Cơ chế gây độc của protein tinh thể do Bacillus thuringiensis var.israelensis tổng hợp

Më §Çu

Mét trong nh÷ng t¸c nh©n truyÒn nhòng bÖnh hiÓm nghÌo cho ngêi nh sèt

rÐt, sèt xuÊt huyÕt, viªm n·o NhËt B¶n… lµ do muçi g©y ra. Muçi sinh trëng vµ

ph¸t triÓn rÊt tèt ë nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nhiÒu loµi c«n trïng ph¸t

triÓn nh nh÷ng vïng nhiÖt ®íi trong ®ã cã ViÖt Nam . Theo thèng kª cña Tæ chøc

Y tÕ thÕ giíi (WHO) th× hµng n¨m, trªn ViÖt Nam thÕ giíi cã tíi hµng triÖu trêng

hîp m¾c c¸c bÖnh do muçi truyÒn. Riªng ë ViÖt Nam , theo thèng kª 6 th¸ng ®Çu

n¨m 2001vÉn cßn 126.000 ca sèt rÐt, 8.700 ca sèt xuÊt huyÕt, trong ®ã 20-25% ca

tö vong vµ 60-70% ®Ó l¹i di chøng. C¸c bÖnh hiÓm nghÌo do muçi truyÒn ®· cã

mÆt ë hÇu hÕt c¸c tØnh thµnh trong c¶ níc lµm ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ x·

héi. Bªn c¹nh ®ã, sù tiÒm Èn nguy c¬ bïng næ thµnh dÞch do hiÖn tîng kh¸ng

thuèc cña c«n trïng lµm cho c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i cã nh÷ng nç lùc ®Ó thanh to¸n

c¸c bÖnh trªn. Së dÜ cã nh÷ng nguy c¬ ®ã lµ do mét thêi gian kh¸ dµi tõ tríc nh÷ng

n¨m ®Çu cña thËp kØ 80, chóng ta ®· sö dông thêng xuyªn c¸c ho¸ chÊt ®éc thuéc

nhãm l©n h÷u c¬, c¸c chÊt thuéc nhãm Pyrethroid ®Ó tÈm nhuém mµn. §iÒu nµy

kh«ng nh÷ng ph¸ vì c©n b»ng sinh th¸i, g©y hiÖn tîng bïng næ c«n trïng do

kh¸ng thuèc mµ cßn ¶nh hëng tíi søc khoÎ con ngêi.

Loµi phô Bacillus thuringiensis var.israelensis (Bti) ®îc ph¸t hiÖn vµo n¨m 76

t¹i Israel cã kh¶ n¨ng diÖt muçi ®· më ra mét triÓn väng míi cho viÖc kiÓm so¸t

c¸c vect¬ truyÒn bÖnh hiÓm nghÌo cho ngêi. NhiÒu chÕ phÈm sinh häc diÖt muçi

tõ Bacillus thuringiensis var.israelensis ®· ®îc s¶n xuÊt vµ øng dông thµnh c«ng

nh Bactimos (BØ), Skeetan (Anh), Vectobac (Mü)… Theo tæ chøc Y tÕ thÕ giíi th×

viÖc sö dông chÕ phÈm sinh häc diÖt muçi tõ c¸c chñng Bacillus thuringiensis

var.israelensis lµ mét biÖn ph¸p rÊt an toµn vµ hiÖu qu¶.

ë níc ta, viÖc nghiªn cøu vÒ Bacillus thuringiensis var.israelensis míi chØ b¾t

®Çu tõ mét vµi n¨m gÇn ®©y nhng còng ®· thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ. NhiÒu

chñng Bacillus thuringiensis var.israelensis cã ho¹t lùc cao ®· ®îc ph©n lËp, mét

vµi dßng gen ®· ®îc nghiªn cøu t¸ch dßng, ®äc tr×nh tù vµ biÓu hiÖn. Chóng ta

còng ®· bíc ®Çu thö nghiÖm thµnh c«ng chÕ phÈm trong ph¹m vi phßng thÝ

1

nghiÖm. Tuy nhiªn viÖc s¶n xuÊt vµ øng dông chÕ phÈm diÖt muçi tõ Bacillus

thuringiensis var.israelensis cÇn ph¶i ®îc nghiªn cøu thªm n÷a.

2