chế độ đăng ký kinh doanh trong pháp luật việt nam và thực tiễn áp dụng tại phòng đăng ký kinh doanh

A- Lêi më ®Çu

I- Lý do chän ®Ò tµi:

Tù do kinh doanh kh«ng chØ lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr￾êng mµ cßn lµ mét trong nh÷ng quyÒn c¬ b¶n cña c«ng d©n. §iÒu 57 hiÕn ph¸p

níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m 1992 x¸c ®Þnh: “C«ng d©n cã

quyÒn tù do kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt”. QuyÒn tù do kinh doanh

tríc hÕt thÓ hiÖn ë quyÒn thµnh lËp doanh nghiÖp. CÇn lµm g× ®Ó quyÒn tù do ®îc

®¶m b¶o trªn thùc tÕ lu«n lµ mèi quan t©m cña §¶ng vµ nhµ níc ta kÓ tõ ®Çu

thËp kû 90 cña thÕ kû XX. §Ó thùc hiÖn chñ tr¬ng nµy ngµy 21-12-1990 Quèc

Héi ®· th«ng qua LuËt C«ng ty vµ LuËt Doanh nghiÖp t nh©n nh»m kh¼ng ®Þnh

vµ t¹o c¬ së ph¸p lý cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn quyÒn tù do kinh doanh cña

c«ng d©n. §Õn n¨m 1999 trªn c¬ së ®óc rót kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn ¸p dông hai

®¹o luËt trªn Quèc héi ®· th«ng qua LuËt Doanh nghiÖp. LuËt Doanh nghiÖp ra

®êi cã hiÖu lùc tõ ngµy 01-1-2000 ®· trë thµnh ®Ò tµi nghiªn cøu cña c¸c nhµ

khoa häc, c¸c nhµ kinh tÕ, sinh viªn vµ nh÷ng ai quan t©m ®Õn kinh doanh díi

nhiÒu vÊn ®Ò vµ gãc ®é kh¸c nhau. Lµ mét sinh viªn chuyªn ngµnh luËt kinh

doanh trêng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n, viÖc nghiªn cøu LuËt Doanh nghiÖp trong

®ã vÊn ®Ò ®¨ng ký kinh doanh ®èi víi em lµ quan träng vµ cÇn thiÕt, mÆt kh¸c

do qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i phßng ®¨ng ký kinh doanh thuéc së KÕ ho¹ch vµ §Çu t

Hµ Néi cµng gióp em n¾m v÷ng h¬n tõ thùc tiÔn vÊn ®Ò. ChÝnh v× vËy em ®·

chän vÊn ®Ò “ chÕ ®é ®¨ng ký kinh doanh trong ph¸p luËt ViÖt nam vµ thùc

tiÔn ¸p dông t¹i phßng ®¨ng ký kinh doanh Së kÕ ho¹ch vµ §Çu t Hµ Néi”.

Lµm chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp cña m×nh.

II-Môc tiªu, ph¹m vi nghiªn cøu cña ®ª tµi:

§Ò tµi tr×nh bµy mét c¸ch hÖ thèng vµ khoa häc vÒ tr×nh tù, thñ tôc ®¨ng

ký kinh doanh theo luËt doanh nghiÖp sè 13/1999/QH10 ngµy 12-6-1999 vµ t×m

ra nh÷ng ®iÓm míi so víi c¸c ®¹o luËt tríc ®ã.

III-§èi tîng nghiªn cøu:

§Ò tµi tËp trung nghiªn cøu vÊn ®Ò “ChÕ ®é ®¨ng ký kinh doanh trong

ph¸p luËt ViÖt nam vµ thùc tiÔn ¸p dông t¹i Phßng ®¨ng ký kinh doanh Së

KÕ ho¹ch §Çu t Hµ Néi".

IV- NhiÖm vô nghiªn cøu:

Nghiªn cøu vÇn ®Ò ®¨ng ký kinh doanh nh»m lµm râ tõng bíc ®i cô thÓ

trong qu¸ tr×nh ®¨ng ký kinh doanh. Lµm râ ý nghÜa cña viÖc ®¨ng ký kinh

doanh víi viÖc thùc hiÖn quyÒn tù do kinh doanh cña c«ng d©n.

V-Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:

Sinh viªn: Hoµng ThÕ Hùu 1

Chuyªn ®Ò ¸p dông, tiÕp cËn c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu sau:

1-Sö dông tæng hîp c¸c ph¬ng ph¸p t duy logic, phÐp biÖn chøng duy vËt

lÞch sö ®Ó ph©n tÝch so s¸nh c¸c vÊn ®Ò.

2-KÕt hîp lý luËn víi thùc tiÔn, sö dông ph¬ng ph¸p thèng kª, ®iÒu tra,

kh¶o s¸t thùc tÕ, tæng hîp vµ kinh nghiÖm tõ thùc tÕ.

3-ph¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp hÖ thèng trªn c¬ së kÕ thõa c¸c kÕt qu¶

®· ®îc nghiªn cøu.

4-Ph¬ng ph¸p so s¸nh.

Néi dung cña chuyªn ®Ò :

A-Lêi më ®Çu:

B-Néi dung :

Ch¬ng I:ChÕ ®é ®¨ng ký kinh doanh trong ph¸p luËt

ViÖt Nam.

