chuyên đề cây cao su

BÁO CÁO THỰC TẬP

Đề tài

Chuyên đề cây cao su

MỤC LỤC

BÁO CÁO THỰC TẬP.............................................................................................................1

Đề tài..........................................................................................................................................1

Chuyên đề cây cao su.................................................................................................................1

MỤC LỤC.................................................................................................................................2

LỜI GIỚI THIỆU

Những năm gần đây được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước với các chương

trình xoá đói giảm nghèo nhanh và bền vững, phát triển kinh tế xã hội, giữ vững an

ninh quốc phòng, đảm bảo trật tự an toàn xã hội. Ở các tỉnh miền núi và biên giới nhất

là các tỉnh Tây Nguyên phong trào phát triển cây cao su nhanh về số lượng nhưng

chưa đảm bảo về chất lượng vì thiếu tài liệu để nghiên cứu, giảng dạy, học tập và áp

dụng.

Trước yêu cầu này, được sự hỗ trợ của dự án Voctech, Bộ Nông nghiệp và phát

triển Nông thôn, Trường Cao đẳng nghề Cơ điện - Xây dựng và Nông lâm Trung bộ

đã xây dựng được một chương trình khung cho đào tạo nghề Trồng cao su theo mô

đun nhằm đáp ứng nguyện vọng của đông đảo bà con nông dân. Tuy nhiên với

chương trình này nếu triển khai ngay vào giảng dạy thì học sinh và giáo viên sẽ gặp

nhiều khó khăn về tài liệu học tập và giảng dạy và có thể có sự thiếu thống nhất khi cụ

thể hoá các nội dung kiến thức, kỹ năng giảng dạy và học tập. Để khắc phục khó khăn

này và hoàn thiện chương trình đào tạo nghề Trồng cao su, trường chúng tôi tiếp tục

được sự hỗ trợ của dự án biên soạn chương trình khung trình độ sơ cấp nghề Trồng

cao su và tài liệu dùng cho giáo viên, tài liệu dùng cho học sinh do:

- Đỗ Thị Thuỷ - Chủ biên

- Mai Thị Kim Dung - Thành viên

- Đậu Văn Ất - Thành viên

Trong quá trình biên soạn chúng tôi dựa vào các hướng dẫn về phát triển

chương trình đào tạo nghề theo mô đun, nghiên cứu một số tài liệu của Tiến sỹ

Nguyễn Thị Huệ và của Tập đoàn Cao su Việt Nam đồng thời khảo sát và xin ý kiến

tham gia của các bên liên quan là các Nông trường trong khu vực Gia Lai, Kon Tum;

các Trường trong Bộ có cùng nghề đào tạo, nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường lao

động nâng cao khả năng tìm kiếm việc làm cho học viên sau khi tốt nghiệp. Tuy nhiên

lần đầu tiên biên soạn loại tài liệu này với kinh nghiệm và trình độ có hạn, thời gian

tập trung để biên soạn hạn chế nên không thể tránh khỏi thiếu sót. Rất mong nhận

được sự đóng góp của các đồng nghiệp và các bên liên quan khác để bộ tài liệu được

hoàn thiện hơn.

Chúng tôi xin chân thành cảm ơn các đơn vị và cá nhân: Dự án Voctech, Bộ

Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Nông trường Đoàn Kết thuộc Công ty cao su

ChưPrông, Nông trường ĐăkT’re công ty cao su Kon Tum ...và các bạn đồng nghiệp

đã đóng góp ý kiến để chúng tôi hoàn thành được bộ tài liệu này.

Tham gia biên soạn:

1. Đỗ Thị Thuỷ (chủ biên)

2. Mai Thị Kim Dung

3. Đậu Văn Ất

MỤC LỤC

Trang

Lời giới thiệu……………………………………………………………...

Mô đun 1: Tạo cây giống cao su ...……………………………………….

Bài 1: Giới thiệu chung về cây cao su…………………………….

Bài 2: Thu hái hạt giống……………………………………………

Bài 3: Xử lý hạt giống………………………………………………

Bài 4: Làm đất………………………………………………………

Bài 5: Gieo hạt……………………………………………………

Bài 6: Ghép mắt…………………………………………………..

Bài 7: Lập vườn nhân……………………………………………… ơ

Mô đun 2: Trồng và chăm sóc cao su……………………………………

Bài 1: Phát dọn thực bì…………………………………………..

