Chi phí SXKD và các biện pháp QL chi phí SXKD

Lêi më ®Çu

Trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, qu¶n trÞ tµi chÝnh lµ c«ng

cô quan träng phôc vô cho viÖc qu¶n lý kinh tÕ c¶ vÒ mÆt vi m« vµ vÜ m«. Muèn cã ®îc

lîi nhuËn trong c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i thêng xuyªn

quan t©m ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt. Do ®ã c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ lµ c«ng viÖc träng t©m vµ

lu«n ®îc xoay quanh tríc c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ tµi chÝnh.

ViÖc doanh nghiÖp cã tån t¹i hay kh«ng phô thuéc vµo viÖc doanh nghiÖp cã b¶o

®¶m bï ®¾p ®îc chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh hay kh«ng. §iÒu dã cã

nghÜa lµ doanh nghiÖp ph¶i tÝnh to¸n hîp lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n

xuÊt theo ®óng sù tÝnh to¸n Êy. Chi phÝ lµ chØ tiªu chÊt lîng quan träng ph¶n ¸nh hiÖu

qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm thÊp hay cao, gi¶m

hay t¨ng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña viÖc qu¶n lý, sö dông vËt t lao ®éng tiÒn vèn. ViÖc phÊn

®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt lµ môc tiªu quan träng kh«ng nh÷ng cña mäi doanh

nghiÖp mµ cßn lµ vÊn ®Ò quan t©m cña toµn x· héi. V× vËy, c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n

xuÊt lµ mét kh©u quan trong ®¶m b¶o cung cÊp th«ng tin kÞp thêi chÝnh x¸c vÒ kÕt qu¶

ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ®¸p øng nhu cÇu trong viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý, lµ yÕu tè ®¶m b¶o

sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp nãi riªng, t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ

nãi chung.

Qua qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i Trung t©m líi ®iÖn ph©n phèi cïng víi kiÕn thøc häc ë

trêng, em ®· nhËn thøc ®îc phÇn nµo vai trß quan träng cña viÖc qu¶n lý chi phÝ, h¹ gi¸

thµnh s¶n phÈm. Em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: "Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c

biÖn ph¸p qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh" ®îc chia thµnh 3 ch¬ng:

Ch ¬ng 1: Nh÷ng lý luËn chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ c«ng t¸c

qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ë doanh nghiÖp.

Ch ¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n

phÈm cña Trung t©m thiÕt bÞ líi ®iÖn ph©n phèi.

Ch ¬ng III: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt vÒ t¨ng cêng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh

doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë Trung t©m thiÕt bÞ líi ®iÖn ph©n phèi.

1

ch¬ng I

Nh÷ng lý luËn chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ c«ng t¸c

qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ë doanh nghiÖp.

1. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp

1.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh

Sù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.

NÒn s¶n xuÊt x· héi cña bÊt kú ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng g¾n liÒn víi sù vËn ®éng

vµ tiªu hao c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nãi c¸ch kh¸c, qu¸ tr×nh s¶n

xuÊt hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp gi÷a ba yÕu tè : t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ

søc lao ®éng. §ång thêi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh tiªu hao cña

chÝnh b¶n th©n c¸c yÕu tè trªn. Nh vËy ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸, ngêi lao ®éng

ph¶i bá chi phÝ vÒ thï lao lao ®éng, vÒ t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. V× thÕ sù

h×nh thµnh nªn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ tÊt yÕu kh¸ch

quan, kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ chñ quan cña ngêi s¶n xuÊt.

C¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp chi ra cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, lao vô

dÞch vô ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Gi¸ trÞ s¶n phÈm gåm ba bé phËn lµ :

C,V,m.

Trong ®ã :

- C: Lµ toµn bé gi¸ trÞ t liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm

dÞch vô nh : KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô, n¨ng lîng... Bé

phËn nµy ®îc gäi lµ hao phÝ vËt chÊt.

