chương trình truyền hình dành cho người việt nam ở nước ngoài

Më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi:

Trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña d©n téc, §¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n quan t©m ®Õn

céng ®ång ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi; thêng xuyªn ®Ò ra nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh

s¸ch tÝch cùc nh»m cñng cè khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n téc, tËp trung lùc lîng x©y

dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc.

NghÞ quyÕt 36/NQ-TW ngµy 26/03/2004 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ c«ng t¸c ®èi víi

ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi kh¼ng ®Þnh: “ Ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi lµ bé phËn

kh«ng t¸ch rêi vµ lµ mét nguån lùc cña céng ®ång d©n téc ViÖt Nam, lµ nh©n tè quan

träng gãp phÇn t¨ng cêng quan hÖ hîp t¸c, h÷u nghÞ gi÷a níc ta víi c¸c níc”

[5,tr.147]. §ång thêi nhÊn m¹nh: “ C«ng t¸c ®èi víi ngêi ViÖt nam ë níc ngoµi lµ

tr¸ch nhiÖm cña toµn bé hÖ thèng chÝnh trÞ vµ cña toµn d©n. C¸c tæ chøc §¶ng, Nhµ n￾íc, MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam vµ c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n, c¸c ngµnh, c¸c cÊp tõ

Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng, ë trong níc vµ ngoµi níc vµ toµn d©n ta” [5,tr.148].

HiÖn cã kho¶ng 2,7 triÖu ngêi ViÖt Nam sinh sèng ë gÇn 90 quèc gia vµ vïng

l·nh thæ trªn kh¾p thÕ giíi. Còng nh mäi céng ®ång d©n c kh¸c, céng ®ång

NVNONN cã nhu cÇu rÊt lín ®îc thu nhËn th«ng tin h»ng ngµy vÒ t×nh h×nh ®Êt níc,

quª h¬ng, vÒ t×nh h×nh quèc tÕ. H¬n thÕ n÷a, lµ nh÷ng ngêi ViÖt Nam giµu t×nh c¶m

®èi víi quª h¬ng, xø së, nhiÒu ngêi ra ®i do nh÷ng biÕn cè lÞch sö nªn ngêi ViÖt xa

Tæ quèc l¹i cµng cã nhu cÇu tiÕp nhËn th«ng tin tõ trong níc. Tuy nhiªn, víi mét céng

®ång lín, tr¶i réng ë nhiÒu quèc gia nh vËy nªn c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng trong n￾íc gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc cung cÊp th«ng tin cho hä. Suèt mét thêi gian dµi

chóng ta cßn lóng tóng trong c«ng t¸c nµy. Cho nªn, mÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng nhng

b¸o chÝ trong níc cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña céng ®ång. Trong khi ®ã, céng ®ång

NVNONN tiÕp nhËn mét lîng th«ng tin khæng lå vÒ Tæ quèc m×nh qua hÖ thèng ®µi,

b¸o cña níc ngoµi th«ng qua c¸c l¨ng kÝnh vµ quan ®iÓm kh¸c nhau. Sè liÖu cña c¸c

c¬ quan chøc n¨ng cho biÕt hiÖn “ trªn thÕ giíi cã tíi trªn 400 tê b¸o, t¹p chÝ, 82 nhµ

xuÊt b¶n vµ tíi 49 ®µi ph¸t thanh, truyÒn h×nh cã ch¬ng tr×nh tiÕng ViÖt víi thêi lîng

ph¸t sãng hµng chôc giê mçi ngµy ” [4,tr.33]. Mét sè phÇn tö c¬ héi chÝnh trÞ, ph¶n

®éng lu vong cÊu kÕt víi c¸c thÕ lùc thï ®Þch bªn ngoµi ®· dùng nªn nhiÒu tê b¸o, ch-

¬ng tr×nh ph¸t thanh, truyÒn h×nh cã néi dung xÊu nh»m chèng ph¸ níc ta. Chóng

dïng mäi thñ ®o¹n: g©y nhiÔu th«ng tin, bãp mÐo, xuyªn t¹c sù thËt, thËm chÝ kÝch

®éng lßng hËn thï, g©y rèi, chia rÏ d©n téc, t«n gi¸o, nh©n danh “d©n chñ , nh©n ” ”

quyÒn” hßng phñ nhËn vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng, phñ nhËn thµnh tùu c«ng cuéc ®æi

míi, t¹o sù hå nghi vÒ h×nh ¶nh §Êt níc - Con ngêi ViÖt Nam trong con m¾t b¹n bÌ

quèc tÕ vµ céng ®ång NVNONN.

Thùc hiÖn nhiÖm vô: “ §µi TruyÒn h×nh ViÖt Nam vµ §µi TiÕng nãi ViÖt Nam

®¸nh gi¸, c¶i tiÕn, hoµn thiÖn vµ n©ng cao chÊt lîng ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh, truyÒn

thanh dµnh cho ®ång bµo ta ë níc ngoµi phï hîp víi t©m lý, t×nh c¶m cña ®ång bµo,

cã biÖn ph¸p hiÖu qu¶ ®a ch¬ng tr×nh ®Õn víi ®«ng ®¶o céng ®ång ngêi ViÖt Nam t¹i

c¸c níc” [48, tr.164], cïng víi c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®èi ngo¹i kh¸c, kªnh truyÒn

h×nh VTV4 cña §µi TruyÒn h×nh ViÖt Nam ra ®êi nh»m ®¸p øng kÞp thêi viÖc ®a

th«ng tin mét c¸ch “ ” chÝnh thèng , nhanh nh¹y, trung thùc vÒ mäi mÆt ®êi sèng kinh

tÕ, x· héi cña ViÖt Nam ®Õn víi thÕ giíi vµ NVNONN. Qua ®ã, gióp cho céng ®ång

hiÓu mét c¸ch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c h¬n vÒ chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc,

nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc cña c«ng cuéc ®æi míi trªn ®Êt níc ta.

§Ó n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶ cña VTV4, cÇn lµm tèt c«ng t¸c nghiªn cøu lý

luËn, tæng kÕt thùc tiÔn viÖc x©y dùng, s¶n xuÊt ch¬ng tr×nh, kh¶ n¨ng chuyÓn t¶i

th«ng tin vµ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn cña kh¸n gi¶. Bëi vËy, chóng t«i chän vµ nghiªn cøu

®Ò tµi “ Ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi” cña §µi

TruyÒn h×nh ViÖt Nam.

2. T×nh h×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn ®Ò tµi.

§Õn nay, ®· cã §Ò ¸n n©ng cao chÊt lîng kªnh truyÒn h×nh VTV4 cña Ban

TruyÒn h×nh §èi ngo¹i - §µi THVN; luËn v¨n: N©ng cao hiÖu qu¶ ch¬ng tr×nh thêi

2

sù ®èi ngo¹i cña §µi TruyÒn h×nh ViÖt Nam cña t¸c gi¶ §µo Huy Hoµng, Khoa B¸o

chÝ - Häc viÖn B¸o chÝ vµ Tuyªn truyÒn ®Ò cËp ®Õn c¸c b¶n tin thêi sù b»ng tiÕng níc

ngoµi ph¸t trªn c¸c kªnh VTV1, VTV2 vµ VTV4 cña THVN. Ngoµi ra, cha cã mét

c«ng tr×nh nµo nghiªn cøu chuyªn biÖt vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh

dµnh cho NVNONN.

3. Môc ®Ých, nhiÖm vô, ®èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu.

- Môc ®Ých cña luËn v¨n lµ nghiªn cøu, kh¶o s¸t, tæng kÕt thùc tiÔn ch¬ng tr×nh

truyÒn h×nh dµnh cho NVNONN cña TruyÒn h×nh ViÖt Nam. Qua ®ã rót ra nh÷ng u,

nhîc ®iÓm cña c¸c ch¬ng tr×nh; ®a ra nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ mang tÝnh lý luËn; ®Ò xuÊt,

kiÕn nghÞ nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ néi dung, h×nh thøc thÓ hiÖn vµ qui tr×nh s¶n xuÊt

nh»m n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶ ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh phï hîp víi ®èi tîng

c«ng chóng lµ NVNONN.

- NhiÖm vô nghiªn cøu: Kh¶o s¸t, tæng hîp, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ chÊt lîng,

hiÖu qu¶ cña c¸c ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho NVNONN trªn sãng VTV4, §µi

THVN; tiÕn hµnh kh¶o s¸t nghiªn cøu ý kiÕn kh¸n gi¶ truyÒn h×nh lµ nh÷ng

NVNONN ®Ó tõ ®ã chØ ra ®Æc ®iÓm t©m lý tiÕp nhËn cña ®èi tîng c«ng chóng ®Æc

biÖt nµy; kh¶o s¸t ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp cña nh÷ng ngêi tham gia vµo quy tr×nh tæ

chøc s¶n xuÊt c¸c ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho NVNONN; tæng kÕt, ®Ò xuÊt

c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt lîng ch¬ng tr×nh.

