Công tác giám sát trong Đảng giai đoạn hiện nay

Häc viÖn ChÝnh trÞ – hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh

___________________

B¸o c¸o tæng hîp kÕt qu¶ nghiªn cøu

®Ò tµi cÊp bé n¨m 2007

c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng

giai ®o¹n hiÖn nay

C¬ quan chñ tr× : ViÖn X©y dùng §¶ng

Chñ nhiÖm ®Ò tµi : TS. ®Æng ®×nh phó

Th− ký khoa häc : Th.S. TrÇn Duy H−ng

6768

28/3/2007

Hµ Néi - 2008

Ban biªn so¹n

1. TS. §Æng §×nh Phó (Chñ biªn)

2. Ths. TrÇn Duy H−ng

Danh s¸ch thµnh viªn chÝnh nghiªn cøu ®Ò tµi

(xÕp theo ABC)

TT Hä vµ tªn C¬ quan c«ng t¸c

1 TS. Ph¹m Ngäc Anh Häc viÖn CT-HC QG Hå ChÝ Minh

2 NguyÔn ThÞ B¹ch ViÖn X©y dùng §¶ng

3 Ths. Lª V¨n C−êng ViÖn X©y dùng §¶ng

4 GS, TS. NguyÔn ThÞ Doan V¨n phßng Chñ tÞch n−íc

5 Hµ H÷u §øc Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng

6 Ths. §inh Ngäc Giang ViÖn X©y dùng §¶ng

7 TS. Lª TiÕn Hµo Thanh tra ChÝnh phñ

8 TrÇn ThÞ HiÒn Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng

9 GS. §Æng Xu©n Kú Héi ®ång Lý luËn Trung −¬ng

10 Vò Ngäc L©n Ban D©n vËn Trung −¬ng

11 D−¬ng ThÞ Mai Uû ban KiÓm tra TØnh uû NghÖ An

12 Ths. Lª Minh S¬n Tr−êng ChÝnh trÞ tØnh B×nh §Þnh

13 GS,TS. M¹ch Quang Th¾ng Häc viÖn CT-HC QG Hå ChÝ Minh

14 Ths. Ph¹m TÊt Th¾ng ViÖn X©y dùng §¶ng

15 T« Quang Thu Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng

16 Hµ Quèc TrÞ Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng

17 Cao V¨n Thèng Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng

Ký hiÖu c¸c ch÷ viÕt t¾t

1. BCH : Ban ChÊp hµnh

2. BTV : Ban Th−êng vô

3. CTQG : ChÝnh trÞ Quèc gia

4. Nxb : Nhµ xuÊt b¶n

5. UBKT : Uû ban KiÓm tra

6. UBND : Uû ban Nh©n d©n

Môc lôc Trang

Më ®Çu 1

Ch−¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t

trong §¶ng 11

1.1. Quan niÖm vÒ gi¸m s¸t trong §¶ng 11

1.2. VÞ trÝ, vai trß gi¸m s¸t trong §¶ng 20

1.3. Néi dung, nguyªn t¾c gi¸m s¸t trong §¶ng 29

Ch−¬ng 2: C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng hiÖn nay- Thùc tr¹ng,

nguyªn nh©n, kinh nghiÖm vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra 32

2.1. C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng tr−íc §¹i héi X 32

2.2. C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng tõ §¹i héi X ®Õn nay 63

Ch−¬ng 3: Ph−¬ng h−íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu t¨ng c−êng

c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng giai ®o¹n hiÖn nay 98

3.1. Dù b¸o nh÷ng nh©n tè thuËn lîi vµ khã kh¨n t¸c ®éng ®Õn gi¸m

s¸t trong §¶ng 98

3.2. Quan ®iÓm vµ ®Þnh h−íng t¨ng c−êng gi¸m s¸t trong §¶ng 116

3.3. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu 128

3.3.1. T¹o chuyÓn biÕn m¹nh mÏ, n©ng cao nhËn thøc, tr¸ch nhiÖm

cña c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, UBKT c¸c cÊp, c¸n bé, ®¶ng

viªn vµ nh©n d©n tr−íc nhÊt lµ ng−êi ®øng ®Çu cÊp uû 128

3.3.2. X©y dùng vµ hoµn thiÖn chÕ ®é gi¸m s¸t, c¬ chÕ gi¸m s¸t

trong §¶ng 140

3.3.3. Më réng d©n chñ trong §¶ng lµ c¬ së, ®iÒu kiÖn t¨ng c−êng

gi¸m s¸t trong §¶ng 152

3.3.4. N©ng cao vÞ thÕ, vai trß cña UBKT c¸c cÊp lµ c¬ quan

chuyªn tr¸ch, lùc l−îng nßng cèt cïng toµn §¶ng thùc hiÖn

gi¸m s¸t trong §¶ng 157

3.3.5. §æi míi nhËn thøc, t¨ng c−êng gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng cÊp

trªn vµ c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt nhÊt lµ cÊp Trung −¬ng 171

3.3.6. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ phèi hîp gi¸m s¸t trong

§¶ng vµ gi¸m s¸t ngoµi §¶ng 182

3.3.7. N©ng cao hiÖu qu¶ phèi hîp c«ng t¸c gi÷a UBKT cña cÊp uû

®¶ng vµ thanh tra nhµ n−íc cïng cÊp 188

KÕt luËn 200

S¶n phÈm nghiªn cøu ®Ò tµi 201

Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 202

1

Më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

Gi¸m s¸t lµ c«ng viÖc kh«ng thÓ thiÕu, diÔn ra trong tÊt c¶ c¸c kh©u cña

quy tr×nh l·nh ®¹o vµ qu¶n lý. Tõ rÊt sím, §¶ng ta ®· quan t©m ®Õn c«ng viÖc

gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn vµ c¸c c¬ quan trong hÖ thèng

chÝnh trÞ. Ngay trong §iÒu lÖ §¶ng (söa ®æi) t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn

thø III cña §¶ng (n¨m 1960) ®· yªu cÇu: "Ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra

vµ gi¸m s¸t cña §¶ng ®èi víi c¸n bé vµ c¬ quan nhµ n−íc, gi÷ g×n kû luËt

nghiªm minh, xö lý thÝch ®¸ng ®èi víi nh÷ng phÇn tö quan liªu g©y t¸c h¹i

nghiªm träng cho §¶ng vµ Nhµ n−íc". Trong §iÒu lÖ §¶ng Céng s¶n ViÖt

Nam c¸c kho¸ VIII, IX còng ghi: "... §¶ng chÞu sù gi¸m s¸t cña nh©n d©n" ...

Do ®ã, §¶ng cÇn c¶ "sù gi¸m s¸t néi bé §¶ng" vµ c¶ "chÞu sù gi¸m s¸t cña

nh©n d©n" sÏ gióp cho viÖc t¨ng c−êng kû c−¬ng, kû luËt cña §¶ng, n©ng cao

n¨ng lùc l·nh ®¹o vµ søc chiÕn ®Êu cña tæ chøc ®¶ng vµ ®éi ngò ®¶ng viªn.

B−íc vµo thêi kú ®æi míi ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc, bªn c¹nh

nh÷ng thµnh tùu rÊt quan träng ®· ®¹t ®−îc, do t¸c ®éng tiªu cùc cña mÆt tr¸i

cña c¬ chÕ thÞ tr−êng cïng sù thiÕu th−êng xuyªn rÌn luyÖn tu d−ìng, nªn mét

bé phËn c¸n bé, ®¶ng viªn vµ c¶ mét sè tæ chøc ®¶ng ®· béc lé nh÷ng mÆt yÕu

kÐm. Tæ chøc ®¶ng ë nhiÒu n¬i chÊp hµnh c¸c nguyªn t¾c cña §¶ng, tr−íc hÕt

lµ nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ ch−a nghiªm, sinh ho¹t láng lÎo; ®Êu tranh tù

phª b×nh vµ phª b×nh gi¶m sót, søc chiÕn ®Êu yÕu dÉn ®Õn vi ph¹m kû luËt.

NhiÒu tæ chøc c¬ së vµ chi bé kh«ng ®ñ søc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p

n¶y sinh tõ c¬ së, c¸ biÖt cßn tª liÖt, mÊt søc chiÕn ®Êu. C«ng t¸c kiÓm tra,

qu¶n lý c¸n bé, ®¶ng viªn thùc hiÖn mét c¸ch chiÕu lÖ. NhiÒu cÊp uû, tæ chøc

®¶ng ch−a coi träng c«ng t¸c kiÓm tra, coi c«ng t¸c nµy lµ cña uû ban kiÓm tra

chø kh«ng ph¶i cña chÝnh b¶n th©n cÊp uû. B¸o c¸o tæng kÕt 20 n¨m ®æi míi

®· chØ râ: "Cßn t×nh tr¹ng nãi mµ kh«ng lµm, ra nghÞ quyÕt mµ kh«ng thùc

hiÖn hoÆc thùc hiÖn nöa vêi. ViÖc theo dâi kiÓm tra, ®«n ®èc triÓn khai nghÞ

quyÕt lµm ch−a tèt; viÖc xö lý sai ph¹m trong thùc hiÖn nghÞ quyÕt ch−a

nghiªm" [tr.125]. Mét bé phËn kh«ng nhá c¸n bé, ®¶ng viªn phai nh¹t lý

2

t−ëng, tÝnh §¶ng yÕu, gi¶m sót ý chÝ chiÕn ®Êu, ng¹i tu d−ìng, rÌn luyÖn, ch¹y

theo lèi sèng thùc dông, vÞ kû dÉn ®Õn suy tho¸i vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc

vµ lèi sèng; t×nh tr¹ng c¬ héi, chñ nghÜa c¸ nh©n, mÊt ®oµn kÕt cña mét bé

phËn c¸n bé, ®¶ng viªn lµm gi¶m sót uy tÝn cña §¶ng, lµm xãi mßn niÒm tin

cña nh©n d©n, ®ang trë thµnh mét trong nh÷ng nguy c¬ lín nhÊt hiÖn nay. "Do

cuéc vËn ®éng x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng ch−a t¹o ®−îc chuyÓn biÕn c¬ b¶n

nªn cã thÓ nãi "nguy c¬ tham nhòng, quan liªu" ®· næi lªn nh− lµ mét mèi de

do¹ sù tån vong cña §¶ng vµ chÕ ®é" [tr.123].

