Chương trình phát triển xuất khẩu tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2001-2005 và giai đoạn 2006-2010

më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

Thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa víi ph¬ng ch©m ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng

ho¸ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®îc coi lµ mét lÜnh vùc quan träng

cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thùc tÕ ®· chøng minh, xuÊt khÈu lµ mét ph¬ng h￾íng h÷u dông nhÊt ®Ó héi nhËp vµ tËn dông nh÷ng c¬ héi trong qu¸ tr×nh héi

nhËp ®Ó t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. XuÊt khÈu ph¸t triÓn kÐo theo sù ph¸t

triÓn cña tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò ®Ó n©ng cao chÊt lîng cuéc

sèng nh©n d©n, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ

theo híng hiÖn ®¹i.

Thanh Ho¸ lµ tØnh cã d©n sè ®«ng víi nhiÒu lµng nghÒ truyÒn thèng s¶n

xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu. S¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ

ngµnh hµng thu hót nhiÒu lao ®éng, tËn dông ®îc thÕ m¹nh cña c¸c lµng nghÒ

truyÒn thèng. S¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cña TØnh ®îc a chuéng t¹i nhiÒu thÞ

trêng níc ngoµi. Trong nh÷ng n¨m qua TØnh uû vµ ChÝnh quyÒn tØnh Thanh Ho¸

®· cã nhiÒu chñ tr¬ng, biÖn ph¸p nh»m ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü

nghÖ nh ph¸t triÓn lµng nghÒ, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, chÝnh s¸ch tÝn dông, hç

trî nghiªn cøu t×m hiÓu thÞ trêng ... Víi nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®ã, xuÊt

khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña Thanh Ho¸ ®· kh«ng ngõng t¨ng lªn, gãp

phÇn ®¸ng kÕ vµo thùc hiÖn xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, t¹o viÖc lµm cho hµng ngµn

lao ®éng, gãp phÇn t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña TØnh. Tuy nhiªn, trong

nh÷ng n¨m qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cha ®¹t ®îc kÕt

qu¶ nh mong muèn: kim ng¹ch xuÊt khÈu cßn thÊp, hiÖu qu¶ cha cao, s¶n xuÊt

cßn manh món ... cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng kinh tÕ, tµi nguyªn thiªn nhiªn

vµ con ngêi cña TØnh. V× thÕ, c©u hái “Lµm thÕ nµo ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu

hµng thñ c«ng mü nghÖ t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña TØnh?” lµ c©u hái lín ®ang

®Æt ra cho c¸c cÊp uû §¶ng, ChÝnh quyÒn cña tØnh Thanh Ho¸ hiÖn nay.

Trong lÜnh vùc xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü

nghÖ nãi riªng, nh÷ng n¨m qua ®· cã mét sè t¸c gi¶ quan t©m nghiªn cøu c¶ vÒ

lý luËn vµ thùc tiÔn. Cã t¸c gi¶ nghiªn cøu toµn diÖn ho¹t ®éng xuÊt khÈu tõ néi

dung, h×nh thøc vµ nh÷ng t¸c ®éng cña nã ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung.

NhiÒu ®Ò tµi khoa häc, luËn v¨n cña sinh viªn, häc viªn cao häc nghiªn cøu vÒ

thùc tr¹ng kinh doanh xuÊt khÈu cña mét doanh nghiÖp cô thÓ. Tuy nhiªn cßn Ýt

1

c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu tËp trung vµo ®¸nh gi¸ hoÆc ®Ò xuÊt vÒ chñ tr¬ng, biÖn

ph¸p cña chÝnh quyÒn tØnh ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ.

§èi víi Thanh Ho¸, còng ®· cã mét sè ®Ò tµi khoa häc, luËn v¨n th¹c sü

nghiªn cøu vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng Th¬ng m¹i nãi chung hoÆc mét sè mÆt hµng xuÊt

khÈu cô thÓ cña tØnh. C¸c ®Ò tµi chñ yÕu tiÕp cËn tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp, c¸c hé

kinh doanh ®Ó ®a ra c¸c ®Ò xuÊt nh»m ph¸t triÓn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.

§Ò tµi “Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu tØnh Thanh Ho¸ giai ®o¹n

2001 - 2005 vµ giai ®o¹n 2006 - 2010” cña së Th¬ng m¹i Thanh Ho¸ ®îc

TØnh Uû, UBND tØnh Thanh Ho¸ phª duyÖt vµ triÓn khai thùc hiÖn nh»m

chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña Thanh Ho¸ theo híng xuÊt khÈu, tõ s¶n xuÊt

c¸c hµng ho¸ b¸n trong níc, c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu thÊp sang c¸c

mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ cao vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh.

Nh×n chung, cho ®Õn nay cha cã ®Ò tµi nghiªn cøu nµo tËp trung vµo

xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ, còng nh cha cã c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa

häc nµo vÒ c¸c chñ tr¬ng, biÖn ph¸p cña TØnh Thanh Ho¸ ®èi víi xuÊt khÈu

hµng thñ c«ng mü nghÖ.

Gãp phÇn vµo nghiªn cøu ®a ra c¸c biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu

hµng thñ c«ng mü nghÖ cña tØnh Thanh Ho¸, t«i chän ®Ò tµi: “Giải pháp đẩy

mạnh Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá” lµm

luËn v¨n th¹c sü chuyªn ngµnh: Qu¶n lý kinh tÕ.

2. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi

a) Môc ®Ých:

- Lµm râ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ vÞ trÝ, vai trß cña ngµnh hµng thñ

c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu

- §Ò xuÊt gi¶i ph¸p tõ gãc ®é qu¶n lý Nhµ níc ®Ó ph¸t triÓn hµng thñ

c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu cña tØnh Thanh Ho¸ trong giai ®o¹n hiÖn nay.

b) NhiÖm vô:

§Ó ®¹t môc ®Ých trªn, nhiÖm vô cña ®Ò tµi cÇn thùc hiÖn c¸c néi dung sau:

- §a ra nh÷ng luËn cø khoa häc lµm c¬ së vµ ®Þnh híng cho vÊn ®Ò

nghiªn cøu th«ng qua hÖ thèng ho¸ lý luËn vÒ xuÊt khÈu, vai trß vµ c«ng cô

qu¶n lý cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®èi víi ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu

hµng ho¸ nãi chung vµ hµng thñ c«ng mü nghÖ nãi riªng.

2

- Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ,

c¸c chñ tr¬ng vµ biÖn ph¸p cña tØnh Thanh Ho¸ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu

hµng thñ c«ng mü nghÖ trªn ®Þa bµn tØnh thêi kú 2001 - 2007.

- §Ò xuÊt víi tØnh Thanh Ho¸ nh÷ng chñ tr¬ng, gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m

thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®Õn n¨m 2010, híng tíi n¨m

2020.

3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu

- §èi tîng nghiªn cøu: §Ò tµi lÊy ho¹t ®éng tæ chøc s¶n xuÊt, kinh

doanh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ c¸c chñ tr¬ng, biÖn ph¸p cña tØnh

Thanh Ho¸ ®èi víi xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ lµm ®èi tîng nghiªn cøu.

- Ph¹m vi nghiªn cøu: §Ò tµi giíi h¹n nghiªn cøu c¸c chñ tr¬ng, biÖn

ph¸p cña c¬ quan Qu¶n lý Nhµ níc tØnh Thanh Ho¸ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt

khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ trªn ®Þa bµn tØnh, c¸c vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan

chØ ®îc ®Ò cËp ë møc ®é cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé, tæng thÓ cña vÊn

®Ò nghiªn cøu.

Thêi gian: thùc tr¹ng tõ 2001 - 2007, gi¶i ph¸p ®Õn n¨m 2010, híng tíi

n¨m 2020 vµ nh÷ng n¨m tiÕp sau.

4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu

Ph¬ng ph¸p c¬ b¶n ®îc sö dông trong nghiªn cøu nµy lµ: ph¬ng ph¸p

duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ bao gåm:

ph¬ng ph¸p thèng kª, ph©n tÝch vµ tæng hîp, ph¬ng ph¸p khung logic, nghiªn

cøu so s¸nh, pháng vÊn.

C¸c th«ng tin, sè liÖu phôc vô cho nghiªn cøu nµy chñ yÕu lµ c¸c sè

liÖu thø cÊp tõ c¸c b¸o c¸o cña TØnh uû, Uû ban nh©n d©n tØnh, c¸c së, ban

ngµnh cña tØnh; c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña mét sè ®Ò tµi nghiªn cøu ®· ®îc

c«ng bè.

C¸c sè liÖu s¬ cÊp ®îc thu thËp bæ sung cho nghiªn cøu qua pháng vÊn

s©u do t¸c gi¶ luËn v¨n thùc hiÖn trong n¨m 2007-2008. §èi tîng pháng vÊn lµ

c¸c nhµ qu¶n lý ë tØnh, huyÖn vµ mét sè lµng nghÒ; mét sè doanh nghiÖp, chñ

hé s¶n xuÊt kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu, mét sè doanh

nghiÖp th¬ng m¹i.

5. Dù kiÕn nh÷ng ®ãng gãp cña ®Ò tµi

§Ò tµi nghiªn cøu cã mét sè ®ãng gãp chÝnh sau ®©y:

3

- §Ò tµi gãp phÇn hÖ thèng ho¸ vµ ph¸t triÓn mét bíc nh÷ng vÊn ®Ò c¬

b¶n vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ hµng thñ c«ng mü

nghÖ nãi riªng cña tØnh, vai trß vµ c«ng cô cña chÝnh quyÒn tØnh ®èi víi ho¹t

®éng kinh doanh xuÊt khÈu.

- B»ng c¸ch tiÕp cËn hÖ thèng, logic ®Ò tµi ®i s©u ph©n tÝch, ®¸nh gi¸

thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña tØnh Thanh Ho¸;

ph©n tÝch ®¸nh gi¸ c¸c chñ tr¬ng, biÖn ph¸p mµ tØnh Thanh Ho¸ ®· thùc hiÖn

trong nh÷ng n¨m qua nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu.

- §Ò xuÊt, kiÕn nghÞ víi chÝnh quyÒn TØnh mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu

gãp phÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ cña tØnh Thanh

Ho¸ ®Õn n¨m 2010, híng tíi n¨m 2020.

6. KÕt cÊu cña ®Ò tµi

Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, phô lôc vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o,

®Ò tµi kÕt cÊu gåm 3 ch¬ng:

Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ

Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña tØnh Thanh

Ho¸ giai ®o¹n 2001 - 2007

Ch¬ng 3: Ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng

thñ c«ng mü nghÖ tØnh Thanh Ho¸ ®Õn n¨m 2010, híng tíi n¨m 2020.

Ch¬ng 1

Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ

1.1. XuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ

NghÒ thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam cã truyÒn thèng hµng tr¨m hµng

ngµn n¨m, g¾n liÒn víi tªn nh÷ng lµng nghÒ phè nghÒ, ®îc biÓu hiÖn qua

nh÷ng s¶n phÈm ®éc ®¸o - tinh x¶o - hoµn mü. Tõ thÕ kû XI díi thêi Lý viÖc

xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®· ®îc thùc hiÖn. Khi ®ã c¸c s¶n phÈm chØ

bao gåm: gèm, ®å gç, m©y tre, giÊy ®ã, t¬ lôa, ®å b¹c, sõng, ngµ... Qua 11 thÕ

kû c¸c phêng thî, lµng nghÒ truyÒn thèng ®· tr¶i qua nhiÒu bíc th¨ng trÇm,

mét sè lµng nghÒ bÞ suy vong (giÊy s¾c, dÖt quai thao) nhng bªn c¹nh ®ã còng

cã mét sè lµng nghÒ míi xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn.

C¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng cña ViÖt Nam nh ®å gèm

sø, s¬n mµi, ®å gç, m©y tre, t¬ lôa, ®å b¹c, ngµ, sõng... næi tiÕng trªn thÕ giíi

nhê nh÷ng nÐt ®éc ®¸o mang ®Ëm s¾c th¸i v¨n ho¸ d©n téc, nh÷ng ®êng nÐt

4

hoa v¨n tinh tÕ qua bµn tay khÐo lÐo, tinh x¶o cña c¸c nghÖ nh©n. G¾n liÒn víi

nh÷ng s¶n phÈm ®ã lµ c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ®· tån t¹i vµ ph¸t triÓn tõ

ngµn ®êi nay vµ ®· trë thµnh mét trong nh÷ng di s¶n v¨n ho¸ quý b¸u cña d©n

téc ViÖt Nam. Ngµy nay hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam, trong ®ã cã nhiÒu

s¶n phÈm cña c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng, ®· cã mÆt vµ ®îc a chuéng trªn thÞ

trêng thÕ giíi.

