Các kiểu chế độ dân chủ trong lịch sử và nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay

Dong V5n Quan Tgp chi KHOA HOC & CONG NGHE 175 (15): 21-26

CAC KIIEU CHE DO DAN CHU TRONG LICH SU"

VA NEN DAN CHU'xA HO I CHU NGHIA b NU*6C TA HIEN NAY

Dong Van Quan

Trudng Dai hoc Supham— DH Thdi Ng^en

TOM TAT

Bai bao khai quat nhiing noi dung chinh ve khai niem din chu, su hinh thanh che do dSn chu va

cac kieu chl dp din chii trong lich su Manh nha ciia che dp dan chii da xuat hien tir thdi nguyen

thuy dudi hinh thiic quyen ty quylt ciia cac thi tpc, nhung do chua phai la che dp diinh trj. Che dp

dan chu vdi tinh each la chl dp chinh Ui tin tgi dudi 3 kieu la che do dan chu chu no, che dp dan

chu tu san va che dp dan chu xa hpi chu nghTa. Bai bao khai quat nhung quan diem, dudng loi co

ban cua Dang cpng san Viet Nam ve xay dyng nen dan chil mdi xa hpi chii nghia d nude ta, ch! ra

nhiing han chl va dua ra nhflng nguyen tic, giai phap co ban dl xay dyng, hoan thien thi chl dSn

chii d nude ta hien nay.

Tir khoa: Ddn chd; Ddn la gdc; chi do ddn chii; che do chinh tri; Viet Nam.

KHAI NIEM DAN CHU

Din chii la mfit chii de quan trgng ciia eae

khoa hge xa hdi. Van de din chii ludn ludn

^ n lien vdi quyen sdng, quyen ty do cua con

ngudi. Tuy nhien, dan ehu khdng phai la eai

ty nhien san cd eua xa hdi, ma la mgt san

phim phat Uien ciia lieh sii, la ket qua cua

cugc dau tranh chong dgc quyen chuyen che,

chdng ap biic bdc Igt ciia nhin din. Vi vgy,

khai niem din ehu vdi tinh each la mgt khai

niem chinh tri, chi thuc sy hinh thanh trong

cac xa hpi cd giai cap va ludn mang ngi dung

giai elp.

Theo tir diln bach khoa Viet Nam, "din chii,

hinh thiie td chuc thiet che ehinh trj cua xa

hdi dya tren viec thira nhgn nhin din la nguon

gdc eua quyin lyc, thira nhgn nguyen tic bmh

ding va ty do" [9, tr. 653]. Nhu vay, din chii

trudc hit la mgt khai niem chinh tri dimg de

chi mgt chl do chinh tri ma trong dd cd sy

tham gia ciia nhin dan vao qua trinh quan ly

xa hpi d nhflng muc do khac nhau; thua nhan

siic mgnh quyin lye ciia nhin din nhu la mpt

tieu chi dl nha nude dua vao dd ma de ra

nhflng chii truang, chinh sach tuong iing;

thira nh§n quyen tu do, quyen binh dang eiia

nhin dan trong mdt khudn kho nhat dinh.

Theo Ho Chi Minh dan chii luon ludn cd hai

mat, dd la: "din la chii" va "dan lam chii".

Quan niem nay viia dam bao tinh khoa hge,

Tel 09J2 021.314: Email dongvanquan@dhspln edu vt

tinh hien dai, vua kl thira mpt each sang tao

eac quan diem ciia nhin loai ve din ehu.

Khia cgnh thii nhit ciia din chii: "dan la chu"

ndi len dan la chii the cua quyen lyc, quyen

luc thuge vl nhan din, bdi vi dan la sice

manh. Neu dugc dan tin, din theo, dan img hfi

thi ehinh quyen mdi diing vung. Ngugc lgi,

mat Idng tin cua din la mit tat ea.

Khia canh thii hai eiia dan chu: "din lam chii"

ndi len nfii dung co ban eiia din chu, dd la

dan phai dugc lam ehu van menh eiia minh,

lim ehii quyen lyc ciia minh, lam ehu xa hdi

'ndi chung.

Hai mat eiia dan chu khong phii liic nao eiing

thfing nhit vdi nhau. Van de "dan la chu",

"dan la goc" khdng cd gj la mdi me vi nd

dugc thira nhan tu rit sdm trong lich su. Cdn

van de "dan lam chu", "dan lam goc" thi chi

cd che dg din ehii mdi timg bude dam bao

quyen eua ngudi dan dugc tham gia vao cae

edng viec quan ly Nha nude, quan ly xa hgi

vdi nhflng miic do va hinh thiie khac nhau.

Ngay nay, khai niem din ehu ve co ban vin

ham nghTa la "Mgi quyin lite diu thugc ve

nhdn ddn", nhung ed nhung thay doi trong

quan niSm ve nhin din va quyen lyc nhan

dan theo hudng cang ngay cang dugc md

rdng ban. Vi vay, khai niem dan ehii hien nay

trd nen rat phiic tap, bao gdm nhieu nghTa

khac nhau nhu: Dan ehu la mgt chinh the hien

thue (nen dan chii); dan ehii la mgt hien thuc