Tõ nh÷ng kÕt qu¶ kiÓm tra thêi gian qua cho thÊy hÇu hÕt c¸c cÊp, c¸c

ngµnh, c¸c lÜnh vùc ®−îc kiÓm tra ®Òu cã vi ph¹m, ®¸ng chó ý lµ t×nh tr¹ng

tham nhòng, quan liªu, l·ng phÝ, thiÕu tr¸ch nhiÖm, bu«ng láng qu¶n lý, cè ý

lµm tr¸i ... ®ang x¶y ra trÇm träng vµ ngµy cµng gia t¨ng, ®· x¶y ra trong thêi

gian dµi hoÆc ®· l©u nh−ng Ýt ®−îc ph¸t hiÖn, kiÓm tra lµm râ; nhiÒu c¸n bé

chñ chèt ®Ó vî con, ng−êi th©n lîi dông chøc vô quyÒn h¹n trôc lîi, lµm giµu

bÊt chÝnh. Néi dung, tÝnh chÊt, møc ®é vi ph¹m ngµy cµng nghiªm träng, phøc

t¹p, tinh vi, cã tæ chøc, liªn quan ®Õn nhiÒu cÊp, nhiÒu ngµnh, nhiÒu ng−êi,

nÕu ph¸t hiÖn ®−îc vµ tiÕn hµnh kiÓm tra, thanh tra, ®iÒu tra th× cã viÖc, cã vô

cßn bÞ can thiÖp tõ nhiÒu phÝa, g©y khã kh¨n cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng. Mét

sè vô vi ph¹m nghiªm träng nh−ng ch−a ®−îc c¸c c¬ quan chøc n¨ng gi¸m

s¸t, kiÓm tra ph¸t hiÖn kÞp thêi nªn ®· bá lät vi ph¹m. B¸o c¸o tæng kÕt 20

n¨m ®æi míi chØ râ: "Vai trß gi¸m s¸t, ph¶n biÖn cña c¸c ban cña §¶ng, MÆt

trËn Tæ quèc, c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n cßn yÕu; ch−a cã c¬ chÕ hîp lý ®Ó ph¸t

huy vai trß cña c¸c bé phËn nµy" [tr.126]. Do bu«ng láng viÖc kiÓm tra, gi¸m

s¸t nªn ch−a chñ ®éng ng¨n chÆn vi ph¹m trong §¶ng.

Tõ t×nh h×nh trªn, ®ßi hái §¶ng ph¶i tiÕp tôc tù ®æi míi, tù chØnh ®èn ®Ó

x©y dùng tæ chøc ®¶ng vµ ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn ngang tÇm víi yªu cÇu

cña nhiÖm vô c¸ch m¹ng trong giai ®o¹n míi, nhÊt lµ khi chóng ta tiÕp tôc

thùc hiÖn x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN c¶ vÒ chiÒu réng

vµ chiÒu s©u, ch¾c ch¾n sÏ cã nhiÒu khã kh¨n, trë ng¹i, th¸ch thøc, nguy c¬

míi trong ®iÒu kiÖn mét ®¶ng céng s¶n duy nhÊt cÇm quyÒn. §Ó ®¹t ®−îc môc

tiªu nãi trªn, nhÊt thiÕt ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c x©y dùng §¶ng, c«ng t¸c

3

kiÓm tra, gi¸m s¸t lµ mét néi dung quan träng cÇn ®−îc ®Èy m¹nh.

Tõ tr−íc §¹i héi X cña §¶ng, c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, ñy ban kiÓm tra

c¸c cÊp chñ yÕu thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô kiÓm tra cßn chøc n¨ng,

nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §iÒu lÖ §¶ng chØ quy ®Þnh "§¶ng chÞu sù gi¸m s¸t

cña nh©n d©n", ch−a quy ®Þnh cô thÓ viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m

s¸t cña c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn. Nh−ng trong thùc tÕ c¸c cÊp uû

(kÓ c¶ Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng, Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th−), tæ chøc ®¶ng, uû

ban kiÓm tra c¸c cÊp vµ ®¶ng viªn ®· vµ ®ang thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô

gi¸m s¸t. Riªng uû ban kiÓm tra c¸c cÊp th× viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm

vô gi¸m s¸t víi ph¹m vi, ®èi t−îng, néi dung cßn hÑp. Tuy nhiªn, nhiÖm vô

nµy ch−a ®−îc x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng vµ ch−a ®−îc thùc hiÖn theo mét

ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch còng nh− quy tr×nh, ph−¬ng ph¸p cô thÓ vµ ®Æc biÖt

ch−a bè trÝ lùc l−îng tiÕn hµnh th−êng xuyªn. Nh− vËy, viÖc thùc hiÖn chøc

n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t lµ cña toµn §¶ng, trong ®ã cã uû ban kiÓm tra c¸c

cÊp lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong

§¶ng. Bëi v×, trong ®iÒu kiÖn §¶ng lµ c¬ quan duy nhÊt cÇm quyÒn, §¶ng l·nh

®¹o c¶ hÖ thèng chÝnh trÞ mµ kh«ng ®−îc gi¸m s¸t chÆt chÏ, rÊt dÔ léng quyÒn,

l¹m quyÒn vµ lµm gi¶m lßng tin cña nh©n d©n, tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn tiªu cùc,

quan liªu, tham nhòng. §ã lµ nh÷ng nguy c¬ bªn trong lµm suy yÕu, thËm chÝ

lµm tan r· §¶ng. §©y lµ ®iÒu cÇn ®−îc c¶nh b¸o ®Ó chóng ta thÊy râ vµ kiªn

quyÕt t×m mäi biÖn ph¸p kh¾c phôc cho b»ng ®−îc. §èi víi tæ chøc cµng cao

cµng cÇn ph¶i ®−îc gi¸m s¸t chÆt chÏ. Ng−êi gi÷ quyÒn hµnh cµng lín cµng

ph¶i ®−îc gi¸m s¸t nghiªm ngÆt, tiÕn hµnh gi¸m s¸t ®èi víi quyÒn lùc, phßng

ngõa l¹m dông quyÒn lùc, thùc hiÖn lÊy quyÒn lùc chÕ −íc quyÒn lùc. V× vËy,

gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch hiÖn

nay. Nã xuÊt ph¸t tõ ®ßi hái kh¸ch quan cña c«ng t¸c x©y dùng §¶ng vµ yªu

cÇu cña giai ®o¹n c¸ch m¹ng míi, b¶o ®¶m cho §¶ng ta, tr−íc hÕt lµ c¸c c¬

quan l·nh ®¹o vµ nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cña §¶ng lu«n kiªn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ,

v÷ng vµng vÒ ®−êng lèi, kh«ng chÖch h−íng; cã phÈm chÊt c¸ch m¹ng tèt,

ng¨n ngõa suy tho¸i vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc vµ lèi sèng. §©y lµ mét vÊn

®Ò c¬ b¶n, cÊp b¸ch hiÖn nay, th«i thóc chóng t«i lùa chän ®Ò tµi: "C«ng t¸c

4

gi¸m s¸t trong §¶ng giai ®o¹n hiÖn nay" ®Ó nghiªn cøu. NhÊt lµ, sau khi §¹i

héi X cña §¶ng (th¸ng 4 - 2006) kh¼ng ®Þnh gi¸m s¸t lµ mét trong nh÷ng

chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng vµ giao chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong

§¶ng cho cÊp uû ®¶ng vµ uû ban kiÓm tra c¸c cÊp.

2. Tæng qu¸t t×nh h×nh nghiªn cøu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi

MÆc dï §¶ng ta ®· rÊt quan t©m ®Õn c«ng t¸c gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña

c¸c tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn nh−ng ®Õn nay vÊn ®Ò nµy vÉn lµ míi mÎ, c¸c

nghÞ quyÕt, v¨n b¶n h−íng dÉn, c«ng tr×nh nghiªn cøu cßn rÊt Ýt. Cã thÓ ®iÓm

qua mét sè bµi t¹p chÝ sau ®©y:

- NguyÔn ThÞ Doan, "Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu lùc, hiÖu qu¶

ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña §¶ng", T¹p chÝ Céng s¶n ®iÖn tö, sè 42, n¨m 2003.

T¸c gi¶ ®· m¹nh d¹n, th¼ng th¾n chØ râ: "§èi víi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam,

viÖc gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña §¶ng vµ ®¶ng viªn lµ lÏ ®−¬ng nhiªn". Trong ®iÒu

kiÖn míi cña ®Êt n−íc vµ quèc tÕ theo t¸c gi¶ ®Ó ho¹t ®éng gi¸m s¸t trong

§¶ng cã hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cÇn thùc hiÖn tèt hai gi¶i ph¸p: Mét lµ, x©y dùng

vµ ban hµnh chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ph¸t huy m¹nh mÏ quyÒn lµm chñ cña nh©n

d©n ®Ó nh©n d©n thùc sù gi¸m s¸t ®−îc §¶ng; hai lµ, cÇn giao thªm chøc n¨ng

gi¸m s¸t cho uû ban kiÓm tra c¸c cÊp.

T¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh, ®Ó n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng gi¸m

s¸t trong §¶ng, cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ®ñ hiÖu lùc ®Ó uû ban kiÓm tra

c¸c cÊp ho¹t ®éng, ®Æc biÖt cÇn cã chÝnh s¸ch phï hîp ®èi víi nh÷ng c¸n bé

lµm c«ng t¸c kiÓm tra §¶ng. §ång thêi c¸c tæ chøc ®¶ng, cÊp uû ®¶ng vµ ®¶ng

viªn ph¶i cã sù ®æi míi nhËn thøc vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t, kiÓm tra, xo¸ bá t−

t−ëng cña mét sè c¸n bé, ®¶ng viªn lµ kh«ng ai muèn gi¸m s¸t vµ kiÓm tra

m×nh. Gi¸m s¸t vµ kiÓm tra lµ nh»m hoµn thiÖn quy tr×nh l·nh ®¹o cña §¶ng,

®Ó ph¸t hiÖn "ng−êi tèt, viÖc tèt", ng¨n ngõa vi ph¹m, gi÷ g×n kû luËt cña

§¶ng, lµm cho §¶ng lu«n trong s¹ch, v÷ng m¹nh.

