Chất lương cuộc sống bệnh nhân parkinson khởi phát người trẻ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-----------------

NGUYỄN MẠNH TUẤN

CHẤT LƯỢNG SỐNG

BỆNH NHÂN BỆNH PARKINSON

KHỞI PHÁT NGƯỜI TRẺ

LUẬN VĂN BÁC SĨ NỘI TRÚ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-----------------

NGUYỄN MẠNH TUẤN

CHẤT LƯỢNG SỐNG

BỆNH NHÂN BỆNH PARKINSON

KHỞI PHÁT NGƯỜI TRẺ

Chuyên ngành: THẦN KINH

Mã số: NT 62 72 21 40

LUẬN VĂN BÁC SĨ NỘI TRÚ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS TRẦN NGỌC TÀI

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020

.

.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu

trong luận văn là số liệu trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ

công trình nào khác.

Tác giả

Nguyễn Mạnh Tuấn

.

.

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................... i

DANH MỤC ĐỐI CHIẾU ANH VIỆT................................................................. iii

DANH MỤC BẢNG................................................................................................ iv

DANH MỤC BIỂU ĐỒ........................................................................................... vi

DANH MỤC CÔNG THỨC.................................................................................. vii

DANH MỤC SƠ ĐỒ............................................................................................. viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU..................................................................3

1.1 Bệnh Parkinson khởi phát người trẻ......................................................................3

1.2 Triệu chứng ngoài vận động và thang điểm MNSS............................................14

1.3 Chất lượng sống và thang điểm PDQ-39 ............................................................19

1.4 Một số nghiên cứu có liên quan ..........................................................................22

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................29

2.1 Thiết kế nghiên cứu.............................................................................................29

2.2 Đối tượng nghiên cứu..........................................................................................29

2.3 Phương pháp nghiên cứu.....................................................................................30

2.4 Thống kê và xử lý số liệu....................................................................................39

2.5 Mô tả dữ liệu .......................................................................................................39

2.6 Đạo đức trong nghiên cứu...................................................................................40

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................41

3.1 Đặc điểm dân số học, vận động và ngoài vận động của bệnh nhân bệnh Parkinson

khởi phát người trẻ ....................................................................................................41

.

.

3.2 Đặc điểm chất lượng sống bệnh nhân bệnh Parkinson khởi phát người trẻ dựa trên

thang điểm PDQ-39...................................................................................................55

3.3 Mối tương quan của các yếu tố dân số học, triệu chứng vận động và ngoài vận

động với chất lượng sống ở bệnh nhân Parkinson khởi phát người trẻ ....................60

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN ......................................................................................65

4.1 Đặc điểm dân số học, vận động và ngoài vận động của bệnh nhân bệnh Parkinson

khởi phát người trẻ ....................................................................................................65

4.2 Đặc điểm chất lượng sống bệnh nhân bệnh Parkinson khởi phát người trẻ dựa trên

thang điểm PDQ-39...................................................................................................75

4.3 Mối tương quan của các yếu tố dân số học, triệu chứng vận động và ngoài vận

động với chất lượng sống ở bệnh nhân Parkinson khởi phát người trẻ. ...................76

KẾT LUẬN..............................................................................................................79

KIẾN NGHỊ.............................................................................................................81

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

PHỤ LỤC 1: PHIẾU THU THẬP SỐ LIỆU

PHỤ LỤC 2: THANG ĐIỂM ĐÁNH GIÁ CÁC TRIỆU CHỨNG NGOÀI VẬN

ĐỘNG (NMSS)

PHỤ LỤC 3: THANG ĐIỂM MDS-UPDRS

PHỤ LỤC 4: THANG ĐIỂM CHẤT LƯỢNG SỐNG PDQ-39

PHỤ LỤC 5: BẢN THÔNG TIN DÀNH CHO ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

VÀ CHẤP THUẬN THAM GIA NGHIÊN CỨU

PHỤ LỤC 6: DANH SÁCH BỆNH NHÂN THAM GIA NGHIÊN CỨU

.

.

i

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

COMT Catechol-O-methyltransferase

EOPD Early-onset Parkinson's disease

Bệnh Parkinson khởi phát sớm

H&Y Hoehn and Yahr Stages

Giai đoạn Hoehn và Yahr

HRQoL Health-related quality of life

Chất lượng sống liên quan đến sức khỏe

LRRK2 Leucine-rich repeat kinase 2

MAO-B Monoamine oxidase B

IP-MDS International Parkinson and Movement Disorder Society

Hội bệnh Parkinson và Rối Loạn Vận Động quốc tế

IP-MDS PD Criteria Criteria International Parkinson and Movement Disorder

Society Clinical Diagnostic Criteria for Parkinson’s

disease

Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh Parkinson theo hội bệnh

Parkinson và Rối Loạn Vận Động quốc tế

MDS-UPDRS Movement Disorder Society - Unified Parkinson’s

Disease Rating Scale

Thang điểm đánh giá bệnh Parkinson thống nhất của Hội

Rối Loạn Vận Động

MIBG Metaiodobenzylguanidine

NMSS Non-Motor Symptoms Scale

Thang điểm triệu chứng ngoài vận động

PARK2 Parkin RBR E3 ubiquitin protein ligase

PARK7 Parkinson disease protein 7

PDQ-39 Parkinson's Disease Questionnaire 39-items

Bảng câu hỏi bệnh Parkinson 39-mục

.

.

ii

PDQ-39 SI PDQ-39 summary index

Chỉ số điểm PDQ-39 chung

PET Positron emission tomography

Ghi hình cắt lớp bằng bức xạ positron

PINK1 PTEN-induced kinase 1

RBD REM behavior disorder

Bệnh lý rối loạn hành vi giấc ngủ REM

REM Rapid eye movement

Cử động mắt nhanh

YOPD Young-onset Parkinson’s disease

Bệnh Parkinson khởi phát người trẻ

.

