Cam nang an toan suc khoe 894

C ÕM NANG AN TOA¬N S¤£C KHOÃE 1

http://ebooks.vdcmedia.com

MUÅC LUÅC

CH¤⁄NG I CA£C BœÅNH MŸÆT...................................................................................................... 2

CH¤⁄NG 2 BœÅNH TAI MUƒI HOÅNG.......................................................................................... 16

CH¤⁄NG 3: BœÅNH RŸNG MIœÅNG ........................................................................................... 39

CH¤⁄NG 4 BœÅNH DA VA¬ TO£C................................................................................................. 48

CH¤⁄NG 5 CA£C BœÅNH X¤⁄NG KH⁄£P .................................................................................. 68

CH¤⁄NG 6 CA£C BœÅNH CUÃA HœÅ TU ÃN HOA¬N ..................................................................... 93

CH¤⁄NG 7 BœÅNH GAN ........................................................................................................... 132

CH¤⁄NG 8 LAO VA¬ CA£C BœÅNH HœÅ H÷ H ÀP ...................................................................... 142

CH¤⁄NG 9 CA£C BœÅNH ¿¤⁄¬NG TIœÀT NIœÅU ....................................................................... 157

CH¤⁄NG 10 CA£C BœÅNH ¿¤⁄¬NG TIœU HOA£...................................................................... 174

CH¤⁄NG 11 CA£C LOAÅI S÷ÀT TH÷NG TH¤⁄¬NG.................................................................. 200

CH¤⁄NG 12 PHO¬NG VA¬ TR’ BœÅNH UNG TH¤................................................................... 206

NhiÔÏu ta·c gia„ 2

http://ebooks.vdcmedia.com

CH¤⁄NG I

CA£C BœÅNH MŸÆT

ViÔm mÒ m˘Êt

La‚ tÚnh traÂng viÔm maÂn tÒnh cu„a b˙‚ mi, th˚˙‚ng do vi tru‚ng

gÍy ra. BiÔÌu hiÔÂn cu„a viÔm mÒ m˘Êt: ch˘Êp, leÂo, ‡o„ m˘Êt ta·i ‡i ta·i laÂi,

khˆ m˘Êt th˚· pha·t, kÒch thÒch m˘Êt maÂn tÒnh.

ViÔm mÒ m˘Êt co· thÔÌ gÍy nh˚‰ng biÔÎn ch˚·ng: nhiÔÓm tru‚ng gia·c

maÂc, lˆng mi moÂc lÔÂch (lˆng xiÔu), qu˘Âm (cuÂp mÒ) do seÂo (seÂo ˙„ b˙‚

mÒ m˘Êt la‚m cho mÒ m˘Êt xoay va‚o trong). Co· thÔÌ ‡iÔÏu trı viÔm mÒ

m˘Êt b˘Áng ca·ch lau m˘Êt h˘Áng nga‚y, bˆi thuˆÎc m˙‰ kha·ng sinh taÂi

chˆÓ.

Ph˚˙ng pha·p lau chu‚i m˘Êt: ¿˘Êp gaÂc no·ng trÔn mÒ m˘Êt trong

5 phu·t; chu‚i b˙‚ mÒ b˘Áng tampon ho˘Âc mˆÂt kh˘n mÔÏm nhu·ng va‚o

xa‚ pho‚ng nhe (nh˚ xa‚ pho‚ng tre„ em cu„a Johnson).

L˘Âp laÂi ‡˘Êp gaÂc no·ng: Trong tr˚˙‚ng h˙Âp viÔm b˙‚ mÒ n˘Âng, co·

thÔÌ cÍÏn pha„i chu‚i mÒ m˘Êt 3 lÍÏn/nga‚y.

Ma‚ng va‚ mˆÂng thıt ˙„ m˘Êt

Ma‚ng che ˙„ m˘Êt (t˚‚ dÍn gian th˚˙‚ng du‚ng) th˚Âc chÍÎt la‚ seÂo

cu„a gia·c maÂc - phÍÏn t˚˙ng ˚·ng v˙·i lo‚ng ‡en. BÚnh th˚˙‚ng, gia·c

maÂc pha„i trong suˆÎt thÚ m˘Êt m˙·i nhÚn thÍÎy ro‰.

Gia·c maÂc trong suˆÎt nh˙‚ ‡˚˙Âc cÍÎu taÂo b˙„i ca·c tÔÎ ba·o ‡˘Âc biÔÂt.

Khi gia·c maÂc bı viÔm loe·t pha· ho„ng taÂo tha‚nh seÂo, ca·c tÔÎ ba‚o trong

suˆÎt ‡˚˙Âc ca·c tÔÎ ba‚o s˙Âi (khˆng trong suˆÎt) thay thÔÎ. SeÂo ‡uÂc gia·c

maÂc to hay nho„, da‚y hay mo„ng la‚ do viÔm loe·t nhiÔÏu hay Òt. Thı l˚Âc

C ÕM NANG AN TOA¬N S¤£C KHOÃE 3

http://ebooks.vdcmedia.com

cu„a m˘Êt suÂt nhiÔÏu hay Òt la‚ tu‚y thuˆÂc seÂo ‡uÂc da‚y hay mo„ng, n˘Ám

˙„ trung tÍm hay vo‚ng ngoa‚i cu„a gia·c maÂc.

NÔÎu seÂo da‚y ˙„ trung tÍm la‚ thı l˚Âc suÂt nhiÔÏu, ca·ch ‡iÔÏu trı

duy nhÍÎt la‚ ghe·p gia·c maÂc. Ca·c ba·c sÙ se‰ lÍÎy gia·c maÂc cu„a ng˚˙‚i

chÔÎt thay va‚o chˆÓ seÂo ‡uÂc. HiÔÂn ˙„ n˚˙·c ta, viÔÂc ghe·p gia·c maÂc ch˚a

‡˚˙Âc pha·t triÔÌn l˘Êm.

¿ÔÌ pho‚ng ng˚‚a seÂo ‡uÂc gia·c maÂc, cÍÏn pho‚ng ng˚‚a bÔÂnh viÔm

loe·t gia·c maÂc. BÔÂnh na‚y do vi khuÍÌn, vi nÍÎm gÍy ra, chu·ng xÍm

nhÍÂp sau ca·c chÍÎn th˚˙ng ho˘Âc do ca·c virus. Khi bı chÍÎn th˚˙ng

m˘Êt ho˘Âc bı viÔm loe·t gia·c maÂc, nÔn ‡ÔÎn ca·c c˙ s˙„ chuyÔn khoa m˘Êt

‡ÔÌ ‡iÔÏu trı, khˆng nÔn t˚ y· mua thuˆÎc nho„. NÔÎu du‚ng thuˆÎc co·

ch˚·a chÍÎt corticoid nh˚ Dexacol, Neodex, Polydexan, Cebedexacol,

Spersadex, Maxitrol, Polydexa, bÔÂnh se‰ n˘Âng h˙n.

SeÂo gia·c maÂc n˘Ám ˙„ lo‚ng ‡en, co‚n mˆÂng thıt la‚ mˆÂt tˆÌ ch˚·c x˙

co· maÂch ma·u bo‚ lÔn gia·c maÂc t˚‚ lo‚ng tr˘Êng. MˆÂng thıt dÔÓ ‡iÔÏu trı

h˙n seÂo ‡uÂc nh˚ng sau khi c˘Êt bo„, mˆÂng thıt rÍÎt hay ta·i pha·t da‚y

h˙n, to h˙n. ChÛ nÔn c˘Êt bo„ mˆÂng thıt khi na‚o no· xÍm lÍÎn nhiÔÏu

va‚o trung tÍm gia·c maÂc. BÔÂnh nhÍn l˙·n tuˆÌi thÚ ty„ lÔ ta·i pha·t

thÍÎp.

