Công tác chăm sóc sức khoẻ bà mẹ mang thai- trẻ sơ sinh ở Việt Nam hiện nay

§ÆT VÊN §Ò

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, søc khoÎ sinh s¶n (SKSS) ®· trë thµnh mét

trong c¸c lÜnh vùc quan träng ®îc §¶ng, Nhµ níc vµ nhiÒu tæ chøc quan t©m.

§iÒu nµy kh«ng chØ bëi SKSS cã liªn quan trªn ph¹m vi d©n sè kh¸ lín mµ cßn

do t¸c ®éng cña nã tíi suèt cuéc ®êi mçi c¸ nh©n còng nh toµn x· héi Ch¬ng

tr×nh SKSS cña Liªn hiÖp quèc häp t¹i Cairo- Ai CËp n¨m 1994 trong ®è ViÖt

Nam cã tham dù ®· x¸c ®Þnh SKSS bao gåm mêi néi dung c¬ b¶n trong ®ã

CSSK bµ mÑ tríc, trong, sau khi sinh vµ trÎ s¬ sinh lµ néi dung quan träng bËc

nhÊt [9].

Víi nh÷ng cè g¾ng, nç lùc trong nhiÒu n¨m qua, ngµnh y tÕ ViÖt Nam ®·

thu ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong c«ng t¸c ch¨m sãc SKSS. Tuy nhiªn

B¸o c¸o chiÕn lîc quèc gia vÒ ch¨m sãc SKSS t¹i héi nghÞ quèc gia vÒ d©n sè vµ

ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho thÊy tû lÖ c¸c bµ mÑ ®îc kh¸m thai vµ khi ®Î ®îc c¸n bé

chuyªn m«n gióp cßn thÊp, viÖc ch¨m sãc sau sinh, viÖc híng dÉn cho bó vµ

c¸ch nu«i con cha ®îc chó ý lµm tèt. Nguyªn nh©n lµ do sù yÕu kÐm cña hÖ

thèng cung cÊp c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc khoÎ bµ mÑ, trÎ em (CSSKBMTE) vµ

sù thiÕu hiÓu biÕt cña ngêi d©n trong céng ®ång, ®Æc biÖt lµ ë mét sè vïng khã

kh¨n. Do ®ã, tû lÖ tö vong mÑ do nh÷ng nguyªn nh©n liªn quan tíi qu¸ tr×nh

sinh ®Î, mµ chñ yÕu lµ c¸c tai biÕn s¶n khoa, còng nh tû lÖ tö vong chu sinh cßn

cao, n¨m 2003 tû lÖ tö vong mÑ lµ 85 trªn 100.000 trÎ ®Î sèng, tû lÖ tö vong chu

sinh lµ 21‰ [4]. Gi¸o dôc søc khoÎ (GDSK) n©ng cao nhËn thøc cña ngêi d©n

còng nh cñng cè hÖ thèng y tÕ ®îc coi lµ nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó c¶i thiÖn

t×nh tr¹ng trªn ®©y.

Phñ Lý, Hîp Thµnh, ¤n L¬ng lµ ba x· nghÌo ë phÝa B¾c huyÖn Phó L-

¬ng, tØnh Th¸i Nguyªn. §©y lµ ®Þa bµn s¬ t¸n cña Trêng §¹i häc Y Hµ Néi

trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh, vµ hiÖn nay lµ ®Þa bµn cña sinh viªn Trêng §¹i

häc Y Hµ Néi thùc hµnh vÒ y tÕ céng ®ång. Thùc hiÖn truyÒn thèng uèng níc

1

nhí nguån, trong nh÷ng n¨m võa qua, Trêng ®· phèi hîp víi tæ chøc ThÇy

thuèc thÕ giíi hç trî mét dù ¸n Ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu trong ®ã ho¹t ®éng

träng t©m lµ hç trî c¶i thiÖn vÖ sinh m«i trêng vµ bíc ®Çu ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt

qu¶ kh¶ quan. Tuy nhiªn theo ®¸nh gi¸ cuèi dù ¸n vµ b¸o c¸o n¨m 2002 cña

trung t©m y tÕ huyÖn, t×nh h×nh søc kháe sinh s¶n cho phô n÷ c¸c d©n téc thiÓu

sè t¹i ®©y hiÖn lµ mét trong c¸c vÊn ®Ò næi cém: chØ cã 75% phô n÷ cã thai ®i

kh¸m thai 3 lÇn, sè ca ®Î t¹i nhµ chiÕm ®Õn 33%, ë mét sè xãm xa x«i, tû lÖ ®Î

t¹i nhµ cã thÓ ®¹t tíi møc 50%. C¸c ho¹t ®éng y tÕ trong lÜnh vùc nµy cßn gÆp

nhiÒu khã kh¨n ®Æc biÖt lµ viÖc ch¨m sãc thai nghÐn, sinh ®Î vµ sau sinh do

®iÒu kiÖn ®Þa lý cña vïng miÒn nói, ®Þa h×nh kh«ng thuËn tiÖn cho ®i l¹i vµ tiÕp

cËn c¸c dÞch vô y tÕ. ViÖc ch¨m sãc søc kháe (CSSK) khi thai nghÐn, sinh ®Î vµ

sau sinh phÇn lín ®îc thùc hiÖn t¹i nhµ theo phong tôc vµ kinh nghiÖm ®Þa ph-

¬ng [11]. Mét trong nh÷ng ho¹t ®éng Nhµ Trêng dù ®Þnh hç trî tiÕp cho ®Þa ph-

¬ng trong thêi gian tíi lµ ®µo t¹o mét sè kiÕn thøc vµ kü n¨ng GDSK sinh s¶n

cho c¸c c¸n bé y tÕ th«n b¶n vµ qua hä kÕt hîp tiÕn hµnh c¸c GDSK sinh s¶n

cho c¸c nhãm phô n÷ d©n téc thiÓu sè t¹i ®©y. §Ó cã mét ch¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ

GDSK sinh s¶n phï hîp, hiÖu qu¶ vµ theo híng hîp t¸c céng ®ång ph¶i dùa trªn

thùc tiÔn cña céng ®ång. Do ®ã, mét nghiªn cøu vÒ kiÕn thøc ch¨m sãc SKSS,

®Æc biÖt ch¨m sãc søc khoÎ bµ mÑ trong thêi kú mang thai, trong cuéc ®Î, sau

®Î vµ ch¨m sãc trÎ s¬ sinh ®îc tiÕn hµnh, mµ trong ®Ò tµi nµy tËp trung ë nhãm

c¸c bµ mÑ cã con díi 1 tuæi, qua ®ã gióp cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho

viÖc x©y dùng mét ch¬ng tr×nh can thiÖp phï hîp vµ hiÖu qu¶ trªn nhãm ®èi t￾îng nµy.

Môc tiªu nghiªn cøu :

*M« t¶ thùc tr¹ng mét sè kiÕn thøc, thùc hµnh vÒ ch¨m sãc søc khoÎ mÑ

tríc, trong, sau sinh vµ ch¨m sãc trÎ s¬ sinh cña bµ mÑ cã con díi 1 tuæi t¹i 3

x· Phñ Lý, Hîp Thµnh, ¤n L¬ng, huyÖn Phó L¬ng, tØnh Th¸i Nguyªn, n¨m

2003.

2