Chăn nuôi lợn của các trang trại ở tỉnh nam định thực trạng và giải pháp

LÍi cam Æoan

- T´i xin cam Æoan rªng, sË li÷u vµ k’t qu¶ nghi™n c¯u trong luÀn v®n

nµy lµ trung th˘c vµ ch−a h“ Æ−Óc sˆ dÙng Æ” b¶o v÷ mÈt h‰c vfi nµo.

- T´i xin cam Æoan rªng, m‰i s˘ giÛp ÆÏ cho vi÷c th˘c hi÷n luÀn v®n

nµy Æ· Æ−Óc c¶m ¨n vµ c¸c th´ng tin tr›ch d…n trong luÀn v®n Æ“u Æ· Æ−Óc chÿ

r‚ nguÂn gËc.

T¸c gi¶

Hµ Thfi Mai H−¨ng

i

LÍi c¶m ¨n

ß” hoµn thµnh luÀn v®n ì

î t´i Æ· Æ−Óc s˘ giÛp ÆÏ cÒa c¸c

th«y c´ gi¸o, c¸c c¨ quan, c¸ nh©n.

Nh©n dfip nµy t´i xin bµy t· lflng bi’t ¨n s©u sæc Æ’n th«y gi¸o

GS.TS Ph¹m V©n ß×nh, ng−Íi Æ· tÀn t×nh h−Ìng d…n, giÛp ÆÏ t´i trong

suËt qu¸ tr×nh th˘c hi÷n luÀn v®n.

T´i xin ch©n thµnh c¶m ¨n c¸c th«y c´ trong bÈ m´n Ph¸t tri”n

n´ng th´n, khoa Kinh t’ vµ Ph¸t tri”n n´ng th´n tr−Íng ß¹i h‰c N´ng

nghi÷p I Æ· giÛp ÆÏ t´i hoµn thµnh luÀn v®n.

T´i xin gˆi lÍi c¶m ¨n ch©n thµnh Æ’n sÎ N´ng nghi÷p vµ Ph¸t

tri”n n´ng th´n tÿnh Nam ßfinh, c¸c trang tr¹i ch®n nu´i lÓn Æ· giÛp ÆÏ,

t¹o Æi“u ki÷n thuÀn lÓi cho t´i thu thÀp th´ng tin, sË li÷u Æ” hoµn thµnh

luÀn v®n.

Nh©n dfip nµy t´i xin Æ−Óc t· lflng bi’t ¨n tÌi gia Æ×nh, b¹n bà Ʒ

ÆÈng vi™n, giÛp ÆÏ t´i trong suËt qu¸ tr×nh h‰c tÀp cÚng nh− th˘c hi÷n

luÀn v®n nµy.