BS NguyÔÓn H˚‰u ChÍu (Gia·m ‡ˆÎc Trung tÍm M˘Êt TP HCM)

Ca·c bÔÂnh cha„y n˚˙·c m˘Êt

N˚˙·c m˘Êt ‡˚˙Âc sa„n xuÍÎt ‡ÔÏu ‡˘Ân b˙„i tuyÔÎn lÔ n˘Ám ˙„ d˚˙·i mÒ

m˘Êt trÔn. N˚˙·c m˘Êt la‚ yÔÎu tˆÎ cÍÏn thiÔÎt b˙„i vÚ chu·ng hÚnh tha‚nh

nÔn mˆÂt l˙·p phim mo„ng bao phu„ m˘Ât tr˚˙·c cu„a m˘Êt, nhanh cho·ng

‡˚˙Âc dÍÓn l˚u kho„i m˘Êt qua mˆÂt hÔ thˆÎng ˆÎng ph˚·c taÂp dÍÓn t˚‚ go·c

trong cu„a ca·c mÒ m˘Êt va‚o trong mu‰i. HÔ thˆÎng ˆÎng na‚y ‡˚˙Âc goÂi la‚

lÔÂ ‡aÂo.

BÍÎt c˚· xu·c ca„m maÂnh ho˘Âc s˚ kÒch thÒch m˘Êt na‚o cu‰ng co· thÔÌ

gÍy sa„n xuÍÎt n˚˙·c m˘Êt qua· m˚·c. S˚ t˘Â Êc nghe‰n cu„a hÔ thˆÎng lÔ ‡aÂo

la‚ mˆÂt nguyÔn nhÍn quan troÂng gÍy cha„y n˚˙·c m˘Êt nhiÔÏu. ¿iÔÏu

na‚y th˚˙‚ng co· xu h˚˙·ng xa„y ra ˙„ ng˚˙‚i l˙·n tuˆÌi va‚ nguyÔn nhÍn

NhiÔÏu ta·c gia„ 4

http://ebooks.vdcmedia.com

t˘Êc nghe‰n th˚˙‚ng ‡˚˙Âc xa·c ‡ınh la‚ do nh˚‰ng thay ‡ˆÌi cu„a ˆÎng lÔÂ

mu‰i.

Nh˚‰ng tr˚˙‚ng h˙Âp n˘Âng, cha„y n˚˙·c m˘Êt co· thÔÌ tha‚nh do‚ng

xuˆÎng go‚ ma·. NÔÎu t˘Êc nghe‰n khˆng ‡˚˙Âc gia„i quyÔÎt, s˚ ˚· ‡oÂng

n˚˙·c m˘Êt trong ca·c ˆÎng dÍÓn lÔ co· thÔÌ dÍÓn ‡ÔÎn nhiÔÓm tru‚ng nghiÔm

troÂng v˙·i cha„y dıch mu„ nhÍÏy.

NÔÎu baÂn bı nhiÔÓm tru‚ng cÍÎp ˙„ hÔ thˆÎng lÔ ‡aÂo, co· thÔÌ ‡iÔÏu trı

b˘Áng kha·ng sinh. B˚˙·c tiÔÎp theo la‚ xa·c ‡ınh m˚·c ‡ˆÂ va‚ vı trÒ cu„a

t˘Êc nghe‰n. Co· thÔÌ ‡Ôn bÔ Î Ânh viÔÂn chuyÔn khoa ‡ÔÌ b˙m ca·c ˆÎng lÔÂ

b˘Áng n˚˙·c muˆÎi. la‚m gia„m triÔÂu ch˚·ng thoa·ng qua (th˚˙‚ng ta·i

pha·t sau ‡o·). PhÍÓu thuÍÂt la‚ biÔÂn pha·p rÍÎt cÍÏn thiÔÎt ‡ÔÌ ‡iÔÏu trı s˚Â

t˘Êc nghe‰n nghiÔm troÂng cu„a ca·c ˆÎng dÍÓn lÔÂ, ho˘Âc ˙„ nh˚‰ng ng˚˙‚i bı

nhiÔÓm tru‚ng ta·i pha·t hÔ thˆÎng lÔ ‡aÂo.

Ngoa‚i ra, baÂn cu‰ng cÍÏn chu· y· ‡ÔÎn cha„y n˚˙·c m˘Êt ˙„ tre„ s˙

sinh. Tre„ s˙ sinh co· thÔÌ co· mˆÂt m˘Êt "˚˙·t", th˚˙‚ng va‚o lu·c mˆÂt ‡ÔÎn

hai tuÍÏn tuˆÌi. ThÛnh thoa„ng co· thÔÌ cha„y dıch nhÍÏy mu„. NguyÔn

nhÍn la‚ co· mˆÂt ma‚ng la‚m nghe‰n hÔ thˆÎng dÍÓn l˚u cu„a n˚˙·c m˘Êt

va‚o mu‰i. S˚ nghe‰n t˘Êc na‚y th˚˙‚ng t˚ ‡ˆÂng gia„i pho·ng trong vo‚ng 4

‡ÔÎn 6 tuÍÏn sau sinh. ViÔÂc xoa nhe go·c trong cu„a mÒ m˘Êt co· thÔÌ

thu·c ‡ÍÌy nhanh cho·ng viÔÂc m˙„ t˘Êc nghe‰n. NÔÎu nghe‰n t˘Êc co‚n dai

d˘Ëng sau khi ‡a‰ xoa go·c trong va‚ b˙m r˚„a, thˆng lÔ ‡aÂo, cÍÏn la‚m

phÍÓu thuÍÂt ‡ÔÌ gia„i pho·ng chˆÓ nghe‰n t˘Êc.

BÔÂnh cha„y n˚˙·c m˘Êt co· thÔÌ do kÒch thÒch cu„a m˘Êt ho˘Âc bÔÂnh

cu„a hÔ thˆÎng dÍÓn l˚u. CÍÏn ‡ÔÎn kha·m ˙„ mˆÂt ba·c sÙ chuyÔn khoa

m˘Êt, tiÔÎn ha‚nh mˆÂt sˆÎ th˚„ nghiÔm ‡˙n gia  „n ‡ÔÌ chÍÌn ‡oa·n nguyÔn

nhÍn.

BÔÂnh t˘ng nha‰n a·p

T˘ng nha‰n a·p la‚ mˆÂt bÔÂnh cu„a m˘Êt, nguyÔn nhÍn cu„a 20% ca

mu‚ ˙„ ViÔÂt Nam. Trong bÔÂnh na‚y, a·p l˚Âc cu„a ca·c chÍÎt dıch trong

m˘Êt gia t˘ng ‡ÔÎn m˚·c thÍÏn kinh thı gia·c bı tˆÌn haÂi. A£p l˚Âc t˘ng do

co· qua· nhiÔÏu dıch ‡˚˙Âc taÂo ra ho˘Âc do ca·c ˆÎng dÍÓn trong m˘Êt bı t˘Êc

nghe‰n (bÚnh th˚˙‚ng, dıch dÍÓn l˚u ra ngoa‚i con m˘Êt theo ‡˚˙‚ng ca·c

C ÕM NANG AN TOA¬N S¤£C KHOÃE 5

http://ebooks.vdcmedia.com

maÂch ma·u). BÔÂnh t˘ng nha‰n a·p la‚m tˆÌn haÂi thı l˚Âc, khi a·p l˚Âc gia

t˘ng co· thÔÌ la‚m co heÂp nh˚‰ng maÂch ma·u nuˆi d˚˙‰ng ca·c s˙Âi thÍÏn

kinh nhaÂy ca„m ˙„ phÒa sau m˘Ât.

Co· 4 loaÂi t˘ng a·p:

- T˘ng a·p go·c m˙„ maÂn tÒnh: ChiÔÎm ty„ lÔÂ l˙·n, xa„y ra phÍÏn l˙·n

˙„ ng˚˙‚i gia‚ nh˚ng cu‰ng co· thÔÌ xa„y ra ˙„ l˚·a tuˆÌi trung niÔn. HoÂ

ha‚ng cu„a nh˚‰ng ng˚˙‚i bı bÔÂnh t˘ng nha‰n a·p co· nguy c˙ bı m˘Êc

bÔÂnh cao h˙n do yÔÎu tˆÎ di truyÔÏn. BÔÂnh tiÔÎn triÔÌn chÍÂm chaÂp va‚

th˚˙‚ng khˆng ‡˚˙Âc chu· y· trong nhiÔÏu tha·ng ho˘Âc nhiÔÏu n˘m.