- §èi tîng nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ mét sè ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho

ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi do Ban TruyÒn h×nh §èi ngo¹i - §µi THVN trùc tiÕp s¶n

xuÊt hoÆc khai th¸c tõ c¸c nguån, ®îc ph¸t trªn sãng VTV4; Quy tr×nh tæ chøc s¶n

xuÊt ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho NVNONN.

- Ph¹m vi nghiªn cøu lµ mét sè ch¬ng tr×nh c¬ b¶n mang tÝnh ®Æc thï cña

VTV4, gåm c¸c chuyªn môc : ViÖt Nam h«m nay; ViÖt Nam - §Êt níc - Con ngêi;

Nh×n tõ Hµ Néi; Con L¹c ch¸u Hång; GÆp gì kh¸n gi¶ VTV4; ViÖt Nam qua con

m¾t ngêi níc ngoµi; D¹y tiÕng ViÖt; Bµi h¸t theo yªu cÇu. Thêi gian kh¶o s¸t tõ

th¸ng 01 n¨m 2004 ®Õn hÕt th¸ng 06 n¨m 2005.

3

4. C¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.

- LuËn v¨n ®îc thùc hiÖn dùa trªn c¬ së ph¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c￾Lª nin, t tëng Hå ChÝ Minh vµ quan ®iÓm, ®êng lèi cña §¶ng, Nhµ níc ta; c¸c kiÕn

thøc lý luËn b¸o chÝ, thèng kª, x· héi häc…

- Nghiªn cøu v¨n kiÖn, nghÞ quyÕt, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc cã liªn

quan ®Õn c«ng t¸c b¸o chÝ, th«ng tin ®èi ngo¹i vµ NVNONN; ®iÒu tra x· héi häc;

kh¶o s¸t thùc tiÔn, pháng vÊn, thèng kª, tæng hîp, ph©n tÝch tµi liÖu. Trong ®ã ph¬ng

ph¸p ®îc sö dông chñ ®¹o lµ tæng hîp vµ ph©n tÝch tµi liÖu.

5. §ãng gãp míi vÒ khoa häc cña ®Ò tµi.

- Lµm râ vai trß, vÞ trÝ, tÇm quan träng cña ch¬ng tr×nh TruyÒn h×nh dµnh cho

NVNONN ph¸t sãng trªn VTV4 cña §µi THVN trong hÖ thèng th«ng tin ®èi ngo¹i

cña níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay

- Kh¶o s¸t, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng chÊt lîng c¶ vÒ néi dung vµ h×nh thøc

thÓ hiÖn cña c¸c ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh dµnh cho NVNONN trªn VTV4 mét c¸ch t-

¬ng ®èi toµn diÖn, cã hÖ thèng.

- §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh

dµnh cho ®èi tîng c«ng chóng lµ NVNONN.

6. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi.

- Rót ra nh÷ng kinh nghiÖm thùc tiÔn vµ mét sè vÊn ®Ò lý luËn nh»m n©ng cao

hiÓu biÕt phôc vô cho c«ng t¸c chuyªn m«n.

- Lµm c¬ së khoa häc cho c¸c nhµ qu¶n lý trong viÖc ho¹ch ®Þnh nh÷ng chÝnh

s¸ch vµ x©y dùng qui tr×nh s¶n xuÊt phï hîp nh»m n©ng cao chÊt lîng ch¬ng tr×nh

truyÒn h×nh dµnh cho NVNONN.

- Lµm t liÖu tham kh¶o cho c¸c ®ång nghiÖp vµ cho sinh viªn nghµnh b¸o chÝ vµ

nh÷ng ai quan t©m ®Õn lo¹i h×nh b¸o chÝ truyÒn h×nh.

7. KÕt cÊu cña luËn v¨n.

4

Ngoµi phÇn Më ®Çu, KÕt luËn, Danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ Phô lôc,

luËn v¨n gåm 3 ch¬ng, 7 tiÕt.

Ch¬ng 1

Chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc; vai trß, nhiÖm vô cña TruyÒn h×nh ViÖt Nam trong c«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn ®èi víi ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi.

1.1. Chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc ta

vÒ ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi.

1.1.1. Mét sè vÊn ®Ò vÒ ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi.

1.1.1.1. LÞch sö h×nh thµnh céng ®ång NVNONN.

Qu¸ tr×nh h×nh thµnh céng ®ång NVNONN g¾n liÒn víi lÞch sö ®Êu tranh

dùng níc vµ gi÷ níc cña d©n téc. ThËt khã cã thÓ kh¼ng ®Þnh chÝnh x¸c mèc

thêi gian vµ ®Þa ®iÓm nh÷ng ngêi ViÖt Nam ®Çu tiªn ra níc ngoµi sinh sèng.

