Các giải pháp thu hút FDI ở tỉnh Hải Dương.docx

MỤC LỤC

Lời cảm ơn.

Tóm tắt

Mục lục

Danh mục bảng.

Danh mục biểu đồ.

Chú thích các thuật ngữ

Phần mở đầu

1. Mục tiêu của đề tài

Trong nhiều năm qua, với những chính sách, biện pháp sáng tạo, linh hoạt,

tỉnh Hải Dương đã đạt được những thành tựu quan trọng trong thu hút FDI. Hải

Dương luôn là một trong những tỉnh thu hút được nhiều đầu tư trực tiếp nước

ngoài về số lượng dự án, vốn đầu tư đăng ký và vốn đầu tư thực hiện. Các doanh

nghiệp FDI ở Tỉnh Hải Dương đã có những đóng góp đáng kể vào tăng trưởng

phát triển kinh tế của Tỉnh, tạo việc làm cho người lao động và có tác động đáng

kể tới phát triển khu vực kinh tế địa phương.

Tuy vậy, thu hút và duy trì sự tăng trưởng của các doanh nghiệp FDI của

Tỉnh Hải Dương còn thiếu bền vững. Cơ cấu các doanh nghiệp FDI còn chưa hợp

lý: thiếu các dự án đầu tư lớn, công nghệ cao; tỷ trọng các dự án đầu tư từ các

nước phát triển như Hoa Kỳ, Nhật Bản và Châu Âu còn thấp, tác động của khu

vực đầu tư nước ngoài đối với khu vực kinh tế địa phương còn hạn chế. Các hoạt

động xúc tiến đầu tư, chăm sóc hoạt động của các doanh nghiệp FDI… cũng bộc

lộ những tồn tại, vướng mắc cần xem xét giải quyết.

Để tiếp tục phát huy vai trò của FDI trong việc thực hiện mục tiêu phát

triển kinh tế xã hội theo chủ trương của tỉnh, việc nghiên cứu đánh giá nhằm đưa

ra những biện pháp cụ thể trong thu hút FDI giai đoạn 2007-2010 là hết sức cần

thiết.

Luận văn này tập trung vào phân tích đánh giá thực trạng thu hút FDI ở

tỉnh Hải Dương xây dựng quan điểm và đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục thu

hút FDI ở tỉnh Đồng Nai trong giai đoạn 2007-2010 và tầm nhìn đến năm 2020.

Các mục tiêu cụ thể của luận văn này là:

a) Làm rõ vai trò của FDI đối với sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Hải

Dương giai đoạn 2001 - 2006.

b) Nghiên cứu, đánh giá thực trạng thu hút FDI của tỉnh Hải Dương giai

đoạn 2001-2006.

2

c) Đề xuất các quan điểm, kiến nghị những giải pháp nhằm tăng cường thu

hút FDI vào Hải Dương trong giai đoạn 2007-2010 và tầm nhìn đến năm 2020.

2. Phạm vi nghiên cứu:

- Nghiên cứu, đánh giá thực trạng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào

Hải Dương giai đoạn 2001-2006.

- Nghiên cứu, đánh giá các chủ trương, chính sách, biện pháp của Tỉnh

trong thu hút FDI.

- Các kiến nghị, giải pháp tập trung giai đoạn 2007-2010 và tầm nhìn đến

năm 2020.

3. Hướng tiếp cận, phương pháp nghiên cứu

Trên cơ sở xem xét, phân tích các mối quan hệ như: (i) Vai trò, chính sách,

biện pháp của chính quyền địa phương trong thu hút FDI; (ii) Vai trò của FDI đối

với tăng trưởng và phát triển kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và lao động của

tỉnh, đề tài này đi vào nghiên cứu, đánh giá, đề xuất các giải pháp thu hút FDI ở

Tỉnh Hải Dương giai đoạn tiếp theo.

Thực hiện luận văn này, tác giả đã áp dụng các phương pháp nghiên cứu

sau:

- Phương pháp nghiên cứu tại bàn (desk study).

- Phương pháp nghiên cứu hiện trường (field study).

Trong đó các phương pháp cụ thể như: quan sát, phỏng vấn.

Tác giả luận văn này đã tiến hành phỏng vấn 15 người bao gồm một số

giám đốc doanh nghiệp FDI, cán bộ quản lý của tỉnh Hải Dương và một số

chuyên gia trong nước và quốc tế về thu hút FDI (danh sác và câu hỏi ở phần phụ

lục).