Hµ NÈi, th¸ng 10 n®m 2004

T¸c gi¶

Hµ Thfi Mai H−¨ng

ii

MÙc lÙc

LÍi cam Æoan i

LÍi c¸m ¨n ii

MÙc lÙc iii

Danh mÙc c¸c ch˜ vi’t tæt v

Danh mÙc c¸c b¶ng vii

Danh mÙc c¸c s¨ ÆÂ viii

1. MÎ Æ«u 1

1.1. T›nh c p thi’t cÒa Æ“ tµi nghi™n c¯u 1

1.2. MÙc ti™u nghi™n c¯u cÒa Æ“ tµi 3

1.3. ßËi t−Óng vµ ph¹m vi nghi™n c¯u cÒa Æ“ tµi 4

2. C¨ sÎ l˝ luÀn vµ th˘c ti‘n v“ ph¸t tri”n ch®n nu´i lÓn h×nh th¯c trang tr¹i 5

2.1. C¨ sÎ l˝ luÀn 5

2.1.1 MÈt sË kh¸i ni÷m v“ trang tr¹i vµ kinh t’ trang tr¹i 5

2.1.2. Vai trfl cÒa trang tr¹i vµ kinh t’ trang tr¹i 7

2.1.3. ßÆc tr−ng c¨ b¶n cÒa kinh t’ trang tr¹i 8

2.1.4. ßi“u ki÷n Æ” h×nh thµnh vµ ph¸t tri”n kinh t’ trang tr¹i 8

2.1.5. Ph©n lo¹i trang tr¹i 12

2.1.6. ßÆc Æi”m cÒa ch®n nu´i lÓn trang tr¹i 14

2.1.7. Bi÷n ph¸p n©ng cao hi÷u qu¶ trong ch®n nu´i lÓn Î c¸c trang tr¹i 16

2.1.8. Y™u c«u ph¸t tri”n cÒa trang tr¹i ch®n nu´i lÓn 17

2.2. C¨ sÎ th˘c ti‘n 18

2.2.1. T×nh h×nh ch®n nu´i lÓn trang tr¹i tr™n th’ giÌi 18

2.2.2. T×nh h×nh ch®n nu´i lÓn trang tr¹i Î Vi÷t Nam 21

3. ßÆc Æi”m Æfia bµn vµ ph−¨ng ph¸p nghi™n c¯u 31

iii

3.1. ßÆc Æi”m t˘ nhi™n, kinh t’ - x· hÈi cÒa tÿnh Nam ßfinh 31

3.2. Ph−¨ng ph¸p nghi™n c¯u 41

3.2.1. Ph−¨ng ph¸p chung 41

3.2.2. Ph−¨ng ph¸p cÙ th” 41

3.3. H÷ thËng c¸c chÿ ti™u nghi™n c¯u 44

4. Th˘c tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t tri”n ch®n nu´i lÓn trong c¸c trang tr¹i

Î tÿnh Nam ßfinh 46

4.1. Th˘c tr¹ng ch®n nu´i lÓn trong c¸c trang tr¹i 46

4.1.1. T×nh h×nh chung v“ ch®n nu´i lÓn cÒa c¸c trang tr¹i Î Nam

ßfinh

46

4.1.2. Th˘c tr¹ng ph¸t tri”n ch®n nu´i lÓn Î c¸c trang tr¹i Æi“u tra 48

4.1.3. Nh˜ng nh©n tË ¶nh h−Îng Æ’n ch®n nu´i lÓn cÒa c¸c trang tr¹i 72

4.1.4. Nh˜ng kh„ kh®n ÆËi vÌi c¸c trang tr¹i ch®n nu´i lÓn cÒa tÿnh

Nam ßfinh 81

4.2. ßfinh h−Ìng vµ gi¶i ph¸p chÒ y’u ph¸t tri”n ch®n nu´i lÓn trong

c¸c trang tr¹i cÒa tÿnh Nam ßfinh. 83

4.2.1. ßfinh h−Ìng 83

4.2.2. Gi¶i ph¸p chÒ y’u ph¸t tri”n ch®n nu´i lÓn Î c¸c trang tr¹i Æi“u

tra

87

5. K’t luÀn 95

Tµi li÷u tham kh¶o 99

PhÙ lÙc 102

iv

Danh mÙc c¸c ch˜ vi’t tæt

1 BNN BÈ N´ng nghi÷p

2 BQ B×nh qu©n

3 CB C¨ b¶n

4 CC C¨ c u

5 CNH C´ng nghi÷p ho¸

6 CP Ch›nh phÒ

7 CT ChuÂng tr¹i

8 DT Di÷n t›ch

9 ßBSCL ßÂng bªng s´ng Cˆu Long

10 ßBSH ßÂng bªng s´ng HÂng

11 ßVT ߨn vfi t›nh

12 GDP TÊng s¶n ph»m quËc nÈi

13 GO Gi¸ trfi s¶n xu t

14 GTGT Gi¸ trfi gia t®ng

15 HßH Hi÷n ƹi ho¸

16 HN Hµng n®m

17 HTX HÓp t¸c x·