- T˘ng a·p go·c ‡ong hay t˘ng a · ·p cÍÎp: ¿Íy la‚ loaÂi bÔÂnh t˘ng a·p

hay g˘Âp nhÍÎt ˙„ ViÔÂt Nam, th˚˙‚ng xa„y ra ˙„ l˚·a tuˆÌi trung niÔn va‚

ng˚˙‚i gia‚, ‡˘Âc biÔÂt la‚ phu n˚‰. No· xa„y ra mˆÂt ca·ch ‡ˆÂt ngˆÂt, a·p l˚Âc

cu„a m˘Êt t˘ng ro‰ rÔÂt. NÔÎu khˆng ‡iÔÏu trı t˚·c th˙‚i, m˘Êt se‰ tˆÌn

th˚˙ng suˆÎt ‡˙‚i trong mˆÂt th˙‚i gian rÍÎt ng˘Ên.

Khˆng giˆÎng nh˚ bÔÂnh t˘ng a·p maÂn tÒnh, bÔÂnh t˘ng a·p cÍÎp

th˚˙‚ng co· nh˚‰ng triÔÂu ch˚·ng ro‰ rÔÂt nh˚ ‡au m˘Êt d˚‰ dˆÂi, nhÚn m˙‚,

‡o„ m˘Êt, co· nh˚‰ng vo‚ng nhiÔÏu ma‚u quanh ca·c nguˆÏn sa·ng va‚ nˆn

m˚„a.

- T˘ng a·p bÍÌm sinh: LoaÂi t˘ng a·p na‚y hiÔm, xuÍ Î Ît hiÔÂn ngay

lu·c tre„ ‡˚˙Âc sinh ra. S˚ gia‰n l˙·n cu„a m˘Êt tre„ s˙ sinh, cha„y n˚˙·c

m˘Êt va‚ s˙ a·nh sa·ng mˆÂt ca·ch bÍÎt th˚˙‚ng la‚ nh˚‰ng triÔÂu ch˚·ng cu„a

bÔÂnh, cÍÏn ‡ÔÎn ba·c sÙ nha‰n khoa kha·m.

- T˘ng a·p th˚· pha·t: XuÍÎt hiÔÂn sau viÔm m˘Êt, phÍÓu thuÍÂt

m˘Êt, co· biÔÎn ch˚·ng chÍÎn th˚˙ng m˘Êt ho˘Âc ‡uÂc thu„y tinh thÔÌ qua·

chÒn.

BÔÂnh t˘ng nha‰n a·p ca‚ng ‡˚˙Âc chÍÌn ‡oa·n s˙·m thÚ c˙ hˆÂi

tha‚nh cˆng trong viÔÂc ng˘n ng˚‚a mÍÎt thı l˚Âc ca‚ng l˙·n. M˘Âc du‚

bÔÂnh t˘ng a·p khˆng thÔÌ ch˚‰a kho„i hoa‚n toa‚n nh˚ng hÍÏu hÔÎt ca·c

tr˚˙‚ng h˙Âp co· thÔÌ kiÔÌm soa·t ‡˚˙Âc. ViÔÂc ‡iÔÏu trı tu‚y thuˆÂc va‚o hÚnh

tha·i cu„a bÔÂnh, co· thÔÌ du‚ng thuˆÎc nho„, thuˆÎc uˆÎng, phÍÓu thuÍÂt ho˘Âc

laser.

ThuˆÎc Spersacet gˆÏm Sulfacetamind Sodium va‚

Chloramphe·nicol, du‚ng trı viÔm m˘Êt trong mˆÂt th˙‚i gian ng˘Ên

NhiÔÏu ta·c gia„ 6

http://ebooks.vdcmedia.com

khoa„ng 10 nga‚y. Khˆng nÔn du‚ng qua· lÍu vÚ ta·c duÂng phu cu„a

Chloramphe·nicol co· thÔÌ gÍy biÔÎn ch˚·ng, chu„ yÔÎu la‚ gÍy thiÔÎu ma·u,

thiÔÎu s˘Êt bÍÎt sa„n hay ca·c loaÂn sa„n kha·c vÔÏ ma·u.

Du‚ng thuˆÎc m˙‰ Te·tracycline 6 tha·ng liÔÏn ma‚ khˆng hÔÎt thÚ

khˆng cÍÏn du‚ng thÔm n˚‰a. Co· thÔÌ thay b˘Áng thuˆÎc m˙‰

Erythromycin. NÔÎu co‚n ‡au m˘Êt hˆÂt, co· thÔÌ du‚ng Doxycyline 100

mg x 2 lÍÏn/nga‚y trong 3 tuÍÏn ho˘Âc nho„ thuˆÎc loaÂi Sulfamide 4

lÍÏn/nga‚y trong 5 tuÍÏn.

ThuˆÎc m˙·i nhÍÎt hiÔÂn nay la‚ Azithromycine, tÔn th˚˙ng maÂi

la‚ Zithromax, du‚ng ‡iÔÏu trı ‡au m˘Êt hˆÂt. HiÔÂn nay, c˙ quan chˆÎng

m˘Êt hˆÂt quˆÎc tÔÎ cu‰ng du‚ng thuˆÎc Azthromycine ‡ÔÌ ‡iÔÏu trı m˘Êt hˆÂt

cho ca·c quˆÎc gia ˙„ chÍu Phi.

¿ÔÌ pho‚ng ng˚‚a va‚ chˆÎng lÍy lan bÔÂnh m˘Êt hˆÂt, cÍÏn gi˚‰ vÔÂ

sinh mˆi tr˚˙‚ng, r˚„a m˘Ât b˘Áng n˚˙·c saÂch va‚ du‚ng kh˘n riÔng.

BÔÂnh c˚˙‚m m˘Êt (‡uÂc thu„y tinh thÔÌ)

BÔÂnh ‡uÂc thu„y tinh thÔÌ ‡˚˙Âc dÍn gian goÂi la‚ c˚˙‚m khˆ, kha·c

v˙·i bÔÂnh t˘ng nha‰n a·p ‡˚˙Âc goÂi la‚ c˚˙‚m n˚˙·c. M˘Êt cu„a con ng˚˙‚i

cu‰ng giˆÎng nh˚ mˆÂt ma·y hÚnh. Ma·y hÚnh gˆÏm hai bˆÂ phÍÂn chÒnh la‚

ˆÎng kÒnh va‚ phim, co‚n co· m˘Êt ˆÎng kÒnh la‚ thu„y tinh thÔÌ, phim la‚

vo‰ng maÂc. ⁄à ma·y hÚnh, khi ˆÎng kÒnh bı mˆÎc hay v˙‰ thÚ a„nh m˙‚, co‚n

˙„ m˘Êt khi thuy„ tinh thÔÌ bı ‡uÂc hay v˙‰ (do chÍÎn th˚˙ng) thÚ ng˚˙‚i

ta nhÚn m˙‚.

BÔÂnh c˚˙‚m ‡a sˆÎ la‚ do tuˆÌi gia‚ (90%) vÚ chuyÔÌn hoa· trong c˙

thÔÌ suy yÔÎu. Co‚n ca·c nguyÔn nhÍn kha·c la‚ bı bÔÂnh trong c˙ thÔÌ

nh˚ tiÔÌu ‡˚˙‚ng, viÔm nhiÔÓm ˙„ m˘Êt, bı c˚˙‚m n˚˙·c, bı chÍÎn th˚˙ng

ho˘Âc ca·c bÔÂnh bÍÌm sinh gÍy c˚˙‚m ˙„ tre„ nho„. MˆÂt sˆÎ yÔÎu tˆÎ kha·c

cu‰ng gÍy c˚˙‚m nh˚ thiÔÎu dinh d˚˙‰ng, do a„nh h˚˙„ng cu„a ca·c tia

sa·ng (nh˚ tia c˚Âc tÒm...).

