Công nhận sự thỏa thuận của đương sự trong tố tụng dân sự Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

LƢƠNG THỊ THU HÀ

CÔNG NHẬN SỰ THỎA THUẬN CỦA ĐƢƠNG SỰ

TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2016

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

LƢƠNG THỊ THU HÀ

CÔNG NHẬN SỰ THỎA THUẬN CỦA ĐƢƠNG SỰ

TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành Dân sự và Tố tụng dân sự

Mã số 60380103

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VĂN TIẾN

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2016

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là Lương Thị Thu Hà, mã số học viên: 1320030203. Hiện là

học viên lớp Cao học Luật khóa 20, chuyên ngành Luật Dân sự và Tố tụng

dân sự, Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh. Tôi xin cam đoan luận văn

này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được thực hiện với sự hướng dẫn

của Ts. Nguyễn Văn Tiến. Những thông tin tôi đưa ra trong luận văn là trung

thực, có trích dẫn nguồn tham khảo đầy đủ. Những phân tích, kiến nghị được

tôi đề xuất dựa trên quá trình tìm hiểu, nghiên cứu của cá nhân và chưa từng

được công bố trong các công trình trước đó.

Tác giả luận văn

Lƣơng Thị Thu Hà

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT VIẾT TẮT TÊN ĐẦY ĐỦ

1 BLTTDS 2004 Bộ luật Tố tụng dân sự 2004, sửa đổi, bổ sung năm 2011

2 BLTTDS 2015 Bộ luật Tố tụng dân sự sửa đổi năm 2015

3 BLDS 2015 Bộ luật dân sự năm 2015

4 CNSTT Công nhận sự thoả thuận

5 HĐXX Hội đồng xét xử

6 PLTTGQCVADS Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án dân sự năm 1989

7 TANDTC Toà án nhân dân tối cao

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

STT TÊN BẢNG, BIỂU

1

Bảng 1. Kết quả công nhận sự thoả thuận của các đương sự tại Việt

Nam trong những năm gần đây (Giai đoạn 2010 - 2015)

2

Bảng 2. Kết quả giải quyết các vụ án dân sự của Tòa án nhân dân tỉnh

Đắk Lắk (Giai đoạn 2010 - 2015)

3

Bảng 3. Kết quả giải quyết các vụ án dân sự của Tòa án nhân dân tỉnh

Đắk Nông (Giai đoạn 2010 - 2015)

4

Bảng 4. Kết quả giải quyết các vụ án dân sự của Tòa án nhân dân tỉnh

Gia Lai (Giai đoạn 2010 - 2015)

5

Bảng 5. Kết quả giải quyết các vụ án dân sự của Tòa án nhân dân tỉnh

Kon Tum (Giai đoạn 2010 - 2015)

6

Bảng 6. Kết quả giải quyết các vụ án dân sự của Tòa án nhân dân tỉnh

Lâm Đồng (Giai đoạn 2010 - 2015)

7

Bảng 7. Kết quả công nhận sự thoả thuận của các đương sự tại một số

TAND các tỉnh trong những năm gần đây (Giai đoạn 2010 - 2015)

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU......................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài.................................................................................................1

2. Tình hình nghiên cứu đề tài .............................................................................2

3. Mục đích nghiên cứu của đề tài.......................................................................5

4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu...........................................................................5

5. Phƣơng pháp nghiên cứu..................................................................................6

6. Ý nghĩa khoa học và giá trị ứng dụng của đề tài.........................................6

7. Bố cục và nội dung cơ bản của luận văn .......................................................7

CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG NHẬN SỰ THỎA

THUẬN CỦA CÁC ĐƯƠNG SỰ TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ VIỆT

NAM...........................................................................................................................8

1.1. Khái niệm, đặc điểm của công nhận sự thỏa thuận của các đƣơng sự

trong tố tụng dân sự ...............................................................................................8

1.1.1. Khái niệm công nhận sự thỏa thuận của các đương sự trong tố tụng

dân sự............................................................................................................. 8

1.1.2. Đặc điểm của công nhận sự thỏa thuận của các đương sự trong tố

tụng dân sự................................................................................................... 11

1.2. Ý nghĩa của việc quy định công nhận sự thỏa thuận của các đƣơng sự

trong tố tụng dân sự .............................................................................................13

1.3. Nguyên tắc công nhận sự thỏa thuận của các đƣơng sự trong tố tụng

dân sự.......................................................................................................................14

