Các phương pháp định nghĩa trong từ điển pot

CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH NGHĨA TRONG TỪ ĐIỂN

1/ Giải thích bằng phân tích từ

Đây là phương pháp phổ biến trong đời sống.

Dạng: A (là) n1, n2, n3….

VD: bạc: d.1. Kim loại màu trắng sáng, mềm, khó gỉ, dẫn điện tốt, thường dùng để mạ, làm đồ trang sức

Giải thích tự nhiên là diễn đạt từ ngữ A bằng từ ngữ B, trong đó B và A phải có cùng nội dung, B

phải đồng nghĩa với A. Giải thích tự nhiên có 2 đặc điểm: a) Đây là một hoạt động tự nhiên trong đời

sống xã hội khi có yêu cầu làm cho người khác hiểu mình, bằng cách sử dụng năng lực mở rộng, triển

khai của ngôn ngữ; b) dùng cái dễ để giải thích cái khó, cái biết rồi để giải thích cái chưa biết.

2/ Giải thích nghĩa bằng phương pháp bao ( dùng từ bao hàm)

Đây là phương pháp định nghĩa của logic học. Nội dung của nó là quy sự vật hiện tượng, khái

niệm vào 1 khái niệm cùng loại rộng hơn rồi vạch ra những đặc trưng khu biệt của khái niệm được giải

thích.

Mẫu: A (là) B ^ n1, n2, ……

-> trong phương pháp này, phần từ bao giống nhau; phần các thành tố đưa ra phải dần dần khu

biệt được các khái niệm giúp phân biệt từ này với từ khác. Các thành tố đưa ra là các đặc điểm riêng biệt

của từ.

* Các đặc điểm cần chú ý:

- Từ bao đóng vai trò trung tâm trong định nghĩa; Từ bao phải cùng từ loại với từ được định nghĩa

- Sự lựa chọn các nét nghĩa khu biệt gắn liền với sự lựa chọn các từ bao. Từ bao lí tưởng phải có độ rộng

trung bình, không quá rộng, không quá hẹp.

3/ Giải thích bằng đồng nghĩa: ( dùng từ đồng nghĩa để giải nghĩa từ)

Là kiểu giải thích phổ biến trong từ điển. Phương pháp này gần với sự liên tưởng của

con ng, giúp lời định nghĩa ngắn gọn hơn, tránh trùng lặp.

Trong ngôn ngữ rất ít từ đồng nghĩa hoàn toàn nên khi giải thích bằng đồng nghĩa cần vạch ra

các sắc thái, cách dùng, phạm vi sử dụng …..khác nhau.

Có các cách dùng đồng nghĩa để giải nghĩa như sau:

a/ Dùng bản thân từ đồng nghĩa để định nghĩa:

Mẫu: A ( là ) B

VD: bông ( phương ngữ ): hoa

Bàn ủi ( phương ngữ ): bàn là

b/ Đ/n phân tích để trước, từ đồng nghĩa để sau, ngăn cách bằng dấu chấm phẩy ( ;)

Mẫu: A (là) X; B X là đ/n phân tích

trong đó B là từ đồng với A

Đây là kiểu đ/n phức. Từ đồng nghĩa trong trường hợp này đóng vai trò đ/n phụ giúp ng sử

dụng có sự liên tưởng về từ đang được đ/n với các từ khác trong cùng 1 nhóm.

4/ Giải thích bằng trái nghĩa

Là phương pháp đ/n bằng cách đưa ra sự phủ địnhvới từ có ý nghĩa trái ngược với từ đang được đ/n.

Mẫu: A ( là ) không B

Kiểu đ/n này đơn giản dễ hiểu, áp dụng tốt cho một số từ. Tuy nhiên độ chính xác không cao,

không bao quát hết khả năng của từ.

Có các trường hợp khác như là:

- A là không B, không C…

- Bên cạnh từ trái nghĩa ng ta đưa thêm một đ/n để phân tích: