Cập nhật thông tin loài Plasmodium malairae về khía cạnh siêu cấu trúc, chuyển hóa tế bào và phân tử

CAP NHAT THONG TIN LOAI PLASMODIUM MALARIAE

Vl" KHI A CANH SIEU CAU TRUC, CHUYEN HOA TE BAO VA PHAN TUf

Huynh H^ng Quang', Nguyen Van Chu-omg' va CS.

Plasmodium malarlae la loai ky sinh triing gay ra mpt

loai benh ly da dddc nhan ra tu" th6i van minh Y va Ai Cap

each nay tren 2.000 nam. Sot each hai ngay, each nhat

hay ban each nhat la nhiJtig thuat ngQ" chi ra loai hinh sot

ret dddc mo ta tren cac benh nhan vao thcfi ky dau ciia Hy

Lap. Sau khi kham pha ra bdi Alphonse Laveran vao nam

1880 ve tac nhan gay benh la ky sinh triing (KST) thi cac

nghien CLUJ chi tiet ve vi sinh vat nay bat dau. Cong trinh

dau tien cua Golgi vao nam 1886 chi ra tren mgt so benh

nhan co moi lien quan giuei chu ky phat trien 72 gic( cua

KST va mo hinh sot, ret run tren benh nhan, ngu'dc iai

tren cac benh nhan khac c6 chu ky 48 gid. Ten hien tai dm

vdi cac KST ma chung ta de cap la P. malariae (Grassi va

[=eletti, 1890). Lien quan den m5t so diem quan trong ciia

loai nay:

- R malariae 6 Nam My thu'dng xuat hien dong thdi

v6i nhiem tnjng P. brasilianum (mpt loai KST thu'dng ky

sinh gay benh tren Wii);

- P malariae da cho thay khang thuoe mefloquine,

atovaquone va proguanil (Muller-Stbver va cpng su' 2005);

- P. malariae la loai KSTSR duy nhat co ehu ky 3 ngay,

trong khi cac loai khac la chu ky 2 ngay (CDC, 2013).

Nhin Chung, si/phan bo R ma/ariae thu'dng dong thcfi

cung khdng gian vdi P. falciparum. Tai cac vung IUXJ hanh

chau Phi, nhiem P malariae thddng nhiem phoi hdp P. fal￾dparum. Trong mpt sotrufing hdp, si/co mat nhiem b-iing

R malariae khong ro rang txd khi su" dung ky thuat PCR de

xac i^nh nhutig ca nhiem mat do thap. Gan day, P. malar￾iae lulJ hanh tai chau Au va mot so ndi d phia Nam eua

nUdc My.

"'Vien Sdt rel - Ky smh Iriing - Con Irung Quy Nhan. Bmh Dtnh.

Ng4y nli^n bii: 20/7/2015

Ngay phan bifn xong: 15/9/2015

Ngay duyft ding: 30/10/2015

^glIiri chju trich nhifm npi dung khoa hgc: Huynh Hong Quang. Fifn

S6l rel - ^1 ' sinh Iriing - Con trimg Quy Nhan. Binh Dinh

Dien ihoQi 090510349 E-mail huynhhquangmipe@yahoo com

CHAN DOAN HINH THAI HOC

Viec chan doan nhiem biing P. malariae chii yeu dda

vao cac xet nghiem lam mau ngoai vi nhupm giem sa. Ky

thuat PCR gid day da sir dung thu&ng quy tai nhieu la bo

nghien culi de xac dinh chan doan va phan dinh nhiem phoi

hdp. Gan day, tei Dong Nam A, ngu'di ta chi ra rang nhiem

tmng vdi loai k/ sinh toing sot ret khi Plasmodium knowlesi

tren ngu'di da bi ehan doan nham vdi nhiem trung R malar￾iae. Viec xac djnh dda vao PCR. Do do, xet nghiem kinh

hien vi can than khong du de xac djnh du'dng tinh trong

mgt so ndi ma KST khi R knowlesi hay P. inui co the lan

truyen sang ngu'di. Tai mpt so viing Nam My, ngu'di va khi

song dong thdi thi viee phan dinh nhiem R malariae vdi R

brasilianum la rat kho ve chan doan hinh thai.

Giai doan dau tien xuat hien trong mau la the nhan

du'dc hinh thanh bdi sd xam nhap ciia cac merozoite bi ly

giai do vd cac the phan liet trong gan. Nhu" mo ta eiia

Coatney va cgng si/'"', cac the nay phat Wen cham nhu^g

sdm chieml/4 den 1/3 the tich hong cau bj ky sinh. Cac

pigment gia tang nhanh chdng va eae KST phat trien mot

nu^ do c6 tir 30 - 50 hat den huyen. Khi KST sot ret (SR)

phat triln, chiing co nhieu hinh thai khae nhau va thi/dng

keo dai ra khap te bao vat chu va chiing ta thu'dng biet

nhu' cac the dai bang. Day du'dc xem la chi diem chan

doan, mac dii chung doi khi cd the nhin thay nhin thay d

cac loai khac. Cac te bao vat chii Idiac khdng tru'dng phinh

Idn trong KSTSR de lam day ben trong cae hong cau

nhiem.

Khoang thdi diem 54 gid, su" phan manh mdi bat dau

va vao gid thu' 65, eac te bao vat chii gan nhu' du'dc lam

day va KST chda den 5 - 6 chat chromatin dac; hat pig￾ment nam rai rac. Cac nhan va bao tuUng bat d^u phan

tach va eac hat pigment bat dau ly tach va cum lai trong

mot khoi Idng leo ben trong trung tam te bao du'dc bao

quanh bdi merozoite sap xep doi xutig hay khong doi

xutig. So lu'dng merozoite co the tir 6 -14 (trung binh la

2 -TRUYiNNHliMVr6TNAM*s64(12)-2015