Chiến lược phát triển ngành cao su Việt Nam đến 2015

1

MUÏC LUÏC

LỜI MỞ ĐẦU

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN NGÀNH CAO SU

1.1 Một số khái niệm 1

1.1.1. Khái niệm về chiến lược phát triển 1

1.1.2. Khái niệm về ngành kinh tế - xã hội 2

1.2 Vai trò của chiến lược phát triển 2

1.2.1 Đối với Nhà nước 2

1.2.2 Đối với ngành kinh tế nói chung 3

1.3 Quy trình xây dựng chiến lược phát triển 3

1.3.1 Căn cứ để xây dựng chiến lược phát triển 3

1.3.2 Hệ thống mục tiêu chiến lược phát triển 4

1.3.3 Định hướng và giải pháp chiến lược phát triển 4

1.3.4 Quy trình xây dựng chiến lược phát triển 5

1.4 Tổng quan về ngành cao su 6

1.4.1 Vai trò của ngành cao su 6

1.4.2 Một số đặc điểm về cây cao su 8

1.4.3 Đặc điểm về sản phẩm mủ cao su 9

1.4.4 Tổng quan về phát triển ngành cao su của các quốc gia trên thế giới 10

1.4.4.1 Tình hình chung 10

1.4.4.2 Các nước sản xuất mủ cao su thiên nhiên chính 11

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 16

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CỦA NGÀNH CAO SU VIỆ T NAM

2.1 Đặc điểm của ngành cao su Việt Nam 17

2.2 Phân tích các yếu tố môi trường bên ngoài của ngành cao su 18

2.2.1 Phân tích tình hình tiêu thụ cao su trên thị trường thế giới 18

2.2.2 Chủ trương của Đảng và Nhà nước đối với việc phát triển ngành cao su trong thời

gian tới 20

2.2.3 Tình hình hoạt động của ngành cao su tại Việt Nam trong thời gian qua 21

2.2.3.1 Đối với thị trường xuất khẩu 21

2

2.2.3.2 Đối với thị trường trong nước 26

2.2.4 Xác định cơ hội và mối đe dọa 26

2.2.4.1 Các cơ hội 26

2.2.4.2 Các mối đe dọa 27

2.2.5 Ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài 28

2.3 Phân tích môi trường bên trong ngành cao su Việt Nam 29

2.3.1 Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh 29

2.3.2 Tổ chức bộ máy 33

2.3.2.1 Tổ chức 33

2.3.2.1.1 Khối quốc doanh trung ương - Tổng Công ty cao su Việt Nam 33

2.3.2.1.2 Khối quốc doanh địa phương và các đơn vị quân độI 37

2.3.2.1.3 Cao su tư nhân và nông hộ 38

2.3.2.2 Lực lượng lao động 38

2.3.3 Phân tích tình hình trồng trọt 44

2.3.3.1 Diện tích trồng trọt 44

2.3.3.2 Về Cơ cấu vườn cây 46

2.3.3.3 Về chất lượng vườn cây 47

2.3.3.4 Về tốc độ tăng năng suất bình quân của toàn ngành 47

2.3.4 Phân tích tình hình chế biến mủ cao su 51

2.3.4.1 Cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ sản xuất 51

2.3.4.2 Tình hình chế biến sản phẩm 53

2.3.5 Phân tích tình hình sản xuất sản phẩm từ cao su 54

2.3.5.1 Sản xuất sản phẩm từ gỗ cao su 54

2.3.5.2 Sản phẩm từ mủ cao su 55

2.3.6 Ngành sản xuất khác có liên quan 55

2.3.7 Xác định điểm mạnh và điểm yếu 57

2.3.7.1 Điểm mạnh 57

2.3.7.2 Điểm yếu 58

2.3.8 Ma trận đánh giá các yếu tố bên trong 59

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 61

3

CH Ư ƠNG 3: CHI ẾN L Ư ỢC PH ÁT TRI ỂN NG ÀNH CAO SU VI ỆT NAM

GIAI ĐO ẠN 2007-2015