Nhng, nhiÒu nhµ nghiªn cøu cho r»ng, do nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan vµ

kh¸ch quan, tõ xa xa ®· cã ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi. “ Mét trong nh÷ng c¸i

mèc vÒ thêi ®iÓm ngêi ViÖt Nam cã mÆt ë níc ngoµi thuéc lo¹i xa mµ lÞch sö

ngµy nay cßn ghi râ lµ vµo ®Çu thÕ kû thø XII, khi hoµng tö thø hai con vua Lý

Anh T«ng lµ Lý Long Têng sang Cao Ly tÞ n¹n” [14, tr 19].

Cã thÓ t×m thÊy nh÷ng dÊu tÝch vÒ ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi nh÷ng giai

®o¹n muén h¬n nh «ng NguyÔn An, mét ngêi ViÖt cã tµi ®· ®îc cÊt nh¾c lµm

quan díi triÒu Minh cña Trung Hoa v× cã c«ng x©y dùng míi thµnh B¾c Kinh.

ThÕ kû XV ®· cã nhiÒu ngêi NhËt ®Õn ViÖt Nam bu«n b¸n. Còng chÝnh ngêi

NhËt ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c ho¹t

®éng kinh tÕ ë phè HiÕn vµ Faifo (Héi An) giai ®o¹n ®Çu thÕ kû XVII. Theo

quy luËt cña quan hÖ giao th¬ng vµ di d©n th× khi c¸c th¬ng nh©n NhËt biÕt t×m

®Õn ViÖt Nam lµm ¨n tÊp nËp nh vËy, tÊt sÏ cã nh÷ng ngêi ViÖt Nam biÕt ®Õn

NhËt sinh sèng. Giai ®o¹n nµy chóa NguyÔn ®· g¶ con g¸i m×nh lµ c«ng chóa

Ngäc V¹n cho mét th¬ng gia NhËt lµ Araki Sotaro vµo n¨m 1619. Víi tªn

NhËt lµ Anio, c«ng chóa Ngäc V¹n ®· trë thµnh ngêi ViÖt Nam ë NhËt B¶n tõ

thÕ kû thø XVII.

Cïng víi lÞch sö truyÒn gi¸o cña c¸c níc ph¬ng T©y vµ viÖc x©m chiÕm

ViÖt Nam cña thùc d©n Ph¸p, th× ®Þa bµn c tró cña NVNONN ngµy cµng ®îc

më réng. ThÕ kû thø XVIII, mét sè tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o ®· di c tõ ViÖt

Nam sang Th¸i Lan. Giai ®o¹n cuèi thÕ kû thø XIX tíi 1954, do chÝnh s¸ch

t¨ng cêng bãc lét thuéc ®Þa cña thùc d©n Ph¸p ë §«ng d¬ng vµ cuéc kh¸ng

chiÕn chèng Ph¸p cña nh©n d©n ta, ®· cã mét sè lîng lín ngêi VÞªt Nam di c

ra níc ngoµi. §Þa bµn c tró cña hä chñ yÕu lµ c¸c níc l¸ng giÒng nh Trung

5

Quèc, Lµo, Campuchia, Th¸i Lan. Mét sè sang Ph¸p vµ hoÆc c¸c xø thuéc ®Þa

cña Ph¸p nh Tahiti, Niu Di L©n…

Còng ë cuèi thÕ kû XIX ®Æc biÖt lµ ®Çu thÕ kû XX, sè ngêi ViÖt Nam ra

níc ngoµi ngµy cµng t¨ng. NhiÒu chÝ sÜ ®· xuÊt d¬ng ra níc ngoµi ho¹t ®éng

yªu níc, hëng øng phong trµo §«ng du (1904 -1908). Nhµ yªu níc Phan Béi

Ch©u còng ®· ho¹t ®éng t¹i NhËt B¶n, Trung Hoa tõ 1904 ®Õn 1925. T¨ng B¹t

Hæ còng ®· cã gÇn 20 n¨m ho¹t ®éng ë NhËt, Trung Quèc, Th¸i Lan vµ Nga.

Råi tªn tuæi cña c¸c anh hïng liÖt sÜ nh NguyÔn Thîng HiÒn, Ph¹m Hång

Th¸i còng ®· hi sinh th©n m×nh trªn ®Êt kh¸ch v× sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña d©n

téc.