- NguyÔn ThÞ Doan, "T¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng", T¹p

chÝ Céng s¶n ®iÖn tö, sè 71, n¨m 2004. T¸c gi¶ ph©n tÝch kh¸ râ vÒ kh¸i niÖm

5

gi¸m s¸t vµ kiÓm tra, kh¼ng ®Þnh "gi¸m s¸t còng lµ mét chøc n¨ng l·nh ®¹o

cña §¶ng". Tõ viÖc ph©n tÝch yªu cÇu cÊp b¸ch ph¶i t¨ng c−êng gi¸m s¸t trong

§¶ng, t¸c gi¶ ®Ò xuÊt: "Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, giao chøc n¨ng gi¸m s¸t vµ

thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t cho uû ban kiÓm tra c¸c cÊp lµ phï hîp víi thùc tiÔn

lý luËn"; vµ "viÖc thµnh lËp uû ban kiÓm tra do ®¹i héi ®¶ng cïng cÊp bÇu".

Theo t¸c gi¶, gi¸m s¸t lµ c«ng viÖc cña §¶ng, viÖc t¨ng c−êng c«ng t¸c

gi¸m s¸t cña uû ban kiÓm tra ®èi víi tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn vÉn ch−a ®ñ

mµ cÇn ph¶i x©y dùng vµ ban hµnh c¬ chÕ ®Ó nh©n d©n thËt sù gi¸m s¸t hiÖu

qu¶ c¸n bé, ®¶ng viªn vµ tæ chøc ®¶ng. Cuèi cïng, t¸c gi¶ kÕt luËn, trong giai

®o¹n c¸ch m¹ng míi, ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng, cÇn ban

hµnh c¬ chÕ nh©n d©n gi¸m s¸t c¸n bé, ®¶ng viªn vµ tæ chøc ®¶ng mang tÝnh

ph¸p lý, tiÕn tíi x¸c ®Þnh c¬ quan ®¶ng cã chøc n¨ng gi¸m s¸t vµ thùc hiÖn

nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §¶ng.

- ChiÕn Th¾ng, "Mét sè ý kiÕn vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña uû

ban kiÓm tra c¸c cÊp", T¹p chÝ KiÓm tra, sè 12/2005. T¸c gi¶ gãp ý kiÕn vµo

Dù th¶o B¸o c¸o mét sè vÊn ®Ò vÒ bæ sung, söa ®æi §iÒu lÖ §¶ng tr×nh §¹i héi

X cña §¶ng, kh¼ng ®Þnh viÖc Dù th¶o nµy cã vÊn ®Ò gi¸m s¸t trong §¶ng vµ

nªu râ kiÓm tra, gi¸m s¸t lµ nh÷ng chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng, ®ång thêi

giao thªm chøc n¨ng gi¸m s¸t vµ nhiÖm vô gi¸m s¸t cho uû ban kiÓm tra lµ

cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, t¸c gi¶ cho r»ng, viÖc gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña Ban CÊp

hµnh Trung −¬ng, Bé ChÝnh trÞ vµ Ban BÝ th− Trung −¬ng ch−a thÊy ®−îc ®Ò

cËp ®Õn, t¹i sao l¹i kh«ng cã c¬ quan nµo kiÓm tra vµ gi¸m s¸t? Trªn c¬ së

luËn gi¶i vÊn ®Ò, t¸c gi¶ viÕt: "Víi tinh thÇn ®æi míi, víi c¸ch t− duy vµ nhËn

thøc míi vµ xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh ®Êt n−íc hiÖn nay, nhiÒu ý kiÕn cho r»ng

viÖc ®¹i héi bÇu uû ban kiÓm tra vµ giao cho uû ban kiÓm tra nhiÖm vô gi¸m

s¸t cÊp uû cïng cÊp lµ phï hîp. Ch¾c ch¾n sÏ gãp phÇn tÝch cùc x©y dùng

§¶ng ta v÷ng m¹nh vÒ chÝnh trÞ, t− t−ëng vµ tæ chøc, ®ång thêi còng t¸c ®éng

m¹nh mÏ ®Õn viÖc ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi c¸c tiªu cùc trong §¶ng tõ trung −¬ng

®Õn c¬ së".

- TrÇn Duy H−ng, "T¨ng c−êng gi¸m s¸t ®¶ng viªn gi÷ chøc vô trong

6

§¶ng, chÝnh quyÒn hiÖn nay", T¹p chÝ KiÓm ra, sè 1-2006. Tõ ph©n tÝch kh¸i

qu¸t thùc tr¹ng −u vµ khuyÕt ®iÓm cña ®éi ngò ®¶ng viªn cã chøc, cã quyÒn

hiÖn nay, t¸c gi¶ b−íc ®Çu kh¼ng ®Þnh: "Gi¸m s¸t ®¶ng viªn cã chøc, cã quyÒn

chÝnh lµ gi¸m s¸t quyÒn lùc, b¶o ®¶m cho quyÒn lùc ®−îc thùc thi ®óng

h−íng; ng¨n ngõa l¹m dông quyÒn lùc, ®Æc quyÒn, ®Æc lîi; ng¨n ngõa sù tho¸i

ho¸, biÕn chÊt trong §¶ng. §©y chÝnh lµ yªu cÇu kh¸ch quan ®èi víi n©ng cao

vai trß l·nh ®¹o cña ®¶ng cÇm quyÒn; lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n b¶o ®¶m duy tr× æn

