Chi phí kinh doanh và giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp

Ch¬ng I

C¬ së lý luËn chung vÒ chi phÝ kinh doanh

vµ gi¸ thµnh S¶N PHÈm trong c¸c Doanh nghiÖp

I. Chi phÝ kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c

doanh nghiÖp

1 Kh¸i niÖm vµ kÕt cÊu chi phÝ kinh doanh

1.1 Kh¸i niÖm chi phÝ kinh doanh

Ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp diÔn ra trªn c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt,

x©y dùng c¬ b¶n, th¬ng m¹i dÞch vô... lµ ®Ó s¶n xuÊt vµ cung cÊp hµng hãa dÞch

vô cho ngêi tiªu dïng nh»m thu ®îc lîi nhuËn. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu kinh doanh

®ã nhÊt thiÕt c¸c doanh nghiÖp ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh.

C¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra tríc hÕt lµ chi phÝ cho viÖc s¶n xuÊt s¶n

phÈm. Trong khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tiªu hao c¸c lo¹i vËt

t nh nguyªn liÖu, vËt liÖu, hao mßn m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng cô dông cô, doanh

nghiÖp cßn thùc hiÖn tr¶ l¬ng (hay tiÒn c«ng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn). Nh

vËy cã thÓ thÊy chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña

toµn bé hao phÝ vÒ vËt chÊt vµ lao ®éng mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó s¶n xuÊt

s¶n phÈm trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. C¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh cã tÝnh chÊt th￾êng xuyªn vµ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm.

Ngoµi viÖc s¶n xuÊt, chÕ biÕn s¶n phÈm, doanh nghiÖp cßn ph¶i tæ chøc

tiªu thô s¶n phÈm. Trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm, doanh nghiÖp còng ph¶i

bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh nh chi phÝ vÒ bao gãi s¶n phÈm, vËn chuyÓn, b¶o

qu¶n s¶n phÈm. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó giíi thiÖu réng r·i s¶n phÈm cho ngêi tiªu

dïng, còng nh ®Ó híng dÉn ngêi tiªu dïng, ®iÒu tra, kh¶o s¸t thÞ trêng ®Ó cã

nh÷ng quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc s¶n xuÊt th× doanh nghiÖp cßn ph¶i bá ra nh÷ng

chi phÝ vÒ nghiªn cøu, tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o, giíi thiÖu s¶n phÈm hay b¶o qu¶n s¶n

1

phÈm. TÊt c¶ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc tiªu thô s¶n phÈm gäi lµ chi

phÝ tiªu thô hay cßn gäi lµ chi phÝ lu th«ng s¶n phÈm.

Tãm l¹i : Chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn

cña c¸c hao phÝ vÒ vËt chÊt, vÒ søc lao ®éng vµ c¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c

liªn quan vµ phôc vô trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh

doanh cña doanh nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, ®ång thêi ®îc bï ®¾p tõ

doanh thu kinh doanh cña doanh nghiÖp trong thêi kú ®ã.

Chi phÝ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ph¸t sinh thêng xuyªn hµng

ngµy, hµng giê ®a d¹ng vµ rÊt phøc t¹p tuú thuéc vµo viÖc thùc hiÖn c¸c hµnh vi

kh¸c nhau, vµo tÝnh chÊt cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ho¹t ®éng kh¸c mµ

chóng còng rÊt kh¸c nhau trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña doanh

nghiÖp. Nhng ®Ó phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®îc tËp hîp

theo tõng thêi kú : th¸ng, quÝ hoÆc n¨m.

1.2 KÕt cÊu chi phÝ kinh doanh

KÕt cÊu cña chi phÝ kinh doanh ®îc biÓu hiÖn qua tû träng tÝnh thµnh %

cña tõng lo¹i chi phÝ kinh doanh trong tæng sè chi phÝ kinh doanh cña doanh

nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong

mét n¨m (hoÆc mét kú h¹ch to¸n) bao gåm : Chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh

doanh vµ chi phÝ kh¸c.

 Chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm hai

bé phËn : Chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa vµ dÞch vô

Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh.

− Chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa vµ dÞch vô lµ mét

bé phËn chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ ë mét thêi kú nhÊt ®Þnh cña

doanh nghiÖp. Bé phËn nµy phôc vô c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña

doah nghiÖp trong thêi kú ®ã chóng bao gåm :

+ Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu : gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i

nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ dïng ®Ó

sö dông vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú.

2

+ Chi phÝ nh©n c«ng gåm toµn bé sè tiÒn l¬ng tiÒn c«ng ph¶i tr¶

cho ngêi lao ®éng kÓ c¶ c¸c chi phÝ kh¸c cã tÝnh chÊt l¬ng nh tiÒn trÝch BHXH,

KPC§, BHYT cña c«ng nh©n s¶n xuÊt.

+ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ toµn bé sè trÝch khÊu hao cña

nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô ®· thùc

hiÖn trong kú h¹ch to¸n, t¬ng øng víi toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh ®· dïng cho s¶n

xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.

+ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : lµ sè tiÒn tr¶ cho tæ chøc c¸c nh©n

ngoµi doanh nghiÖp vÒ c¸c dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt

®îc thùc hiÖn theo yªu cÇu cña doanh nghiÖp nh vËn chuyÓn vËt t hµng ho¸, tiÒn

®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i, fax, söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi, dÞch vô t vÊn

qu¶ng c¸o m«i giíi uû th¸c...

+ Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn : lµ toµn bé c¸c chi phÝ kh¸c dïng cho

ho¹t ®éng s¶n xuÊt ngoµi c¸c yÕu tè chi phÝ ®· nªu trªn nh chi b¶o hé lao ®éng,

chi phÝ b¶o vÖ m«i trêng, mét sè lo¹i thuÕ nép qua phÝ, tiÒn thëng do c¶i tiÕn

c«ng nghÖ, chi phÝ vÒ chÕ t¹o s¶n phÈm míi hîp lý hãa s¶n xuÊt, chi më líp båi

dìng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, chi ñng hé tõ

thiÖn...

- Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh : ®ã lµ c¸c chi phÝ liªn doanh liªn kÕt

liªn quan ®Õn ®Çu t tµi chÝnh ra ngoµi doanh nghiÖp, chi phÝ cho thuª tµi s¶n,

mua b¸n chøng kho¸n, chi phÝ vÒ tr¶ l·i tiÒn vay kh¸c, chiÕt khÊu thanh to¸n tr¶

cho ngêi mua hµng hãa dÞch vô, c¸c chi phÝ kh¸c liªn quan ®Õn ®Çu t tµi chÝnh

ra ngoµi doanh nghiÖp.

 Chi phÝ kh¸c lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ bÊt thêng bao gåm : C¸c kho¶n chi

phÝ x¶y ra kh«ng thêng xuyªn mµ doanh nghiÖp kh«ng kÕ ho¹ch hãa ®îc trong

kú h¹ch to¸n. Chi phÝ thanh lý, nhîng b¸n tµi s¶n cè ®Þnh; gi¸ trÞ tµi s¶n tæn thÊt

thùc tÕ sau khi ®· trõ tiÒn ®Òn bï cña ngêi ph¹m lçi vµ tæ chøc b¶o hiÓm, trÞ gi¸

phÕ liÖu thu håi vµ sè ®· ®îc bï ®¾p tõ quü dù phßng tµi chÝnh, chi vÒ tiÒn ph¹t

hîp ®ång kinh tÕ vµ c¸c chi phÝ bÊt thêng kh¸c.

2 Ph¹m vi chi phÝ kinh doanh

3

ë mçi doanh nghiÖp kinh doanh kh¸c nhau cã nh÷ng môc tiªu chiÕn lîc

s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng gièng nhau, song môc ®Ých cuèi cïng mµ c¸c doanh

nghiÖp muèn ®¹t ®îc lµ tèi ®a hãa lîi nhuËn. Tõ ®ã ®Ó h×nh thµnh môc tiªu

chiÕn lîc ®Ò ra, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù m×nh h¹ch to¸n, qu¶n lý cã hiÖu qu¶.

V× thÕ viÖc qu¶n lý chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸n tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh lµ

mét kh©u quan träng vµ cÇn thiÕt ®èi víi mçi doanh nghiÖp.