ë c¸c níc ph¬ng T©y, nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû thø XX còng diÔn ra nhiÒu ho¹t

®éng s«i næi cña nh÷ng ngêi ViÖt Nam yªu níc. Cã mét sè nh©n sÜ mµ tªn tuæi cña

hä ®· trë thµnh niÒm tù hµo cña NVNONN nh Phan Chu Trinh (sèng t¹i Ph¸p tõ

1911 ®Õn 1925); Phan V¨n Trêng ë Ph¸p tõ ®Çu thÕ kû ®Õn 1924; NguyÔn An Ninh

ë Ph¸p tõ 1917 ®Õn 1925. §Æc biÖt lµ nhµ yªu níc NguyÔn TÊt Thµnh. N¨m 1911,

tõ mét ngêi thanh niªn yªu níc NguyÔn TÊt Thµnh ®· b«n ba, sèng vµ ho¹t ®éng

c¸ch m¹ng trªn tÊt c¶ c¸c ch©u lôc vµ trë thµnh nhµ c¸ch m¹ng vÜ ®¹i cña d©n téc

ViÖt nam víi tªn gäi NguyÔn ¸i Quèc vµ sau nµy lµ l·nh tô Hå ChÝ Minh. Nh÷ng

n¨m th¸ng ho¹t ®éng ë níc ngoµi vµ ngay c¶ khi ®· trë thµnh vÞ Chñ TÞch níc, B¸c

Hå lu«n lu«n chó träng tíi c«ng t¸c vËn ®éng kiÒu bµo híng vÒ c¸ch m¹ng, híng

vÒ Tæ quèc.

Tõ n¨m 1954 ®Õn n¨m 1975 lµ giai ®o¹n níc ta bíc vµo cuéc ®Êu tranh

chèng l¹i sù x©m lîc cña ®Õ quèc Mü. Hoµn c¶nh chiÕn tranh ®· cã t¸c ®éng

m¹nh mÏ ®Õn viÖc di c cña ngêi ViÖt Nam ra níc ngoµi. §éng c¬, môc ®Ých ra

níc ngoµi cña ngêi ViÖt giai ®o¹n nµy ®a d¹ng h¬n. §Þa bµn ngêi ViÖt ®Õn

®Þnh c giai ®o¹n nµy ®· më réng h¬n. Ngoµi c¸c níc trong khu vùc, ngêi ViÖt

®· ®Õn c¸c níc ch©u ¢u, Mü, Cana®a, ètxtr©ylia…

§¸ng kÓ nhÊt lµ ë giai ®o¹n cuèi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü vµ thêi

kú ®Çu ®Êt níc thèng nhÊt, do sù kÝch ®éng cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch vµ sù bao

v©y cÊm vËn kinh tÕ cña Mü dÉn ®Õn ®êi sèng kinh tÕ trong níc gÆp nhiÒu khã

kh¨n. Giai ®o¹n nµy ®· cã hµng tr¨m ngh×n ngêi ViÖt Nam di t¶n ra níc

ngoµi. ChØ tÝnh tõ sau n¨m 1975 ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 1980 ®· cã kho¶ng h¬n 1

triÖu ngêi ViÖt Nam ra níc ngoµi sinh sèng, chñ yÕu lµ sang Mü, Ph¸p,

Cana®a, vµ mét sè níc t b¶n kh¸c. Ngoµi sè ngêi ra níc ngoµi cã nguyªn nh©n

6

tõ sù thÊt b¹i cña ®Õ quèc Mü vµ Ngôy quyÒn ë miÒn Nam ViÖt Nam, cßn

ph¶i kÓ ®Õn sè ngêi di c do c¸c sù kiÖn xung ®ét qu©n sù ë biªn giíi phÝa

B¾c, nh÷ng biÕn ®éng ë Campuchia vµ biªn giíi phÝa T©y Nam.

C¬ chÕ quan liªu, bao cÊp tr× trÖ kÐo dµi ®· dÉn tíi viÖc nÒn kinh tÕ, x·

héi níc ta l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng trÇm träng, ®êi sèng nh©n d©n gÆp

nhiÒu khã kh¨n. Bëi vËy, cho ®Õn nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp niªn 90 cña thÒ kû

XX, dßng ngêi ViÖt Nam ®i ra níc ngoµi vÉn tiÕp tôc. Sè ngêi nµy vît biªn

b»ng ®êng thuû (thuyÒn nh©n) ®Õn Hång K«ng, Th¸i Lan, Malaixia,

In®«nªxia, Philippin, NhËt B¶n. Cho ®Õn th¸ng 3 n¨m 1995 “ vÊn ®Ò thuyÒn

nh©n ViÖt Nam vÉn ®ang thuéc lo¹i vÊn ®Ò næi cém trong viÖc ®iÒu chØnh d©n

c thÕ giíi” [14, tr.26].

Thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh nh©n ®¹o, tõ ®Çu n¨m 1980 ®Õn nay, hµng

tr¨m ngµn ngêi ViÖt Nam ®· xuÊt c¶nh sang ®Þnh c ë níc ngoµi theo c¸c ch-

¬ng tr×nh ®oµn tô gia ®×nh (ODP), ch¬ng tr×nh con lai Mü (AC) vµ ch¬ng tr×nh

cho sè sÜ quan chÕ ®é cò ®· c¶i t¹o (HO)…

Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1980, theo hiÖp ®Þnh hîp t¸c lao ®éng gi÷a chÝnh phñ

ViÖt Nam víi chÝnh phñ Liªn X« cò vµ mét sè níc x· héi chñ nghi· (XHCN)

§«ng ¢u, ®· cã hµng v¹n c«ng d©n ViÖt Nam sang lao ®éng, häc tËp, c«ng

t¸c. Sau khi chÕ ®é XHCN ë Liªn X« vµ §«ng ¢u sôp ®æ, phÇn lín sè ngêi

nµy ë l¹i lµm ¨n sinh sèng, kÐo theo gia ®×nh, ®ång h¬ng vµ nh÷ng ngêi lao

®éng kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mçi n¨m cã thªm hµng ngµn c«ng d©n

ViÖt Nam sang c«ng t¸c, du lÞch, t×m kiÕm c¬ héi lµm ¨n. Bëi vËy, hiÖn sè ng￾êi ViÖt Nam ë níc ngoµi cµng t¨ng ë khu vùc nµy.

Trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc, viÖc ®i l¹i gi÷a trong vµ

ngoµi níc cña ngêi ViÖt Nam víi môc ®Ých kh¸c nhau nh häc tËp, lao ®éng,

kinh doanh, du lÞch, ®oµn tô gia ®×nh, h«n nh©n ngµy cµng thuËn tiÖn h¬n. Nh

vËy cã nghÜa c¶ hiÖn t¹i vµ trong t¬ng lai vÉn sÏ cã thªm nhiÒu ngêi ViÖt Nam

ra sinh sèng ë níc ngoµi.

Theo thèng kª s¬ bé, céng ®ång NVNONN “hiÖn cã kho¶ng 2,7 triÖu ng￾êi ë gÇn 90 níc vµ vïng l·nh thæ” [46, tr.15]. GÇn mét nöa sè ngêi ViÖt Nam

ë níc ngoµi hiÖn ®ang lµm ¨n sinh sèng t¹i Mü; 98% tæng sè NVNONN sèng

t¹i 21 níc cã ®«ng ngêi ViÖt Nam (trªn 10.000 ngêi), tËp trung t¹i 5 khu vùc

chÝnh. §ã lµ: B¾c Mü; T©y-B¾c ¢u; Nga vµ §«ng ¢u; §«ng D¬ng- §«ng B¾c

¸; ch©u óc. HiÖn cã kho¶ng tõ 70% kiÒu bµo ®· cã quèc tÞch níc së t¹i. Bªn

c¹nh ®ã, thêi gian qua hµng tr¨m ngh×n ngêi ViÖt Nam ®· ra níc ngoµi lao

®éng, häc tËp, ®oµn tô gia ®×nh, h×nh thµnh c¸c céng ®ång ngêi ViÖt Nam t¹i

mét sè ®Þa bµn míi nh Hµn Quèc, NhËt B¶n, §µi Loan, Malaysia…

7

So víi c¸c céng ®ång thiÓu sè kh¸c, céng ®ång ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi

lµ céng ®ång trÎ, n¨ng ®éng. PhÇn ®«ng bµ con hiÖn ngµy cµng æn ®Þnh cuéc

sèng vµ hoµ nhËp vµo x· héi n¬i c tró, cã vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong ®êi sèng kinh tÕ,

chÝnh trÞ x· héi ë níc së t¹i, cã t¸c ®éng ë møc ®é kh¸c nhau ®Õn mèi quan hÖ

gi÷a c¸c níc ®ã víi ViÖt Nam. §iÒu ®¸ng quý lµ dï sèng ë bÊt cø n¬i nµo trªn

thÕ giíi, céng ®ång lu«n duy tr× mèi quan hÖ gÇn gòi víi quª h¬ng, mong muèn

®Êt níc ph¸t triÓn vµ héi nhËp víi quèc tÕ. Trõ cã mét bé phËn ®ång bµo cha

hiÓu ®óng vÒ t×nh h×nh ®Êt níc nªn cßn cã th¸i ®é tiªu cùc hoÆc dÌ dÆt, thËm chÝ

mét sè Ýt ngêi ®i ngîc l¹i lîi Ých chung cña d©n téc.