3.1 Căn cứ để xây dựng chiến lược 62

3.1.1 Mục tiêu tổng quát 62

3.1.2 Mục tiêu cụ thể 63

3.1.2.1 Về trồng trọt 63

3.1.2.2 Về công nghiệp 64

3.2 Xây dựng chiến lược phát triển ngành cao su Việt Nam giai đoạn 2007 –

2015 65

3.3 Các giải pháp hỗ trợ thực hiện chiến lược 66

3.3.1 Nhóm giải pháp thực hiện chiến lược phát triển thị trường quốc tế, mở rộng thị

trường nội địa 66

3.3.1.1 Phát triển thị trường quốc tế 66

3.3.1.2 Mở rộng thị trường cao su nội địa 68

3.3.2 Nhóm giải pháp thực hiện chiến lược huy động vốn 69

3.3.2.1 Cổ phần hoá 69

3.3.2.2 Thu hút liên doanh 69

3.3.3 Nhóm giải pháp thực hiện chiến lược đào tạo nguồn nhân lực và nghiên cứu phát

triển 70

3.3.3.1 Đào tạo 70

3.3.3.2 Nghiên cứu phát triển 71

3.3.4 Các giải pháp thực hiện chiến lược marketing, thay đổi cơ cấu và nâng cao chất

lượng sản phẩm 73

3.4 Kiến nghị 75

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 77

KẾT LUẬN 78

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

4

MÔÛ ÑAÀU

LÝ DO HÌNH THÀNH ĐỀ TÀI:

Ngày nay, hầu như không một lĩnh vực nào của đời sống kinh tế, xã hội mà

không có các sản phẩm được sản xuất từ mủ cao su tự nhiên, mặc dù cao su nhân tạo

được sản xuất để thay thế cho cao su tự nhiên , song vẫn không thể thay thế được các

đặc tính ưu việt của cao su tự nhiên, đặc biệt là để sản xuất các sản phẩm công nghệ

cao như võ xe hơi, máy bay… Chính vì vậy nhu cầu cao su tự nhiên ngày càng tăng.

Mặc dù mới được du nhập vào nước ta khoảng 100 năm nay, nhưng cây cao su

đã chiếm một địa vị quan trọng trong ngành nông nghiệp nước nhà và là một trong

những cây công nghiệp dài ngày có nhiều triển vọng phát triển nhất tại nước ta.

Ngoài ra các điều kiện tự nhiên ( đất đai, khí hậu) của Việt Nam phù hợp với việc

trồng cây cao su trên quy mô lớn; tiềm năng đất đai dành cho cây cao su còn rất

nhiều. Trong vài năm gần đây, khi Nhà nước thực hiện chủ trương, chính sách về

phát triển sản xuất cây cao su, diện tích cây cao su không ngừng tăng lên, ngoài các

nông trường cao su bạt ngàn thuộc sỡ hữu Nhà nước thì các vườn cao su tiểu điền

của tư nhân, nông hộ cũng phát triển mạnh mẽ, giúp nước ta vươn lên chiếm vị trí thứ

tư trên thế giới về sản lượng cao su sản xuất. Trong điều kiện hội nhập quốc tế và

cạnh tranh diễn ra gay gắt, thách thức đặt ra với ngành cao su là làm thế nào để nâng

cao năng lực cạnh tranh, sẳn sàng để hội nhập. Từ đó đòi hỏi ngành cao su không

ngừng đổi mới tổ chức quản lý, đa dạng hoá sản phẩm, nắm bắt nhu cầu thị

trường…hay tổng quát là xây dựng chiến lược phát triển cho toàn ngành trong giai

đoạn hội nhập và đổi mới.

Xuất phát từ những nguyên nhân trên, việc tìm hiểu lý luận và thực tiển phát

triển cuả ngành cao su các giai đoạn vừa qua để xây dựng chiến lược phát triển cho

giai đoạn tới mà đề tài “ CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN NGÀNH CAO SU VIỆT

NAM ĐẾN NĂM 2015” ra đời.

