Cơ chế tự chủ về tài chính tại các bệnh viện công lập thuốc sở y tế Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––––––

DƯƠNG THỊ XOAN

CƠ CHẾ TỰ CHỦ VỀ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN

CÔNG LẬP THUỘC SỞ Y TẾ BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––––––

DƯƠNG THỊ XOAN

CƠ CHẾ TỰ CHỦ VỀ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN

CÔNG LẬP THUỘC SỞ Y TẾ BẮC KẠN

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.01.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học:TS. NGUYỄN QUANG HỢP

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học

độc lập của tôi. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận văn là trung thực có

nguồn gốc rõ ràng.

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2017

Tác giả luận văn

Dương Thị Xoan

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn, tôi đã được sự giúp đỡ của các tập thể và cá

nhân. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến sự giúp đỡ quý báu đó.

Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng đào tạo của

trường Đại học Kinh tế và quản trị kinh doanh. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn

sâu sắc đến sự giúp đỡ của các thầy cô giáo trong quá trình giảng dạy, đã

trang bị cho tôi những kiến thức khoa học. Đặc biệt là thầy giáo - TS.

Nguyễn Quang Hợp - người trực tiếp hướng dẫn giúp đỡ tôi trong suốt thời

gian nghiên cứu và học tập.

Tôi xin chân thành cám ơn các ban ngành nơi tôi công tác và nghiên cứu

luận văn, cùng toàn thể các đồng nghiệp học viên lớp cao học quản lý kinh tế

khóa 12, gia đình bạn bè đã tạo điều kiện cho tôi hoàn thành chương trình học

của mình và góp phần thực hiện tốt hơn cho công tác thực tế sau này.

Tôi xin chân thành cảm ơn ! .

Thái Nguyên, ngày tháng 12 năm 2017

Tác giả luận văn

Dương Thị Xoan

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN.............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU ......................................................................................vii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................3

4. Những đóng góp của Luận văn ...............................................................................4

5. Bố cục của luận văn ................................................................................................4

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC HIỆN CƠ CHẾ

TỰ CHỦ VỀ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP ........................5

1.1. Cơ sở lý luận về thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính tại các bệnh viện công lập.........5

1.1.1. Bệnh viện công và quản lý tài chính bệnh viện công .......................................5

1.1.2. Cơ chế tự chủ tài chính đối với bệnh viện công lập thuộc lĩnh vực y tế.........11

1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến cơ chế tự chủ tài chính tại các bệnh viện

công lập thuộc lĩnh vực y tế ......................................................................................26

1.2. Kinh nghiệm thực tiễn về quản lý tài chính tại bệnh viện công ở một số

bệnh viện ở Việt Nam ...............................................................................................30

1.2.1. Những đổi mới trong cơ chế quản lý tài chính bệnh viện ở Việt Nam...........30

1.2.2. Kinh nghiệm về công tác quản lý tài chính ở một số bệnh viện .....................33

1.2.3. Các bài học kinh nghiệm cho các Bệnh viện công lập thuộc Sở Y tế Bắc Kạn .......38

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................................41

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................41

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................41

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................41

2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin...........................................................................42

2.2.3. Phương pháp phân tích, đánh giá thông tin.....................................................42

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .............................................................................43

iv

Chương 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ

CHỦ VỀ TÀI TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP THUỘC

SỞ Y TẾ BẮC KẠN................................................................................................44

3.1. Khái quát về hệ thống y tế công lập thuộc Sở Y tế Bắc Kạn.............................44

3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của hệ thống y tế công lập tỉnh Bắc Kạn............44

3.1.2. Bộ máy tổ chức của hệ thống y tế công lập tại Sở Y tế Bắc Kạn ...................44

3.1.3. Về trang thiết bị...............................................................................................51

3.1.4. Về công tác quản lý tài chính..........................................................................51

3.1.5. Những kết quả đạt được của hệ thống y tế công lập trong công tác khám

chữa bệnh tại Sở y tế Bắc Kạn từ năm 2014 -2016...................................................51

3.2. Thực trạng quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại các Bệnh viện

công lập thuộc Sở Y tế Bắc Kạn ...............................................................................54

3.2.1. Đặc điểm quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính của các Bệnh

viện công lập thuộc Sở Y tế Bắc Kạn .......................................................................54

3.2.2. Thực trạng việc khai thác các nguồn tài chính theo cơ chế tự chủ tài

chính của các Bệnh viện công lập thuộc Sở Y tế Bắc Kạn .......................................55

3.2.3. Thực trạng sử dụng các nguồn tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính của

các BVCL thuộc Sở Y tế Bắc Kạn............................................................................65

3.2.4. Thực trạng công tác tổ chức quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính

tại các Bệnh viện công lập thuộc Sở Y tế Bắc Kạn ..................................................70

3.2.5. Thực trạng các nhân tố ảnh hưởng đến cơ chế tự chủ tài chính tại các

bệnh viện công lập thuộc lĩnh vực y tế .....................................................................76

3.3. Đánh giá chung về cơ chế tự chủ tài chính đối với các bệnh viện công lập

thuộc Sở Y tế Bắc Kạn..............................................................................................80

3.3.1. Những thành công trong công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài

chính tại các BVCL thuộc Sở Y tế Bắc Kạn.............................................................80

3.3.2. Những hạn chế trong công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài

chính tại các Bệnh viện công lập thuộc Sở Y tế Bắc Kạn.........................................81

3.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại ......................................................................82

Chương 4. CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ VỀ TÀI

CHÍNH CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP THUỘC SỞ Y TẾ BẮC KẠN ..........84

v

4.1. Định hướng và mục tiêu tự chủ tài chính tại các Bệnh viện công lập thuộc

Sở Y tế Bắc Kạn........................................................................................................84