Ch¬ngII:Thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt vÒ ®¨ng ký kinh

doanh t¹i Phßng ®¨ng ký kinh doanh –së KÕ ho¹ch vµ §Çu

t Hµ Néi

Ch¬ng III:Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶

®¨ng ký kinh doanh t¹i Phßng ®¨ng ký kinh doanh –së KÕ ho¹ch

vµ §Çu t Hµ néi

C-KÕt luËn

D-Phô lôc

Do ®©y lµ mét chuyªn ®Ò viÕt vÒ mét vÊn ®Ò míi ,mÆt kh¸c do tr×nh ®é

vµ thêi gian cßn cã h¹n nªn kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, v× vËy t«i rÊt mong nhËn

®îc sù gãp ý cña thÇy c« vµ c¸c b¹n!

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« trong Bé m«n LuËt Kinh

tÕ-Trêng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n Hµ Néi,®Æc biÖt lµ thÇy Ph¹m v¨n

LuyÖn-Trëng Bé m«n LuËt kinh tÕ vµ thÇy Vò v¨n Ngäc ®· nhiÖt t×nh

gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chuyªn ®Ò nµy.

Xin c¶m ¬n c¸c c« chó , anh, chÞ Phßng ®¨ng ký kinh doanh ®·

gióp ®ì vµ cung cÊp cho t«i nh÷ng th«ng tin bæ Ých trong qu¸ tr×nh

thùc tËp.

Sinh viªn: Hoµng ThÕ Hùu 2

Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!

Hµ Néi, ngµy06 th¸ng 05 n¨m 2002

Sinhviªn

Hoµng thÕ hùu

Sinh viªn: Hoµng ThÕ Hùu 3

B.Néi dung

Ch¬ng1:ChÕ ®é ®¨ng ký kinh doanh trong ph¸p

luËt viÖt nam

I-®¨ng ký kinh doanh vµ quyÒn tù do kinh doanh

1 1-NÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ quyÒn tù do kinh doanh.

NÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng, trong ®ã

nh÷ng vÊn ®Ò: s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt cho ai vµ s¶n xuÊt nh thÕ nµo ®îc gi¶i

quyÕt th«ng qua thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c quan hÖ kinh tÕ cña c¸

nh©n, c¸c doanh nghiÖp ®Òu biÓu thÞ th«ng qua mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn

thÞ trêng. Th¸i ®é c xö cña tõng thµnh viªn tham gia thÞ trêng lµ híng vµo t×m

kiÕm lîi Ých cña chÝnh m×nh theo sù dÉn d¾t cña gi¸ c¶ thÞ trêng hay “ bµn tay v«

h×nh”. Kinh tÕ thÞ trêng xuÊt hiÖn nh lµ mét yÕu tè kh¸ch quan kh«ng thÓ thiÕu

®îc cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸.

C¬ chÕ thÞ trêng lµ tæng thÓ c¸c nh©n tè, c¸c quan hÖ c¬ b¶n vËn ®éng ®îc sù chi

phèi cña c¸c quy luËt thÞ trêng, trong m«i trêng c¹nh tranh nh»m môc tiªu lîi

nhuËn. Nh©n tè c¬ b¶n cña c¬ chÕ thÞ trêng lµ cung cÇu vµ gi¸ c¶ thÞ trêng.

C¬ chÕ thÞ trêng ®· ®Æt ngêi tiªu dïng ë c¸c vÞ trÝ hµng ®Çu,nhµ doanh

nghiÖp lµ trung t©m trong ho¹t ®éng thÞ trêng,nã lµ mét nh©n tè sèng ®éng cña

c¬ chÕ thÞ trêng, kh«ng cã nhµ doanh nghiÖp th× kh«ng cã c¬ chÕ thÞ tr￾êng,nh÷ng u ®iÓm cña c¬ chÕ thÞ trêng lµ:

- C¬ chÕ thÞ trêng cã kh¶ n¨ng tù ®iÒu tiÕt nÒn s¶n xuÊt x· héi , tøc lµ sù

ph©n bæ c¸c nguån tµi nguyªn s¶n xuÊt vµo c¸c khu vùc, c¸c ngµnh kinh tÕ mµ

kh«ng cÇn bÊt cø sù ®iÒu khiÓn tõ trung t©m nµo.

- C¬ chÕ thÞ trêng tù ®éng kÝch thÝch sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng trëng kinh

tÕ c¶ theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u, t¨ng cêng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt.

- C¬ chÕ thÞ trêng lµ mét c¬ chÕ kÝch thÝch sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ®iÒu

tiÕt kinh tÕ cã hiÖu qu¶. V× vËy cã thÓ nãi r»ng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· ®¶m b¶o

cho quyÒn tù do kinh doanh cña c«ng d©n ®îc thùc hiÖn mét bíc. Nhng c¬ chÕ

thÞ trêng kh«ng ph¶i lµ v¹n n¨ng,nã vÉn cã khuyÕt tËt.

Tríc hÕt, lµ sù ph¸t triÓn kh«ng æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ. §iÒu ®ã xuÊt ph¸t

tõ tÝnh tù ph¸t cña c¬ chÕ thÞ trêng.