Ng˚˙‚i bÔÂnh thÍÎy m˘Êt bı m˙‚ dÍÏn, khˆng ‡au, khˆng nh˚·c,

khˆng ‡o„, ‡i th˚„ kÒnh khˆng thÍÎy kÒnh na‚o nhÚn ro‰ h˙n. ¿ÔÎn lu·c

m˙‚ nhiÔÏu (khˆng co‚n ‡oÂc ‡˚˙Âc ca·c ch˚‰ l˙·n trong sa·ch ba·o), nhÚn

va‚o trong m˘Êt thÍÎy ‡ˆÏng t˚„ ‡ˆi ma Ì ‚u, co· thÔÌ ma‚u tr˘Êng ho˘Âc ‡en

C ÕM NANG AN TOA¬N S¤£C KHOÃE 7

http://ebooks.vdcmedia.com

nÍu. ¿i kha·m bÔÂnh, ba·c sÙ nha‰n khoa co· thÔÌ pha·t hiÔÂn ngay t˚‚ khi

m˙·i b˘Êt ‡ÍÏu bı c˚˙‚m.

Khˆng co· thuˆÎc na‚o nho„ va‚o m˘Êt la‚m tan c˚˙‚m nh˚ l˙‚i ‡ˆÏn

‡aÂi. Khi ‡a‰ bı c˚˙‚m, nhÍÎt la‚ lu·c c˚˙‚m ‡a‰ chÒn thÚ ca·ch ch˚‰a duy

nhÍÎt la‚ mˆÌ ‡ÔÌ lÍÎy c˚˙‚m rˆÏi ‡˘Ât thuy„ tinh thÔÌ nhÍn taÂo ho˘Âc cho

‡eo kÒnh.

Khi na‚o nÔn mˆÌ m˘Êt?

Tu‚y theo t˚‚ng ng˚˙‚i. ¿ˆÎi v˙·i ng˚˙‚i la‚m viÔÂc b˘Áng m˘Êt nhiÔÏu

nh˚ ‡oÂc sa·ch, la·i xe..., khi khˆng nhÚn ‡˚˙Âc ch˚‰ ro‰ n˚‰a thÚ nÔn ‡i

mˆÌ s˙·m. Co‚n ‡ˆÎi v˙·i nh˚‰ng ng˚˙‚i khˆng pha„i la‚m viÔÂc b˘Áng m˘Êt

nhiÔÏu thÚ co· thÔÌ ‡Ô muˆ Ì Ân h˙n. Tuy nhiÔn, khˆng bao gi˙‚ ‡ÔÌ c˚˙‚m

qua· chÒn t˚·c m˘Êt qua· m˙‚ (khˆng thÍÎy ‡˚˙Âc bo·ng ba‚n tay tr˚˙·c

m˘Êt). C˚˙‚m qua· chÒn se‰ gÍy biÔÎn ch˚·ng nh˚ c˚˙‚m n˚˙·c cÍÎp tÒnh

gÍy ‡au nh˚·c, nh˚·c ‡ÍÏu d˚‰ dˆÂi, co· thÔÌ la‚m tˆÌn th˚˙ng thÍÏn kinh

thı gia·c. Lu·c ‡o·, pha„i ‡i mˆÌ gÍÎp ma‚ sau mˆÌ ch˚a ch˘Êc ‡a‰ nhÚn thÍÎy

‡˚˙Âc. ⁄à n˚˙·c ta co· rÍÎt nhiÔÏu ng˚˙‚i bı c˚˙‚m khˆng chıu ‡i mˆÌ vÚ s˙Â,

khi ‡a‰ co· biÔÎn ch˚·ng tha‚nh c˚˙‚m n˚˙·c, ‡au nh˚·c qua·, ‡a‰ mu‚ m˙·i

chıu mˆÌ, lu·c‡o· co· mˆÌ cu‰ng khˆng c˚·u va‰n nˆÌi, chÛ gia„i quyÔÎt cho

kho„i ‡au nh˚·c ma thˆi. ‚

Sau khi mˆÌ c˚˙‚m, muˆÎn nhÚn ro‰, pha„i ‡eo kÒnh ho˘Âc ‡˘Ât thuy„

tinh thÔÌ nhÍn taÂo. Co· 3 loaÂi kÒnh:

- KÒnh goÂng: LoaÂi kÒnh co· ‡ˆÂ hˆÂi tu cao khoa„ng + 10 ‡ÔÎn + 12

‡iˆÎp.

- KÒnh tiÔÎp xu·c (kÒnh sa·t tro‚ng).

- Thuy„ tinh thÔÌ nhÍn taÂo: La‚ mˆÂt thÍÎu kÒnh chÛ nho„ b˘Áng haÂt

b˘Êp, rÍÎt nho„, ‡˚˙Âc ‡˘Ât ngay va‚o trong m˘Êt lu·c mˆÌ.

Du‚ng kÒnh na‚o tˆÎt nhÍÎt?

Tu‚y tr˚˙‚ng h˙Âp va‚ ‡iÔÏu kiÔÂn ta‚i chÒnh cu„a bÔÂnh nhÍn. TˆÎt

nhÍÎt la‚ ‡˘Ât thuy„ tinh thÔÌ nhÍn taÂo vÚ no· cho hÚnh a„nh trung th˚Âc

nhÍÎt. HiÔÂn nay, ˙„ n˚˙·c ta, viÔÂc ‡˘Ât thuy„ tinh thÔÌ nhÍn taÂo ‡a‰ rÍÎt

NhiÔÏu ta·c gia„ 8

http://ebooks.vdcmedia.com

thˆng duÂng. M˙·i ‡Íy ‡a‰ co· thÔÌ mˆÌ b˘Áng ph˚˙ng pha·p Phaco,

khˆng cÍÏn pha„i khÍu, phuÂc hˆÏi nhanh. Th˚˙‚ng thÚ thuy„ tinh thÔÌ

nhÍn taÂo khˆng gÍy pha„n ˚·ng gÚ cho ng˚˙‚i bÔÂnh.

NÔÎu khˆng co· ‡iÔÏu kiÔÂn, sau khi mˆÌ co· thÔÌ ‡eo kÒnh goÂng,

nh˚ng co· phiÔÏn toa·i la‚ hÚnh a„nh l˙·n h˙n bÚnh th˚˙‚ng. Lu·c ‡ÍÏu,

bÔÂnh nhÍn nhÚn khˆng quen se‰ rÍÎt kho· chıu, nhÍÂn ‡ınh khoa„ng

ca·ch khˆng ‡u·ng, nhÍÎt la‚ xuˆÎng cÍÏu thang dÔÓ bı nga‰, ‡ˆi khi cho·ng

m˘Ât. Ai cu‰ng pha„i tÍÂp luyÔÂn ‡eo kÒnh mˆÂt th˙‚i gian rˆÏi dÍÏn dÍÏn

m˙·i quen, co· ng˚˙‚i pha„i mÍÎt 6 tha·ng, co· ng˚˙‚i tÍÂp hoa‚i ma‚ vÍÓn

khˆng quen ‡˚˙Âc.

KÒnh a·p tro‚ng Òt a„nh h˚˙„ng h˙n kÒnh goÂng, vÚ vÍÂy thoa„i ma·i

h˙n, nh˚ng chÛ du‚ng cho ng˚˙‚i tre„ vÚ cÍÏn khe·o le·o, tay khˆng run

va‚ m˘Êt kia co‚n nhÚn ‡˚˙Âc tˆÎt. Co‚n ‡ˆÎi v˙·i ng˚˙‚i gia‚ bı c˚˙‚m ca„ hai

m˘Êt thÚ rÍÎt kho· s˚„ duÂng vÚ tay ho ‡a‰ run, m˘Êt m˙‚, thao ta·c khˆng

chÒnh xa·c, dÔÓ bı r˙·t kÒnh. Ngoa‚i ra, kÒnh a·p tro‚ng co· thÔÌ gÍy dı

˚·ng, khˆng pha„i ai cu‰ng thÒch h˙Âp ‡˚˙Âc.