®Þnh chÝnh trÞ - x· héi". T¸c gi¶ cho r»ng: viÖc t¨ng c−êng gi¸m s¸t ®¶ng viªn

cã chøc, cã quyÒn ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a gi¸m s¸t trong §¶ng vµ gi¸m s¸t

ngoµi §¶ng; viÖc gi¸m s¸t ph¶i ®−îc thùc hiÖn tõ trªn xuèng vµ tõ d−íi lªn,

®Æc biÖt coi träng vai trß gi¸m s¸t cña nh©n d©n. Tæ chøc ®¶ng c¸c cÊp ph¶i

tÝch cùc thùc hiÖn gi¸m s¸t; ®¶ng viªn cã chøc, cã quyÒn ph¶i tù gi¸c tiÕp thu

gi¸m s¸t, n©ng cao b¶n lÜnh vµ tÝnh tù träng trong thi hµnh c«ng vô, ®Ò cao

tr¸ch nhiÖm, nç lùc häc tËp, c«ng t¸c; toµn x· héi ph¶i t¨ng c−êng gi¸m s¸t

nghiªm tóc.

- Vò C«ng TiÕn, "§Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t cña

§¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, sè 2-2006. T¸c gi¶ cho r»ng kiÓm tra, gi¸m s¸t lµ

côm tõ g¾n liÒn víi nhau, nªu râ chøc n¨ng vµ b¶n chÊt cña kiÓm tra, gi¸m s¸t

cña §¶ng. KiÓm tra lµ ®iÒu kiÖn "cÇn" ®Ó x¸c lËp vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng:

kh«ng kiÓm tra coi nh− kh«ng l·nh ®¹o vµ gi¸m s¸t lµ ®iÒu kiÖn "®ñ" ®Ó hoµn

thiÖn chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng. KiÓm tra, gi¸m s¸t lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn

vµ ®ñ ®Ó cho viÖc ®Ò ra chñ tr−¬ng, nghÞ quyÕt vµ tæ chøc thùc hiÖn, ®−a chñ

tr−¬ng, nghÞ quyÕt cña §¶ng vµo cuéc sèng mét c¸ch nhÊt qu¸n, toµn diÖn vµ

hiÖu qu¶, th«ng qua nhËn thøc vµ hµnh ®éng cña mçi tæ chøc vµ mçi ®¶ng viªn

cña §¶ng".

- Hµ Quèc TrÞ, "VÒ thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong

§¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, sè 3-2006. Trªn c¬ së ph©n tÝch vÒ kh¸i niÖm kiÓm

tra vµ gi¸m s¸t, t¸c gi¶ cho r»ng viÖc gi¸m s¸t trong néi bé §¶ng vµ chÞu sù

gi¸m s¸t cña nh©n d©n lµ tÊt yÕu. §−a ra mét sè ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò gi¸m s¸t

§¶ng nh− néi dung tËp trung gi¸m s¸t; ®èi t−îng vµ néi dung gi¸m s¸t ®èi víi

7

tæ chøc ®¶ng; ®èi t−îng vµ néi dung gi¸m s¸t ®èi víi ®¶ng viªn, t¸c gi¶ kh¼ng

®Þnh: "Trong qu¸ tr×nh gi¸m s¸t nÕu ph¸t hiÖn tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn thuéc

ph¹m vi gi¸m s¸t cã dÊu hiÖu vi ph¹m th× uû ban kiÓm tra tiÕn hµnh kiÓm tra

dÊu hiÖu vi ph¹m cña tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn ®ã.

Qua thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi

cho uû ban kiÓm tra trong viÖc t¨ng kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn chñ ®éng n¾m t×nh

h×nh, ph¸t hiÖn dÊu hiÖu vi ph¹m ®Ó kiÓm tra khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m ®óng

träng t©m, träng ®iÓm, ®¹t chÊt l−îng, hiÖu qu¶ cao h¬n; kh¾c phôc ®−îc

nh÷ng khã kh¨n, v−íng m¾c trong tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra".

Tãm l¹i, nh×n chung vÊn ®Ò gi¸m s¸t trong §¶ng ®· ®−îc ®−a vµo trong

Dù th¶o b¸o c¸o x©y dùng §¶ng vµ bæ sung, söa ®æi §iÒu lÖ §¶ng tr×nh §¹i

héi X cña §¶ng. VÊn ®Ò nµy ®· ®−îc th¶o luËn ë §¹i héi ®¶ng bé c¸c cÊp,

trong qu¸ tr×nh th¶o luËn vÉn cßn cã nhËn thøc kh¸c nhau. Trong ph¸t biÓu

cña ®ång chÝ Phan DiÔn, Uû viªn Bé ChÝnh trÞ, Th−êng trùc Ban BÝ th− t¹i Héi

nghÞ tæng kÕt c«ng t¸c kiÓm tra toµn quèc nhiÖm kú 2001-2005, cã ®o¹n:

"Gi¸m s¸t c¸i g×? gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn C−¬ng lÜnh, §iÒu lÖ, NghÞ quyÕt, chñ

tr−¬ng cña §¶ng, nguyªn t¾c sinh ho¹t ®¶ng... §©y sÏ lµ mét nhiÖm vô míi mµ

chóng ta l¹i ch−a cã kinh nghiÖm"; "s¾p ®Õn cßn cã c«ng t¸c gi¸m s¸t, nã rÊt

míi. NÕu ®−îc §¹i héi giao cho nhiÖm vô nµy, chóng ta ph¶i cã sù khÈn

tr−¬ng t×m hiÓu néi dung, kinh nghiÖm cña c¸c n−íc... chóng ta cã thÓ thùc

hiÖn tõng b−íc ®−îc tèt".