Thø hai, ®ã lµ sù xuÊt hiÖn ®éc quyÒn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vi ph¹m

c¸c ®iÒu kiÖn hiÖu qu¶ Pareto. §iÒu ®ã lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých cña ngêi tiªu

dïng vµ cña x· héi.

Sinh viªn: Hoµng ThÕ Hùu 4

Thø ba, c¸c ngo¹i øng, c¸c ngo¹i øng tån t¹i khi viÖc s¶n xuÊt hoÆc tiªu

dïng mét mÆt hµng trùc tiÕp ¶nh hëng ®Õn c¸c doanh nghiÖp hoÆc ngêi tiªu

dïng, kh«ng can dù tíi viÖc mua hoÆc b¸n mÆt hµng ®ã.Khi nh÷ng ¶nh hëng

trµn ra ngoµi nã kh«ng ®îc ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ trong gi¸ c¶ thÞ trêng.

Thø t ,hµng ho¸ c«ng céng.Hµng ho¸ c«ng céng hÕt søc cÇn thiÕt nhng c¸c

c¸ nh©n, hé gia ®×nh, c¸c doanh nghiÖp kh«ng ai bá tiÒn ra s¶n xuÊt.

Thø n¨m, ph©n phèi thu nhËp bÊt c«ng b»ng. §iÒu nµy sÏ trë thµnh nh©n

tè c¬ b¶n c¶n trë qu¸ tr×nh t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.

Thø s¸u, vÊn ®Ò th«ng tin. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp

cÇn rÊt nhiÒu lo¹i th«ng tin kh¸c nhau. Trong khi ®ã, kh¶ n¨ng cña tõng doanh

nghiÖp trong viÖc thu thËp vµ xö lý th«ng tin rÊt h¹n chÕ. Mçi doanh nghiÖp

kh«ng thÓ tù gi¶i quyÕt ®îc nhu cÇu vÒ th«ng tin cña chÝnh m×nh.

§¨c ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam:

NÒn kinh tÕ ®ang ë trong qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ mét nÒn kinh tÕ mang

nÆng tÝnh tù cÊp, tù tóc sang c¬ chÕ thÞ trêng

§ã lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu tù do s¶n

xuÊt kinh doanh theo ph¸p luËt.

§a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ quèc tÕ nh»m tranh thñ vèn, khoa häc

c«ng nghÖ, kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lý cña thÕ giíi.

Kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®îc thùc hiÖn

th«ng qua vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc qua viÖc gi÷ g×n, ph¸t huy truyÒn

thèng, b¶n s¾c d©n téc ViÖt Nam vµ vai trß qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc XHCN.

Cã thÓ nãi tù do b×nh ®¼ng cho con ngêi lµ môc tiªu, lµ lý tëng mµ mäi

cuéc ®Êu tranh mäi cuéc c¸ch m¹ng vµ mäi x· héi kh¸t väng, híng tíi vµ v× vËy

mµ c¸c cuéc ®Êu tranh v× quyÒn con ngêi ®· trë thµnh vÊn ®Ò trung t©m trong

lich sö ph¸t triÓn x· héi.

QuyÒn con ngêi ë mçi quèc gia ®îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c quyÒn tù do cña

c«ng d©n. QuyÒn tù do cña c«ng d©n th× ®a d¹ng, liªn quan ®Õn mäi mÆt cña ®êi

sèng x· héi nh: ChÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ tÝn ngìng... Trong toµn bé c¸c quyÒn

tù do ®ã th× quyÒn tù do kinh doanh cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. V× vËy, b¶n

th©n quyÒn tù do trong ®ã cã quyÒn tù do kinh doanh cña con ngêi tån t¹i nh

mét nhu cÇu ph¸t triÓn x· héi, lµ tµi s¶n chung cña x· héi loµi ngêi. Tõ kh¸i qu¸t

vÒ quyÒn tù do cña con ngêi nãi chung ,chóng ta t×m hiÓu quyÒn tù do kinh

doanh- quyÒn tù do trong lÜnh vùc quan träng cña ®êi sèng x· héi.

QuyÒn tù do kinh doanh ®ã lµ mét ph¹m trï ph¸p lý, díi gãc ®é nµy quyÒn

tù do kinh doanh ®îc xem xÐt ë c¸c khÝa c¹nh sau: tríc hÕt quyÒn tù do kinh

doanh lµ quyÒn chñ thÓ, tøc lµ quyÒn cña mét c¸ nh©n hay ph¸p nh©n trong viÖc

Sinh viªn: Hoµng ThÕ Hùu 5

lùa chän c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ ®Ó ®Çu t tiÒn vèn, søc lao ®éng, m¸y

mãc thiÕt bÞ...®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, mua b¸n cung cÊp dÞch vô

nh»m t×m kiÕm lîi nhuËn, ë khÝa c¹nh nµy quyÒn tù do kinh doanh bao hµm mét

lo¹t c¸c hµnh vi mµ c¸c chñ thÓ ®îc phÐp tiÕn hµnh nh: lùa chän c¸c ngµnh nghÒ

kinh doanh, h×nh thøc kinh doanh, quy m« kinh doanh, kh¸ch hµng...MÆt kh¸c

quyÒn tù do kinh doanh cßn ®îc hiÓu lµ tæng hîp toµn bé c¸c quy ®Þnh vµ ®¶m

b¶o ph¸p lý mµ nhµ níc ban hµnh nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¸ nh©n hay ph¸p

