lµ s¶n lîng cao c¶ trªn thùc tÕ lÉn tiÒm n¨ng. “Ngµy nay, thíc ®o

cuèi cïng ®Ó ®¸nh gi¸ thµnh c«ng kinh tÕ, lµ kh¶ n¨ng cña mét níc ®Ó t¹o ra s¶n l￾îng cao vµ t¨ng nhanh ®îc s¶n lîng hµng ho¸ vµ dÞch vô kinh tÕ” <Paul

Samuelson>. Cã nghÜa lµ tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ ë møc cao.

Môc tiªu thø 2: lµ c«ng ¨n viÖc lµm ë møc cao vµ thÊt nghiÖp thÊp ë møc thÊt

nghiÖp tù nhiªn. Bëi v× mét quèc gia cµng t¹o ra ®îc nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm th× nÒn

kinh tÕ ®ã ®ang ë trong thêi kú ph¸t triÓn cao.

Môc tiªu thø 3: lµ æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ tû lÖ l¹m ph¸t thÊp. ¤n ®Þnh gi¸ c¶ lµ lµm

cho sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ lµ kh«ng línvµ kh«ng ®ét ngét ®Ó giíi kinh doanh cã

thÓ ®o¸n ®îc nh»m ®Þnh híng ®Çu t cho m×nh. Khi gi¸ c¶ cña tÊt c¶ hµng ho¸ ®ång

lo¹t t¨ng lªn th× ngêi ta gäi lµ l¹m ph¸t. C¸c quèc gia lu«n muè duy tr× tû lÖ l¹m

ph¸t ë møc mét con sè hoÆc hai con sè ë møc thÊp cã thÓ chÊp nhËn ®îc, c¸c chÝnh

phñ t×m mäi c¸ch ®Ó gi÷ tû lÖ l¹m ph¸t dao ®éng quanh tû lÖ l¹m ph¸t nãi trªn.

Môc tiªu thø 4: C©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, æn ®Þn tû gi¸ hèi ®o¸i.

HÇu hÕt nÒn kinh tÕ cña c¸c níc ®Òu lµ nÒn kinh tÕ më cöa, bu«n b¸n víi níc ngoµi

do ®ã lu«n tån t¹i viÖc xuÊt-nhËp khÈu hµng ho¸ hoÆc vay mîn gi÷a c¸c níc... C©n

b»ng c¸n c©n thanh to¸n vµ æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i nh»m lµm cho c¸n c©n h¬ng m¹i

kh«ng cã nh÷ng “có sèc “lín .

2. C¸c chøc n¨ng kinh tÕ c¬ b¶n cña chÝnh phñ:

Khi th¶o luËn vai trß cña chÝnh phñ, chóng ta thêng ®¬ng chÊp nhËn r»ng

chÝnh phñ lµ ngêi ®Ò ra luËt lÖ ®i ®êng. §Ó kh¼ng ®Þnh vai trß cña m×nh chÝnh phñ

thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña m×nh.

a- HiÖu qu¶: Thùc tÕ ë c¸c níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng trªn ®«i khi còng chÞu

thÊt b¹i thÞ trêng. ¥ hÖ thèng kinh tÕ c¹nh tranh, nhiÒu nhµ s¶n xuÊt ®¬n gi¶n

kh«ng biÕt kü thuËt s¶n xuÊt rÎ nhÊt, vµ chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng h¹ xuèng møc tèi

thiÓu ®îc. Trªn thÞ trêng thùc tÕ, mét doanh nghiÖp cã thÓ cã l·i b»ng c¸ch gi÷ gi¸

cao còng nh b»ng c¸ch gi÷ møc s¶n xuÊt cao. Trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c cã rÊt

nhiÒu t¸c ®éng bªn ngoµi, v× « nhiÔm ®éc h¹i hoÆc v× kiÕn thøc quÝ gi¸, ®èi víi c¸c

nhµ doanh nghiÖp kh¸c hoÆc ngêi tiªu dïng. Trong mçi mét trêng hîp nµy, mét thÊt

b¹i thÞ trêng dÉn ®Õn s¶n xuÊt kh«ng hiÖu qu¶ hoÆc tiªu dïng kh«ng hiÖu qu¶, vµ ë

TiÓu luËn kinh tÕ vÜ m«

®©y, chÝnh phñ cã thÓ ®ãng vai trß ch÷a bÖnh. Nhng trong khi ®¸nh gi¸ vai trß cña

chÝnh phñ ch÷a bÖnh kinh tÕ, chóng ta còng ph¶i c¶nh gi¸c víi “ nh÷ng thÊt b¹i cña

chÝnh phñ “- ®ã lµ t×nh huèng chÝnh phñ g©y thªm bÖnh hoÆc lµm cho bÖnh trÇm

träng thªm.

C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o. Mét sai lÖch nghiªm träng cña c¹nh tranh hoµn

h¶o lµ c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o hoÆc nh©n tè ®éc quyÒn.