1.3.1. Tôn trọng sự tự nguyện thỏa thuận của các đương sự ...................... 15

1.3.2. Nội dung sự thỏa thuận giữa các đương sự không vi phạm điều cấm

của luật và không trái đạo đức xã hội. ........................................................ 16

1.3.3. Sự thỏa thuận của các đương sự không được ảnh hưởng đến quyền

lợi hợp pháp của người khác ....................................................................... 17

1.4. Quy định của pháp luật Việt Nam về công nhận sự thỏa thuận của

các đƣơng sự trong tố tụng dân sự từ năm 1945 đến nay............................18

1.4.1. Giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1989 .............................................. 18

1.4.2. Giai đoạn từ năm 1990 đến năm 2004 .............................................. 22

1.4.3. Giai đoạn từ năm 2005 đến nay......................................................... 24

CHƢƠNG 2. QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH

VỀ CÔNG NHẬN SỰ THỎA THUẬN CỦA CÁC ĐƢƠNG SỰ TRONG

TỐ TỤNG DÂN SỰ..............................................................................................27

2.1. Công nhận sự thỏa thuận của các đƣơng sự tại thủ tục sơ thẩm vụ án

dân sự.......................................................................................................................27

2.1.1. Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự ở giai đoạn chuẩn bị xét

xử sơ thẩm vụ án dân sự .............................................................................. 27

2.1.2. Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự tại phiên tòa sơ thẩm vụ

án dân sự...................................................................................................... 32

2.2. Công nhận sự thỏa thuận của các đƣơng sự tại thủ tục phúc thẩm vụ

án dân sự.................................................................................................................34

2.2.1. Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự ở giai đoạn chuẩn bị xét

xử phúc thẩm vụ án dân sự .......................................................................... 34

2.2.2. Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự tại phiên tòa phúc thẩm

vụ án dân sự ................................................................................................. 36

2.3. Công nhận sự thỏa thuận của các đƣơng sự tại thủ tục giám đốc

thẩm, tái thẩm........................................................................................................39

CHƢƠNG 3. THỰC TIỄN ÁP DỤNG VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN

THIỆN PHÁP LUẬT VỀ CÔNG NHẬN SỰ THỎA THUẬN CỦA CÁC

ĐƢƠNG SỰ TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ VIỆT NAM .............................42

3.1. Thực tiễn áp dụng pháp luật về công nhận sự thỏa thuận của các

đƣơng sự trong tố tụng dân sự...........................................................................42

3.1.1. Tình hình áp dụng pháp luật về công nhận sự thỏa thuận của các

đương sự trong tố tụng dân sự trong những năm gần đây .......................... 42

3.1.2. Những hạn chế, tồn tại trong việc thực hiện các quy định của pháp

luật Việt Nam về công nhận sự thỏa thuận của các đương sự trong tố tụng

dân sự........................................................................................................... 47

3.2. Những bất cập và một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về

công nhận sự thỏa thuận của các đƣơng sự trong tố tụng dân sự. ............53

3.2.1. Về công nhận sự thoả thuận của các đương sự trong trường hợp

đương sự thay đổi ý kiến về sự thỏa thuận sau khi Toà án đã lập biên bản

hoà giải thành ở giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm. .................................. 53

3.2.2. Về công nhận sự thoả thuận của các đương sự trong thời gian từ sau

khi Tòa án ra Quyết định đưa vụ án ra xét xử đến trước khi mở phiên tòa sơ

thẩm vụ án dân sự ........................................................................................ 54

3.2.3. Về công nhận sự thỏa thuận của các đương sự tại thủ tục tranh tụng

tại phiên toà sơ thẩm vụ án dân sự .............................................................. 58

3.2.4. Về hậu quả pháp lý của việc các đương sự tự thoả thuận tại phiên toà

sơ thẩm vụ án dân sự ................................................................................... 61

3.2.5. Về công nhận sự thoả thuận của các đương sự tại thủ tục phúc thẩm

vụ án dân sự ................................................................................................. 65

3.2.6. Về công nhận sự thỏa thuận của các đương sự tại phiên toà giám đốc

thẩm.............................................................................................................. 68

KẾT LUẬN ............................................................................................................71

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Theo Nghị quyết số 48/NQ - TW của Bộ Chính trị ngày 24/5/2005 về

Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm

2010, định hướng đến năm 2020 đã nêu rõ mục tiêu: “Xây dựng và hoàn thiện

hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, trọng

tâm là hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây

dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân

dân và vì nhân dân; đổi mới căn bản cơ chế xây dựng và thực hiện pháp luật;

phát huy vai trò và hiệu lực của pháp luật để góp phần quản lý xã hội, giữ

vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế, xây dựng Nhà

nước trong sạch, vững mạnh, thực hiện quyền con người, quyền tự do, dân chủ

của công dân, góp phần đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng

hiện đại vào năm 2020”.