Bài 2: Cuốc, lấp hố……………………………………………..

Bài 3: Trồng cây…………………………………………………

Bài 4: Làm cỏ, tủ gốc, bón phân, tỉa chồi ..........................................

Bài 5: Pha-phun thuốc phòng trị bệnh………………………….

Mô đun 3: Khai thác và bảo quản mủ cao su………………………………

Bài 1: Những qui định chung về kỹ thuật khai thác và bảo quản mủ cao

su…………………………………………………………………………

Bài 2: Thiết kế miệng cạo…………………………………

Bài 3: Mở miệng cạo mủ…………………………………………..

Bài 4: Cạo mủ cao su…………………………………………………

Bài 5: Nhập mủ và vệ sinh dụng cụ……………………………………..

Tài liệu tham khảo………………………………………………………..

MÔ ĐUN 1

TẠO CÂY GIỐNG CAO SU

(Mã mô đun: MĐ1)

Mục tiêu mô đun:

Kết thúc mô đun này học viên có khả năng:

− Về kiến thức:

+ Trình bày được công dụng của cây cao su

+ Trình bày được đặc điểm hình thái và đặc tính sinh thái của cây cao su

+ Trình bày được trình tự các biện pháp kỹ thuật để tạo được sản phẩm giống

cao su stum trần, cây bầu và bầu tầng lá

+ Trình bày được kỹ thuật làm vườn nhân để cung cấp nguyên liệu cho việc

ghép mắt tạo cây giống

− Về kỹ năng:

+ Thực hiện được phương pháp làm đất tại vườn ươm để gieo trồng tạo cây

giống

+ Lựa chọn đúng hạt giống để gieo trồng tạo gốc ghép

+ Chuẩn bị đủ mắt ghép đảm bảo cung cấp cho việc nhân giống

+ Thực hiện được qui trình ghép mắt để tạo ra cây giống: stum trần, cây bầu và

bầu tầng lá

+ Chăm sóc cây giống trong vườn đảm bảo tiêu chuẩn xuất vườn

− Về thái độ:

+ Có ý thức bảo vệ môi trường, an toàn lao động

+ Có trách nhiệm với quá trình sản xuất và sản phẩm do mình làm ra, đảm bảo

sản phẩm có nguồn gốc mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Các bài dạy trong mô đun:

Mã

bài

Tên bài Loại

bài

dạy

Địa điểm Thời lượng (giờ học)

Tổng

số

Lý

thuyết

Thực

hành

Kiểm

tra

M1-01 Giới thiệu

chung về cây

cao su

Lý

thuyết

Hội trường 18 10 7 01

M1-02 Thu hái hạt

giống

Tích

hơp

Vườn cao su

và vườn của

hộ gia đình

07 07

M1-03 Xử lý hạt

giống

Tích

hơp

Vườn cao su

và vườn của

hộ gia đình

14 14

M1-04 Làm đất Tích

hợp

Vườn của hộ

gia đình

16 16

M1-05 Gieo hạt Tích

hợp

Vườn của hộ

gia đình

07 07

M1-06 Ghép mắt Tích

hợp

Vườn ươm

của NT và

vườn của hộ

gia đình

22 21 01

M1-07 Lập vườn

nhân

Lý

thuyết

Hội trường 06 06

Tổng số 90 23 65 02

BÀI 1

GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CÂY CAO SU

(Mã bài: M1-01)

Mục tiêu bài:

Học xong bài này học viên có khả năng:

− Trình bày được công dụng cây cao su

− Mô tả được đặc điểm hình thái và đặc điểm sinh lý của cây cao su

− Viết được bản thu hoạch sau khi tham quan vườn cao su

1. Kiến thức cần thiết để thực hiện công việc:

1. Nguồn gốc và công dụng của cây cao su

1.1. Nguồn gốc: Cây cao su có nguồn gốc ở lưu vực sông Amazoon (Nam mỹ). Tại

đây nó mọc hoang dại trên khu vực rộng lớn 5-6 km2

bao gồm nhiều quốc gia như Bra

zil, Bolivia, Columbia, Peru, Venezuela, Ecuador…Trước năm 1912 tất cả các cây

cao su trên thế giới là cây cao su lấy từ cây mọc hoang dại trong rừng, và Brazin là

nước độc quyền xuất khẩu cây cao su

Ở Việt nam năm 1897, Raoul là một dược sỹ hải quân người Pháp lấy được một số

hạt giống cao su Giava về gieo ở trạm thí nghiệm ở vườn ông Yêm (Bến cát-Sông bé)