Nh÷ng sè liÖu trªn ®©y cho chóng ta thÊy tÝnh chÊt ®a d¹ng, phøc t¹p

cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh céng ®ång ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi. §iÒu kiÖn,

hoµn c¶nh chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi cña ®Êt níc trong tõng giai ®o¹n ®· t¹o

ra cho nh÷ng ngêi ViÖt Nam ®i ra níc ngoµi cã nh÷ng ®éng c¬, môc ®Ých

kh¸c nhau. Qua tæng hîp, ph©n tÝch, chóng t«i thÊy: trªn c¬ së nguån gèc

phøc t¹p cña c¸c nhãm di c ®· h×nh thµnh nªn céng ®ång NVNONNvíi 2,7

triÖu ngêi sinh sèng t¹i 90 quèc gia trªn kh¾p c¸c ch©u lôc, tËp trung t¹i 21

níc thuéc 5 khu vùc chÝnh lµ B¾c Mü, T©y- B¾c ¢u; Nga vµ §«ng ¢u; §«ng D-

¬ng - §«ng B¾c ¸, Ch©u óc. Riªng ë Mü hiÖn cã tíi mét nöa trong tæng sè

kiÒu bµo ë níc ngoµi. ChÝnh sù phøc t¹p trong lÞch sö h×nh thµnh ®· lµm nªn

tÝnh ®a d¹ng vµ nh÷ng ®Æc thï cña céng ®ång NVNONN.

1.1.1.2. B¸o chÝ vµ nhu cÇu th«ng tin vÒ t×nh h×nh ®Êt níc cña céng ®ång.

- T×nh h×nh b¸o chÝ ë níc ngoµi vµ nh÷ng t¸c ®éng tíi céng ®ång.

Nh ®· ®Ò cËp ë phÇn lÞch sö h×nh thµnh, do nguån gèc di c phøc t¹p nªn

céng ®ång NVNONN cã rÊt nhiÒu nÐt kh¸c biÖt vÒ ®êi sèng kinh tÕ, chÝnh trÞ,

t tëng, v¨n hãa, s¾c téc, t«n gi¸o… §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ nÐt trong lÜnh vùc

b¸o chÝ cña céng ®ång ngêi ViÖt ë níc ngoµi.

Theo sè liÖu vµ ®¸nh gi¸ cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng th× t×nh h×nh b¸o chÝ

cña ngêi ViÖt vµ b¸o chÝ níc ngoµi t¸c ®éng tíi céng ®ång lµ hÕt søc lén xén,

phøc t¹p. Trªn thÕ giíi hiÖn cã tíi trªn 400 b¸o, t¹p chÝ; 82 nhµ xuÊt b¶n ®Ó;

cã tíi 49 ®µi ph¸t thanh, truyÒn h×nh cã ch¬ng tr×nh tiÕng ViÖt hoÆc chuyªn

môc b»ng tiÕng níc ngoµi ®Ò cËp tíi ViÖt Nam víi môc ®Ých xuyªn t¹c t×nh

h×nh trong níc, lµm xãi mßn niÒm tin cu¶ kiÒu bµo víi ®Êt níc.Trong ®ã cã

mét sè ®µi tiªu biÓu, cã c«ng suÊt lín nh VOA (Hoa Kú); RFI (Ph¸p); BBC

(Anh); Manila (Philippin) RFA (Ch©u ¸ tù do). Míi ®©y nhÊt, c¸c thÕ lùc thï

®Þch ®· ®a vµo ph¸t sãng 2 ®µi ph¸t thanh míi lµ ®µi Nhµ níc §Ò Ga vµ ®µi

Vµng Pao ®Ó t¨ng cêng cho c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn chèng ph¸ ta.

8

Trong sè 2,7 triÖu ngêi ViÖt Nam sinh sèng ë níc ngoµi, phÇn tö chèng

®èi, ®i ngîc l¹i víi lîi Ých d©n téc chØ lµ mét bé phËn rÊt nhá. §a phÇn lµ

nh÷ng kÎ trong chÕ ®é cò ®· tõng cÇm sóng chèng l¹i nh©n d©n vµ ra ®i sau sù

sôp ®æ cña chÝnh quyÒn Sµi Gßn vµ ®Õ quèc Mü ngµy 30/4/1975. Tuy ®· nhiÒu

n¨m sèng lu vong nhng chóng vÉn lu«n «m lßng hËn thï, mang mÆc c¶m cña

kÎ thÊt b¹i vµ t×m mäi c¸ch chèng ph¸ Tæ quèc. Hä cÊu kÕt víi nhau, nhËn sù

tiÕp tay cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng quèc tÕ vµ ®Æc biÖt c¸c lùc lîng chèng ®èi