nh©n quyÒn chñ thÓ nãi trªn. ë gãc ®é nµy th× quyÒn tù do kinh doanh bao hµm

c¸c hµnh vi mµ c¸ nh©n hay ph¸p nh©n ®îc phÐp thùc hiÖn, nh÷ng u ®·i mµ hä ®-

îc hëng. ë mét gãc ®é kh¸c, nã bao hµm hµnh vi cña c¸c c¬ quan Nhµ níc,

nh©n viªn Nhµ níc khi thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc cña m×nh. Hai khÝa

c¹nh nµy cã thÓ thèng nhÊt trong quyÒn tù do kinh doanh nÕu chØ thõa nhËn

quyÒn tù do kinh doanh cña chñ thÓ mµ kh«ng ®¶m b¶o cho nã cã nh÷ng ®iÒu

kiÖn thùc hiÖn th× quyÒn tù do kinh doanh cña chØ mang tÝnh h×nh thøc, ch¼ng

®em l¹i ý nghÜa g× thiÕt thùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ.

Nh vËy, quyÒn tù do kinh doanh ph¶i ®îc nh×n nhËn mét c¸ch tæng thÓ,

toµn diÖn trªn nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau:

QuyÒn tù do kinh doanh lµ mét bé phËn cÊu thµnh vµ ®ãng vai trß quan träng

trong hÖ thèng c¸c quyÒn tù do cña con ngêi vµ v× vËy ph¶i xem xÐt nh mét gi¸

trÞ tù th©n cña con ngêi mµ Nhµ níc ph¶i t«n träng chø kh«ng ph¶i lµ sù ban

ph¸t.

QuyÒn tù do kinh doanh h×nh thµnh, ph¸t triÓn nh÷ng néi dung míi, gi¸ trÞ

cña nã ®îc thùc hiÖn, thÓ hiÖn ®Çy ®ñ h¬n trong cuéc sèng ®iÒu ®ã phô thuéc

vµo chÕ ®é chÝnh trÞ, x· héi, tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ v¨n ho¸ cña quèc gia ë

mçi giai ®o¹n lÞch sö. §iÒu nµy gióp ta lý gi¶i ®îc ®Æc thï vÒ quyÒn tù do kinh

doanh ë níc ta.

QuyÒn tù do kinh doanh lµ mét quyÒn ®îc HiÕn ®Þnh. §iÒu ®ã ®îc thÓ

hiÖn chñ yÕu ë hai ph¬ng diÖn: Thø nhÊt, ®ã lµ sù c«ng nhËn, ghi nhËn quyÒn tù

do cña chñ thÓ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Thø hai, ®ã lµ quy ®Þnh vÒ

nh÷ng ®iÒu kiÖn nh÷ng b¶o ®¶m ph¸p lý nh»m t¹o ra khu«n khæ hay m«i trêng

nh»m b¶o ®¶m nh÷ng quyÒn tù do ®ã, ®Ó cho quyÒn tù do kinh doanh ph¸t triÓn

mét c¸ch tù gi¸c.

QuyÒn tù do kinh doanh thÓ hiÖn réng r·i ë c¸c néi dung sau:

Thø nhÊt, quyÒn së h÷u tµi s¶n, quyÒn b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt, quyÒn tån t¹i

l©u dµi cña sù nghiÖp kinh doanh ®îc LuËt Doanh nghiÖp kh¼ng ®Þnh

Thø hai, quyÒn tù do lùa chän ngµnh nghÒ kinh doanh vµ tù do thµnh lËp

doanh nghiÖp víi thñ tôc ®¬n gi¶n vµ thuËn tiÖn ®· ®îc quy ®Þnh cô thÓ trong

Sinh viªn: Hoµng ThÕ Hùu 6

LuËt Doanh nghiÖp. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt,doanh nghiÖp ®îc tù chñ ®¨ng

ký vµ thùc hiÖn kinh doanh c¸c ngµnh, nghÒ kh«ng thuéc c¸c ®èi tîng sau:

CÊm kinh doanh c¸c ngµnh nghÒ g©y ph¬ng h¹i ®Õn quèc phßng an ninh,

trËt tù an toµn x· héi, truyÒn thèng lÞch sö, v¨n ho¸, ®¹o ®øc, thuÇn phong mü

tôc ViÖt nam vµ søc khoÎ cña nh©n d©n. ChÝnh phñ c«ng bè danh môc cô thÓ c¸c

ngµnh nghÒ cÊm kinh doanh.

§èi víi doanh nghiÖp kinh doanh c¸c ngµnh nghÒ mµ luËt ph¸p hoÆc nghÞ

®Þnh quy ®Þnh ph¶i cã ®iÒu kiÖn, th× doanh nghiÖp chØ ®îc kinh doanh c¸c ngµnh

nghÒ ®ã khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn quy ®Þnh.

§èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh c¸c ngµnh, nghÒ mµ luËt, ph¸p lÖnh,

nghÞ ®Þnh ®ßi hái ph¶i cã vèn ph¸p ®Þnh hoÆc chøng chØ hµnh nghÒ, th× doanh

nghiÖp ®ã chØ ®îc ®¨ng ký kinh doanh khi cã ®ñ vèn hoÆc chøng chØ hµnh nghÒ

theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

Thø ba, LuËt Doanh nghiÖp ®· më réng c¸c ®èi tîng ®îc quyÒn gãp vèn

thµnh lËp vµ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ còng b»ng ph¬ng ph¸p lo¹i trõ luËt doanh

nghiÖp chØ x¸c ®Þnh nh÷ng ®èi tîng bÞ cÊm .

Thø t, xo¸ bá quy ®Þnh vÒ møc vèn ph¸p ®Þnh ®èi víi ®a sè c¸c ngµnh

nghÒ tríc ®©y theo LuËt C«ng ty vµ LuËt Doanh nghiÖp t nh©n cã quy ®Þnh.

Thø n¨m, LuËt Doanh nghiÖp ®· quy ®Þnh thªm mét sè lo¹i h×nh doanh

nghiÖp. Ngoµi c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n 2 thµnh viªn trë

lªn, doanh nghiÖp t nh©n ®· cã LuËt Doanh nghiÖp quy ®Þnh thªm c«ng ty hîp

danh, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn. §ã lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp

lÇn ®Çu tiªn xuÊt hiÖn t¹i ViÖt nam – lÇn ®Çu tiªn ®îc luËt ho¸ trong nÒn kinh tÕ

thÞ trêng ë ViÖt nam

Thø s¸u, LuËt Doanh nghiÖp ®· hoµn thiÖn thªm ®Þa vÞ ph¸p lý cña c«ng

ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n.

Thø b¶y, t«n träng quyÒn tù quyÕt cña c¸c nhµ kinh doanh khi gi¶i quyÕt

c¸c vÇn ®Ò cã tÝnh néi bé cña doanh nghiÖp

Thø t¸m, LuËt Doanh nghiÖp quy ®Þnh c¸c h×nh thøc thñ tôc tæ chøc l¹i

c¸c doanh nghiÖp, trong LuËt C«ng ty, LuËt Doanh nghiÖp t nh©n kh«ng quy

®Þnh râ vÊn ®Ò nµy.

2- B¶n chÊt ph¸p lý cña viÖc ®¨ng ký kinh doanh

Quy ®Þnh vÒ tr×nh tù vµ néi dung ®¨ng ký kinh doanh ë mèi quèc gia cã

tÝnh ®Æc thï riªng. VËy kh¸i niÖm "®¨ng ký kinh doanh" ë mçi quèc gia ®îc

hiÓu nh thÕ nµo.

Theo ph¸p luËt cña mét sè níc nh Th¸i Lan, Singapore, Malaysia, Philipin

th× kh¸i niÖm ®¨ng ký kinh doanh ®îc hiÓu lµ mét qu¸ tr×nh xem xÐt sù chÝnh

Sinh viªn: Hoµng ThÕ Hùu 7

x¸c vµ ®Çy ®ñ cña hå s¬ ®îc tr×nh, lu tr÷ vµ ghi nhËn nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n ë

c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh ®Ó kiÓm tra c«ng khai.

Theo ph¸p luËt ViÖt Nam, trong khu«n khæ nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸p lý nhÊt

®Þnh, c¸ nh©n, tæ chøc ®îc quyÒn thµnh lËp doanh nghiÖp. ViÖc thµnh lËp

doanh nghiÖp ë ViÖt Nam ®îc tiÕn hµnh t¹i c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp GiÊy

chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh th«ng qua thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh. §¨ng

ký kinh doanh lµ viÖc ghi nhËn vÒ mÆt ph¸p lý sù ra ®êi cña doanh nghiÖp.

Th«ng qua viÖc ®¨ng ký kinh doanh ®îc ghi tªn vµo sæ ®¨ng ký kinh doanh vµ

®îc cÊp GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh kÓ tõ thêi ®iÓm ®ã doanh nghiÖp

cã t c¸ch ph¸p lý ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh, hµnh vi cña doanh nghiÖp míi ®îc

coi lµ hîp ph¸p, ®îc ph¸p luËt thõa nhËn vµ b¶o vÖ.

VËy b¶n chÊt cña viÖc ®¨ng ký kinh doanh lµ khai sinh ra doanh nghiÖp vµ

c¬ quan khai sinh ra doanh nghiÖp ®ã lµ Phßng ®¨ng ký kinh doanh cÊp tØnh.

3- Vai trß, ý nghÜa cña viÖc ®¨ng ký kinh doanh

a- §èi víi nhµ níc:

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mäi doanh nghiÖp ®Òu chÞu sù t¸c ®éng tÝch

cùc còng nh tiªu cùc cña thÞ trêng. Sù rñi ro, sù ph¸ s¶n ®èi víi nh÷ng

doanh nghiÖp kÐm n¨ng ®éng, kÐm thÝch nghi víi thÞ trêng. Do sù chi phèi cña

thÞ trêng, do ch¹y theo lîi nhuËn ®¬n thuÇn, t×nh tr¹ng kinh doanh tù ph¸t, bÞ

®éng ®èi phã víi nh÷ng mu«n mµu mu«n vÎ cña thÞ trêng, ®i chÖch híng cña

§¶ng vµ Nhµ níc, vi ph¹m ph¸p luËt, ®èi lËp lîi Ých côc bé cña doanh nghiÖp

víi lîi Ých chung cña nhµ níc lµ ®iÒu thêng x¶y ra. Tríc t×nh c¶nh ®ã sù qu¶n

lý cña Nhµ níc nãi chung vµ qu¶n lý Nhµ níc b»ng h×nh thøc ®¨ng ký kinh

doanh ®èi víi doanh nghiÖp lµ kh«ng thÓ thiÕu. Nhµ níc qu¶n lý doanh nghiÖp

th«ng qua ®¨ng ký kinh doanh nh»m ®¶m b¶o:

- Ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp theo ®êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc.