và một số hạt gửi cho bác sỹ Yersin ở Nha Trang, ông lấy số hạt này và xin thêm một

số hạt ở Colombo trồng tại suối dầu Nha trang thành vườn cây cao su đầu tiên ở Việt

nam. Lịch sử cây cao su ở Việt nam bắt đầu từ đây và phát triển

1.2. Công dụng

Hình 1-01: Các sản phẩm mủ cao su

1.2.1. Các sản phẩm kinh tế (hình 1-01): Sản phẩm chủ yếu của cây cao su là mủ. Mủ

cao su là nguyên liệu không thể thiếu được trong đời sống hàng ngày của con người.

Các sản phẩm cao su có thể chia ra thành các loại chính như sau:

Làm vỏ, ruột xe: Vỏ xe đạp, xe gắn máy đến các loại xe du lịch, xe tải và cả

đến vỏ ruột máy bay. Ngành kỹ nghệ này sản xuất khoảng 70% lượng cao su thiên

nhiên sản xuất trên thế giới

Các vật dụng thông dụng: ống dẫn nước, dày dép, vải không thấm thấm nước,

dụng cụ gia đình, y tế, thể dục thể thao, đồ chơi trẻ em…

Các gối đệm chống xóc như gối đệm cầu, gối đệm nhà chống động đất

Các sản phẩm cao su xốp: nệm, găng tay, bong bóng, thuyền cao su

1.2.1.1. Gỗ cao su: Cao su khi thanh lý còn 200 cây với sản lượng gỗ bình quân là

0,25-0,30m3 gỗ/ cây thì mỗi ha cao su có được 50-60m3 gỗ và một khối lượng củi ước

lượng từ 30-40% lượng gỗ. Hiện nay với sự phát triển của công nghệ gỗ dán, gỗ ghép,

gỗ ép yêu cầu sử dụng gỗ với đường kính nhỏ hơn thì trữ lượng gỗ cao su trên mỗi ha

có thể sử dụng được nâng cao hơn rất nhiều. Hiện nay, với kỹ thuật ngâm tẩm thích

hợp, gỗ cao su được nâng cấp và đa dạng hóa trong sử dụng để sản xuất ván sàn, gỗ

bao bì, vật dụng gia đình (bàn, ghế, tủ , giường…) và đồ chơi trẻ em, ngoài ra còn làm

bột giấy (hình 1-02). Giá gỗ cao su trên thế giới trong các năm 1990-1994 dao động

từ 600-900USD/m3

. Hiện nay tại Thái lan, Mã lai, Indonesia, mỗi nước sản xuất được

1 triệu m3

cao su mỗi năm, các nước khác như Ấn độ, Trung quốc, Srilanka, các nước

Châu Phi, các nước Nam Mỹ… sản xuất chung được khoảng 0,5 triệu m3

gỗ cao su

mỗi năm. Như vậy mỗi năm các diện tích cao su sẵn có trên thế giới đã cung cấp

khoảng 3,5 triệu m3 gỗ cao su.

Hình 1-02: Các sản phẩm gỗ cao su

1.2.1.2. Dầu, hạt cao su: Mỗi ha cao su trong suốt chu kỳ sống có thể cho 700-1000

kg dầu hạt. Ngay sau khi rơi rụng, hạt cao su thường chứa tỷ lệ dầu 15-20%, khi tồn

trữ tỷ lệ dầu giảm còn 10-12%. Nhân hạt cao su ngoài thành phần dầu còn chứa một

tỷ lệ đáng kể Protein nên bánh dầu của hạt sau khi ép được dùng làm thức ăn gia súc

bằng cách pha trộn với cám theo một tỉ lệ thích hợp

Sử dụng dầu hạt cao su làm sơn và véc ni

Làm xà phòng : dầu cao su có thể sản xuất xà phòng mềm, nếu pha với các loại

dầu khác có thể sản xuất xà phòng cứng

Là một trong các chất độn để pha chế mủ cao su

Ngoài ra, dầu hạt cao su khi được xử lý thích hợp có thể sử dụng như các loại

dầu thực vật khác

1.2.1.3. Các sản phẩm khác: Ngoài các sản phẩm kể trên, trong vườn cây cao su còn

có thể thu được các sản phẩm do các cây trồng giữa hàng cao su trong thời gian kiến

thiết cơ bản như:

Cây thảm phủ: Ngoài tác dụng bảo vệ đất chống xói mòn, cung cấp một phần

dinh dưỡng cho đất, mỗi ha cao su có trồng cây thảm phủ có thể sản xuất được 40-50

kg hạt giống

Cây trồng xen: Các cây lương thực là nguồn thu hoạch đáng kể cho nông dân ở

dạng tiểu điền và công nhân ở các đại điền từ năm thứ 1 đến năm thứ 4 sau khi trồng.