§Ó tÝnh to¸n vµ qu¶n lý chi phÝ kinh doanh cã hiÖu qu¶ mçi doanh nghiÖp

cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ph¹m vi chi phÝ kinh doanh. Ph¹m vi chi phÝ kinh

doanh ®îc tÝnh to¸n nh sau :

 ChØ tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trùc tiÕp

hoÆc gi¸n tiÕp trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh

nghiÖp :

− Chi phÝ nguyªn vËt liÖu : gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt

liÖu, nhiªn liÖu dïng cho s¶n xuÊt.

− TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch nép theo quy ®Þnh cña Nhµ níc: gåm

toµn bé sè tiÒn l¬ng tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn cña doanh

nghiÖp, tiÒn trÝch BHXH, KPC§, BHYT cña c¸n bé c«ng nh©n viªn.

− KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : lµ toµn bé sè trÝch khÊu hao cña nh÷ng tµi

s¶n cè ®Þnh dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.

− Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : lµ sè tiÒn tr¶ cho c¸c dÞch vô mua ngoµi

phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp nh tiÒn ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i...

− Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c : lµ toµn bé c¸c chi phÝ kh¸c dïng cho ho¹t

®éng s¶n xuÊt ngoµi 4 yÕu tè chi phÝ trªn.

 Nh÷ng kho¶n chi phÝ cã nguån gèc bï ®¾p riªng kh«ng ®îc tÝnh vµo

chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm :

− Chi phÝ ®Çu t dµi h¹n : Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh cÇn thiÕt ®Ó

t¹o ra c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh theo môc tiªu ®Çu t nh»m

phôc vô cho nh÷ng ph¬ng híng kinh doanh trong t¬ng lai doanh nghiÖp. Chi phÝ

nµy bao gåm :

 Chi phÝ ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n

4

 Chi phÝ ®Ó ®µo t¹o dµi h¹n lùc lîng lao ®éng

− C¸c kho¶n chi vÒ phóc lîi x· héi cña doanh nghiÖp bao gåm :

 Chi vÒ häc tËp v¨n hãa

 Chi vÒ tham quan nghÖ thuËt

 Chi trî cÊp khã kh¨n cho ngêi lao ®éng

C¸c kho¶n chi phÝ nµy kh«ng ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.

− C¸c kho¶n vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ, vi ph¹m kû luËt thanh to¸n,

ph¹t khai man trèn thuÕ...

Nh vËy, viÖc x¸c ®Þnh ®óng ph¹m vi chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh

nghiÖp gióp cho doanh nghiÖp qu¶n lý chÆt chÏ c¸c kho¶n chi phÝ trªn c¬ së ®ã

x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. NÕu x¸c ®Þnh kh«ng

®óng ph¹m vi chi phÝ kinh doanh theo chÕ ®é hiÖn hµnh sÏ kh«ng ®¶m b¶o tÝnh

thùc tiÔn cña chi phÝ kinh doanh vµ ph¸t sinh nh÷ng kho¶n chi phÝ sai, chi

kh«ng ®óng ®èi tîng lµm ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp.

3 Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh

§Ó qu¶n lý vµ kiÓm tra chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ, tÝnh

to¸n ®îc kÕt qu¶ tiÕt kiÖm chi phÝ ë tõng bé phËn s¶n xuÊt vµ toµn bé doanh

nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ.

ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ cã t¸c dông ®Ó kiÓm tra, ph©n tÝch qu¸ tr×nh ph¸t

sinh chi phÝ vµ h×nh thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nh»m nhËn biÕt vµ ph¸t huy mäi

kh¶ n¨ng tiÒm tµng ®Ó h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt

kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nã cho thÊy vÞ trÝ chøc n¨ng ho¹t ®éng cña chi

phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh»m cung cÊp th«ng tin cã hÖ thèng vµ

chÝnh x¸c cho viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. V× vËy h¹ch to¸n chi phÝ kinh doanh

theo tõng lo¹i sÏ n©ng cao tÝnh chi tiÕt cña th«ng tin h¹ch to¸n phôc vô ®¾c lùc

cho c«ng t¸c qu¶n lý, lËp kÕ ho¹ch ®ång thêi t¹o c¬ së tin cËy cho viÖc phÊn

®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. Tïy

theo c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n ngêi ta ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh theo c¸c

tiªu chuÈn ®Æc trng kh¸c nhau mét c¸ch khoa häc thèng nhÊt.