Một số phương pháp khác cũng được sử dụng trong nghiên cứu như

phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp nghiên cứu so sánh..vv.

4. Nguồn dữ liệu.

Luận văn sử dụng nguồn dữ liệu thứ cấp và sơ cấp.

- Nguồn dữ liệu thứ cấp gồm:

3

+ Các báo cáo của Uỷ ban nhân dân tỉnh, các ngành của tỉnh Hải Dương

về tình hình thu hút FDI tại địa phương.

+ Số liệu điều tra, đánh giá của Dự án Nâng cao năng lực cạnh tranh Việt

Nam (VNCI) của Phòng Thương Mại và Công nghiệp Việt nam, chủ yếu phần

đánh giá năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI).

+ Ngoài ra luận văn còn sử dụng các số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

- Nguồn thông tin sơ cấp bao gồm các thông tin liên quan đến FDI thu

được qua phỏng vấn và quan sát của tác giả trong thời gian từ tháng 6/2006 đến

tháng 7/2007.

5. Kết cấu của luận văn.

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, kết cấu luận

văn gồm 3 chương, cụ thể như sau:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của thu hút FDI.

Chương 2: Thực trạng nghiên cứu, đánh giá thu hút FDI vào tỉnh Hải

Dương giai đoạn 2001-2006.

Chương 3: Những giải pháp nhằm tăng cường thu hút FDI vào Hải Dương

giai đoạn 2007 -2010.

4

Chương I. Cơ sở lý luận và thực tiễn của thu hút FDI vào địa phương

I.1 FDI và thu hút FDI.

I.1.1 FDI và vai trò của FDI.

Tổ chức thương mại quốc tế (WTO) đưa ra định nghĩa FDI như sau: FDI

xảy ra khi một nhà đầu tư từ một nước (nước chủ đầu tư) có được tài sản ở một

nước khác (nước thu hút đầu tư) cùng với quyền quản lý tài sản đó. Phương diện

quản lý là một khía cạnh để phân biệt FDI với các công cụ tài chính khác. Phần

lớn các trường hợp, cả nhà đầu tư lẫn tài sản mà người đó quản lý ở nước ngoài

là các cơ sở kinh doanh. Trong trường hợp đó, nhà đầu tư thường hay được gọi là

công ty mẹ và các tài sản được gọi là công ty con.

Còn tại Việt nam, theo Luật Đầu tư Việt Nam năm 2005 thì FDI được hiểu

là việc các nhà đầu tư nước ngoài đưa vốn bằng tiền hoặc bất cứ hình thức tài sản

nào vào Việt Nam để tiến hành hoạt động đầu tư và có tham gia quản lý hoạt

động kinh doanh. Ở đây hoạt động FDI có khác với các hình thức đầu tư nước

ngoài khác là có sự trực tiếp tham gia quản lý hoạt động đầu tư.

Như vậy FDI được hiểu là hình thức đầu tư dài hạn của cá nhân hay của

công ty nước này vào nước khác bằng cách thiết lập cơ sở sản xuất kinh doanh và

có tham gia hoạt động quản lý nó. FDI cũng chính là một loại hình di chuyển

vốn giữa các quốc gia.

Đầu tư trực tiếp có thể là hợp tác kinh doanh hoặc thành lập công ty với

100% vốn nước ngoài. Hợp tác kinh doanh có nghĩa là việc một hay nhiều nhà

đầu tư nước ngoài cùng góp vốn với một hoặc nhiều đối tác Việt Nam trên cơ sở

hợp đồng hoặc thành lập một công ty liên doanh. Theo đó các chủ đầu tư phải

đóng góp một phần vốn vào vốn pháp định của công ty liên doanh đó. Các thành

viên tham gia góp vốn gọi là các sáng lập viên và đều có quyền tham gia quản lý

doanh nghiệp ở các mức độ khác nhau tuỳ thuộc vào mức độ đóng góp vốn. Lợi

nhuận của các nhà đầu tư phụ thuộc vào kết quả kinh doanh và được phân phối

chia theo tỷ lệ vốn đóng góp.

- FDI có các đặc điểm sau:

5

+ FDI thường được thực hiện thông qua việc xây dựng doanh nghiệp mới,

mua lại toàn bộ hoặc từng phần doanh nghiệp đang hoạt động hoặc sáp nhập các

doanh nghiệp với nhau.