Có thể thu được 500-1000 kg thóc/ha/năm

Chăn nuôi: Ở những nơi thuận tiện, việc chăn nuôi gia súc thu được nhiều lợi

nhuận. Vườn cao su tiểu điền có thể chăn nuôi gia cầm vì trong vườn thông thoáng

vật nuôi ít bị bệnh, nhiều thức ăn (như mối, các loại côn trùng khác)

1.2.2. Tác dụng đối với môi trường và xã hội

1.2.2.1. Bảo vệ môi trường sinh thái: Cây cao su trồng được trên đất trống đồi núi

trọc, chống xói mòn bảo vệ đất rất tốt nhờ vào tán lá của cây cao su rậm che phủ toàn

bộ mặt đất. Ngoài ra cây cao su có thể sử dụng như một dạng cây rừng mà sản phẩm

chủ yếu là gỗ cao su có giá trị kinh tế cao

1.2.2.2. Ổn định xã hội và tạo công ăn việc làm: Việc trồng, chăm sóc và khai thác

cây cao su đòi hỏi một lực lượng lao động khá lớn (bình quân 2,3-3,5 ha) và ổn định

lâu dài suốt 30 - 40 năm, cho nên trên các diện tích trồng cao su với quy mô trung

bình đến lớn, một số lượng công nhân ổn định trong thời gian dài. Việc trồng cao su

còn có tác dụng tham gia phân bố dân cư hợp lý giữa vùng thành thị và nông thôn, thu

hút lao động cho các vùng trung du, miền núi, vùng định cư của các vùng dân tộc ít

người

1.2.2.3. Ổn định an ninh quốc phòng: Nhờ vào việc tổ chức xã hội ổn định nên cây

cao su còn được trồng ở các vùng biên giới nhằm tạo sự ổn định an ninh quốc phòng.

Vừa làm kinh tế vừa làm nhiệm vụ quốc phòng, bảo vệ các vùng biên giới bằng cách

xây dựng các diện tích cao su thường được giao các đơn vị quốc phòng

2. Mô tả thực vật, sinh lý cây cao su: Cây cao su có chu kỳ sống được giới hạn từ 30-

40 năm, trong đó chia ra làm 2 thời kỳ:

Thời kỳ kiến thiết cơ bản (KTCB): là khoảng thời gian từ lúc trồng đến khi đưa

vào khai thác (cạo mủ), thường từ 5- 7 năm tùy theo điều kiện sinh thái và chăm sóc

Thời kỳ kinh doanh (KD): là thời gian khai thác mủ cây, từ 25-30 năm từ lúc

bắt đầu cạo mủ đến lúc hạ cây. Ngoài ra còn đặc điểm cần lưu ý là khác với cây cao

su hoang dại ở dạng cây thực sinh (cây phát triển từ hạt). Cây cao su nhân trồng dưới

dạng ghép thân hình trụ có một mối ghép (chân voi), phình to ra ở vị trí ngay phía trên

mặt đất

2.1. Rễ: rễ cao su như các cây gỗ khác, có 2 loại rễ là rễ cọc và rễ bàng (hình 1-03)

2.1.1. Rễ cọc (rễ cái, rễ trụ): Rễ cọc đảm bảo cho cây cắm sâu vào đất, giúp cây chống

đổ ngã và đồng thời hút nước và muối khoáng từ các tầng đất sâu. Rễ cọc cây cao su

phát triển rất sâu, nhất là khi gặp đất có cấu trúc tốt rễ sâu trên 10m

2.1.2. Rễ bàng (rễ hấp thụ): Hệ thống rễ bàng phát triển rất rộng, phần lớn rễ bàng

nằm ở lớp đất mặt cụ thể là 50% ở lớp đất sâu 0-7,5cm, đặc biệt ở các lớp đất nghèo

kém tơi 70% rễ tập trung ở chiều sâu này