Chóng ta ph¶i lu«n lu«n nhí ®Þnh nghÜa chinnhs x¸c cña nhµ kinh tÕ vÒ “ngêi

c¹nh tranh hoµn h¶o “. Míi chØ cã mét vµi ®Þch thñ cha ®ñ cã c¹nh tranh hoµn h¶o.

§Þnh nghÜa kinh tÕ vÒ c¹nh tranh hoµn h¶o trªn mét thÞ trêng lµ cã ®ñ mét sè lîng

doanh nghiÖp hoÆc møc ®é c¹nh tranh ®Õn møc kh«ng cã mét doanh nghiÖp nµo cã

thÓ ¶nh hëng ®Õn gi¸ c¶ cña hµng ho¸ ®ã. Mét “ ngêi c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o “

lµ mét ngêi mµ hµnh ®éng cã thÓ ¶nh hëng ®Õn gi¸ cña mét mÆt hµng. Thùc tÕ, ®iÒu

nµy cã nghÜa lµ hÇu hÕt c¸c «ng chñ doanh nghiÖp, cã lÏ trõ sè hµng triÖu nhµ n«ng

mµ tõng ngêi mét s¶n xuÊt ra mét phÇn kh«ng ®¸ng kÓ trong toµn bé thu ho¹ch,

®Òu lµ nh÷ng ngêi c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o. ¥ ®Çu cùc c¹nh tranh kh«ng hoµn

h¶o lµ nhµ ®éc quyÒn, ngêi duy nhÊt cung cÊp mét mÆt hµng cô thÓ.

Toµn bé sinh ho¹t kinh tÕ lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸c nh©n tè ®éc quyÒn vµ c¹nh

tranh. C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o chø kh«ng ph¶i c¹nh tranh hoµn h¶o lµ h×nh th¸i

chÝnh. Nhng nãi r»ng, Mét doanh nghiÖp cã thÓ t¸c ®éng tíi gi¸ c¶ s¶n phÈm cña

m×nh kh«ng cã nghÜa lµ “ ®éc tµi “. PhÇn sau chóng ta sÏ thÊy râ, mét doanh nghiÖp

kh«ng thÓ ®Þnh gi¸ hµng hoµn toµn theo ý muèn riªng mµ vÉn cã l·i. Doanh nghiÖp

®ã ph¶i tÝnh ®Õn gi¸ cña c¸c hµng cã thÓ thay thÕ cho hµng cña m×nh. ThËm chÝ nÕu

doanh nghiÖp ®ã s¶n xuÊt ra mét lo¹i dÇu ®èt ®· cã m¸c víi nh÷ng ®Æc tÝnh ®éc

®¸o, hä vÉn ph¶i tÝnh ®Õn gi¸ cña c¸c lo¹i dÇu ®èt kh¸c còng nh gi¸ cña cñi, khÝ ®èt

vµ chÊt c¸ch nhiÖt. Nh vËy, søc m¹nh kinh tÕ cña nh÷ng ngêi c¹nh tranh kh«ng

hoµn h¶o lu«n bÞ kiÒm chÕ phÇn nµo.

C¸c «ng chñ doanh nghiÖp vµ c«ng nh©n võa a võa ghÐt c¹nh tranh khi nã

gióp chóng ta më réng thÞ trêng. Nhng chóng ta gäi nã lµ “ cã tÝnh chÊt ®ôc ®Ïo”, “

kh«ng c«ng b»ng “ hoÆc “ tai h¹i “ khi ®èi thñ c¹nh tranh cña ta lµm chóng ta

chónh ta mÊt lîi nhuËn. Nh÷ng c«ng nh©n sèng phô thuéc vµo gi¸ b¸n søc lao ®éng

cña m×nh trªn thÞ trêng cã thÓ lµ nh÷ng ngêi ®Çu tiªn la ã khi c¹nh tranh níc ngoµi

®e do¹ tiÒn l¬ng cña hä ë trong níc.

Khi søc m¹nh ®éc quyÒn- tøc lµ khi mét doanh nghiÖp lín cã kh¶ n¨ng t¸c

®éng ®Õn gi¸ c¶ ë mét thÞ trêng nµo ®ã- thùc sù trë thµnh quan träng vÒ kinh tÕ,

chóng ta sÏ thÊy gi¸ c¶ cao h¬n møc hiÖu qu¶, kiÓu mÉu mÐo mã vÒ cÇu vµ s¶n

xuÊt, vµ lîi nhuËn siªu thêng. Nh÷ng lîi nhuËn nµy cã thÓ bÞ biÕn thµnh ®iÒu qu¶ng

c¸o lõa dèi hoÆc lµ thËm chÝ cã thÓ mua ¶nh hëng vµ sù b¶o hé cña ngµnh lËp ph¸p.

ChÝnh phñ kh«ng coi mäi ho¹t ®éng cña ®éc quyÒn lµ tÊt yÕu. Tõ nh÷ng n¨m

1890 chÝnh phñ Liªn bang ®· ra c¸c luËt chèng ®éc quyÒn vµ luËt lÖ kinh tÕ ®Ó t¨ng

hiÖu lùc cña hÖ thèng thÞ trêng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o cña chóng ta.