MỤC TIÊU ĐỀ TÀI:

Ba mục tiêu chính của luận văn:

5

- Dưạ trên việc tìm hiểu về lý luận chiến lược chính sách kinh doanh, vận dụng

nghiên cứu thực tiển, kinh nghiệm, xu thế phát triển ngành cao su thế giới và một số

nước trong khu vực để chuyển thành kinh nghiệm phát triển cho ngành cao su Việt

Nam.

- Phân tích, đánh giá thực trạng tình hình hoạt động trong giai đoạn 2001-2006

của ngành cao su Việt Nam để đưa ra được các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và nguy

cơ để góp phần định hướng chiến lược phát triển cho giai đoạn 2007-2015

- Xây dựng chiến lược phát triển ngành cao su Việt Nam giai đoạn 2007-2015;

đề ra giải pháp giúp ho các cấp quản lý thêm thông tin để điều chỉnh thích hợp cho

chiến lược phát triển của ngành.

PHẠM VI NGHIÊN CỨU:

- Đối tượng nghiên cứu: ngành cao su Việt Nam

- Phạm vi nghiên cưú: trên địa bàn toàn quốc

- Giai đoạn, thời giai nghiên cứu: giai đoạn 2001-2005

PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU:

- Vận dụng cách tiếp cận theo duy vật biện chứng, vận dụng quan điểm của

Đảng và Nhà Nước về phát triển ngành cao su Việt Nam, theo cách tiếp cận hệ thống

để phân tích rõ thực trạng. Từ đó, nhận định tình hình, phát triển ý tưởng các quan

điểm, để góp phần định hướng chiến lược phát triển ngành cao su Việt Nam giai đoạn

2007-2015.

- Phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu ứng dụng kết hợp phương pháp phân

tích - tổng hợp - so sánh.

PHƯƠNG PHÁP THU THẬP SỐ LIỆU NGHIÊN CỨU:

Các số liệu thông tin thứ cấp:

- Tổng công ty cao su Việt Nam;

- Hiệp hội cao su Việt Nam;

- Tạp chí cao su Việt Nam;

- Tổ chức nghiên cứu cao su thế giới (IRSG);

- Cục thống kê Tp. Hồ Chí Minh.

Các số liệu thông tin sơ cấp:

6

- Kết quả của phương pháp chuyên gia tác giả thực hiện.

BỐ CỤC ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

- Ngoài phần mở đầu ( 3 trang), kết luận (1 trang). Danh mục tài liệu tham

khảo ( 2 trang), phụ lục (11 trang), Luận văn có khối lượng ( 79 trang), 2 sơ đồ, 2

biểu đồ, 17 bảng biểu và có kết cấu như sau:

Chương 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN

NGÀNH CAO SU

Chương 2 : THỰC TRẠNG CỦA NGÀNH CAO SU VIỆT NAM

Chương 3 : CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN NGÀNH CAO SU VIỆT NAM GIAI

ĐOẠN 2007-2015

7

CHÖÔNG I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC

PHAÙT TRIEÅN NGAØNH CAO SU

1.2. Một số khái niệm:

1.2.1. Khái niệm về chiến lược phát triển

Trong quá trình khu vực hoá, toàn cầu hoá như hiện nay, các doanh nghiệp

đang phải đứng trước cuộc cạnh tranh vô cùng khốc liệt, phải đối phó với môi trường

ngày càng biến động, phức tạp. Vì vậy, các doanh nghiệp phải học cách tự thích nghi

với môi trường để có thể tồn tại và phát triển thông qua việc xây dựng các chiến lược

cho mình. Như vậy, có một chiến lược phát triển đúng đắn đóng một vai trò vô cùng

quan trọng trong quá trình kinh doanh toàn cầu ngày nay.