nµy “tuy Ýt, nhng hä n¾m gi÷ hÇu hÕt c¸c c¬ quan ng«n luËn vµ hÖ thèng

truyÒn th«ng ®¹i chóng cña NVNONN, ®Æc biÖt lµ t¹i B¾c Mü, T©y ¢u,

ètxtr©ylia” [14, tr.157]. Theo thèng kª, ë ba níc nµy ®· cã tíi 60% tæng sè

b¸o chÝ cña nh÷ng ngêi ViÖt lu vong chèng ®èi. Riªng ë Mü ®· cã tíi gÇn 150

lo¹i b¸o, t¹p chÝ. T¹i Ph¸p vµ ë h¬n mêi níc thuéc §«ng vµ T©y ¢u, sè lîng

b¸o chÝ nµy chiÕm 35% (Ph¸p cã kho¶ng 35 lo¹i, §øc h¬n 30 vµ ë Cana®a lµ

20 lo¹i). Cã thÓ nãi, chÝnh sè ngêi nµy ®· vµ ®ang ra søc ho¹t ®éng chèng ph¸

ViÖt Nam mét c¸ch tuyÖt väng.

Qua kh¶o s¸t cho thÊy, b¸o chÝ, c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng

cña c¸c lùc lîng chèng ®èi ®· tËp trung vµo môc tiªu kÝch ®éng, ph¸ ho¹i

khèi ®oµn kÕt toµn d©n, g©y hoang mang, dao ®éng ®èi víi céng ®ång

NVNONN.

Cã thÓ kÓ tªn mét sè Ên phÈm b¸o chÝ, ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng cña c¸c tæ

chøc ph¶n ®éng lu vong ë níc ngoµi, tiªu biÓu nh tê nguyÖt san: Lµng v¨n xuÊt

b¶n ë T«r«nt«, Cana®a víi chuyªn môc ChuyÓn löa vÒ quª h¬ng. Nhãm Hîp lu

n»m trong tæ chøc vËn ®éng d©n chñ cña Mü t¸c ®éng tíi ViÖt Nam cã t¹p chÝ

Hîp lu vµ §èi tho¹i víi chñ tr¬ng ph©n ho¸, chia rÏ khèi ®¹i ®oµn kÕt trong níc

vµ tríc hÕt lµ giíi trÝ thøc, v¨n nghÖ sÜ, ngêi ho¹t ®éng t«n gi¸o. Tê T¹p chÝ ViÖt

Nam míi víi lêi kh¼ng ®Þnh lµ tiÕng nãi ®èi lËp víi §¶ng Céng s¶n, Nhµ níc

ViÖt Nam, kªu gäi ®éc gi¶ “h·y can ®¶m sö dông quyÒn d©n chñ, chèng l¹i mäi

sù trï dËp, ®µn ¸p ®Ó hç trî cho sù ®æi míi, lµm cho ViÖt Nam giµu ®Ñp mêi lÇn

h¬n”. Kªu gäi c¸c nhµ l·nh ®¹o ViÖt Nam “chÊp nhËn sù hiÖn diÖn cña tiÕng

nãi ®èi lËp ngoµi §¶ng, ®Ó cïng nhau x©y dùng mét nhµ níc ViÖt Nam thËt sù

míi mÎ, giµu m¹nh”. Cïng môc tiªu chèng céng s¶n lµ c¸c tê nguyÖt san

Chøng nh©n cña Héi v¨n nghÖ sÜ ViÖt Nam tù do vµ tê Kh¸ng chiÕn cña MÆt

trËn Quèc gia Thèng nhÊt gi¶i phãng ViÖt Nam do Hoµng C¬ Minh cÇm ®Çu.

Råi c¸c tê: Quª mÑ do nhãm cña Vâ V¨n Ái ë Ph¸p… NhiÒu tæ chøc ph¶n ®éng

lu vong ë c¸c níc liªn kÕt víi nhau ®Ó ho¹t ®éng chèng ph¸ ®Êt níc th«ng qua

b¸o chÝ. Tiªu biÓu ph¶i kÓ ®Õn nhãm chèng ®èi ®Êt níc ë Hoa Kú cïng mét sè

ngêi ViÖt Nam ë Nga lËp nªn c¸i gäi lµ ®µi: TiÕng nãi tù do ph¸t thanh tõ M¹c

9