Công cuộc xóa đói giảm nghèo ở huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng (2000 - 2013)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

PHẠM THU HUYỀN

CÔNG CUỘC XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO

Ở HUYỆN BẢO LẠC TỈNH CAO BẰNG (2000 - 2013)

LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN VĂN

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

PHẠM THU HUYỀN

CÔNG CUỘC XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO

Ở HUYỆN BẢO LẠC TỈNH CAO BẰNG (2000 - 2013)

Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam

Mã số: 60.22.03.13

LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN VĂN

Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS. ĐÀM THỊ UYÊN

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn: “Công cuộc xóa đói giảm nghèo ở huyện Bảo Lạc, tỉnh

Cao Bằng (2000 - 2013)” được thực hiện từ tháng 8/2014 đến 8/2015.

cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Thái Nguyên, Ngày ..... tháng ..... năm 2015

Tác giả luận văn

PHẠM THU HUYỀN

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới cô giáo hướng dẫn: PGS.

TS. Đàm Thị Uyên, các thầy, cô giáo khoa Lịch sử, Trường đại học Sư phạm

Thái Nguyên đã động viên chỉ bảo tận tình giúp đỡ tác giả trong quá trình học

tập và hoàn thành luận văn.

Tác giả xin gửi lời cảm ơn cán bộ và nhân dân, UBND huyện Bảo Lạc

đã giúp đỡ tác giả trong quá trình hoàn thành luận văn.

Cuối cùng tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới bạn bè, đồng

nghiệp và những người thân trong gia đình đã tạo điều kiện, giúp đỡ trong quá

trình học tập và hoàn thành luận văn.

Mặc dù đã có sự nỗ lực, cố gắng hết sức của bản thân nhưng luận văn

sẽ không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Tác giả rất mong nhận được

những ý kiến đóng góp từ quý thầy cô và các bạn.

Thái Nguyên, tháng 06 năm 2015

Tác giả luận văn

Phạm Thu Huyền

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN...............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN................................................................................................... ii

MỤC LỤC ....................................................................................................... iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT...............................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................v

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ..........................................................................vi

MỞ ĐẦU...........................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài ...........................................................................................1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề.............................................................................2

3. Mục đích, đối tượng, phạm vi và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài. ..............9

4. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu ...................................................9

5. Đóng góp của luận văn ................................................................................10

6. Bố cục của luận văn.....................................................................................10

Chƣơng 1. KHÁI QUÁT VỀHUYỆN BẢO LẠC, TỈNH CAO BẰNG...........11

1.1. Lịch sử hành chính huyện Bảo Lạc ..........................................................11

1.2. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên.............................................................13

1.3. Điều kiện kinh tế.......................................................................................18

1.4. Điều kiện xã hội........................................................................................20

1.4.1. Dân số, lao động việc làm ..................................................................20

1.4.2. Văn hóa, giáo dục, y tế .......................................................................21

1.4.3. Dân tộc, phong tục tập quán...............................................................23

Tiểu kết chương 1............................................................................................26

Chƣơng 2. CÔNG CUỘC XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở HUYỆN

BẢO LẠC, TỈNH CAO BẰNG 2000- 2013 .................................................28

2.1. Quan điểm và mục tiêu của chương trình xóa đói giảm nghèo .................28

2.1.1. Quan điểm về “nghèo, đói”.................................................................28

2.1.2. Mục tiêu của chương trình xóa đói giảm nghèo ..................................31

2.2. Thực trạng đói nghèo của huyện Bảo Lạc giai đoạn 2000- 2013.............34

2.2.1. Giai đoạn 2000 - 2005........................................................................34

2.3.2. Giai đoạn 2006 - 2013........................................................................39

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn

2.3. Nguyên nhân và các yếu tố ảnh hưởng đến đói nghèo.............................44

2.3.1. Nguyên nhân.......................................................................................44

2.3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến xóa đói giảm nghèo .................................48