1.1.1. Vai trß, ®Æc ®iÓm cña xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ

a) Vai trß cña xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ

XuÊt khÈu vµ nhËp khÈu lµ 2 lÜnh vùc ho¹t ®éng cã mèi quan hÖ chÆt

chÏ víi nhau, t¹o ®iÒu kiÖn cho nhau ph¸t triÓn trong mét tæng thÓ thèng nhÊt

biÖn chøng. Do mèi quan hÖ gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu rÊt chÆt chÏ víi

nhau nªn mçi quèc gia, mçi ®Þa ph¬ng thêng biÓu thÞ mèi quan hÖ ®ã th«ng

qua c¸n c©n th¬ng m¹i tøc lµ b¶ng c©n ®èi gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu cña

quèc gia vµ ®Þa ph¬ng ®ã.

§Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Þa ph¬ng trong ®iÒu kiÖn tiÕn bé khoa

häc c«ng nghÖ, më réng ph¹m vi ph©n c«ng lao ®éng x· héi, quèc tÕ ho¸ ®êi

sèng kinh tÕ th× ph¸t triÓn xuÊt khÈu thêng ®îc coi lµ lÜnh vùc quan träng nhÊt

®Ó tËn dông tµi nguyªn thiªn nhiªn, lùc lîng lao ®éng ®«ng ®¶o t¹o ra viÖc

lµm, t¨ng thu nhËp, æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n. Bëi vËy xuÊt khÈu hµng ho¸

nãi chung vµ xuÊt khÈu hµng TCMN nãi riªng chiÕm vÞ trÝ trung t©m trong

chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Þa ph¬ng, cña doanh nghiÖp, trë thµnh ®ßn

treo quan träng thóc ®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn. Vai trß to lín cña

xuÊt khÈu hµng ho¸ thÓ hiÖn ë c¸c néi dung:

Thø nhÊt, xuÊt khÈu t¹o nguån vèn ngo¹i tÖ cho nhËp khÈu vµ phôc vô

sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸.

XuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ xuÊt khÈu hµng TCMN nãi riªng t¹o

nguån vèn ngo¹i tÖ cho nhËp khÈu vµ phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ cña

®Þa ph¬ng, doanh nghiÖp. C«ng nghiÖp ho¸ t¹o ra lîi Ých gióp c¸c ngµnh c«ng

nghiÖp ph¸t triÓn, s¶n xuÊt ph¸t triÓn, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm, thÊt

nghiÖp ë c¸c ®Þa ph¬ng hiÖn nay, kh¾c phôc t×nh tr¹ng nghÌo nµn, chËm ph¸t

triÓn cña c¸c ®Þa ph¬ng. C«ng nghiÖp ho¸ nhanh trong mét thêi gian ng¾n ®ßi

hái ph¶i cã lîng vèn rÊt lín ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, kü thuËt c«ng

nghÖ tiªn tiÕn.

C¸c nguån vèn níc ngoµi nh vay, viÖn trî... tuy quan träng nhng cuèi

cïng còng ph¶i tr¶ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c, trong khi ®ã ng©n s¸ch cña

5

Trung ¬ng cÊp ngµy cµng h¹n hÑp. Nguån vèn quan träng nhÊt ®Ó nhËp khÈu,

c«ng nghiÖp ho¸ ®Þa ph¬ng lµ tÝch cùc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, xuÊt khÈu hµng

ho¸, dÞch vô ®Ó cã ngo¹i tÖ nhËp khÈu. Bëi vËy xuÊt khÈu cña c¸c ®Þa ph¬ng

quyÕt ®Þnh quy m« vµ tèc ®é t¨ng cña nhËp khÈu, quyÕt ®Þnh tèc ®é c«ng

nghiÖp ho¸ cña chÝnh ®Þa ph¬ng ®ã.

Thø hai, xuÊt khÈu thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy kinh

tÕ ph¸t triÓn.

ë gãc ®é ®Þa ph¬ng, hiÖn nay vÉn tån t¹i c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng

cña xuÊt khÈu ®èi víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ:

- XuÊt khÈu chØ lµ viÖc tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm thõa do vît qu¸ nhu

cÇu, nÕu chØ thô ®éng chê sù “thõa ra” cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu vÉn cø nhá

bÐ, t¨ng trëng chËm ch¹p, s¶n xuÊt vµ sù thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ h¹n chÕ.

- ThÞ trêng quèc tÕ lµ híng quan träng ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt, xuÊt khÈu

do ®ã cÇn xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thÞ trêng quèc tÕ ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. §iÒu nµy

sÏ cã t¸c dông tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t

triÓn. Sù t¸c ®éng cña xuÊt khÈu thÓ hiÖn: (1) XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c

ngµnh s¶n xuÊt cã c¬ héi ph¸t triÓn thuËn lîi. Ch¼ng h¹n nÕu ph¸t triÓn xuÊt

khÈu TCMN tøc lµ t¹o c¬ héi cho c¸c ngµnh trång cãi, ®ay... vµ c¸c vïng

nguyªn liÖu ph¸t triÓn, sÏ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ vÒ TCMN. XuÊt khÈu t¹o ra

kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng tiªu thô, cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt. (2) XuÊt

khÈu t¹o nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ kü thuËt nh»m ®æi míi thêng xuyªn n¨ng lùc

s¶n xuÊt. Nãi c¸ch kh¸c xuÊt khÈu lµ c¬ së t¹o thªm vèn, kü thuËt vµ c«ng

nghÖ tiªn tiÕn tõ níc ngoµi vµo doanh nghiÖp s¶n xuÊt.

Thø ba, xuÊt khÈu gãp phÇn t¹o viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng, gi¶m bít

tÖ n¹n x· héi.

T¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi x· héi bao gåm nhiÒu mÆt, tríc hÕt

thóc ®Èy c¸c ngµnh s¶n xuÊt phôc håi vµ ph¸t triÓn, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu lµ

n¬i thu hót hµng v¹n lao ®éng thñ c«ng, t¹o viÖc lµm cã thu nhËp æn ®Þnh. Gãp

phÇn gi¶i quyÕt nçi lo kh«ng cã viÖc lµm cña thanh niªn vµ c¸c tÇng líp x· héi

kh¸c. XuÊt khÈu cßn t¹o ra nguån vèn ®Ó nhËp khÈu hµng tiªu dïng thiÕt yÕu

phôc vô ®êi sèng vµ ®¸p øng ngµy mét phong phó thªm nhu cÇu tiªu dïng cña

nh©n d©n.