Khˆng pha„i mˆÌ c˚˙‚m bao gi˙‚ cu‰ng tˆÎt va‚ la‚m cho m˘Êt co· thÔÌ

thÍÎy ro‰ ra‚ng ‡˚˙Âc ngay. Lu·c m˙·i mˆÌ va‚ sau khi mˆÌ co· thÔÌ co· biÔÎn

ch˚·ng nh˚ xuÍÎt huyÔÎt, viÔm bˆÏ ‡a‚o, c˚˙‚m n˚˙·c th˚· pha·t, bong

vo‰ng maÂc, viÔm nhiÔÓm... NÔÎu ‡˘Ât thuy„ tinh thÔÌ nhÍn taÂo thÚ mˆÂt

th˙‚i gian cu‰ng dÔÓ bı ‡uÂc bao sau, la‚m m˘Êt m˙‚ tr˙„ laÂi, pha„i du‚ng

laser ‡ÔÌ ‡ˆÎt. Ngoa‚i ra, m˘Êt sau khi ‡a‰ mˆÌ c˚˙‚m va‚ ‡eo kÒnh nhÚn

‡˚˙Âc ro‰ nhiÔÏu hay Òt co‚n tu‚y thuˆÂc va‚o tÚnh traÂng vo‰ng maÂc co‚n tˆÎt

hay ‡a‰ bı bÔÂnh. NÔÎu vo‰ng maÂc ‡a‰ bı bÔÂnh thÚ mˆÌ c˚˙‚m chÛ giu·p

‡˚˙Âc phÍÏn na‚o thˆi, cu‰ng nh˚ ma·y hÚnh ‡a‰ thay ˆÎng kÒnh co‚n tu‚y

thuˆÂc va‚o phim tˆÎt hay xÍÎu. NÔÎu phim ‡a‰ h˚ hay hÔÎt "‡a·t" thÚ du‚

co· thay ˆÎng kÒnh tˆÎt mÍÎy ch˘ng n˚‰a, hÚnh a„nh cu‰ng m˙‚ thˆi.

¿uÂc thu„y tinh thÔÌ va‚ glaucoma

Sau khi mˆÌ ‡uÂc thu„y tinh thÔÌ, ng˚˙‚i cao tuˆÌi co· thÔ bı Ì

glaucoma. NguyÔn nhÍn co· thÔÌ do: m˘Êt bı 2 bÔÂnh cu‚ng lu·c; hay

mˆÂt bÔÂnh bı tr˚˙·c, mˆÂt bÔÂnh bı sau; ho˘Âc do mˆÌ thu„y tinh thÔÌ ma‚

bı glaucoma. Tr˚˙‚ng h˙Âp ‡a‰ mˆÌ glaucoma khoa„ng mˆÂt n˘m, sau

C ÕM NANG AN TOA¬N S¤£C KHOÃE 9

http://ebooks.vdcmedia.com

na‚y ng˚˙‚i bÔÂnh vÍÓn co· thÔÌ bı ‡uÂc thu„y tinh thÔÌ (do tuˆÌi gia‚ ho˘Âc

th˚· pha·t sau mˆÌ glÍuom).

Khi m˘Êt bı ‡uÂc thu„y tinh thÔÌ, a·nh sa·ng ‡ÔÎn m˘Êt bı che nÔn

nhÚn khˆng ‡˚˙Âc ro‰. VÚ thÔÎ, khi muˆÎn nhÚn ro‰, ng˚˙‚i bÔÂnh th˚˙‚ng

du‚ng kÒnh lu·p ‡ÔÌ pho·ng ‡aÂi hÚnh a„nh; nÔÎu du‚ng kÒnh cÍÂn thÚ bÔÂnh

nhÍn khˆng thÔÌ nhÚn ro‰ h˙n ho˘Âc chÛ nhÚn ro‰ ‡˚˙Âc mˆÂt th˙‚i gian.

Ng˚˙‚i bı ‡uÂc thu„y tinh thÔÌ co· thÔÌ taÂm du‚ng thuˆÎc nho„ m˘Êt

Catalin. Tuy nhiÔn, thuˆÎc na‚y (cu‰ng giˆÎng nh˚ tÍÎt ca„ ca·c thuˆÎc trı

c˚˙‚m m˘Êt kha·c) khˆng thÔÌ ng˘n ch˘Ân hoa‚n toa‚n bÔÂnh ‡uÂc thu„y

tinh thÔÌ.

LaÂm duÂng thuˆÎc nho„ m˘Êt gÍy ‡uÂc thu„y tinh thÔÌ

Thu„y tinh thÔÌ bı ‡uÂc co· thÔÌ do nguyÔn nhÍn bÍÌm sinh kÔÎt

h˙Âp v˙·i dı tÍÂt, do chÍÎn th˚˙ng, a„nh h˚˙„ng chuyÔÌn hoa· trong c˙ thÔÌ.

Tuy nhiÔn, thˆng th˚˙‚ng nhÍÎt la‚ do la‰o suy (t˚‚ 50 tuˆÌi tr˙„ lÔn) va‚

do a„nh h˚˙„ng cu„a viÔÂc laÂm duÂng thuˆÎc nho„ m˘Êt ch˚·a corticoid.

MˆÂt sˆÎ ng˚˙‚i tre„, nhÍÎt la‚ pha·i ‡eÂp, thÍÎy nh˚‰ng lo thuˆÎc m˘Êt

nho nho„ laÂi re„ tiÔÏn, t˚˙„ng nhÍÏm la‚ thuˆÎc r˚„a m˘Êt nÔn du‚ng th˚˙‚ng

xuyÔn mˆÓi nga‚y trong th˙‚i gian da‚i. RˆÏi ‡ÔÎn mˆÂt nga‚y thÍÎy ca„nh

vÍÂt chung quanh m˙‚ ‡i, kha·m thÚ pha·t hiÔÂn bı ‡uÂc thu„y tinh thÔÌ.

ThuˆÎc moÂi ng˚˙‚i th˚˙‚ng dung tÔn la ‚ ‚ Dexamethasone co· cˆng th˚·c

ch˚·a kha·ng sinh Chloramphenicol va‚ chÍÎt corticoid. ¿Íy la‚ loaÂi

thuˆÎc tˆÎt ‡ÔÌ trı viÔm kÔÎt maÂc nhiÔÓm tru‚ng, viÔm loe·t gia·c maÂc,

nhiÔÓm tru‚ng tuyÔÎn lÔÂ... Nh˚ng ‡Íy cu‰ng la‚ loaÂi thuˆÎc khˆng nÔn

laÂm duÂng ho˘Âc du‚ng sai chÛ ‡ınh vÚ co· thÔÌ gÍy suy tu„y, hˆÂi ch˚·ng

xanh ta·i ˙„ tre„ s˙ sinh, la‚m t˘ng nha‰n a·p ˙„ ng˚˙‚i m˘Êc bÔÂnh

glaucoma, la‚m tˆÌn haÂi thÍÏn kinh thı gia·c, la‚m trÍÏm troÂng ca·c bÔÂnh

nhiÔÓm virus, vi nÍÎm va‚ nhÍÎt la‚ gÍy ‡uÂc thu„y tinh thÔÌ.

ThuˆÎc la‚m chÍÂm qua· trÚnh ‡uÂc thu„y tinh thÔÌ

- ThuˆÎc nho„ m˘Êt: Dionin 1% v˙·i hoat chÍ Â Ît la‚ Ethyl Morphin,

nh˚‰ng thuˆÎc gia t˘ng biÔÎn d˚˙‰ng chˆÎng la‰o hoa· m˘Êt ch˚·a ca·c axit

amin hay vitamin nh˚ ATP, B6, Acid Aspartic, L.Arginin, Acid

NhiÔÏu ta·c gia„ 10

http://ebooks.vdcmedia.com

L.Glutamic... (Catacol P.O.S, Catarstat), ta·c duÂng s˚Â chuyÔÌn hoa·

trÔn s˚ x˙ c˚·ng thu„y tinh thÔÌ ch˚·a ca·c muˆÎi calci, iod, glycin

(Cristopal)...

