Các thắng cảnh ở Núi Thành

Di tích tháp Khương Mỹ.

10:48 26/10/2007

Di tích tháp Khương Mỹ thuộc xã Tam Xuân 1, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam, gần Quốc lộ IA; cách thành

phố Tam Kỳ 2km về hướng Tây Nam. Nhóm tháp Khương Mỹ gồm có 3 tháp, xếp một hàng theo trục Bắc-Nam,

cửa ra vào ở hướng Đông, là kiểu tháp Champa truyền thống; với mặt bằng gần vuông, mái tháp gồm 3 tầng, tầng

trên là hình ảnh thu nhỏ của tầng dưới, trên cùng có chóp tháp bằng sa thạch.

+ Tháp Bắc: là tháp nhỏ nhất trong nhóm, có 1 cửa ra vào và 5 cửa giả (1 cửa giả ở phía Tây, ở tường phía Bắc và

Nam mỗi bên có 2 cửa). Tiền sảnh tháp bị sụp đổ một phần. Vòm cuốn trên các cửa uốn hình vòng cung, trang trí

hoa văn thảo mộc cách điệu, đầu lá uốn cong xoắn xít, lá xếp thành nhiều tầng, thu nhỏ dần lên trên, tâm của vòm

cuốn là một tổ hợp cành lá uốn thành dạng lá đề. Trên mỗi trụ tường có 5 trụ ốp tường, dọc các trụ ốp tường trang

trí hoa văn thảo mộc cuộn thành những chữ S nối tiếp nhau, xen kẽ với các mảng tường trang trí hình thoi nối tiếp

nhau từ chân đến đỉnh tường.

+ Tháp Giữa: lớn hơn tháp Bắc, được bảo tồn tương đối tốt. Cũng có một cửa ra vào và 5 cửa giả như tháp

Bắc. Vòm cuốn trên cửa được tách làm 2 tầng, cấu tạo bởi các lớp hoa văn thảo mộc cách điệu, uốn cong ở

đầu mút, lá có rãnh sâu, trên đỉnh của mỗi vòm cuốn là một tổ hợp cành lá uốn thành hình lá đề. Phần chân

và đỉnh của trụ đỡ vòm cuốn chạm 2 tầng hoa sen cách điệu. Trên mỗi mặt tường có 5 trụ ốp tường, chạm

trổ hoa văn thảo mộc cuộn thành những chữ S nối tiếp nhau.

+ Tháp Nam: là tháp lớn nhất trong nhóm, được bảo tồn tương đối tốt. Cấu trúc gồm như 2 tháp kia, nhưng

trên mỗi mặt tường chỉ có 4 trụ ốp tường. Hoa văn trang trí trên các trụ ốp tường và các mảng tường là các

dải hoa văn thảo mộc cuộn thành những hình chữ S nối tiếp nhau, xen kẽ với hoa văn hình thoi.

Theo Ph.Stern, tại Khương Mỹ, lần đầu tiên trong kiến trúc Champa xuất hiện một mô-típ trang trí của nghệ

thuật Khmer: kiểu cành lá cuốn cong vểnh lên ở đầu mút, lá có rãnh sâu. Các hình thoi nối tiếp nhau tạo

thành những đường chéo và các đóa hoa cách điệu. Đó là kiểu hoa văn đặc trưng của nghệ thuật Khmer

cuối thế kỷ IX - đầu thế kỷ X.

Các nhà nghiên cứu cho rằng tháp Nam được xây dựng trước tiên, sau đó là tháp Giữa và cuối cùng là tháp

Bắc.

Phần lớn các tác phẩm điêu khắc ở tháp Khương Mỹ đang được trưng bày ở Bảo tàng Nghệ thuật Điêu khắc

Champa Đà Nẵng. Trong đó có thể kể đến đài thờ (ký hiệu 22.8) tìm thấy ở Khương Mỹ năm 1901; đây là

một bệ thờ độc đáo thể hiện 2 cỗ xe ngựa ở hai mặt, hai mặt kia là hình hoa sen và rùa. Người điều khiển

xe ngựa mặc một chiếc Sampot theo phong cách Trà Kiệu, nhưng bộ ria rậm và dấu hiệu bảo lưu từ phong

cách Đồng Dương. Hai pho tượng Dvarapala (ký hiệu 9.4 và 9.5) có gương mặt dữ tợn, tay phải vung kiếm,

đứng dang chân, đầu đội mũ miện có đính 5 đóa hoa, bảo lưu từ phong cách Đồng Dương. Bức phù điêu (ký

hiệu 17.6), thể hiện thần Krisna nâng núi Govahana, gương mặt của thần còn sót lại đôi nét của phong cách

Đồng Dương, y phục là loại sampot ngắn đến đầu gối, thắt lưng vải to bản với một dải buông xuống phía

trước chạm đất giống như một chiếc khố dài, đó là kiểu y phục chưa xuất hiện ở giai đoạn Đồng Dương. Pho

tượng thần Vishnu có 4 tay (được bảo quản tại Bảo tàng Lịch sử thành phố Hồ Chí Minh), thể hiện thần

Vishnu có khuôn mặt hiền từ hơn các pho tượng thuộc phong cách Đồng Dương, mặc dù vẫn có đôi mày

dày, ria mép rậm. Đầu đội Kirita-mukuta, y phục gần giống như thần Krisna nâng núi Govahana....

Do tìm thấy nhiều tác phẩm mang tính chất Vishnu giáo, lại vắng bóng Visa và Brahma, nên một số nhà

nghiên cứu cho rằng Khương Mỹ là một khu đền thờ thần Vishnu.

Tuy số lượng tác phẩm điêu khắc không nhiều, nhưng chúng ta thể hiện được sự chuyển tiếp từ những nét

mạnh mẽ, dữ dội của phong cách Đồng Dương sang những nét nhẹ nhàng, trang nhã của phong cách Trà

Kiệu; do đó, các nhà nghiên cứu đã xếp chúng vào phong cách riêng: phong cách Khương Mỹ - đầu thế kỷ

X.