Thø t, xuÊt khÈu lµ c¬ së më réng vµ thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i.

6

XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng cã sím h¬n c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi

ngo¹i kh¸c, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c quan hÖ nµy ph¸t triÓn. ChÝnh s¸ch xuÊt

khÈu hµng ho¸ thóc ®Èy quan hÖ tÝn dông, ®Çu t, më réng thÞ trêng du lÞch, vËn

t¶i quèc tÕ... MÆt kh¸c c¸c quan hÖ nµy l¹i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng xuÊt

khÈu, kinh tÕ ph¸t triÓn vµ g¾n bã chÆt chÏ víi ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ.

Thø n¨m, xuÊt khÈu lµ nh©n tè thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp lu«n ®æi míi

vµ hoµn thiÖn qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh.

Víi nh÷ng lý do ®· tr×nh bµy ë trªn cho thÊy xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi

chung vµ hµng TCMN nãi riªng cã vai trß hÕt søc quan träng, cã ý nghÜa chiÕn

lîc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.

Th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp trong níc cã c¬ héi

®Ó tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ vÒ gi¸ c¶ còng nh chÊt

lîng s¶n phÈm. Nh÷ng yÕu tè ®ã ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i h×nh thµnh mét c¬

cÊu s¶n xuÊt phï hîp víi thÞ trêng.

Do c¹nh tranh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i lu«n

lu«n ®æi míi, hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh. §ång thêi xuÊt khÈu

gióp doanh nghiÖp cã ngo¹i tÖ ®Ó t¸i ®Çu t cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c¶ vÒ chiÒu

réng lÉn chiÒu s©u.

S¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu gióp doanh nghiÖp thu hót ®îc nhiÒu lao ®éng

vµo lµm viÖc, t¹o ra thu nhËp æn ®Þnh, t¹o nguån ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu vËt liÖu

s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cÇn thiÕt, võa ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña nh©n

d©n, võa thu ®îc lîi nhuËn. Ngoµi ra khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu, doanh

nghiÖp cã c¬ héi më réng bu«n b¸n kinh doanh víi nhiÒu ®èi t¸c níc ngoµi trªn

c¬ së ®¶m b¶o lîi Ých cho tÊt c¶ c¸c bªn, t¨ng doanh sè vµ lîi nhuËn; ®ång thêi

ph©n t¸n vµ chia sÎ rñi ro, mÊt m¸t trong ho¹t ®éng kinh doanh, t¨ng cêng uy

tÝn cña doanh nghiÖp, gãp phÇn n©ng cao vÞ thÕ cña doanh nghiÖp trªn th¬ng tr￾êng.

XuÊt khÈu khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c m¹ng líi kinh doanh cña doanh

nghiÖp, ch¼ng h¹n nh ho¹t ®éng ®Çu t, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng

s¶n xuÊt, marketing còng nh sù ph©n bè vµ më réng trong viÖc cÊp giÊy phÐp.

XuÊt khÈu gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc t¹o nguån vèn chñ yÕu ®Ó ®Çu

t, mua s¾m më réng kinh doanh, trang bÞ m¸y mãc, t¹o nguån vèn cho nhËp

khÈu thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu, ®æi míi d©y chuyÒn c«ng nghÖ... Cã thÓ nãi

ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®ãng vai trß rÊt quan träng ®èi víi doanh nghiÖp.

7

Hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ nh÷ng s¶n phÈm mang ®Ëm nÐt v¨n ho¸ d©n

téc nªn kh«ng nh÷ng chØ ®¸p øng nhu cÇu hµng ngµy mµ cßn lµ nh÷ng s¶n

phÈm v¨n ho¸ phôc vô ®êi sèng tinh thÇn. Ngµy nay xu híng mua s¾m c¸c mÆt

hµng thñ c«ng mü nghÖ ngµy cµng gia t¨ng, ®Æc biÖt ë c¸c níc ph¸t triÓn. V×

vËy, cÇn tËn dông nh÷ng ®iÓm m¹nh cã ®îc ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt

hµng thñ c«ng mü nghÖ. §©y lµ viÖc lµm cÇn thiÕt v× kh«ng nh÷ng thu ®îc

nhiÒu ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt níc mµ cßn t¹o ®îc nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi

lao ®éng, ®Æc biÖt lµ lao ®éng n«ng th«n. Do hµng thñ c«ng mü nghÖ ®îc s¶n

xuÊt chñ yÕu tõ nguån nguyªn liÖu s½n cã trong níc vµ nguyªn liÖu nhËp khÈu

thêng kh«ng ®¸ng kÓ nªn xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®¹t møc thùc thu

ngo¹i tÖ rÊt cao, gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho nhiÒu lao ®éng n«ng

th«n. MÆt kh¸c, hÇu hÕt c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ ®Òu mang nh÷ng gi¸

trÞ v¨n ho¸, lÞch sö nhÊt ®Þnh nªn viÖc xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy còng cã mét

vai trß kh«ng nhá trong viÖc truyÒn b¸, giao lu v¨n ho¸ ViÖt Nam ®Õn c¸c níc

trªn thÕ giíi.

b) §Æc ®iÓm xuÊt khÈu hµng TCMN

- §Æc ®iÓm vÒ s¶n phÈm:

§Æc ®iÓm næi bËt vÒ s¶n phÈm hµng TCMN chñ yÕu vµ phæ biÕn lµ s¶n

phÈm thñ c«ng truyÒn thèng in ®Ëm s¾c th¸i v¨n ho¸ trong s¶n phÈm.

S¶n phÈm thñ c«ng truyÒn thèng chñ yÕu phôc vô nhu cÇu hµng ngµy;

phÇn lín qu¸ tr×nh s¶n xuÊt b»ng tay, riªng c«ng ®o¹n hç trî cã thÓ sö dông

m¸y mãc; s¶n xuÊt dùa trªn kü thuËt hay c«ng nghÖ truyÒn thèng (cã tõ 100

n¨m vÒ tríc) nhng cã thÓ tiÕn hµnh c¶i tiÕn kü thuËt hay c«ng nghÖ mµ kh«ng

¶nh hëng c¬ b¶n ®Õn s¶n phÈm thñ c«ng ®ã; sö dông phÇn lín nguyªn liÖu

truyÒn thèng cã t¹i ®Þa ph¬ng.