- ThuˆÎc uˆÎng ch˚·a ca·c axit amin bˆÌ d˚˙‰ng m˘Êt ho˘Âc vitamin

‡ÔÌ la‚m chÍÂm qua· trÚnh ‡uÂc tinh thÔÌ nh˚ Phakan uˆÎng, ca„ ˆÎng

uˆÎng lÍÓn viÔn nang trong cu‚ng lu·c.

- NˆÂi tiÔÎt ‡˚˙Âc du‚ng la‚m chÍÂm ‡uÂc thu„y tinh thÔÌ: KÔÎt h˙Âp

tinh chÍÎt tuyÔÎn cÍÂn gia·p, buˆÏng tr˚·ng, tinh hoa‚n, Folliculine, mˆÓi

nga‚y uˆÎng mˆÂt ˆÎng ho˘Âc theo chÛ ‡ınh cu„a ba·c sÙ.

T˘ng nha‰n a·p cÍÎp

T˘ng nha‰n a·p cÍÎp (co‚n goÂi la‚ c˚˙‚m n˚˙·c, thiÔn ‡ÍÏu thˆÎng,

c˚˙‚m xanh, glaucoma la‚ mˆÂt bÔÂnh phˆÌ biÔÎn ˙„ ViÔÂt Nam, co· ty„ lÔÂ

gÍy mu‚ loa‚ cao. ¿Íy la‚ mˆÂt bÔÂnh khÍÌn cÍÎp trong nha‰n khoa, diÔÓn

tiÔÎn bÔÂnh nhanh cho·ng, cÍÏn pha„i ‡iÔÏu trı kıp th˙‚i va‚ ‡u·ng ca·ch.

NÔÎu khˆng, ca·c thÍÏn kinh m˘Êt bı hu„y hoaÂi, thı l˚Âc gia„m khˆng ta·i

taÂo ‡˚˙Âc. M˘Êt co· thÔÌ m˙‚ sau 24 gi˙‚ va‚ mu‚ hoa‚n toa‚n t˚‚ 1 ‡ÔÎn 7

nga‚y.

BÔÂnh th˚˙‚ng g˘Âp nhiÔÏu ˙„ phu n˚‰ trÔn 50 tuˆÌi (3/4) thuˆÂc

ng˚˙‚i hay lo l˘Êng, suy nghÙ. BÔÂnh th˚˙‚ng kh˙„i pha·t sau mˆÂt ‡Ôm

mÍÎt ngu„ hay lo buˆÏn. BiÔÌu hiÔÂn ‡ÍÏu tiÔn la‚ m˘Êt nh˚·c d˚‰ dˆÂi, lan

dÍÏn lÔn ‡Ûnh ‡ÍÏu, nh˚·c ‡Íu bÔn m˘ Ï Êt bı ‡au, buˆÏn nˆn, m˘Êt nhÚn

rÍÎt m˙‚, ‡ˆi khi thÍÎy ca·c vo‚ng ma‚u. M˘Êt ‡o„, con ng˚˙‚i n˙„ l˙·n, ÍÎn

va‚o m˘Êt thÍÎy c˚·ng, ‡ˆi khi thÍÎy con ng˚˙i m˘Êt ma‚u xanh.

Khi thÍÎy nh˚‰ng dÍÎu hiÔÂu trÔn, nÔn ‡˚a bÔÂnh nhÍn ‡ÔÎn

chuyÔn khoa m˘Êt ‡iÔÏu trı. Khˆng nÔn t˚ uˆÎng thuˆÎc ‡au nh˚·c,

thuˆÎc cho·ng nˆn ho˘Âc l˚˙‚i ‡i kha·m vÚ se‰ rÍÎt co· haÂi cho thı l˚Âc sau

na‚y.

Ng˚˙‚i trÔn 50 tuˆÌi nÔn kiÔÌm tra m˘Êt ha‚ng n˘m ‡ÔÌ pha·t hiÔÂn

yÔÎu tˆÎ nghi gÍy t˘ng nha‰n a·p ˙„ mˆÂt thÔÌ kha·c, Ím thÍÏn nh˚ng

nguy hiÔÌm h˙n, la‚m ng˚˙‚i bÔÂnh mu‚ dÍÏn ma‚ khˆng ‡au nh˚·c.

BÔÂnh t˘ng nha‰n a·p co· yÔÎu tˆÎ di truyÔÏn; gia ‡Únh co· ng˚˙‚i bı

bÔÂnh na‚y pha„i cÍÌn thÍÂn h˙n. ⁄à ng˚˙‚i t˚‚ng bı lÔn c˙n ‡au nh˚·c

C ÕM NANG AN TOA¬N S¤£C KHOÃE 11

http://ebooks.vdcmedia.com

mˆÂt lÍÏn ‡a‰ ‡iÔÏu trı kho„i, cÍÏn theo do‰i th˚˙‚ng xuyÔn ‡ÔÌ pha·t hiÔÂn

s˚ tiÔÎn triÔÌn va‚ biÔÎn ch˚·ng sau mˆÌ. BÔÂnh na‚y khˆng lÍy, nh˚ng

nÔÎu ‡a‰ bı ˙„ mˆÂt m˘Êt, m˘Êt bÔn kia cu‰ng co· thÔÌ bı lÔn c˙n t˘ng a·p

bÍÎt c˚· lu·c na‚o.

BS Tˆ Quang ¿ınh

¿iÔÏu trı m˘Êt cÍÂn thı

NÔÎu thı l˚Âc ke·m ‡i, ng˚˙‚i bÔÂnh cÍÏn ‡ÔÎn ba·c sÙ chuyÔn khoa

m˘Êt kha·m ‡ÔÌ xa·c ‡ınh co· bı ca·c tÍÂt khu·c xa nh˚ cÍÂn thı, loaÂn thı,

viÔÓn thı khˆng. NÔÎu co· thÚ cÍÏn ‡eo kÒnh ‡iÔÏu chÛnh thı l˚Âc. Ngoa‚i

ra, thı l˚Âc yÔÎu co‚n co· thÔÌ do nhiÔÏu nguyÔn nhÍn kha·c va‚ pha„i ‡˚˙Âc

‡iÔÏu trı b˘Áng thuˆÎc.

ThuˆÎc Difrarel E va‚ vitamin E giu·p t˘ng c˚˙‚ng dinh d˚˙‰ng

va‚ tuÍÏn hoa‚n ma·u ˙„ vo‰ng maÂc nÔn th˚˙‚ng ‡˚˙Âc ba·c sÙ cho du‚ng

khi m˘Êt cÍÂn thı va‚ mˆÂt sˆÎ bÔÂnh kha·c.

¿ÔÌ ba„o vÔ tˆÎt thı l˚Âc, chu·ng ta cÍÏn ˘n uˆÎng ‡ÍÏy ‡u„ ca·c chÍÎt

dinh d˚˙‰ng, nhÍÎt la‚ ca·c loaÂi tra·i cÍy ch˚·a nhiÔÏu carote‚ne, th˚˙‚ng

co· ma‚u va‚ng cam nh˚ ca‚ rˆÎt, ‡u ‡u„, ca‚ chua... L˚u y· khi hoÂc ha‚nh,

‡oÂc sa·ch ho˘Âc pha„i la‚m viÔÂc b˘Áng m˘Êt mˆÂt ca·ch ch˘m chu·, cÍÏn

pha„i co· ‡u„ a·nh sa·ng.