4.1.1. Định hướng tự chủ tài chính trong các bệnh viện công lập thuộc Sở Y tế

Bắc Kạn.....................................................................................................................84

4.1.2. Mục tiêu tự chủ tài chính trong các bệnh viện công lập tỉnh Bắc Kạn ...........84

4.2. Giải pháp nâng cao việc thực hiện quyền tự chủ trong quản lý tài chính tại

các Bệnh viện công lập thuộc Sở Y tế Bắc Kạn .......................................................85

4.2.1. Nhóm giải pháp trong việc khai thác nguồn tài chính ....................................85

4.2.2. Nhóm giải pháp trong việc sử dụng nguồn tài chính ......................................90

4.3. Một số kiến nghị.................................................................................................96

4.3.1. Về phía Nhà nước .........................................................................................96

4.3.2. Về phía ngành y tế ........................................................................................96

KẾT LUẬN..............................................................................................................98

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................100

PHỤ LỤC...............................................................................................................101

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BHYT Bảo hiểm y tế

BYT Bộ y tế

ĐVSNCL Đơn vị sự nghiệp công lập

HĐTX Hoạt động thường xuyên

KCB Khám chữa bệnh

NSNN Ngân sách nhà nước

TSCĐ Tài sản cố định

TTB Trang thiết bị

BVCL Bệnh viện công lập

vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 3.1. Tình hình thực hiện các chỉ tiêu nhiệm vụ cơ bản từ năm 2014

đến năm 2016.................................................................................. 52

Bảng 3.2. Tổng hợp các nguồn thu giai đoạn từ 2014 - 2016......................... 55

Bảng 3.3. Thực hiện kế hoạch giường bệnh tại các BVCL thuộc Sở Y tế từ

năm 2014 - 2016 ............................................................................. 58

Bảng 3.4. Nguồn thu khác của các BVCL từ năm 2014 đến 2016 ................. 64

Bảng 3.5. Bảng tổng hợp nhóm chi cho cán bộ, viên chức từ năm 2014 - 2016 ...... 66

Bảng 3.6. Bảng tổng hợp chi cho chuyên môn nghiệp vụ từ năm 2014-2016 ... 67

Bảng 3.7. Bảng tổng hợp chi mua sắm TSCĐ từ năm 2014-2016 ................. 68

Bảng 3.8. Bảng tổng khảo sát tình hình thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại

các BVCL tỉnh Bắc Kạn................................................................... 73

viii

DANH MUC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 3.1. Cơ cấu tổ chức ngành Y tế Bắc Kạn.............................................. 46

Sơ đồ 3.2. Mô hình của các BVCL thuộc Sở Y tế hiện nay......................... 50

Biểu đồ 3.1. Tổng kinh phí NSNN cấp cho hoạt động thường xuyên của

các BVCL thuộc Sở Y tế từ năm 2010-2012.................................. 57

Biểu đồ 3.2. Nguồn thu viện phí và BHYT của các BVCL thuộc Sở y tế

Bắc Kạn từ năm 2014 đến 2016...................................................... 63

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài

Con người là nguồn tài nguyên quý báu nhất quyết định sự phát triển của đất

nước trong đó sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi con người và của toàn xã hội. Vì

vậy đầu tư cho sức khỏe chính là đầu tư cho sự phát triển kinh tế xã hội của đất

nước, nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân và mỗi gia đình.

Giai đoạn trước đây, y tế là một lĩnh vực dịch vụ công hoàn toàn do Nhà

nước đứng ra cung cấp, các bệnh viện công chỉ đơn thuần là cơ quan hành

chính sự nghiệp được bao cấp toàn bộ. Bước sang thời kỳ đổi mới, cơ chế bao

cấp không còn, xã hội có nhiều thành phần kinh tế khác nhau và các loại hình

KCB cũng phát triển ngày càng đa dạng. Các nguồn tài chính được khai thác

dồi dào hơn chứ không chỉ trông chờ vào nguồn duy nhất là NSNN. Đồng

thời các cơ sở y tế hiện nay phải đối mặt với một số vấn đề như: Dân số tăng

nhanh, mô hình bệnh tật phức tạp… dẫn đến tình trạng các bệnh viện công

quá tải, hiệu quả hoạt động thấp, cơ sở vật chất thiếu thốn và xuống cấp, đội

ngũ y bác sĩ, nhân viên thiếu động lực, không đáp ứng được đầy đủ và có chất

lượng nhu cầu KCB đang ngày càng tăng lên của nhân dân.

Trong nền kinh tế thị trường, y tế được xã hội hoá và trở thành một xu

hướng phát triển trong hệ thống kinh tế quốc dân có đóng góp quan trọng vào

GDP của đất nước và phục vụ các nhu cầu có tính chất phúc lợi xã hội, trong

đó hệ thống BVCL được xem như xương sống của hệ thống y tế. Chi tiêu cho

các bệnh viện công chiếm tỷ lệ đáng kể trong tổng chi tiêu y tế. Một trong

những thay đổi căn bản trong ngành y tế là việc áp dụng cơ chế tự chủ tài

chính đối với các BVCL. Theo quan điểm mới, bệnh viện công là một đơn vị

sự nghiệp có thu, có chức năng cung cấp các dịch vụ y tế cho người dân,

nhưng khác với các đơn vị kinh doanh dịch vụ nói chung và bệnh viện tư nói

riêng ở chỗ, hoạt động cung cấp dịch vụ của bệnh viện công không đặt mục

tiêu lợi nhuận làm mục tiêu quan trọng nhất. Chính sách giao quyền tự chủ