Để thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, bảo vệ các quyền và lợi ích

hợp pháp, chính đáng của người dân, bảo đảm kỷ cương xã hội, một trong

những nhiệm vụ hết sức quan trọng được Đảng và Nhà nước đặt ra là phải

từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung và hoàn thiện pháp luật tố

tụng dân sự nói riêng, nhằm điều chỉnh tất cả các quan hệ xã hội trên tất cả

các lĩnh vực đời sống.

Bộ luật Tố tụng dân sự 2004, có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2005, được

sửa đổi, bổ sung bằng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng

dân sự và có hiệu lực pháp luật kể từ ngày 01/01/2012. Sau khi Hiến pháp

năm 2013 có hiệu lực, đã đặt ra yêu cầu cần phải sửa đổi, bổ sung toàn diện

Bộ luật Tố tụng dân sự 2004, sửa đổi, bổ sung năm 2011 (BLTTDS 2004)

nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối chính sách của Đảng về cải cách tư

pháp, cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp nhằm đảm bảo sự đồng bộ trong

hệ thống pháp luật, đặc biệt là Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, khắc

phục các hạn chế, tăng cường tranh tụng, bảo đảm tính công khai, dân chủ,

2

công bằng, tạo thuận lợi cho người tham gia tố tụng thực hiện các quyền và

nghĩa vụ trong quá trình tham gia tố tụng, bảo vệ được quyền và lợi ích chính

đáng của mình. Ngày 25/11/2015 Quốc Hội khoá XIII tại kỳ họp thứ 10 đã

thông qua Bộ luật Tố tụng dân sự sửa đổi 2015 (BLTTDS 2015), Bộ luật

chính thức có hiệu lực vào ngày 01/7/2016.

Một trong những quyền quan trọng của công dân được pháp luật tố

tụng dân sự quy định là quyền tự định đoạt. Khi có quyền và lợi ích hợp pháp

bị xâm phạm, có tranh chấp xảy ra, các đương sự có thể bảo vệ quyền và lợi

ích hợp pháp của mình bằng nhiều phương thức khác nhau, trong đó có yêu

cầu Toà án công nhận sự thỏa thuận.

Việc đương sự thỏa thuận, thương lượng giải quyết tranh chấp trong

mọi giai đoạn tố tụng luôn được Nhà nước khuyến khích. Bởi, khi các đương

sự đã thỏa thuận được với nhau, việc giải quyết tranh chấp sẽ tiết kiệm thời

gian, tài chính, góp phần củng cố khối đoàn kết toàn dân và tạo thuận lợi cho

việc giải quyết vụ án dân sự và thi hành án dân sự.

Nhìn ở góc độ tổng quát, vấn đề công nhận sự thỏa thuận của đương sự

tại Tòa án theo quy định của luật và thực tiễn áp dụng vẫn còn có sự khác

nhau, cần được hoàn thiện, thống nhất. Nhằm hoàn thiện pháp luật về công

nhận sự thỏa thuận của các đương sự trong tố tụng dân sự, tác giả chọn đề tài:

“Công nhận sự thỏa thuận của đương sự trong tố tụng dân sự Việt Nam”

để làm đề tài luận văn Thạc sĩ Luật của mình.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự trong tố tụng dân sự đã

được cơ quan, nhà nghiên cứu đề cập ở nhiều cấp độ khác nhau, như:

- Một số tài liệu là Giáo trình được sử dụng để giảng dạy đối với

chuyên ngành luật tại các cơ sở đào tạo trên cả nước, cụ thể phải kể đến:

Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh (2013), Giáo trình Luật tố tụng

dân sự, NXB Hồng Đức - Hội Luật gia Việt Nam; Trường Đại học Luật Hà

Nội (2012), Giáo trình luật tố tụng dân sự Việt Nam, NXB Công an nhân dân;