Liªn quan ®Õn nghiªn cøu c«ng t¸c gi¸m s¸t cña mét sè ®¶ng cÇm

quyÒn n−íc ngoµi cã thÓ tham kh¶o mét sè tµi liÖu sau:

- "§iÒu lÖ gi¸m s¸t néi bé cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc (thi hµnh

thö)". Ban hµnh chÝnh thøc ngµy 31/12/2003, c«ng bè trªn b¸o chÝ ngµy 18-2-

2004 (47 ®iÒu, b¶n tiÕng Trung).

- T«n Phô TrÝ, "Bµn vÒ t¨ng c−êng gi¸m s¸t c¸n bé l·nh ®¹o", T¹p chÝ

DiÔn ®µn c¸n bé Trung Quèc, sè 1 n¨m 1997 (b¶n tiÕng Trung).

- Lý T«ng L©u, "T¨ng c−êng chÕ ®é gi¸m s¸t trong §¶ng Céng s¶n

Trung Quèc", T¹p chÝ Nghiªn cøu chñ nghÜa x· héi, (B¶n tiÕng Trung).

- V−¬ng ThiÒu H−ng, "Bµn vÒ vÊn ®Ò kiÓm tra, gi¸m s¸t cña §¶ng",

8

T¹p chÝ Khoa häc x· héi, sè 11-2001 (b¶n tiÕng Trung).

- GÇn ®©y, t¹i Héi nghÞ lÇn thø n¨m Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng kho¸

X, Trung −¬ng §¶ng ®· th«ng qua NghÞ quyÕt sè 14-NQ/TW (ngµy 30-7-

2007) vÒ t¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña §¶ng.

Ngµy 25 th¸ng 7 n¨m 2007, Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng ®· ban hµnh

c¸c H−íng dÉn sè 03, 04, 05, 06 – H−íng dÉn thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸m s¸t cña

c¸c ban cña cÊp uû, cña uû ban kiÓm tra, cña cÊp uû vµ ban th−êng vô cÊp uû

vµ cña chi bé. §©y lµ nh÷ng c¨n cø, ®Þnh h−íng quan träng gióp cho chóng t«i

tiÕn hµnh ®Ò tµi ®−îc thuËn lîi.

3. Môc tiªu nghiªn cøu

Lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t

trong §¶ng, trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu cã tÝnh kh¶ thi

nh»m t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng giai ®o¹n hiÖn nay.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

Nghiên cứu những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư

tưởng Hồ Chí Minh và của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác giám sát

của Đảng; vận dụng để làm rõ vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác giám

sát trong Đảng cả về mặt lý luận và thực tiễn công tác xây dựng Đảng.

Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác giám sát trong Đảng thời gian

qua; chỉ ra ưu, khuyết điểm, nguyên nhân khách quan và chủ quan của những

ưu, khuyết điểm đó; ®ång thêi rót ra mét sè kinh nghiệm và những vấn đề đặt

ra cần giải quyết đối với công tác giám sát trong Đảng.

Dự báo những nhân tố tác động và yêu cầu đối với công tác giám sát

trong Đảng từ nay đến năm 2020.

Xác định mục tiêu, phương hướng và đề xuất những giải pháp cơ bản

nhằm nâng cao chất lượng công tác giám sát trong Đảng từ nay đến năm 2020.

5. §èi t−îng, ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ c«ng t¸c gi¸m s¸t

trong §¶ng giai ®o¹n hiÖn nay (2007- 2020) (cã thÓ hiÓu c«ng t¸c gi¸m s¸t

trong §¶ng lµ viÖc cña cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, uû ban kiÓm tra c¸c cÊp vµ ®¶ng

9

viªn theo dâi, xem xÐt, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng chÊp hµnh C−¬ng lÜnh, §iÒu lÖ

§¶ng, nghÞ quyÕt, chØ thÞ cña §¶ng b¶o ®¶m tÝnh nghiªm minh, thèng nhÊt vµ

cã hiÖu qu¶ cao trong toµn §¶ng), cô thÓ lµ x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò sau:

+ VÒ chñ thÓ: ViÖc thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §¶ng

lµ cña toµn §¶ng trong ®ã cã uû ban kiÓm tra c¸c cÊp lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch

vµ lµ lùc l−îng nßng cèt thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §¶ng.

+ VÒ ®èi t−îng: §èi t−îng gi¸m s¸t ®èi víi tæ chøc ®¶ng lµ cÊp uû, ban

th−êng vô cÊp uû cÊp d−íi, c¸c ban cña cÊp uû, ban c¸n sù, ®¶ng ®oµn.