Trong cuốn “Khái luận về quản trị chiến lược”, Fred R.David đã đưa ra khái

niệm về chiến lược như sau: “Chiến lược là những phương tiện đạt tới những mục

tiêu dài hạn” hay nói một cách cụ thể hơn: “Chiến lược là một tập hợp những mục

tiêu và các chính sách cũng như các kế hoạch chủ yếu để đạt được những mục tiêu

đó, nó cho thấy rõ tổ chức đang hoặc sẽ thực hiện các hoạt động kinh doanh gì, và tổ

chức đang hoặc sẽ thuộc vào lĩnh vực kinh doanh gì”. Như vậy, chiến lược thường

được hiểu là hướng và cách giải quyết nhiệm vụ đặt ra mang tính toàn cục, tổng thể

và trong thời gian dài, nó chỉ tạo ra cái khung nhằm hướng dẫn tư duy để hành động.

Cho đến nay có rất nhiều khái niệm khác nhau về quản trị chiến lược:

Theo Fred R.David: Quản trị chiến lược là nghệ thuật và khoa học thiết lập,

thực hiện và đánh giá các quyết định liên quan đến nhiều chức năng cho phép một tổ

chức đạt được những mục tiêu đề ra.[12,9]

Hay theo như cuốn “Chiến lược và chính sách kinh doanh” của PGS-TS

Nguyễn Thị Liên Diệp cho rằng “quản trị chiến lược là quá trình nghiên cứu các môi

trường hiện tại cũng như tương lai, hoạch định các mục tiêu của tổ chức; đề ra, thực

hiện và kiểm tra việc thực hiện các quyết định để đạt được các mục tiêu đó trong môi

trường hiện tại cũng như tương lai nhằm tăng thế và lực cho doanh nghiệp”

8

Chiến lược phát triển của một ngành kinh tế- xã hội được xem là công cụ

nhằm tác động đến bản chất của quá trình phát triển của một ngành, có tác dụng làm

thay đổi về lượng dẫn đến những thay đổi về chất của hệ thống, tức toàn bộ ngành

kinh tế- xã hội.

Như vậy, chiến lược phát triển là quá trình thiết lập nhiệm vụ, đề ra các mục

tiêu dài hạn, cơ bản trên cơ sở nghiên cứu, xem xét một các khách quan các yếu tố

bên trong và bên ngoài của ngành nhằm đáp ứng cho sự phát triển của toàn bộ nền

kinh tế trong điều kiện thị trường cạnh tranh và hội nhập.

1.2.2. Khái niệm về ngành kinh tế - xã hội

Ngành là một nhóm các đơn vị sản xuất ra những sản phẩm thay thế và gần gũi

nhau1

. Trong một số lĩnh vực khi nói đến ngành thì chỉ cần quan tâm đến các sản

phẩm sản xuất ra của ngành (ví dụ như dệt may) nhưng một số lĩnh vực khi nói đến

ngành là phải quan tâm đến các yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất vì tính chất phụ

thuộc của chúng đối với quá trình tạo ra sản phẩm.

Trong ngành cao su, các doanh nghiệp chế biến phải gắn kết với các doanh

nghiệp khai thác và trồng trọt cho nên nói đến ngành cao su là nói đến cả ba lĩnh vực

trồng trọt, khai thác và chế biến.

1.3. Vai trò của chiến lược phát triển:

1.3.1. Đối với Nhà nước:

Chiến lược phát triển giúp Nhà nước xác định được các mục tiêu dài hạn cho

từng ngành kinh tế - xã hôị, để có các chính sách vi mô và vĩ mô phù hợp giúp từng

ngành đạt được chiến lược đề ra. Đồng thời từ chiến lược phát triển của các ngành mà

Nhà nước có kế hoạch phân bổ các nguồn lực hợp lý.

1.3.2. Đối với ngành kinh tế nói chung:

Trước những biến động không ngừng của môi trường kinh doanh, việc xây

dựng chiến lược phát triển cho các ngành kinh tế đóng vai trò to lớn:

- Việc xây dựng chiến lược phát triển giúp cho ngành thấy rõ mục đích và

hướng đi của mình. Từ đó, giúp các nhà quản lý, điều hành tìm ra hướng đi cụ thể để

1

Porter, M.E (1979), Chiến lược cạnh tranh, trang 27