Ky‰ thuÍÂt ‡iÔÏu trı m˘Êt b˘Áng Lasik

Trong phÍÓu thuÍÂt cÍÂn thı, ngoa‚i ca·c ph˚˙ng pha·p th˚˙‚ng

la‚m nh˚ raÂch gia·c maÂc hÚnh nan hoa, phÍÓu thuÍÂt Laser excimer,

hiÔÂn nay, thÔÎ gi˙·i ‡ang phˆÌ biÔÎn mˆÂt loaÂi phÍÓu thuÍÂt m˙·i la‚ phÍÓu

thuÍÂt Lasik. Sau phÍÓu thuÍÂt, thı l˚Âc co· thÔÌ ‡aÂt 9/10 ho˘Âc 10/10;

mˆÂt sˆÎ tr˚˙‚ng h˙Âp viÔÓn ho˘Âc loaÂn thı thÚ cÍn ‡eo kÒnh ± 1 Ds Ï

(¿iˆÎp) ‡ÔÌ ‡aÂt thı l˚Âc tˆÎi ‡a. Ky‰ thuÍÂt Lasik la‚ b˚˙·c nÍng cao cu„a

ky‰ thuÍÂt Laser excimer. Laser excimer la‚ loaÂi Laser ‡ÍÌy, pha·t ra

trong tia c˚Âc tÒm co· b˚˙·c so·ng rÍÎt ng˘Ên (193 nano meters) nh˚ng

‡u„ maÂnh ‡ÔÌ c˘Êt gia·c maÂc, la‚m cho ca·c ma„nh vuÂn gia·c maÂc bˆÎc h˙i

va‚ cho phe·p tra·nh ca·c ta·c duÂng cu„a nhiÔÂt va‚ ‡ˆÂng. TuˆÌi tˆÎt nhÍÎt ‡ÔÌ

th˚Âc hiÔÂn ky‰ thuÍÂt na‚y la‚ t˚‚ 18 ‡ÔÎn 26, thı l˚Âc m˘Êt pha„i t˚‚ -5 ‡ˆÂ

NhiÔÏu ta·c gia„ 12

http://ebooks.vdcmedia.com

‡ÔÎn -15‡ˆÂ. NÔÎu cÍÂn t˚‚ -5 ‡ˆÂ ‡ÔÎn -12 ‡ˆÂ thÚ phÍÓu thuÍÂt cho kÔÎt qua„

kha„ quan; sau mˆÂt tha·ng thı l˚Âc m˘Êt co· thÔÌ ‡aÂt 9/19 ho˘Âc 10/10.

Co‚n cÍÂn t˚‚ -12 ‡ˆÂ ‡ÔÎn -15 ‡ˆÂ thÚ pha„i sau t˚‚ 6 ‡ÔÎn 12 tha·ng m˙·i

‡a·nh gia· ‡˚˙Âc kÔÎt qua„.

Ky‰ thuÍÂt Lasik (Laser in situ Keratomileusis) du‚ng Laser

excimer phÍÓu thuÍÂt phÒa ngoa‚i hu„y bo„ biÔÌu mˆ gia·c maÂc; co· thÔÌ

‡˚a sÍu xuˆÎng c˘Êt mˆÂt phÍÏn cu„a gia·c maÂc hÚnh thÍÎu kÒnh (h˙i

lo‰m). Sau ‡o·, phÍÏn gia·c maÂc c˘Êt ra se‰ ‡˚˙Âc ‡˘Ât laÂi vı trÒ cu‰. Khi

phÍÓu thuÍÂt, bÔÂnh nhÍn pha„i n˘Ám yÔn trÔn ghÔÎ t˚Âa ho˘Âc ba‚n phÍÓu

thuÍÂt, sau khi sa·t tru‚ng m˘Êt va‚ nho thuˆ „ Îc tÔ (Tetracain 1%) va‚i

phu·t, ba·c sÙ se‰ ‡˘Ât va‚nh mi cˆÎ ‡ınh mi m˘Êt ˙„ traÂng tha·i m˙„ rˆÏi tiÔÎn

ha‚nh phÍÓu thuÍÂt. ¿iÔÏu cÍÏn l˚u y· la‚ trong lu·c phÍÓu thuÍÂt, bÔÂnh

nhÍn pha„i nhÚn va‚o mˆÂt ‡iÔÌm cˆÎ ‡ınh.

Sau phÍÓu thuÍÂt, ba·c sÙ cho bÔÂnh nhÍn nho„ thuˆÎc kha·ng sinh

va‚ du‚ng thuˆÎc kha·ng viÔm khˆng steroide trong mˆÂt tuÍÏn. Ky‰

thuÍÂt Lasik tra·nh ‡˚˙Âc ca„m gia·c ‡au nh˚·c sau phÍÓu thuÍÂt ˙„ gia·c

maÂc; nh˚ng cu‰ng co· mˆÂt ty„ lÔ nho„, khoa„ng 5%, g˘Âp biÔÎn ch˚·ng.

BÔÂnh nhÍn co· thÔÌ bı loaÂn thı do n˘Êp gia·c maÂc bı nh˘n ho˘Âc bı ‡˘Ât

lÔÂch, hay co· biÔÌu mˆ xÍm lÍÎn d˚˙·i vaÂt... nÔn nhÚn thÍÎy co· vong ‚

ma‚u ho˘Âc thÍÎy m˙‚ m˙‚ nh˚ co· ma‚n s˚˙ng...

Sau khi phÍÓu thuÍÂt, bÔÂnh nhÍn cÍÏn l˚u y·: ‡ÔÌ viÔÂc ta·i taÂo

biÔÌu mˆ m˘Êt khˆng bı chÍÂm laÂi va‚ n˘Êp gia·c maÂc khˆng bı lÔÂch, cÍÏn

tra·nh duÂi m˘Êt trong nh˚‰ng nga‚y ‡ÍÏu. NÔÎu l˙‰ duÂi m˘Êt ho˘Âc co· s˚ cˆÎ

xa„y ra, cÍÏn ‡ÔÎn ba·c sÙ kha·m ‡ÔÌ ‡˘Ât n˘Êp gia·c maÂc va‚o ‡u·ng vı trÒ va‚

khÍu laÂi. Tr˚˙‚ng h˙Âp biÔÌu mˆ xÍm nhÍÂp m˘Ât trong n˘Êp gia·c maÂc,

ca·c mˆÎi chÛ khÍu khˆng thÍÂt khÒt ho˘Âc khi co· ca„m gia·c laÂ, cÍÏn ‡ÔÎn

ba·c sÙ kha·m laÂi ‡ÔÌ co· thÔÌ s˙·m can thiÔÂp va‚ tra·nh ca·c tai biÔÎn.

¿iÔÏu chÛnh le·

¿a sˆÎ ca·c tr˚˙‚ng h˙Âp le· (du‚ ˙„ tre„ em hay ng˚˙‚i l˙·n) khˆng

bao gi˙‚ t˚Â kho„i nÔÎu khˆng ‡˚˙Âc ‡iÔÏu trı, ngoaÂi tr˚‚ hai tr˚˙‚ng h˙Âp

sau:

C ÕM NANG AN TOA¬N S¤£C KHOÃE 13

http://ebooks.vdcmedia.com

- TÚnh traÂng gia„ le· do nÔÎp beÂt mÒ ho˘Âc do khuˆn m˘Ât co· daÂng

‡˘Âc biÔÂt, nhÚn giˆÎng le·.

- Le· taÂm th˙‚i do liÔÂt thÍÏn kinh ‡iÔÏu khiÔÌn c˙ ho˘Âc c˙ vÍÂn

nha‰n sau sang chÍÎn ho˘Âc do nhiÔÓm virus. Tr˚˙‚ng h˙Âp na‚y th˚˙‚ng

xa„y ra sau mˆÂt chÍÎn th˚˙ng ‡ÍÏu ho˘Âc sau mˆÂt ‡˙Ât ca„m cu·m, ke·o

da‚i khˆng qua· 6 tha·ng. NÔÎu sau 6 tha·ng vÍÓn tˆÏn taÂi thÚ pha„i ‡iÔÏu

trı, m˘Êt m˙·i ngay tr˙„ laÂi.