- H¹n chÕ ho¹t ®éng kinh doanh tù ph¸t, c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh...g©y

mÊt æn ®Þnh x· héi.

- Cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®óng ph¸p luËt, thùc hiÖn tèt nh÷ng nhiÖm vô

c¬ b¶n, ph¸t huy tèt vai trß cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.

- Cho Nhµ níc n¾m b¾t ®îc sè lîng, h×nh thøc vµ ngµnh nghÒ kinh doanh trªn

®Þa bµn, tõ ®ã cã thÓ n¾m ®îc thùc tr¹ng kinh tÕ cña ®Þa ph¬ng ®Ó cã biÖn

ph¸p cô thÓ nh»m thóc ®Èy hay ®Þnh híng ph¸t triÓn mét ngµnh nghÒ nµo ®ã.

- H¹n chÕ nh÷ng thÊt b¹i cña thÞ trêng, lµm t¨ng tèi ®a tÝnh u viÖt cña kinh tÕ

thÞ trêng vµ gi¶m thiÓu nh÷ng khuyÕt tËt, th«ng qua ®¨ng ký kinh doanh,

Nhµ níc thùc hiÖn viÖc gi¸m s¸t qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh

Sinh viªn: Hoµng ThÕ Hùu 8

cña doanh nghiÖp tõ khi thµnh lËp ®Õn khi gi¶i thÓ hoÆc ph¸ s¶n nh»m ng¨n

ngõa c¸c ho¹t ®éng kinh doanh tr¸i ph¸p luËt còng nh b¶o vÖ c¸c quyÒn vµ

lîi Ých kh¸c cho doanh nghiÖp vµ c¸c chñ nî cña hä trong trêng hîp ph¸ s¶n

hoÆc gi¶i thÓ.

b- §èi víi doanh nghiÖp:

§¨ng ký kinh doanh lµ ®Ó x¸c ®Þnh ®Þa vÞ ph¸p lý cña doanh nghiÖp

trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Khi ®· ®îc cÊp GiÊy chøng nhËn

®¨ng ký kinh doanh th× doanh nghiÖp ®îc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh

theo ngµnh nghÒ ®· ®¨ng ký, ®îc thõa nhËn vÒ t c¸ch ph¸p lý ®Ó thiÕt lËp c¸c

quan hÖ kinh doanh kinh tÕ, ®îc b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých theo ph¸p luËt, b¶o

®¶m quyÒn tù do kinh doanh cña m×nh theo ph¸p luËt.

§¨ng ký kinh doanh lµ quyÒn vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp theo quy ®Þnh cña

ph¸p luËt vËy khi ®¨ng ký kinh doanh tù m×nh doanh nghiÖp ®· t¹o ra cho m×nh

quyÒn tù do kinh doanh . MÆt kh¸c khi ho¹t ®éng cïng mét m«i trêng, c¸c

doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh sÏ b×nh ®¼ng víi nhau, t¹o ra m«i trêng c¹nh

tranh lµnh m¹nh, tr¸nh hiÖn tîng “ c¸ lín nuèt c¸ bД.

c.§èi víi nÒn kinh tÕ x· héi

§¨ng ký kinh doanh cã ý nghi· th«ng tin ®èi víi x· héi nãi chung vµ giíi

kinh doanh nãi riªng. Khi ®¨ng ký kinh doanh, c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®· ®îc

ph¸p luËt quy ®Þnh cô thÓ ®èi víi tõng doanh nghiÖp vµ sÏ ®îc ghi vµo sæ ®¨ng

ký kinh doanh t¹i c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh. §©y lµ n¬i lu tr÷ vµ cËp nhËt

nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n, cÇn thiÕt vÒ doanh nghiÖp. C¸c kh¸ch hµng cã quyÒn

®îc cung cÊp th«ng tin cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo hay thiÕt lËp quan hÖ mua

b¸n, kinh doanh. §¨ng ký kinh doanh thÓ hiÖn sù c«ng khai ho¸ ho¹t ®éng cña

doanh nghiÖp tríc c«ng chóng, kh¼ng ®Þnh viÖc thµnh lËp doanh nghiÖp lµ cã

thùc vµ hoµn toµn tù nguyÖn, tr¸nh viÖc lõa ®¶o, l¹m dông hay lµm ph¬ng h¹i

®Õn l¬i Ých cña ngêi thø ba. h lËp;

- GiÊy phÐp thµnh lËp doanh nghiÖp t nh©n;

- GiÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u hoÆc håi nh÷ng ngêi níc ngoµi thµnh lËp

hoÆc tham gia vµo c¸c c«ng ty. Theo ®ã ngêi níc ngoµi cã ®ñ ®iÒu kiÖn nh trªn

cã thÓ thµnh lËp h·ng kinh doanh vµ c¸c c«ng ty b»ng viÖc tiÕn hµnh theo c¸ch

t¬ng tù nh ngêi ë ®Þa ph¬ng naú lµm (ph¶i cã Ýt nhÊt lµ mét gi¸m ®èc vµ 1 th ký

c«ng ty lµ ngêi thêng tró nhng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ c«ng d©n níc ®ã)

Qu¸ tr×nh thµnh lËp ®îc thùc hiÖn nh sau:

- §¬n xin c¬ quan §¨ng ký chÊp thuËn vµ b¶o ®¶m lu tªn c«ng ty tªn sÏ ®-

îc chÊp nhËn nÕu nã kh«ng vi ph¹m víi nh÷ng híng dÉn ®· c«ng bè. Ngay khi

chÊp nhËn tªn ®îc b¶o lu trong mét thêi gian. Trong khi chê hoµn thµnh c¸c

thñ tôc kh¸c.

Sinh viªn: Hoµng ThÕ Hùu 9

-Nép c¸c tµi liÖu vµ th«ng tin cÇn thiÕt cho c¬ quan §¨ng ký c¸c c«ng ty

- ChÊp nhËn hå s¬ thµnh lËp ®Ó xem xÐt vµ thanh to¸n lÖ phÝ ®¨ng ký.

- C¬ quan ®¨ng ký xem xÐt hå s¬ thµnh lËp, cã trÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ vµ phï hîp

víi luËt ph¸p. NÕu tõ chèi ph¶i ®îc ph¶i ®îc göi b»ng v¨n b¶n cho ngêi lµm ®¬n

vµ cho ngêi lµm ®¬n cã häc ®Ó söa ch÷a lçi.

- C¬ quan ®¨ng ký cÊp giÊy phÐp thµnh lËp hoÆc ®¨ng ký nÕu hå s¬ ®Çy ®ñ

vµ chÝnh x¸c, c¬ quan ®¨ng ký kh«ng cã quyÒn tõ chèi viÖc ®¨ng ký vµ ph¶i

®¨ng ký cho c«ng ty vµ cÊp giÊy phÐp thµnh lËp hoÆc chøng nhËn ®¨ng ký

trong vßng 10 ngµy.

b. ë hîp chñng quèc Hoa Kú

*. Thµnh lËp C«ng ty cæ phÇn

Mét C«ng ty cæ phÇn trë thµnh mét ph¸p nh©n khi nh÷ng thµnh viªn s¸ng

lËp ®Ó tr×nh v¨n b¶n giao kÌo thµnh lËp C«ng ty lªn thèng ®èc bang. Trong

v¨n b¶n nµy, ph¶i nªu râ nh÷ng dù ®Þnh kinh doanh chñ yÕu, th«ng thêng,

quy chÕ cña c¸c bang yªu cÇu Ýt nhÊt ph¶i cã ba ngêi ®øng ra xin thµnh lËp

C«ng ty, trong ®ã cã mét ph¶i lµ c«ng d©n bang së t¹i. Mét vµi bang l¹i

kh«ng ®ßi hái ®iÒu ®ã.

Thñ tôc thµnh lËp C«ng ty cæ phÇn ë hÇu hÕt c¸c bang ®Òu kh«ng ®ßi hái

chi phÝ lín vµ cã thÓ ®îc hoµn tÊt trong thêi gian mét tuÇn.

*Thµnh lËp c«ng ty tr¸ch nhiÖm v« h¹n: C¸c bªn tham gia thµnh lËp th«ng

qua mét v¨n b¶n cam kÕt thµnh lËp C«ng ty. V¨n b¶n nµy ph¶i nªu râ tªn cña

C«ng ty, dù ®Þnh kinh doanh, vèn ®Ó qu¶n lý vµ gi¶i thÓ C«ng ty. B¶n cam

kÕt thµnh lËp C«ng ty kh«ng ph¶i tr×nh lªn chÝnh quyÒn bang. C«ng ty cã thÓ

thµnh lËp kh¸ dÔ dµng trong thêi gian cha ®Õn mét tuÇn lÔ víi chi phÝ kh«ng

lín. Kh«ng cã mét quy ®Þnh nµo vÒ vèn tèi thiÓu cÇn cã ®Ó thµnh lËp mét

C«ng ty tr¸ch nhiÖm v« h¹n

*Thµnh kËp c«ng ty TNHH: §îc thµnh lËp th«ng qua sù tho¶ thuËn gi÷a

c¸c nhµ kinh doanh trong mét b¶n cam kÕt tr×nh lªn chÝnh quyÒn bang.

*Thµnh lËp c«ng ty t nh©n: Trªn thùc tÕ, bÊt cø c¸ nh©n nµo còng cã thÓ

kinh doanh ®îc h×nh thøc nµy. chñ c«ng ty t nh©n ®Ó thùc hiÖn kinh doanh

ph¶i ®îc phÐp cña chÝnh quyÒn bang hoÆc giÊy phÐp cña chÝnh quyÒn ®Þa ph-

¬ng.

c. ë Céng hoµ liªn bang §øc

TÊt c¶ c¸c c¸ nh©n vµ c¸c ph¸p nh©n quèc tÞch §øc hoÆc quèc tÞch níc

ngoµi ®Òu cã quyÒn tù do ®Çu t thµnh lËp doanh nghiÖp hoÆc gãp vèn, mua

cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp trªn l·nh thæ Céng hoµ liªn bang §øc. Trong

c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, kh«ng cã ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c nhµ ®Çu t trong n￾íc vµ níc ngoµi.