18 IC Chi ph› trung gian

19 KHTSCß Kh u hao tµi s¶n cË Æfinh

20 Lß Lao ÆÈng

21 LHTTCN Lo¹i h×nh trang tr¹i ch®n nu´i

22 LHTT Lo¹i h×nh trang tr¹i

23 MI Thu nhÀp hÁn hÓp

24 NHNN Ng©n hµng n´ng nghi÷p

25 NN N´ng nghi÷p

v

26 NQ Nghfi quy’t

27 NTTS Nu´i trÂng thu˚ s¶n

28 PT Ph¸t tri”n

29 PTNT Ph¸t tri”n n´ng th´n

30 Qß Quy’t Æfinh

31 SL SË l−Óng

32 SPHH S¶n ph»m hµng ho¸

33 TC TÊng chi ph›

34 TCTK TÊng cÙc thËng k™

35 TPHCM Thµnh phË HÂ Ch› Minh

36 TT Trang tr¹i

37 TTCN Trang tr¹i ch®n nu´i

38 TTg ThÒ t−Ìng

39 TTLT Th´ng t− li™n tfich

40 UBND U˚ ban nh©n d©n

41 VA Gi¸ trfi gia t®ng

42 XDCB X©y d˘ng c¨ b¶n

43 XHCN X· hÈi chÒ ngh‹a

vi

Danh mÙc c¸c b¶ng

B¶ng 1: SË l−Óng trang tr¹i ch®n nu´i lÓn ph©n theo quy m´ Æ«u con n®m 2001 2

7

B¶ng 2: TÊng hÓp c¸c y’u tË kh› hÀu cÒa tÿnh Nam ßfinh n®m 2002 3

2

B¶ng 3: T×nh h×nh Æ t Æai cÒa tÿnh Nam ßfinh qua 3 n®m (2000-2002) 3

4

B¶ng 4: T×nh h×nh nh©n kh»u, lao ÆÈng cÒa tÿnh Nam ßfinh qua 3 n®m 3

6

B¶ng 5: K’t qu¶ s¶n xu t kinh doanh cÒa tÿnh Nam ßfinh qua 3 n®m 3

9

B¶ng 6: T×nh h×nh ch®n nu´i lÓn cÒa c¸c trang tr¹i Î Nam ßfinh 4

6

B¶ng 7: Th´ng tin chung v“ chÒ trang tr¹i Æi“u tra 4

8

B¶ng 8: Di÷n t›ch Æ t b×nh qu©n mÈt trang tr¹i ch®n nu´i lÓn 5

0

B¶ng 9: NguÂn Æ t b×nh qu©n 1 trang tr¹i ch®n nu´i lÓn 5

1

B¶ng 10: VËn vµ c¨ c u vËn (t›nh cho 1 trang tr¹i Æi“u tra) 5

1

B¶ng 11: Gi¸ trfi tµi s¶n b×nh qu©n 1 trang tr¹i Æi“u tra 5

3

B¶ng 12: SË l−Óng nh©n kh»u vµ lao ÆÈng t›nh cho 1 trang tr¹i Æi“u tra 5

4

B¶ng 13: SË l−Óng lÓn Î c¸c trang tr¹i Æi“u tra 5

5

B¶ng 14: SË l−Óng lÓn giËng b×nh qu©n 1 trang tr¹i Æi“u tra 5

6

B¶ng 15: Chi ph› t›nh cho 1 kg s¶n ph»m 1 trang tr¹i ch®n nu´i lÓn Æi“u

tra

6

0

B¶ng 16: K’t qu¶ SX - KD b×nh qu©n mÈt trang tr¹i ch®n nu´i lÓn 6

vii

3

B¶ng 17: T˚ l÷ s¶n ph»m ti™u thÙ cÒa c¸c trang tr¹i Î c¸c thfi tr−Íng 6

6

B¶ng 18: T×nh h×nh thu nhÀp cÒa c¸c trang tr¹i 6

9

B¶ng 19: MÈt sË chÿ ti™u hi÷u qu¶ kinh t’ cÒa c¸c trang tr¹i ch®n nu´i lÓn 7

0

B¶ng 20: K’t qu¶ s¶n xu t ph©n theo tr×nh ÆÈ cÒa chÒ trang tr¹i 7

3

B¶ng 21: K’t qu¶ s¶n xu t theo giËng Æang sˆ dÙng t¹i c¸c trang tr¹i 7

4

B¶ng 22: K’t qu¶ s¶n xu t ch®n nu´i lÓn theo h−Ìng sˆ dÙng th¯c ®n 7

6

B¶ng 23: Hi÷u qu¶ s¶n xu t t›nh tr™n mÈt ÆÂng vËn Æ«u t− b×nh qu©n 1

trang tr¹i

7

9

Danh mÙc c¸c s¨ ÆÂ

S¨ ÆÂ 1: C¨ c u c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i ch®n nu´i lÓn 49