.

iii

DANH MỤC ĐỐI CHIẾU ANH VIỆT

Baroreflex Phản xạ áp lực

Coat-hanger neck pain Đau vùng cổ vai kiểu móc treo áo

Dopamine agonists Đồng vận dopamin

Dopamine dysregulation syndrome Hội chứng rối loạn điều hòa dopamin

E3-ubiquitin ligase Kết nối protein E3-ubiquitin

Kinase signaling pathway Con đường tính hiệu kinase

Gliosis Tăng sinh tế bào thần kinh đệm

Impulse control disorder Rối loạn kiểm soát xung động

Locus coeruleus Nhân lục

Muscular stiffness Cứng cơ

Periodic limb movement Cử động chi có chu kỳ

Restless leg syndrome Hội chứng chân không yên

Severe neuronal degeneration Thoái giáng tế bào thần kinh nặng

Substantia nigra Chất đen

Ubiquitin–proteasome system Hệ thống ly giải protein-ubiquitin

.

.

iv

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1 Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh Parkinson theo hội bệnh Parkinson và Rối

Loạn Vận Động quốc tế..........................................................................................8

Bảng 2.1 Biến số...................................................................................................34

Bảng 3.1 Phân bố điểm 9 phần của thang điểm NMSS........................................52

Bảng 3.2 Phân bố tỉ lệ triệu chứng trong thang điểm NMSS ...............................52

Bảng 3.3 Phân bố tỉ lệ độ nặng triệu chứng trong thang điểm NMSS .................54

Bảng 3.4 Phân bố điểm 8 phân nhóm của thang điểm PDQ-39 ...........................56

Bảng 3.5 Phân bố số lượng và % tỉ lệ từng yếu tố thang điểm PDQ-39 ..............56

Bảng 3.6 Tỉ lệ độ nặng từng yếu tố thang điểm PDQ-39 .....................................58

Bảng 3.7 Mối tương quan giữa các yếu tố chung và thang điểm PDQ-39...........60

Bảng 3.8 Mối tương quan giữa thang điểm PDQ-39 và thang điểm NMSS........62

Bảng 3.9 Bảng Coefficients trong phân tích hồi quy đa biến...............................64

Bảng 4.1 Bảng so sánh tuổi bệnh nhân bệnh Parkinson khởi phát người trẻ .......65

Bảng 4.2 Bảng so sánh giới tính bệnh Parkinson khởi phát người trẻ .................66

Bảng 4.3 Bảng so sánh tuổi khởi phát bệnh Parkinson khởi phát người trẻ.........67

Bảng 4.4 Bảng so sánh tiền sử gia đình có người mắc bệnh Parkinson ...............68

Bảng 4.5 Bảng so sánh thời gian bệnh của bệnh nhân bệnh Parkinson khởi phát

người trẻ................................................................................................................69

Bảng 4.6 Bảng so sánh biểu hiện vận động khi khởi phát bệnh...........................70

Bảng 4.7 Bảng so sánh giai đoạn Hoehn và Yahr ................................................70

Bảng 4.8 Bảng so sánh liều levodopa trung bình .................................................71

Bảng 4.9 Bảng so sánh thang điểm NMSS...........................................................72

.

.

v

Bảng 4.10 Bảng so sánh thang điểm PDQ-39 ......................................................75

.

.

vi

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1 Phân bố đối tượng theo tuổi ..............................................................41

Biểu đồ 3.2 Phân bố đối tượng nghiên cứu theo giới. ..........................................42

Biểu đồ 3.3 Phân bố đối tượng theo độ tuổi khởi phát bệnh. ...............................42

Biểu đồ 3.4 Phân bố tỉ lệ tiền sử gia đình có người mắc bệnh Parkinson ...........43

Biểu đồ 3.5 Phân bố tỉ lệ thời gian bệnh...............................................................43

Biểu đồ 3.6 Phân bố tỉ lệ biểu hiện vận động khi khởi phát bệnh........................44

Biểu đồ 3.7 Phân bố tỉ lệ biểu hiện vận động tại thời điểm khám........................45

Biểu đồ 3.8 Phân bố biểu hiện loạn động .............................................................45

Biểu đồ 3.9 Phân bố biểu hiện dao động vận động ..............................................46

Biểu đồ 3.10 Phân bố biểu hiện loạn trương lực “tắt”..........................................46

Biểu đồ 3.11 Phân bố giai đoạn Hoehn và Yahr ..................................................47

Biểu đồ 3.12 Phân bố tỉ lệ thuốc điều trị bệnh Parkinson ....................................48

Biểu đồ 3.13 Biểu đồ phân phối tổng liều levodopa ............................................48

Biểu đồ 3.14 Biểu đồ phân phối điểm MDS-UPDRS phần 1...............................49

Biểu đồ 3.15 Biểu đồ phân phối điểm MDS-UPDRS phần 2...............................49

Biểu đồ 3.16 Biểu đồ phân phối điểm MDS-UPDRS phần 3...............................50

Biểu đồ 3.17 Biểu đồ phân phối điểm MDS-UPDRS phần 4...............................50

Biểu đồ 3.18 Biểu đồ phân phối điểm MDS-UPDRS tổng ..................................51

Biểu đồ 3.19 Biểu đồ phân phối tổng điểm NMSS ..............................................51

Biểu đồ 3.20 Biểu đồ phân phối điểm PDQ-39 chung .........................................55

.

.

vii

DANH MỤC CÔNG THỨC

Công thức 2.1 Công thức tính cỡ mẫu tương quan của Hulley S.B. ...................30

.

.