+ FDI không chỉ gắn liền với di chuyển vốn mà còn gắn liền với chuyển

giao công nghệ, chuyển giao kiến thức và kinh nghiệm quản lý, tạo ra thị trường

mới cho cả phía đầu tư và phía nhận đầu tư.

+ FDI ngày nay gắn liền với các hoạt động kinh doanh của công ty đa quốc

gia (Multinational Corporations - MNCs)

- Với các đặc điểm trên FDI có vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh

tế của quốc gia cũng như của địa phương. Điều đó thể hiện việc đem lại nhiều lợi

ích như:

+ Cơ hội tiếp xúc với công nghệ mới đối với các nước đang phát triển, góp

phần tăng năng xuất lao độn cũng như khai thác được những thế mạnh của quốc

gia cũng như của địa phương.

+ Là nhân tố kích thích cho sự tăng trưởng kinh tế của quốc gia và địa

phương.

+ Tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.

+ Nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hoá, mở rộng thị trường và mở

rộng quan hệ trong việc hội nhập kinh tế quốc tế.

Do vậy đối với các nước đang phát triển thì FDI thực sự là cần thiết cho sự

phát triển kinh tế, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế và hội nhập kinh tế quốc

tế.

I.1.2 Khái quát về thu hút FDI.

Lý thuyết về kinh tế học và quản trị đưa ra nhiều cách tiếp cận khác nhau

về vấn đề thu hút FDI. Thu hút FDI là vấn đề thường được trực tiếp cận từ góc độ

marketing công cộng, và vai trò của nhà nước trong nền kinh tế thị trường. Phần

này sẽ đề cập đến một số khía cạnh cơ bản của hai vấn đề "thu hút" tăng trưởng

FDI theo cách tiếp cận tổng hợp từ hệ thống lý thuyết kể trên.

6

Trên khía cạnh "thu hút" FDI, các nhà đầu tư nước ngoài có thể được coi là

"khách hàng" của chính quyền các cấp (trung ương hoặc địa phương). Theo cách

tiếp cận marketing công cộng, chiến lược marketing hỗn hợp mà các tổ chức

chính quyền xây dựng để thu hút "khách hàng" phải hướng đến chiến lược "sản

phẩm" và "xúc tiến". "Sản phẩm" ở đây được hiểu là những gì mà chính quyền có

thể cung cấp được cho các nhà đầu tư gồm tài nguyên, vị trí địa lý, nguồn nhân

lực, hệ thống các quy định chính sách liên quan đến đầu tư, cơ sở hạ tầng, các

dịch vụ hỗ trợ đầu tư. Có thể thấy rằng trong các yếu tố cấu thành nên "sản

phẩm" ở trên, tài nguyên và vị trí địa lý là những khía cạnh mà các cấp chính

quyền không tác để thay đổi được. Tuy nhiên, những yếu tố còn lại hoàn toàn

thuộc phạm vi ảnh hưởng của các tổ chức chính quyền. Trong xu hướng vận động

của FDI trong thời gian gần đây, các vấn đề liên quan hệ thống chính sách, cơ sở

hạ tầng, nguồn nhân lực, và các dịch vụ hỗ trợ đầu tư ngày càng có ý nghĩa quan

trọng trong quyết định đầu tư. Để tạo ra một "sản phẩm" phù hợp với các nhà đầu

tư nước ngoài, chính quyền các cấp bằng các biện pháp khác nhau có thể tác

động đến những yếu tố kể trên.

"Sản phẩm" hấp dẫn chỉ là một phần của chiến lược marketing đầu tư, "xúc

tiến" sẽ là chiến lược cần thiết để đưa thông tin và hình ảnh về "sản phẩm" tới

các nhà đầu tư nước ngoài. Xét trên khía cạnh "xúc tiến", các công cụ "xúc tiến"

của một tổ chức công cộng cũng không khác gì nhiều so với các cơ sở kinh

doanh. Điểm khác biệt căn bản của xúc tiến đầu tư thường được tổ chức trong

mối liên hệ với các hoạt động chính trị, ngoại giao giữa các nước hoặc giữa các

địa phương, khu vực ở các quốc gia khác nhau. Điều này đặc biệt quan trọng với

các nhà đầu tư lớn vì trong thực tế các tập đoàn hàng đầu luôn quan tâm đến yếu

tố "chính phủ" trong các hoạt động xúc tiến đầu tư để tìm hiểu cam kết của chính

quyền sở tại với chính sách và các biện pháp thu hút đầu tư họ đưa ra.