S¶n phÈm hµng thñ c«ng mü nghÖ cña c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ®Òu

lµ sù kÕt giao gi÷a ph¬ng ph¸p thñ c«ng tinh x¶o víi sù s¸ng t¹o nghÖ thuËt.

C¸c s¶n phÈm ®Òu mang tÝnh c¸ biÖt vµ cã s¾c th¸i ®Æc trng riªng cña mçi mét

lµng nghÒ. Cïng lµ ®å gèm sø, nhng ngêi ta vÉn cã thÓ ph©n biÖt ®©u lµ gèm,

sø B¸t Trµng (Hµ Néi), Thæ Hµ (B¾c Ninh) víi §«ng TriÒu (Qu¶ng Ninh). Tõ

nh÷ng con rång ch¹m træ ë c¸c ®×nh, chïa, hoa v¨n trªn c¸c trèng ®ång ®Õn

nh÷ng nÐt chÊm ph¸ trªn c¸c bøc thªu... ®Òu mang vãc d¸ng d©n téc, quª h￾8

¬ng, chøa ®ùng ¶nh hëng vÒ v¨n ho¸ tinh thÇn, quan niÖm vÒ nh©n v¨n vµ tÝn

ngìng t«n gi¸o cña tõng vïng.

C¸c s¶n phÈm hµng TCMN võa cã gi¸ trÞ sö dông võa cã gi¸ trÞ thÈm mü

cao, nhiÒu lo¹i s¶n phÈm võa phôc vô nhu cÇu tiªu dïng, võa lµ vËt trang trÝ

trong nhµ, ®Òn, chïa,... Ngêi thî thñ c«ng s¶n xuÊt hµng thñ c«ng, tríc hÕt lµ do

yªu cÇu kinh tÕ vµ nguån sèng cña m×nh. Do ®ã, s¶n phÈm thñ c«ng truyÒn

thèng tù th©n ®· lµ s¶n phÈm hµng ho¸. §ã lµ c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ kinh tÕ,

nhng ®Ëm nÐt mü thuËt, mü nghÖ duyªn d¸ng, thanh tho¸t bëi ®ã lµ sù kÕt hîp

khÐo lÐo, nhuÇn nhÞ vÎ ®Ñp nghÖ thuËt cæ víi vÎ ®Ñp c¸ch t©n rÊt hiÖn ®¹i, võa

s©u l¾ng, tinh tÕ l¹i võa bãng bÈy. Chóng ®îc mua b¸n, trao ®æi víi sè lîng lín

trªn thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ, ®em l¹i nguån lîi kinh tÕ cho ®Êt níc, cho

doanh nghiÖp còng nh cho ngêi thî ë c¸c lµng nghÒ.

- §Æc ®iÓm vÒ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm:

HiÖn nay, s¶n phÈm hµng thñ c«ng mü nghÖ kh«ng chØ tiªu dïng trong

níc mµ cßn ®îc xuÊt khÈu sang nhiÒu thÞ trêng trªn thÕ giíi.

S¶n phÈm hµng thñ c«ng mü nghÖ rÊt kh¸c nhau, mang nÐt ®Æc trng cña

lµng nghÒ vµ tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu riªng biÖt cña con ngêi, do vËy mçi

lµng nghÒ ®Òu híng tíi nh÷ng thÞ trêng riªng. V× vËy, sù th¨ng trÇm trong thÞ

trêng tiªu thô cña c¸c lµng nghÒ còng phô thuéc vµo sù th¨ng trÇm cña tõng

thÞ trêng ®ã.

S¶n phÈm hµng TCMN hiÖn nay kh«ng chØ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®îc

nhu cÇu ®a d¹ng trong níc mµ cßn ®îc xuÊt khÈu sang nhiÒu níc, cã kh¶ n¨ng

®¸p øng ®îc nhu cÇu cña thÞ trêng thÕ giíi.

- §Æc ®iÓm vÒ vèn vµ quan hÖ tÝn dông:

Vèn lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu ®¶m b¶o cho c¸c lµng nghÒ ho¹t

®éng ®îc trong c¬ chÕ thÞ trêng. Vèn lµ yÕu tè quan träng gióp c¸c c¬ së ë c¸c

lµng nghÒ mua s¾m nguyªn liÖu, dông cô s¶n xuÊt, tr¶ c«ng cho lao ®éng...

Vèn ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë c¸c lµng nghÒ diÔn ra liªn tôc. MÆt

kh¸c, vèn cßn lµ yÕu tè gióp c¸c c¬ së cña c¸c lµng nghÒ ®Çu t m¸y mãc thiÕt

bÞ, më réng quy m« s¶n xuÊt ®i lªn s¶n xuÊt lín. Nhu cÇu vÒ vèn cho s¶n xuÊt

kinh doanh ë c¸c lµng nghÒ ®ßi hái ngµy cµng lín ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu.

§a sè nguån vèn s¶n xuÊt cña c¸c lµng nghÒ hiÖn nay lµ cña c¸ nh©n hoÆc hé

9

gia ®×nh. C¸c nguån vèn chñ yÕu trong c¸c lµng nghÒ hiÖn nay gåm nhiÒu

h×nh thøc nhng chñ yÕu lµ hai h×nh thøc: vèn tù cã vµ vèn vay.

Vèn tù cã hiÖn chiÕm vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong c¸c lµng nghÒ,

®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi c¬ chÕ vay vèn ®ang gÆp nhiÒu bÊt cËp.

Tuy nhiªn, ®Ó ®¶m b¶o lµng nghÒ ph¸t triÓn, kh«ng thÓ dùa hoµn toµn vµo

nguån vèn tù cã ®îc, do lîng vèn nµy qu¸ nhá so víi yªu cÇu ®Çu t ph¸t triÓn

s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ. §Æc biÖt, ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt ®· chuyªn

m«n ho¸, cÇn më réng ph¸t triÓn s¶n xuÊt lu«n ®i cïng víi ®«Ø míi c«ng nghÖ,

t¹o lËp mÆt b»ng nhµ xëng.