Sinh viªn: Hoµng ThÕ Hùu 10

ViÖc quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp thuéc quyÒn cña chñ ®Çu t.§èi

víi doanh nghiÖp c¸ thÓ b¶n th©n ngêi chñ tù quyÕt ®Þnh viÖc thµnh lËp

doanh nghiÖp cña m×nh , ®èi víi c¸c lo¹i h×nh C«ng ty cã tõ 2 ngêi trë lªn

th× hä ph¶i tho¶ thuËn víi nhau. §èi víi C«ng ty TNHH vµ C«ng ty cæ phÇn

th× ®ßi hái ph¶i cã hîp ®ång thµnh lËp C«ng ty. C¸c tho¶ thuËn trong hîp

®ång thµnh lËp C«ng ty ®îc coi lµ v¨n b¶n cã ý nghÜa ph¸p lý vµ lµ c¨n cø tæ

chøc ho¹t ®éng cña C«ng ty. Trong ho¹t ®éng thµnh lËp doanh nghiÖp, c«ng

ty, vai trß cña Nhµ níc lµ x¸c nhËn sù tån t¹i hîp ph¸p cña chóng b»ng viÖc

®¨ng ký kinh doanh vµ cÊp GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh.

Nh ë c¸c phÇn trªn ®· ph©n tÝch th× quyÒn tù do kinh doanh g¾n liÒn, cã

quan hÖ h÷u c¬ víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng hay nãi c¸ch kh¸ch kh«ng cã nÒn

kinh tÕ thÞ trêng th× kh«ng cã quyÒn tù do kinh doanh.

ë ViÖt Nam ®øng tríc nh÷ng khã kh¨n thö th¸ch- nÒn kinh tÕ l¹c hËu,

kÐm hiÖu qu¶, chÕ ®é qu¶n lý kh«ng cßn phï hîp víi thùc tÕ ph¸t triÓn cña

®Êt níc. NhËn thøc ®îc ®iÒu nµy t¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø VI §¶ng ta ®· chñ

tr¬ng chuyÓn ®æi c¬ chÕ tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu, bao cÊp sang

nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc. MÆc dï vËy trong nh÷ng

n¨m ®Çu cña qu¸ tr×nh ®æi míi chóng ta còng cha cã ®¹o luËt nµo ®Ó ®iÒu

chØnh vÊn ®Ò ®¨ng ký kinh doanh thµnh lËp doanh nghiÖp.

§Õn n¨m 1990 nh»m ®¸p øng mét bíc chñ tr¬ng ®æi míi kinh tÕ vµ c«ng

t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh, Quèc héi ®· cho ra ®êi LuËt C«ng ty vµ LuËt Doanh

nghiÖp t nh©n vµo ngµy 21/12/1990. ViÖc ra ®êi hai ®¹o luËt nµy cã ý nghÜa

®Æt biÖt quan träng trong viÖc t¹o ra mét c¬ së ph¸p lý cho viÖc thùc hiÖn

quyÒn tù do kinh doanh. thµnh lËp doanh nghiÖp. Nhng hai ®¹o luËt nãi trªn

mét mÆt kh¼ng ®Þnh c«ng d©n cã quyÒn tù do kinh doanh nhng mÆt kh¸c l¹i

quy ®Þnh c«ng d©n muèn thµnh lËp doanh nghiÖp ph¶i xin phÐp thµnh lËp, ë

®©y chóng ta cã thÓ thÊy ®îc sù m©u thuÉn néi t¹i trong cïng mét vÊn ®Ò.

Nh vËy, c«ng d©n muèn thµnh lËp doanh nghiÖp th× ph¶i xin phÐp thµnh lËp

vµ khi ®îc cÊp GiÊy phÐp thµnh lËp th× míi ®¨ng ký kinh doanh t¹i träng tµi

kinh tÕ Nhµ níc. Song n¨m 1994 sau khi nhËn thÊy träng tµi kinh tÕ Nhµ níc

béc lé nhiÒu nhîc ®iÓm, c¬ cÊu tæ chøc, thÈm quyÒn, chøc n¨ng cña nã

còng kh«ng cßn phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng. ChÝnh phñ ®· quyÕt ®Þnh

gi¶i thÓ c¬ quan träng tµi kinh tÕ vµ chuyÓn thµnh Toµ ¸n kinh tÕ. Nh vËy lµ

t¸ch râ hai kh©u xin phÐp thµnh lËp ë c¬ quan chÝnh quyÒn, §¨ng ký kinh

doanh ë c¬ quan tµi ph¸n. Theo luËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña luËt tæ

chøc toµ ¸n nh©n d©n, n¨m1994 th× toµ ¸n kinh tÕ kh«ng cã chøc n¨ng ®¨ng

ký kinh doanh, v× vËy ®· chuyÓn giao nhiÖm vô ®¨ng ký kinh doanh tõ träng

Sinh viªn: Hoµng ThÕ Hùu 11