2.4. Các giải pháp thực hiện xóa đói, giảm nghèo ..........................................49

2.4.1. Nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành và người dân về

xóa đói giảm nghèo ......................................................................................49

2.4.2. Tạo điều kiện cho người nghèo phát triển sản xuất, tăng thu nhập..........50

2.4.3. Tạo cơ hội để người nghèo, hộ nghèo tiếp cận các dịch vụ xã

hội cơ bản......................................................................................................51

2.4.4. Huy động nguồn lực để thực hiện chương trình xóa đói

giảm nghèo...................................................................................................52

2.4.5. Tăng cường hoạt động giám sát, đánh giá công tác giảm nghèo ..........53

2.5. Các chương trình, dự án xóa đói giảm nghèo ở huyện Bảo Lạc .............54

2.5.1. Tạo cơ hội để người nghèo phát triển sản xuất, góp phần tăng

thu nhập, giảm nghèo ...................................................................................54

2.5.2. Tạo cơ hội để người nghèo tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản .........62

Tiểu kết chương 2............................................................................................67

Chƣơng 3. TÁC ĐỘNG CỦA CHƯƠNG TRÌNH XÓA ĐÓI GIẢM

NGHÈO ĐỐI VỚI KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN BẢO LẠC ......................69

3.1. Tác động về kinh tế ..................................................................................69

3.1.1. Trên lĩnh vực nông nghiệp .................................................................69

3.1.2. Lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng .......................................................74

3.1.3. Lĩnh vực công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, du

lịch và dịch vụ ..............................................................................................76

3.2. Tác động về xã hội....................................................................................78

3.2.1. Lĩnh vực giáo dục ................................................................................79

3.2.2. Lĩnh vực y tế.......................................................................................82

3.2.3. Lĩnh vực an ninh - quốc phòng .........................................................83

3.3. Một số hạn chế..........................................................................................85

Tiểu kết chương 3............................................................................................88

KẾT LUẬN.....................................................................................................89

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................93

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

DTTN Diện tích tự nhiên

GDP Tổng thu nhập quốc nội

Nxb Nhà xuất bản

UBND Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Hiện trạng sử dụng đất của huyện Bảo Lạc ................................16

Bảng 1.2. Thống kê các dân tộc ở huyện Bảo Lạc (Năm 2013) .................24

Bảng 2.1. Kết quả giảm nghèo tại 14 xã, thị trấn tại thời điểm 31/12/2005 ........35

Bảng 2.2. Kết quả giảm nghèo ở Bảo Lạc...................................................36

Bảng 2.3. Đặc trưng hộ nghèo ở huyện Bảo Lạc ........................................37

Bảng 2.4. Tình hình hộ nghèo trong các năm 2006, 2010 ..........................40

Bảng 2.5. Danh sách hộ nghèo, dân tộc, diện hộ, tình trạng, nhà ở,

nguyên nhân nghèo và mức thu nhập của hộ năm 2006

(Qua điều tra 11/17 xã, thị trấn)..................................................41

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu 3.1. Diện tích các loại cây trồng .......................................................71

Biểu 3.2. Sản lượng lương thực.................................................................71

Biểu 3.3. Giá trị sản xuất thủy sản trên địa bàn huyện qua các năm..........72

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 1 http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Đói nghèo là một vấn đề xã hội mang tính toàn cầu. Nhận thức rõ điều

đó trong những năm qua Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính

sách phát động toàn Đảng, toàn dân tấn công vào đói nghèo, được nhân dân

đồng tình ủng hộ. Trong những năm qua nền kinh tế nước ta tăng trưởng khá

nhanh, đại bộ phận đời sống nhân dân được nâng lên cách rõ rệt. Song, một

bộ phận không nhỏ dân cư đặc biệt là dân cư ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc

biệt khó khăn...đang chịu cảnh đói nghèo, chưa đảm bảo được điều kiện tối

thiểu của cuộc sống. Sự phân hóa giàu nghèo diễn ra ngày càng sâu sắc, đây

là vấn đề xã hội đặc biệt quan tâm. Để giải quyết vấn đề đói nghèo Đảng và

Nhà nước ta đã thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia Xóa đói giảm