S¨ ÆÂ 2: Bi’n ÆÈng gi¸ c¶ cÒa c¸c lo¹i lÓn tı th¸ng 2/2003 Æ’n th¸ng

8/2004 Î tÿnh Nam ßfinh

67

S¨ ÆÂ 3: K™nh ti™u thÙ thfit lÓn cÒa c¸c trang tr¹i Æi“u tra 68

viii

1. MÎ ß«u

1.1. T›nh c p thi’t cÒa Æ“ tµi nghi™n c¯u

Ch®n nu´i lÓn Æ„ng vai trfl quan tr‰ng trong n“n kinh t’ quËc d©n, cung

c p nh˜ng s¶n ph»m qu˝ cho ÆÍi sËng vµ xu t kh»u, ÆÂng thÍi lµ nguÂn thu

nhÀp quan tr‰ng cÒa n´ng d©n. Ngoµi t¸c dÙng tr™n Î Vi÷t Nam, ch®n nu´i lÓn

Æ· g„p ph«n sˆ dÙng tËt lao ÆÈng n´ng nhµn, tÀn dÙng c¸c ph’, phÙ ph»m cÒa

ngµnh kh¸c...

Ch®n nu´i lÓn lµ mÈt ngµnh s¶n xu t mang t›nh truy“n thËng l©u ÆÍi Î

n´ng th´n Vi÷t Nam, gæn li“n vÌi trÂng lÛa n−Ìc trong h÷ thËng canh t¸c

ìlÛa+lÓnî, th” hi÷n s˘ phËi hÓp nhªm t®ng hi÷u qu¶ c¶ trÂng tr‰t vµ ch®n nu´i.

Hi÷n nay thfit lÓn lµ nguÂn th˘c ph»m ch›nh trong sinh ho¹t cÒa ng−Íi Vi÷t

Nam. Trong chi’n l−Óc ph¸t tri”n kinh t’ giai Æo¹n 2000 - 2010 vµ 2020 cÒa

n−Ìc ta, ngµnh n´ng nghi÷p Æ−Óc ph¸t tri”n theo h−Ìng s¶n xu t hµng ho¸ tÀp

trung, trong Æ„ ch®n nu´i lÓn Æ−Óc x¸c Æfinh lµ mÈt ngµnh ch®n nu´i ch›nh.

Nh×n l¹i nh˜ng n®m g«n Æ©y ch®n nu´i lÓn cÒa Vi÷t Nam Æ· c„ nh˜ng b−Ìc

t®ng tr−Îng r‚ n–t. N®m 1998, sË l−Óng lÓn Æ· ƹt Æ−Óc 19,9 tri÷u con, t®ng

20% so vÌi n®m 1990 vµ Æem l¹i s¶n l−Óng thfit 1,228 tri÷u t n, t®ng 68% so

vÌi n®m 1990. Tÿ tr‰ng khËi l−Óng s¶n ph»m cÒa ngµnh ch®n nu´i lÓn chi’m

77% trong tÊng khËi l−Óng cÒa ngµnh ch®n nu´i. Tuy nhi™n, theo c¸c nhµ kinh

t’, s˘ t®ng tr−Îng cÒa ngµnh ch®n nu´i lÓn trong nh˜ng n®m qua ch−a t−¨ng

x¯ng vÌi ti“m n®ng cÒa n„. Nguy™n nh©n chÒ y’u lµ ch®n nu´i cfln ph¸t tri”n

phÊ bi’n d−Ìi h×nh th¯c qu¶ng canh, ti™u thÙ s¶n ph»m cfln gÆp nhi“u kh„

kh®nÖ Nhªm g„p ph«n th˘c hi÷n thæng lÓi Nghfi quy’t sË 06/NQ - T¶ ngµy

10/11/1998 cÒa BÈ Ch›nh trfi v“ "khuy’n kh›ch kinh t’ hÈ, hÓp t¸c x· vµ trang

tr¹i ch®n nu´i qui m´ vıa vµ lÌn, chÛ tr‰ng kh©u giËng vµ c´ng ngh÷ ch’

bi’n,thfi tr−Íng xu t kh»u s¶n ph»m ch®n nu´i, th˘c hi÷n c¸c bi÷n ph¸p Æ”