Vèn vay ®ang cã nhu cÇu ngµy cµng t¨ng. ViÖc ®Çu t ®æi míi c«ng

nghÖ, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm còng nh ®µo t¹o

c«ng nh©n ®ßi hái còng ph¶i cã vèn ®Çu t. Vèn tù cã trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt

cña lµng nghÒ kh«ng ®¸ng kÓ so víi nhu cÇu ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®Æc biÖt

do ®æi míi c«ng nghÖ hay më réng quy m« s¶n xuÊt. Bëi vËy, vèn vay hiÖn

nay chiÕm vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong ph¸t triÓn lµng nghÒ nãi riªng còng

nh ngµnh nghÒ n«ng th«n nãi chung.

T¹i c¸c lµng nghÒ hiÖn nay quy m« vèn cña ®a sè c¸c c¬ së cßn nhá,

møc ®é ®Çu t cho tµi s¶n cè ®Þnh cßn thÊp, nhiÒu c¬ së thiÕu vèn nhng l¹i

kh«ng cã nhiÒu c¬ héi ®Ó tiÕp cËn c¸c nguån vèn vay, ®Æc biÖt lµ c¸c nguån

vèn vay u ®·i; ®· xuÊt hiÖn mét sè hé vµ c¸ nh©n cã vèn ®øng ra lµm “chñ bao

mua”, “cai ®Çu dµi”, lµm ®¹i lý cung øng nguyªn liÖu vµ bao tiªu s¶n phÈm

cho c¶ lµng. NhiÒu “«ng cai” cã trong tay tõ hµng tr¨m triÖu ®ång ®Õn hµng tû

®ång. Nh÷ng nguêi nµy cã quan hÖ víi chñ bao mua lín ë c¸c ®« thÞ nh Hµ

Néi, Thµnh phè HCM vµ hiÓu râ nhÊt c¸c kªnh cung øng vµ xuÊt khÈu hµng

thñ c«ng mü nghÖ.

1.1.2. S¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ

a) C¬ cÊu s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ

Ngµnh thñ c«ng mü nghÖ ë ViÖt Nam cã thÓ ®îc ph©n lo¹i thµnh 10 tiÓu

ngµnh, gåm c¸c nhãm c¬ b¶n díi ®©y:

- Tre, m©y, cãi, l¸

- Gèm

- Gç

- Thªu

10

- DÖt

- Kim lo¹i

- GiÊy thñ c«ng

- C¸c lo¹i nguyªn liÖu kh¸c nhau

- T¸c phÈm nghÖ thuËt

- Kh¸c

Theo b¸o c¸o míi ®©y cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ

c¬ quan hîp t¸c Quèc tÕ NhËt B¶n (JICA) th× s¶n xuÊt hµng thñ c«ng ë tÊt c¶

nh÷ng tiÓu ngµnh nµy chñ yÕu dùa trªn mét hÖ thèng gåm 2.017 lµng nghÒ

trªn toµn quèc. Trong 10 nhãm hµng nªu trªn, cã c¸c nhãm hµng cÇn quan t©m

lµ:

* Tre, m©y, cãi vµ l¸

Tõ nguån dåi dµo nguyªn liÖu th« ë c¸c ®Þa ph¬ng nh tre, m©y, cãi vµ l¸

vµ còng gåm cã c¸c nguyªn liÖu th« nh guét, bÌo t©y, chuèi hoÆc r¬m, ViÖt

Nam s¶n xuÊt ra nh÷ng ®å dïng trong gia ®×nh nh ræ, n«i, va-li, tói mua hµng,

th¶m lãt (®Üa, cèc), b×nh phong vµ nhiÒu vËt dông kh¸c. C¸c s¶n phÈm ®îc

phôc vô cho môc ®Ých sö dông vµ trang trÝ, s¶n phÈm rÊt ®a d¹ng, phôc vô

nh÷ng thÞ hiÕu kh¸c nhau cña kh¸ch hµng. S¶n phÈm ®an thu ®îc kim ng¹ch

xuÊt khÈu cao nhÊt. C¸c s¶n phÈm nµy ®îc s¶n xuÊt ë nhiÒu tØnh, thµnh phè

trªn c¶ níc nhng hÇu hÕt tËp trung ë Hµ T©y, Hµ Nam, Th¸i B×nh, Thanh Ho¸,

Kh¸nh Hoµ, TiÒn Giang. Trong c¸c n¨m gÇn ®©y, xuÊt khÈu s¶n phÈm thñ

c«ng tõ nguyªn liÖu bÌo t©y ®· ph¸t triÓn në ré. Cã nhiÒu lµng nghÒ ë c¸c tØnh

phÝa nam nh TiÒn Giang, §ång Nai, §ång Th¸p vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®Æc

biÖt chuyªn vÒ c¸c s¶n phÈm tõ bÌo t©y. Ho¹t ®éng cung cÊp nguyªn liÖu nh tre,

m©y, l¸ lµ mét ngµnh tù th©n cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi thu nhËp ë vïng

n«ng th«n. Tuy nhiªn, c¸c nguyªn liÖu th« dåi dµo tríc kia ngµy cµng trë nªn

khan hiÕm. ViÖt Nam hiÖn ph¶i nhËp khÈu tre tõ Trung Quèc vµ m©y tõ Lµo,

Campuchia vµ In-®«-nª-xi-a. Nguyªn liÖu m©y cÇn ph¶i cã sù lu t©m ®Æc biÖt do

nã cã truyÒn thèng rÊt l©u ®êi. ViÖt Nam ®· lu«n ®îc nh×n nhËn lµ mét ®Êt níc

cña m©y (®øng thø ba chØ sau In-®«-nª-xi-a vµ Ma-lai-xi-a) vµ ngêi ViÖt Nam rÊt

giái chÕ t¹o c¸c s¶n phÈm kh«ng chØ tõ c¸c giá ®an lµm b»ng m©y mµ cßn c¶

nh÷ng ®å dïng b»ng m©y sö dông trong nhµ vµ ngoµi trêi. GhÕ, bµn vµ ng¨n kÐo

11

m©y s¶n xuÊt ë ViÖt Nam ®· trë nªn rÊt phæ biÕn ë nhiÒu níc nh §øc, Italia vµ

Mü víi nhu cÇu thËm chÝ cßn ®ang t¨ng lªn.