TÚnh traÂng le· m˘Êt trong mˆÂt th˙‚i gian da‚i (trÔn 2 n˘m) co· thÔÌ

dÍÓn t˙·i ca·c tˆÌn th˚˙ng ch˚·c n˘ng m˘Êt trÍÏm troÂng: nh˚˙Âc thı ˙„ m˘Êt

le· (th˚˙‚ng xuyÔn nhÚn m˙‚ h˙n m˘Êt kia), mÍÎt thı gia·c hai m˘Êt. ⁄Ã

tre„ nho„, ca·c ch˚·c n˘ng na‚y chÛ co· thÔÌ hˆÏi phuÂc nh˙‚ tÍÂp luyÔÂn.

Ng˚˙‚i trÔn 15 tuˆÌi nÔÎu ‡a‰ mÍÎt ca·c ch˚·c n˘ng na‚y thÚ khˆng thÔÌ

hˆÏi phuÂc ‡˚˙Âc, chÛ co· thÔÌ phÍÓu thuÍÂt thÍÌm my‰ chÛnh laÂi m˘Êt le· ma‚

thˆi.

¿iÔÏu trı le· trÔn nguyÔn t˘Êc co· 5 b˚˙·c:

1. ¿iÔÏu chÛnh kÒnh ˙„ ca·c bÔÂnh nhÍn le· co· ke‚m tÍÂt khu·c xa ‡ÔÌ

‡aÂt ‡˚˙Âc thı l˚Âc cao nhÍÎt, giu·p qua· trÚnh ‡iÔÏu trı le· tr˙„ nÔn dÔÓ

da‚ng h˙n.

2. TÍÂp ‡ÔÌ kh˘Êc phuÂc nh˚˙Âc thı nÔÎu co· m˘Êt bı nh˚˙Âc thı.

3. TÍÂp hˆÏi phuÂc thı gia·c hai m˘Êt nÔÎu ch˚·c n˘ng na‚y yÔÎu ho˘Âc

‡a‰ mÍÎt.

4. Ca·c ba‚i tÍÂp c˙ giu·p la‚m maÂnh c˙ yÔÎu ho˘Âc la‚m gia‰n c˙

c˚˙‚ng.

5. PhÍÓu thuÍÂt chÛnh c˙ nÔÎu bÔÂnh ch˚a hÔÎt v˙·i ca·c ph˚˙ng

pha·p trÔn.

¿ˆÎi v˙·i ng˚˙‚i trÔn 15 tuˆÌi, chÛ ‡iÔÏu trı v˙·i ca·c b˚˙·c 1 - 4 - 5.

Khˆng co· kÒnh ‡iÔÏu chÛnh le·, chÛ co· kÒnh ‡iÔÏu chÛnh tÍÂt khu·c

xa ‡i ke‚m v˙·i le·.

NhiÔÏu ta·c gia„ 14

http://ebooks.vdcmedia.com

L˚u y· khi mang kÒnh sa·t tro‚ng

Nh˚‰ng ng˚˙‚i bı ca·c tÍÂt vÔÏ m˘Êt nÔÎu ‡eo kÒnh thˆng th˚˙‚ng se‰

g˘Âp nhiÔÏu bÍÎt tiÔÂn khi la‚m viÔÂc, hoaÂt ‡ˆÂng thÔÌ thao. NÔÎu la‚ pha·i

n˚‰, c˘Âp kÒnh qua· da‚y va‚ to se‰ Òt nhiÔÏu a„nh h˚˙„ng ‡ÔÎn thÍÌm my‰. VÚ

vÍÂy, kÒnh sa·t tro‚ng (hay co‚n goÂi la‚ kÒnh tiÔÎp xu·c - contactlens) co·

thÔÌ ca„i thiÔÂn ‡˚˙Âc nh˚‰ng bÍÎt tiÔÂn trÔn. Tuy nhiÔn, khi s˚„ duÂng

kÒnh sa·t tro‚ng, cÍÏn l˚u y· nh˚‰ng ‡iÔÌm sau:

1. Khi na‚o thÚ ‡˚˙Âc s˚„ duÂng kÒnh sa·t tro‚ng?

Ng˚˙‚i muˆÎn s˚„ duÂng kÒnh sa·t tro‚ng pha„i ‡˚˙Âc ba·c sÙ chuyÔn

khoa chÍÌn ‡oa·n ‡ÔÌ xac ‡ınh chÒnh xa · ·c viÔÂc s˚„ duÂng kÒnh sa·t tro‚ng

co· thÍÂt cÍÏn thiÔÎt khˆng, ‡ˆÂ kÒnh bao nhiÔu thÚ v˚‚a, ‡ˆÏng th˙‚i kha„o

sa·t ‡ˆÂ cong, ‡˚˙‚ng kÒnh cu„a tro‚ng... ¿ˆÂ cong cu„a kÒnh rÍÎt quan

troÂng. KÒnh co· ‡ˆÂ cong l˙·n se‰ dÔÓ la‚m cho ng˚˙‚i mang kho· chıu, ‡o„

m˘Êt; kÒnh co· ‡ˆÂ cong nho„ se‰ dÔÓ bı tuˆÂt, r˙i.

2. S˚„ duÂng loaÂi kÒnh sa·t tro‚ng na‚o?

NÔn s˚„ duÂng loaÂi mÔÏm vÚ dÔÓ taÂo s˚Â tiÔÎp xu·c gi˚‰a gia·c maÂc va‚

mÒ m˘Êt. H˙n n˚‰a, loaÂi kÒnh sa·t tro‚ng mÔÏm co· tÒnh ÍÌm cao giu·p cho

m˘Êt dÔÓ thÒch ˚·ng.

3. ¤u ‡iÔÌm cu„a kÒnh sa·t tro‚ng

Khi ‡eo kÒnh sa·t tro‚ng, m˘Êt se‰ khˆng ca„m thÍÎy kho· chıu vÚ

khoa„ng cach gi˚ · ‰a m˘Êt va‚ tro‚ng kÒnh gÍÏn nh˚ khˆng co·. S˚„ duÂng

kÒnh sa·t tro‚ng se‰ thÍÎy ‡˚˙Âc nh˚‰ng hÚnh a„nh trung th˚Âc h˙n so v˙·i

kÒnh th˚˙‚ng.

4. NÔn thÍÂn troÂng khi ngu„ va‚ b˙i lˆÂi

Khi t˘Êm biÔÌn co· thÔÌ s˚„ duÂng contactlens loaÂi de„o, ‡˚˙‚ng kÒnh

tro‚ng l˙·n ‡ÔÌ l˙·p gia·c maÂc va‚ mi m˘Êt ‡˚˙Âc nÍng ‡˙‰ va‚ che ch˙„ tˆÎt.

Tuy nhiÔn, ca·c hˆÏ b˙i th˚˙‚ng co· nhiÔÏu fluor va‚ vi khuÍÌn co· thÔÌ gÍy

viÔm kÔÎt maÂc nÔÎu khi b˙i baÂn vÍÓn s˚„ duÂng contactlens.

Khi ngu„ vÍÓn co· thÔÌ ‡eo kÒnh sa·t tro‚ng. Tuy vÍÂy, lu·c ngu„ nÔn

tha·o ra vÚ gia·c maÂc trong ‡Ôm th˚˙‚ng gia„m kha„ n˘ng hÍÎp thu ˆxy.

5. Va‚i ‡iÔÏu cÍÏn chu· y·

C ÕM NANG AN TOA¬N S¤£C KHOÃE 15

http://ebooks.vdcmedia.com

- R˚„a saÂch kÒnh tr˚˙·c khi cho va‚o m˘Êt, r˚„a tay tr˚˙·c khi s˚„

duÂng kÒnh.

- Khi ‡eo kÒnh sa·t tro‚ng, tuyÔÂt ‡ˆÎi khˆng phun keo xıt to·c.

NÔÎu cÍÏn, pha„i nh˘Êm m˘Êt laÂi cho ‡ÔÎn khi xıt xong.

- Khˆng s˚„ duÂng contactlens ngay sau khi du‚ng thuˆÎc nho„

m˘Êt.