1

n©ng cao n®ng su t vµ h¹ gi¸ thµnh ngµnh s¶n xu t ch›nh trong n´ng nghi÷p"

vµ Nghfi quy’t sË 03/2000 NQ/CP ngµy 2/2/2000, Nghfi quy’t cÒa Ch›nh phÒ

v“ mÈt sË chÒ tr−¨ng ch›nh s¸ch chuy”n dfich c¨ c u kinh t’ vµ ti™u thÙ s¶n

ph»m n´ng nghi÷p sË 09/2000 NQ/CP ngµy 15/6/2000, nhi“u trang tr¹i ch®n

nu´i Æ· Æ−Óc h×nh thµnh vµ ph¸t tri”n song do Æ©y lµ h×nh th¯c ch®n nu´i mÌi

mŒ n™n c¸c ti“m n®ng trong s¶n xu t ch−a Æ−Óc khai th¸c tËt, nhi“u v n Æ“

kinh t’ trong ph¸t tri”n trang tr¹i ch®n nu´i lÓn ch−a Æ−Óc gi¶i quy’t tËt.

Nam ßfinh lµ tÿnh c„ truy“n thËng v“ ch®n nu´i lÓn, nÊi ti’ng vÌi giËng

lÓn ÿ. ßÆc bi÷t lµ nh˜ng n®m g«n Æ©y, tÿnh Æ· Æ«u t− t−¨ng ÆËi cao cho ch®n

nu´i lÓn Î c¸c n´ng hÈ, thu nhÀp tı ch®n nu´i lÓn t−¨ng ÆËi lÌn, lµ mÈt trong

nh˜ng nguÂn thu ch›nh cÒa n´ng hÈ.

Hoµ chung vÌi s˘ ph¸t tri”n cÒa c¶ n−Ìc, nh˜ng n®m qua Î Nam ßfinh

c¸c trang tr¹i ch®n nu´i lÓn ngµy cµng nhi“u vµ ph¸t tri”n m¹nh mœ. Tuy

nhi™n cÚng giËng nh− mÈt sË khu v˘c trong n−Ìc, nhÀn th¯c v“ kinh t’ trang

tr¹i cÒa Nam ßfinh cfln ƨn gi¶n vµ quan Æi”m ph¸t tri”n trang tr¹i cfln c„ s˘

kh¸c nhau. Nhi“u ˝ ki’n khºng Æfinh kinh t’ trang tr¹i lµ lo¹i h×nh tÊ ch¯c kinh

t’ phÔ hÓp vÌi y™u c«u ph¸t tri”n n“n n´ng nghi÷p theo h−Ìng s¶n xu t hµng

ho¸, CNH - HßH, cÚng c„ ˝ ki’n cho rªng kinh t’ trang tr¹i ra ÆÍi sœ lµm gia

t®ng t×nh tr¹ng n´ng d©n m t ruÈng, s˘ ph©n ho¸ giµu nghÃo Î n´ng th´n.