5

3.1 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo néi dung kinh tÕ cña

chi phÝ

§Æc ®iÓm cña c¸ch ph©n lo¹i theo néi dung kinh tÕ lµ dùa vµo h×nh th¸i

nguyªn thuû cña chi phÝ bá vµo s¶n xuÊt kinh doanh, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã

®îc dïng ë ®©u vµ dïng cho môc ®Ých g×. Trªn c¬ së ®ã s¾p xÕp nh÷ng chi phÝ

cã cïng néi dung kinh tÕ vµo mét lo¹i vµ mçi lo¹i ®ã ®îc gäi lµ mét yÕu tè chi

phÝ.

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, toµn bé chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp

trong kú ®îc ph©n thµnh c¸c lo¹i nh sau:

− Chi phÝ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n tÝnh theo l¬ng cña ngêi lao ®éng : Lµ

toµn bé tiÒn l¬ng hay tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp

vµ c¸c kho¶n chi phÝ trÝch theo l¬ng nh : b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh

phÝ c«ng ®oµn ®îc tÝnh trªn c¬ së quü tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp theo chÕ ®é

hiÖn hµnh cña Nhµ níc. Nhãm chi phÝ nµy lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña lîng lao

®éng nhÊt ®Þnh hao phÝ trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp.

− Chi phÝ nguyªn vËt liÖu lµ toµn bé gi¸ trÞ tÊt c¶ c¸c lo¹i vËt t mua tõ bªn

ngoµi dïng vµo ho¹t ®éng kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp nh: nguyªn

liÖu, vËt liÖu, nhiªn liÖu...

− Chi phÝ vÒ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp lµ toµn bé sè tiÒn

khÊu hao c¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh trÝch trong kú bao gåm c¸c kho¶n nh : TiÒn

khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, hao phÝ nguyªn, nhiªn, vËt liÖu, b¶o qu¶n...

− Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : Lµ toµn bé sè tiÒn ph¶i tr¶ vÒ dÞch vô, lao

vô ®· sö dông vµo ho¹t ®éng kinh doanh trong kú do c¸c ®¬n vÞ kh¸c ë bªn

ngoµi cung cÊp nh : TiÒn cíc phÝ vËn chuyÓn, bèc dì hµng hãa, thuª kho b·i,

®iÖn tho¹i, ®iÖn, níc, l·i vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông...

− Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn : lµ toµn bé c¸c chi phÝ kh¸c dïng cho ho¹t ®éng

s¶n xuÊt kinh doanh ngoµi c¸c yÕu tè chi phÝ trªn.

ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo néi dung kinh tÕ cho

doanh nghiÖp thÊy râ møc chi phÝ vÒ lao ®éng sèng lao ®éng vËt hãa trong toµn

bé chi phÝ cña doanh nghiÖp ph¸t sinh trong n¨m. §iÒu nµy rÊt cÇn thiÕt ®Ó x¸c

6

®Þnh träng ®iÓm qu¶n lý chi phÝ vµ kiÓm tra sù c©n ®èi víi c¸c kÕ ho¹ch kh¸c

nh kÕ ho¹ch lao ®éng tiÒn l¬ng, kÕ ho¹ch nhu cÇu vèn lu ®éng, kÕ ho¹ch gi¸

thµnh s¶n phÈm...

3.2 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo c«ng dông kinh tÕ, môc

®Ých sö dông vµ ®Þa ®iÓm ph¸t sinh cña chi phÝ.

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy cã thÓ s¾p xÕp nh÷ng chi phÝ cã cïng c«ng dông

kinh tÕ vµ ®Þa ®iÓm ph¸t sinh vµo mét lo¹i vµ mçi lo¹i nh vËy ®îc gäi lµ mét

kho¶n môc chi phÝ. Cã nh÷ng kho¶n môc chi phÝ sau ®©y :

− Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp : lµ toµn bé c¸c chi phÝ nguyªn

liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, vËt liÖu kh¸c... ®îc sö dông trùc tiÕp vµo viÑc

s¶n xuÊt, chÕ t¹o ra s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô.

− Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : lµ c¸c chi phÝ ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc

tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm nh tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp, c¸c kho¶n b¶o hiÓm x·

héi, kinh phÝ c«ng ®oµn, b¶o hiÓm y tÕ trÝch theo tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n trùc

tiÕp.

− Chi phÝ s¶n xuÊt chung : lµ c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt ngo¹i trõ chi phÝ

nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, nh©n c«ng trùc tiÕp ph¸t sinh ë c¸c ph©n xëng hoÆc bé

phËn kinh doanh cña doanh nghiÖp nh : chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng, chi phÝ

khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho s¶n xuÊt, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ

b»ng tiÒn ph¸t sinh ë ph¹m vi ph©n xëng...

− Chi phÝ b¸n hµng gåm c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n

phÈm hµng ho¸ dÞch vô nh tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp tr¶ cho nh©n viªn b¸n

hµng, tiÕp thÞ, ®ãng gãi vËn chuyÓn, b¶o qu¶n... khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi

phÝ vËt liÖu bao b×, c«ng cô dông cô, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ

b»ng tiÒn kh¸c nh chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm, chi phÝ qu¶ng c¸o...

− Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ c¸c chi phÝ cho bé m¸y qu¶n lý vµ ®iÒu

hµnh doanh nghiÖp, c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng chung cña doanh

nghiÖp nh chi phÝ vÒ c«ng cô dông cô, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô cho bé

m¸y qu¶n lý ®iÒu hµnh doanh nghiÖp vµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh ë ph¹m vi toµn

doanh nghiÖp kh¸c nh tiÒn l¬ng vµ phô cÊp tr¶ cho héi ®ång qu¶n trÞ (nÕu cã),

7

Ban gi¸m ®èc vµ c¸c nh©n viªn qu¶n lý ë c¸c phßng ban, chi phÝ vËt liÖu, ®å

dïng v¨n phßng, mét sè kho¶n thuÕ phÝ, lÖ phÝ, b¶o hiÓm, chi phÝ dÞch vô mua

ngoµi thuéc v¨n phßng doanh nghiÖp, dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, dù

phßng nî ph¶i thu khã ®ßi, c«ng t¸c phÝ...

ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo c¸ch nµy gióp cho doanh

nghiÖp qu¶n lý ®Þnh møc chi phÝ, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh

c¸c lo¹i s¶n phÈm ®ång thêi x¸c ®Þnh ¶nh hëng cña sù biÕn ®éng tõng kho¶n

môc ®èi víi toµn bé gi¸ thµnh s¶n phÈm nh»m khai th¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng

trong néi bé doanh nghiÖp ®Ó h¹ thÊp gi¸ thµnh.

3.3 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo mèi quan hÖ víi khèi l￾îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra

− Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ hay chi phÝ biÕn ®æi) : lµ nh÷ng kho¶n chi

phÝ cã sù thay ®æi vÒ lîng t¬ng quan tû lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi lîng

s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú hay thay ®æi theo møc lu chuyÓn hµng ho¸. Tuy

nhiªn nÕu tÝnh biÕn phÝ cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm th× ®©y lµ kho¶n chi phÝ æn ®Þnh,

kh«ng thay ®æi. Thuéc lo¹i chi phÝ nµy cã: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi

phÝ bao b× vËt liÖu ®ãng gãi, chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp, l¬ng kho¸n doanh thu.

NÕu biÓu diÔn trªn cïng mét hÖ trôc to¹ ®é XOY ®å thÞ cña nã cã d¹ng nh

mét ®êng th¼ng xuÊt ph¸t tõ gèc to¹ ®é. Mèi t¬ng quan gi÷a chi phÝ kh¶ biÕn

víi tæng khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt cã d¹ng nh hµm sè :

Fb = y = a * x

Chi phÝ

biÕn ®æi Fb = a*x

0 S¶n lîng

Trong ®ã

a : Tæng khèi lîng s¶n phÈm

x : Chi phÝ s¶n xuÊt biÕn ®æi cña ®¬n vÞ s¶n phÈm

8