- V: Lµ chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng tham gia qu¸ tr×nh

s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm, dÞch vô, ®îc gäi lµ hao phÝ lao ®éng cÇn thiÕt.

- m : Lµ gi¸ trÞ míi do lao ®éng sèng t¹o ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt ra

gi¸ trÞ s¶n phÈm, dÞch vô.

Do vËy, chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c

hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra ®Ó tiÕn hµnh

s¶n xuÊt s¶n phÈm trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.

TiÕp theo sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc viÖc tiªu thô s¶n

phÈm ®Ó thu tiÒn vÒ. §Ó thùc hiÖn ®îc viÖc nµy, doanh nghiÖp còng ph¶i bá ra nh÷ng chi

2

phÝ nhÊt ®Þnh ch¼ng h¹n nh chi phÝ ®ãng gãi s¶n phÈm, chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, b¶o

qu¶n s¶n phÈm... H¬n n÷a, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù c¹nh tranh nh hiÖn

nay, ngoµi c¸c chi phÝ tiªu thô trªn, doanh nghiÖp cßn ph¶i bá ra chi phÝ ®Ó nghiªn cøu

thÞ trêng, chi phÝ qu¶ng c¸o ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm, chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm. Nh÷ng

kho¶n chi phÝ nµy ph¸t sinh trong lÜnh vùc lu th«ng s¶n phÈm nªn ®îc gäi lµ chi phÝ tiªu

thô hay chi phÝ lu th«ng s¶n phÈm.

Ngoµi nh÷ng chi phÝ nªu trªn, doanh nghiÖp cßn ph¶i thùc hiÖn ®îc nghÜa vô cña

m×nh víi Nhµ níc nh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc

biÖt, thuÕ khai th¸c tµi nguyªn... Nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy ®Òu diÔn ra trong qu¸ tr×nh

kinh doanh v× thÕ ®ã còng lµ kho¶n chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp.

Tãm l¹i, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña mét doanh nghiÖp lµ toµn bé chi phÝ

s¶n xuÊt, chi phÝ tiªu thô s¶n phÈm vµ c¸c kho¶n tiÒn thuÕ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá

ra ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.

1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh

§Ó qu¶n lý vµ kiÓm tra chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ, tÝnh to¸n ®-

îc kÕt qu¶ tiÕt kiÖm chi phÝ ë tõng bé phËn s¶n xuÊt cña toµn doanh nghiÖp, doanh

nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n

xuÊt kinh doanh cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i sau:

* Ph©n lo¹i chi phÝ theo yÕu tè chi phÝ :

C¸ch ph©n lo¹i nµy ®Ó phôc vô cho viÖc tËp hîp qu¶n lý c¸c chi phÝ theo néi dung

kinh tÕ ban ®Çu ®ång nhÊt cña nã mµ kh«ng xÐt ®Õn ®Þa ®iÓm ph¸t sinh vµ chi phÝ ®îc

dïng cho môc ®Ých g× trong s¶n xuÊt. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc x©y dùng vµ

ph©n tÝch ®Þnh møc vèn lu ®éng còng nh viÖc lËp, kiÓm tra vµ ph©n tÝch dù to¸n chi phÝ.

Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh ë ViÖt Nam toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t

sinh lÇn ®Çu trong doanh nghiÖp ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè nh:

+ YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu bao gåm toµn bé gi¸ trÞ tµi nguyªn vËt liÖu chÝnh,

nguyªn vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô, dông cô sö dông vµo s¶n xuÊt kinh

doanh trong kú (lo¹i trõ gi¸ trÞ dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi cïng víi

nhiªn liÖu ®éng lùc).

+ YÕu tè nhiªn liÖu, ®éng lùc mua ngoµi sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh

doanh trong kú (trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi).

+ YÕu tè tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng : Ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô

cÊp mang tÝnh chÊt l¬ng chñ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc.

3