Trong mÈt sË n®m g«n Æ©y Æ· c„ nhi“u c´ng tr×nh nghi™n c¯u v“ kinh t’

trang tr¹i vµ kinh t’ ch®n nu´i lÓn nhªm t×m ra gi¶i ph¸p ph¸t tri”n mÌi, t›ch

c˘c h¨n vµ hi÷u qu¶ h¨n. Theo Nguy‘n ßi“n trong ìTÊ ch¯c vµ qu¶n l˝ trang

tr¹i tr™n th’ giÌi vµ Î Vi÷t Namî, tÊ ch¯c vµ qu¶n l˝ trang tr¹i n™n bæt Æ«u tı

nhÀn d¹ng kinh t’ trang tr¹i, vfi tr› cÒa trang tr¹i trong qu¸ tr×nh CNH vµ nh˜ng

Æi“u ki÷n h×nh thµnh vµ ph¸t tri”n kinh t’ trang tr¹i, tı Æ„ Ƹnh gi¸ nh˜ng v n

Æ“ tÊ ch¯c vµ qu¶n l˝ trang tr¹i tr™n th’ giÌi vµ Vi÷t Nam. L™ B¸ Lfich trong

ìPh¸t tri”n ch®n nu´i Î c¸c tÿnh ph›a Bæc Vi÷t Namî, Æ· Æ−a ra Æ−Óc nh˜ng

2

tÂn t¹i b t cÀp cÒa ngµnh ch®n nu´i vµ c¨ hÈi ti“m n®ng ph¸t tri”n ch®n nu´i Î

c¸c tÿnh ph›a Bæc, mÈt sË gi¶i ph¸p th˘c hi÷n trong thÍi gian tÌiÖ

D˘a tr™n nh˜ng k’t qu¶ cÒa c¸c c´ng tr×nh nghi™n c¯u vµ ti’p tÙc ph¸t

huy nh˜ng v n Æ“ kinh t’ trang tr¹i vµ ph¸t tri”n ch®n nu´i lÓn trong giai Æo¹n

ti’p theo 2003 - 2010, chÛng t´i ti’n hµnh nghi™n c¯u nh˜ng v n Æ“ kinh t’

ch®n nu´i trong c¸c trang tr¹i ch®n nu´i lÓn cÒa tÿnh Nam ßfinh nhªm tr¶ lÍi

c¸c c©u h·i sau: a) T×nh h×nh ph¸t tri”n trang tr¹i ch®n nu´i lÓn cÒa tÿnh Nam

ßfinh vµ nh˜ng v n Æ“ n¶y sinh? b) Hi÷u qu¶ sˆ dÙng c¸c y’u tË s¶n xu t vµ

Æi“u ki÷n s¶n xu t kinh doanh cÒa c¸c trang tr¹i ch®n nu´i lÓn? c) Vi÷c tÊ

ch¯c ti™u thÙ s¶n ph»m cÒa c¸c trang tr¹i ra sao? e) V n Æ“ ´ nhi‘m m´i

tr−Íng Æ· vµ c«n Æ−Óc gi¶i quy’t nh− th’ nµo?...

Nhªm Æ−a ra gi¶i ph¸p g„p ph«n gi¶i quy’t nh˜ng v n Æ“ n¶y sinh tr™n

t´i l˘a ch‰n nghi™n c¯u Æ“ tµi: ìCh®n nu´i lÓn cÒa c¸c trang tr¹i Î tÿnh Nam

ßfinh - Th˘c tr¹ng vµ gi¶i ph¸pî.

1.2. MÙc ti™u nghi™n c¯u cÒa Æ“ tµi

1.2.1. MÙc ti™u chung

Tr™n c¨ sÎ nghi™n c¯u th˘c tr¹ng ch®n nu´i lÓn cÒa c¸c trang tr¹i chuy™n

ch®n nu´i lÓn, Æ“ xu t mÈt sË gi¶i ph¸p chÒ y’u nhªm thÛc Æ»y m¹nh s˘ ph¸t

tri”n ch®n nu´i lÓn Î c¸c trang tr¹i cÒa tÿnh Nam ßfinh.

1.2.2. MÙc ti™u cÙ th”

- H÷ thËng ho¸ nh˜ng v n Æ“ l› luÀn c¨ b¶n v“ ch®n nu´i lÓn d−Ìi h×nh

th¯c trang tr¹i.

- ߸nh gi¸ th˘c tr¹ng vµ t×m ra c¸c y’u tË ¶nh h−Îng Æ’n ch®n nu´i lÓn

cÒa c¸c trang tr¹i chuy™n ch®n nu´i lÓn Î Nam ßfinh.

3