nghèo và giải quyết việc làm. Đây là chương trình tổng hợp có tính chất liên

ngành trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhằm tạo ra

các điều kiện thuận lợi phù hợp để hỗ trợ người nghèo, hộ nghèo phát triển

sản xuất, tăng thu nhập tiếp cận với các dịch vụ xã hội cơ bản, xóa đói giảm

nghèo, giảm tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị, nâng cao tỷ lệ sử dụng

thời gian lao động ở khu vực nông thôn, chuyển dịch cơ cấu lao động phù

hợp với cơ cấu kinh tế, bảo đảm việc làm cho người lao động, nâng cao chất

lượng cuộc sống cho nhân dân.

Thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xóa đói giảm nghèo,

huyện Bảo Lạc là một huyện miền núi của tỉnh Cao Bằng có 13/14 xã thị

trấn đặc biệt khó khăn. Để từng bước giải quyết được vấn đề đói nghèo,

thiếu việc làm, nâng cao đời sống vật chất tinh thần, thúc đẩy sản xuất

phát triển, ổn định đời sống nhân dân trên địa bàn huyện, Huyện ủy- Hội

đồng Nhân dân - Ủy ban Nhân dân huyện đã quyết tâm thực hiện công

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 2 http://www.lrc.tnu.edu.vn

cuộc xóa đói giảm nghèo với các chương trình xóa đói giảm nghèo qua

các giai đoạn 2000- 2013.

Việc nghiên cứu tìm hiểu về “Công cuộc xóa đói giảm nghèo huyện

Bảo Lạc 2000- 2013” không chỉ có ý nghĩa về mặt khoa học mà có ý nghĩa cả

về thực tiễn. Nghiên cứu đề tài này hiểu rõ về công cuộc xóa đói giảm nghèo

của huyện Bảo Lạc giai đoạn 2000 - 2013. Qua đó, thấy được ý nghĩa, tác

dụng của công tác xóa đói giảm nghèo đối với Bảo Lạc nói riêng và tỉnh Cao

Bằng và cả nước nói chung, đồng thời cũng đánh giá nghiêm túc những khó

khăn, hạn chế, tồn tại của công cuộc xóa đói giảm nghèo của huyện trong thời

gian qua. Trên cơ sở đó đề xuất những phương hướng nhiệm vụ giải pháp để

chương trình xóa đói giảm nghèo của huyện trong giai đoạn tiếp theo đạt hiệu

quả cao hơn.

Xuất phát từ lý do trên, tôi chọn:“Công cuộc xóa đói giảm nghèo ở huyện

Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng 2000-2013” làm đề tài luận văn thạc sĩ.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Xóa đói, giảm nghèo là vấn đề đã được nhiều các quốc gia, tổ chức và

các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Trên thế giới đã có không ít các cuộc

hội thảo, hội nghị bàn về vấn đề này, ví dụ như: Hội nghị chống đói nghèo

khu vực Châu Á - Thái Bình Dương (ESCAP) tổ chức tại Băng Cốc (Thái

Lan) vào tháng 9 - 1993; hội nghị về phát triển xã hội do Liên Hợp Quốc tổ

chức tại Coopenhaghen (Đan Mạch); hội nghị Thượng đỉnh thiên niên kỷ của

Liên Hợp Quốc vào năm 2000… Các hội nghị đã đưa ra các khái niệm về đói

nghèo, các quan điểm về chuẩn mực đói nghèo và một số giải pháp chung về

xóa đói, giảm nghèo trên toàn thế giới.

Ở Việt Nam, ngay từ khi mới giành được độc lập, Đảng và Nhà nước ta

đã nhận thấy tầm quan trọng của công cuộc xóa đói, nghèo, nâng cao đời sống

nhân dân. Chính vì tầm quan trọng của vấn đề này nên trong những năm gần

đây, vấn đề xóa đói, giảm nghèo của nước ta đã thu hút sự nghiên cứu của