§èi t−îng gi¸m s¸t ®èi víi ®¶ng viªn lµ: Mäi ®¶ng viªn kÓ c¶ cÊp uû

viªn c¸c cÊp vµ c¸n bé do cÊp uû c¸c cÊp qu¶n lý.

- Thêi gian nghiªn cøu: tr−íc vµ sau §¹i héi X cña §¶ng ®Õn nay (12/2007).

6. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

Trªn c¬ së lý luËn chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ x©y

dùng §¶ng nãi chung vµ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t trong §¶ng nãi riªng; c¸c

v¨n kiÖn cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam; c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thùc hiÖn c«ng

t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña Ban BÝ th− vµ Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng; c¸c

b¸o c¸o s¬ kÕt, tæng kÕt vÒ thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t, thi hµnh kû

luËt trong §¶ng cña cÊp uû, uû ban kiÓm tra c¸c cÊp... §Ò tµi sö dông c¸c

ph−¬ng ph¸p so s¸nh, ph©n tÝch, tæng hîp, héi th¶o, to¹ ®µm khoa häc xin ý

kiÕn c¸c chuyªn gia, ®Æc biÖt coi träng ph−¬ng ph¸p sö dông chuyªn gia, ®ång

thêi kÕ thõa, tiÕp thu cã chän läc, s¸ng t¹o c¸c c«ng tr×nh khoa häc cã liªn

quan phôc vô nghiªn cøu ®Ò tµi.

7. Đóng góp mới của đề tài

Đưa ra quan niệm, khẳng định vị trí, vai trò, nội dung và nguyên tắc cơ

bản chỉ đạo công tác giám sát trong Đảng hiện nay.

Đánh giá đúng thực trạng công tác giám sát trong Đảng, chỉ rõ nguyên

nhân, rút ra những kinh nghiệm về công tác giám sát, làm rõ vai trò của giám sát

trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế-xã hội, trong công tác xây dựng Đảng.

10

Dự báo những nhân tố tác động đối với công tác giám sát trong Đảng và

đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng của công tác giám

sát trong Đảng từ nay đến năm 2020.

8. Ý nghĩa thực tiễn

Đề tài có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho công tác nghiên cứu

giảng dạy, học tập bộ môn Xây dựng Đảng, giảng dạy các lớp bồi dưỡng, tập

huấn nghiệp vụ công tác kiểm tra, giám sát ..v.v..Đồng thời những kết quả

nghiên cứu của đề tài có thể sẽ được dùng làm tài liệu tham khảo cho cơ quan

UBKT Trung ương.

9. Kết cấu đề tài

Gồm phần mở đầu, 3 chương với 9 tiết, kết luận, danh mục sản phẩm

nghiên cứu đề tài, danh mục tài liệu tham khảo.

11

Chương 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

VỀ CÔNG TÁC GIÁM SÁT TRONG ĐẢNG

1.1. Quan niệm về công tác giám sát trong Đảng

Đảng ta là đảng cầm quyền, Đảng lãnh đạo xã hội bằng chủ trương,

đường lối, nghị quyết, chính sách của Đảng; bằng công tác tư tưởng, tổ chức

và bằng kiểm tra, giám sát...; Đảng lãnh đạo thông qua Nhà nước, các đoàn

thể chính trị-xã hội, hệ thống tổ chức và đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng.

Tổ chức của Đảng ở các cấp, các ngành không những có trách nhiệm trong

việc lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện mà còn có trách nhiệm phải kiểm

tra, giám sát việc thực hiện, bảo đảm cho Cương lĩnh chính trị, đường lối,

nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế, kết luận của Đảng được chấp hành

nghiêm chỉnh, thắng lợi trong thực tiễn. Nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy

chế, kết luận của Đảng dù có được xác định đúng, có tính khả thi nhưng nếu

tổ chức đảng các cấp tổ chức thực hiện thiếu chặt chẽ, nhất là không kiểm tra,

giám sát hoặc kiểm tra, giám sát không đến nơi đến chốn thì kết quả thực hiện

sẽ bị hạn chế, thậm chí phạm sai lầm. Để hạn chế, khắc phục những thiếu sót

có thể xảy ra trong quá trình thực hiện nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế,

kết luận của Đảng, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội X và các nghị

quyết của Ban Chấp hành Trung ương, đưa đất nước chuyển sang thời kỳ phát

triển mới: đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, khâu then chốt là phải xây

dựng Đảng vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, tiếp tục đẩy mạnh

cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trong đó công tác kiểm tra, giám

sát của Đảng đóng vai trò quan trọng. Đại hội lần thứ X của Đảng đã xác định

rõ: kiểm tra, giám sát là những chức năng lãnh đạo của Đảng và giao cho

UBKT các cấp làm cơ quan chuyên trách thực hiện nhiệm vụ giám sát. Điều

30, Điểm 1, Điều lệ Đảng được Đại hội X của Đảng thông qua đã khẳng định

vị trí, vai trò của công tác kiểm tra, giám sát của Đảng và nhiệm vụ kiểm tra,

giám sát của các tổ chức đảng: “Kiểm tra, giám sát là những chức năng lãnh