* Gèm sø

NghÒ gèm cña ViÖt Nam cã thÓ ®îc chia ra lµm 04 nhãm chÝnh: Bé ®å

¨n, b×nh vµ lä hoa, tîng vµ nh÷ng vËt dông trang trÝ kh¸c. Tuú thuéc vµo c«ng

nghÖ vµ nhiÖt ®é nung mµ c¸c s¶n phÈm sÏ lµ gèm, sø. sµnh hay ®Êt nung.

NghÒ gèm ®· cã ë ViÖt Nam tõ hµng ngµn n¨m nay vµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt gèm

ph©n bæ trªn kh¾p c¶ níc. Tuy nhiªn, mét sè trung t©m s¶n xuÊt s¶n phÈm gèm

lín n»m ë Hµ Néi (B¸t Trµng), §ång Nai vµ B×nh D¬ng. GÇn ®©y, c¸c s¶n phÈm

nghÖ thuËt lµm tõ sµnh phôc vô nhu cÇu trang trÝ nhµ vµ vên ®· ph¸t triÓn m¹nh ë

c¸c tØnh §ång Nai, VÜnh Long, Hµ Nam vµ B¾c Ninh vµ ®· thu hót ®îc sù chó ý

®Æc biÖt cña c¸c nhµ nhËp khÈu trªn kh¾p thÕ giíi.

* Thªu ren vµ c¸c s¶n phÈm dÖt

C¸c s¶n phÈm thªu ren b»ng tay hÇu hÕt lµ kh¨n tr¶i bµn, quÇn ¸o, v¸y,

tói vµ nh÷ng vËt dông sö dông th«ng thêng. Nh÷ng s¶n phÈm nµy ®îc t¹o ra

chñ yÕu ë c¸c lµng nghÒ trong c¸c tØnh Hµ T©y, Th¸i B×nh, Ninh B×nh vµ Hµ

Nam. Tríc kia, nh÷ng s¶n phÈm nµy chñ yÕu ®îc xuÊt khÈu sang c¸c níc

§«ng ¢u nhng ngµy nay, thÞ trêng xuÊt khÈu ®· më réng sang nhiÒu níc, ®Æc

biÖt lµ Hµn Quèc, NhËt B¶n, Ph¸p vµ Italia. C¸c nhµ xuÊt khÈu s¶n phÈm nµy

gÆp nhiÒu khã kh¨n trong ho¹t ®éng th©m nhËp thÞ trêng míi vµ c¹nh tranh

víi c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt b»ng m¸y tõ c¸c nhµ m¸y cña Trung Quèc.

S¶n phÈm dÖt ë ViÖt Nam ®îc t¹o ra tõ 432 lµng nghÒ, trong ®ã cã

nhiÒu s¶n phÈm tõ c¸c d©n téc thiÓu sè. C¸c nguyªn liÖu sö dông phæ biÕn lµ

lôa, cotton, len vµ sîi lanh. HÇu hÕt 90% c¸c lµng nghÒ dÖt ®an ph©n bæ ë c¸c

tØnh phÝa B¾c, ®Æc biÖt lµ khu vùc ®ång b»ng S«ng Hång. Quy m« s¶n phÈm

dÖt nh×n chung kh«ng ®a d¹ng vµ hÇu hÕt thµnh phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp.

S¶n phÈm tõ lôa vµ cotton lµ c¸c nguån thu nhËp chÝnh. Kh¨n tay lµm tõ

cotton (ë Th¸i B×nh, Hµ T©y, Nam §Þnh...), s¶n phÈm dïng trong nhµ t¾m vµ

nhµ bÕp lµm tõ c¸c nguyªn liÖu dÖt kh¸c (Ninh B×nh, Hµ T©y...) lµ mét sè

nh÷ng s¶n phÈm dÖt cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cao nhÊt. Tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c

nguyªn liÖu cotton th« ®Òu ph¶i nhËp khÈu. Nhãm kh¸c gåm cã c¸c d©n téc

thiÓu sè sèng ë c¸c khu vùc miÒn nói sö dông c¸c khung cöi vµ mét sè nguyªn

liÖu ®Æc biÖt vµ nhuém mµu tù nhiªn. §©y lµ c¸c nhãm s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng

12

ph¸t triÓn rÊt tèt nÕu chóng ta ph¸t triÓn c¸c thÞ trêng ng¸ch còng nh tËp trung

vµo thÞ trêng th¬ng m¹i b×nh ®¼ng. Do nh÷ng khã kh¨n vÒ nguån nguyªn liÖu

th«, c¸c nhµ s¶n xuÊt ®ang ngµy cµng sö dông c¸c nguyªn liÖu th« nhËp khÈu

gi¸ rÎ, ®iÒu nµy sÏ lµm gi¶m chÊt lîng c¸c s¶n phÈm. §èi víi c¸c s¶n phÈm

dÖt vµ c¸c s¶n phÈm cña ngêi thiÓu sè ®Þnh híng ®Ó xuÊt khÈu, ®iÒu v« cïng

quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn thµnh c«ng lµ sù s½n cã cña nguyªn liÖu th« chÊt l￾îng cao, c¶i thiÖn chÊt lîng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng

* S¶n phÈm ®¸ quý vµ kim lo¹i

C¸c vËt phÈm dïng ®Ó trang trÝ vµ s¶n phÈm quµ tÆng lµm tõ kim lo¹i

nh tîng nhá, ®å trang søc, chu«ng, chiªng vµ khung tranh. Trong sè nh÷ng s¶n

phÈm nµy, c¸c vËt dông nh ®å m¹ b¹c, ®å ®ång chÕ t¸c vµ ®å ®óc b»ng ®ång

thiÕc ®îc xuÊt khÈu. GÇn ®©y, s¶n phÈm chÕ t¸c ®ång ®· t¨ng m¹nh vÒ kim

ng¹ch xuÊt khÈu, ®Æc biÖt do sù kÕt hîp gi÷a s¶n phÈm ®ång chÕ t¸c víi c¸c

nguyªn liÖu tù nhiªn kh¸c nh m©y, bÌo t©y vµ c¸c nguyªn liÖu kh¸c. Trªn c¬ së

kÕt hîp nguyªn liÖu nµy, cã thÓ t¹o ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm ®a d¹ng trong thêi

®iÓm hiÖn nay. Cã 45 lµng nghÒ ch¹m kh¶m/t¹c ®¸ trong níc. MÆc dï 90%

ph©n bæ ë miÒn B¾c, nhng nh÷ng lµng nghÒ næi tiÕng nhÊt c¶ trong níc vµ

quèc tÕ l¹i thuéc khu vùc miÒn Trung (thµnh phè §µ N½ng). ThiÕt kÕ ®ang thÞnh

hµnh vÒ ch¹m kh¶m ®¸ c¬ b¶n tËp trung vµo h×nh ¶nh t«n gi¸o, tîng phËt, tîng

ngêi, ®éng vËt vµ dông cô trong nhµ. ThÈm mü cña nh÷ng thiÕt kÕ nµy c¬ b¶n

thiªn vÒ ch©u ¸. §¸ r¾n chñ yÕu ®îc sö dông ®èi víi c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng

nh h×nh ¶nh vÒ phËt, h×nh ¶nh ®éng vËt truyÒn thèng, c¸c cét kiÕn tróc trang trÝ,

lång cÇu thang... NhiÒu thiÕt kÕ cã thÓ ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c lo¹i ®¸ mÒm. §¸

tr¾ng cã thÓ ®îc nhuém thµnh nhiÒu mµu kh¸c nhau, do ®ã, cã thÓ t¬ng thÝch víi

nh÷ng thiÕt kÕ ®a d¹ng. Nh÷ng s¶n phÈm tõ ®¸ cho EU, Hoa Kú vµ Cana®a gåm

cã tîng vµ c¸c vËt dông trong vên. Sö dông ®¸ mÒm ®ang cã xu híng t¨ng lªn.

C¸c nhµ mua hµng níc ngoµi thêng thÝch nh÷ng thiÕt kÕ ®¬n gi¶n vµ cha hoµn

thiÖn trªn c¸c s¶n phÈm ®¸ thñ c«ng.

* Gç mü nghÖ

Nhãm s¶n phÈm cã u thÕ lín cña ngµnh gç lµ ®å dïng trong nhµ, chiÕm

h¬n 70% kim ng¹ch xuÊt khÈu. HÇu hÕt ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®å dïng lµm tõ gç

tËp trung ë c¸c tØnh khu vùc phÝa B¾c cña ViÖt Nam nh B¾c Ninh, Hµ Néi, H¶i

D¬ng, Nam §Þnh, Hµ T©y, trong khi ®ã th× ngµnh chÕ biÕn gç c«ng nghiÖp l¹i

13

chñ yÕu tËp trung ë c¸c tØnh miÒn Trung vµ miÒn Nam. C¸c nhãm s¶n phÈm

quan träng tËp trung vµo s¶n phÈm bµn vµ ®å bÕp. ë ViÖt Nam, nh÷ng s¶n

phÈm nµy chñ yÕu ®îc lµm tõ gç nhÑ h¬n nh gç th«ng vµ gç thÝch. Còng cã

c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt lín vÒ c¸c phô kiÖn nh khung tranh, khung ¶nh, khung

g¬ng. Mét sè c¸c s¶n phÈm thñ c«ng ®å gç ®ßi hái sù tinh x¶o nh tîng, gç

ch¹m kh¶m ®ang cã xu híng gia t¨ng, ®Æc biÖt phôc vô cho c¸c thÞ trêng ch©u

¸ nh Trung Quèc, Hång K«ng, §µi Loan.

b) Ph©n lo¹i c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ

- Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt cña s¶n phÈm, cã hai nhãm lín:

Nhãm c¸c s¶n phÈm ®éc ®¸o, mang ®Ëm b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc nh:

ch¹m, kh¶m vµng - b¹c, ch¹m kh¶m gç, ®å s¬n mµi, tranh d©n gian, ®å gèm mü

nghÖ, lôa t¬ t»m, thæ cÈm, thªu... §©y lµ nhãm c¸c mÆt hµng kh«ng thÓ mÊt vÞ trÝ

trong qu¸ tr×nh CNH, H§H bëi s¶n phÈm mang tÝnh nghÖ thuËt, kh«ng thÓ s¶n

xuÊt hµng lo¹t b»ng m¸y mãc ®îc. §èi víi c¸c nghÒ vµ lµng nghÒ s¶n xuÊt c¸c

mÆt hµng nµy, chóng ta cÇn ph¶i ph¸t huy ®îc c«ng nghÖ truyÒn thèng, ®éng viªn

®îc c¸c nghÖ nh©n tÝch cùc truyÒn nghÒ ®Ó tr¸nh ®øt g·y nghÒ truyÒn thèng, song

vÉn cÇn ph¶i sö dông mét sè yÕu tè kü thuËt hiÖn ®¹i vµo nh÷ng kh©u s¶n xuÊt

cÇn thiÕt, nhng chñ yÕu lµ c¶i tiÕn, nh»m gi¶m nhÑ søc ngêi, n©ng cao hiÖu qu¶

c«ng nghÖ truyÒn thèng vµ sù s¸ng t¹o cña nghÖ nh©n.

Nhãm c¸c s¶n phÈm mµ phÇn nhiÒu mang gi¸ trÞ sö dông nh g¹ch, ngãi

th«ng dông, dÖt may th«ng dông, n«ng cô, ®å gç th«ng dông, c¸c hµng nhùa -

cao su - thuû tinh, ®êng kÑo, níc chÊm... Nh×n vÒ t¬ng lai, nh÷ng lµng nghÒ

s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng nµy sÏ bÞ søc Ðp m¹nh cña kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn

®¹i.. Bëi thÕ, nh÷ng nghÒ vµ lµng nghÒ ®ã cÇn ®îc ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ, ®i

dÇn vµo guång m¸y c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i.

- Ph©n lo¹i theo môc ®Ých s¶n xuÊt, cã 3 nhãm s¶n phÈm:

C¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt nh»m môc ®Ých xuÊt khÈu ®¸p øng nhu cÇu

cña kh¸ch hµng quèc tÕ (xuÊt khÈu qua h¶i quan vµ xuÊt khÈu t¹i chç cho

kh¸ch du lÞch quèc tÕ).

C¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt nh»m môc ®Ých tiªu thô trªn thÞ trêng trong

níc, ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng trong níc.

C¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña chÝnh

gia ®×nh s¶n xuÊt tù s¶n tù tiªu (phÇn s¶n phÈm nµy chiÕm tû träng rÊt nhá).

- Ph©n lo¹i theo ®Þnh híng kh¸ch hµng tiªu thô, cã 3 nhãm s¶n phÈm

c¬ b¶n:

14