Thu hút FDI trong hoạt động của chính quyền địa phương. Đóng góp của

FDI vào tăng trưởng kinh tế là vấn đề gây nhiều tranh cãi trong giới nghiên cứu

7

vì không phải các doanh nghiệp FDI luôn có ảnh hưởng tích cực đối với tăng

trưởng kinh tế trong mọi hoàn cảnh. Trong thực tế, đã có nhiều ý kiến và quan

điểm nghiên cứu chỉ ra một số tác động tiêu cực của FDI trên một số khía cạnh

như ô nhiễm môi trường (lý thuyết về "thiên đường ô nhiễm"), giá trị gia tăng

thấp (trong trường hợp doanh nghiệp FDI chỉ tận dụng nhân công rẻ của địa

phương để thực hiện các hoạt động thủ công giản đơn), xung đột văn hóa (dẫn

đến bất đồng giữa người lao động và người sử dụng lao động)… Tuy nhiên, nếu

nhìn một cách tổng thể, nhìn chung các nhà nghiên cứu và lập chính sách đều

thống nhất nhận định về khả năng đóng góp tích cực của FDI vào tăng trưởng

kinh tế, tạo công ăn việc làm, chuyển giao công nghệ và kỹ năng.

Vì vậy, thu hút FDI có thể được coi là một chức năng cần thiết của các cấp

chính quyền tại các nước đang phát triển, nơi mà FDI có thể là một "lời giải" cho

yêu cầu về vốn và công nghệ cao cho quá trình công nghiệp hóa, hội nhập và bắt

kịp với thế giới bên ngoài. Điều này về hình thức có thể là khá đơn giản và dễ

được chấp nhận nhưng cần nhấn mạnh rằng đây không phải là một chức năng

được nhấn mạnh trong các lý thuyết về vai trò của nhà nước trong nền kinh tế thị

trường, hay trong kinh tế học quản lý. Thay vào đó, vai trò của chính quyền địa

phương trong thu hút FDI được nhấn mạnh với ý nghĩa là một yêu cầu của thực

tiễn quản lý và lập chính sách. Tầm quan trọng của vấn đề thu hút FDI trong hoạt

động của chính quyền địa phương vì vậy gắn với chiến lược phát triển kinh tế,

gắn với thực tiễn về cơ cấu kinh tế và nguồn lực của địa phương trong thu hút

FDI. Trong trường hợp chiến lược phát triển kinh tế địa phương nhấn mạnh vào

trọng tâm thu hút FDI như là đòn bảy của tăng trưởng thì thu hút FDI phải được

xem là trọng tâm trong chính sách kinh tế của các tổ chức chính quyền. Trong

những điều kiện khác, cân đối vai trò thu hút FDI với các vai trò quản lý kinh tế

khác của chính quyền địa phương cần được cân nhắc trên cơ sở xem xét vị trí của

FDI trong cơ cấu kinh tế địa phương.

I.1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút FDI.

8

Nếu như mối quan hệ bên trong quyết định nhiều đến năng lực và sản

phẩm của doanh nghiệp thì mối quan hệ bên ngoài lại liên quan nhiều đến hình

ảnh của doanh nghiệp và tạo động lực cho sự phát triển của doanh nghiệp. Trên

thực tế, dòng vốn FDI vào các nước đang phát triển thường là từ các TNC của

các nền kinh tế tiên tiến, vì vậy các hoạt động "bên trong" thường được tổ chức

khá hoàn chỉnh. Với đặc điểm này, các yếu tố bên ngoài là những yếu tố có khả

năng ảnh hưởng quyết định đến thành công của các doanh nghiệp FDI. Các yếu

tố bên ngoài có ý nghĩa quan trọng đối với hoạt động của doanh nghiệp FDI

thường được phân loại theo nhóm như sau:

1. Môi trường kinh doanh và môi trường pháp lý:

Tăng trưởng của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thường gặp nhiều

khó khăn hơn các doanh nghiệp trong nước về các vấn đề liên quan đến môi

trường pháp lý. Bên cạnh đó môi trường pháp lý cũng quyết định đến đặc điểm

của thị trường địa phương và trong nước. Đây chính là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp

đến sự tăng trưởng của doanh nghiệp. Một môi trường pháp lý ổn định và phù

hợp là cơ sở rất quan trọng cho một môi trường kinh doanh tốt và điều này đóng

vai trò quyết định đến việc tăng trưởng của các doanh nghiệp nhất là các doanh

nghiệp đầu tư nước ngoài. Đây thường là yếu tố được quan tâm đầu tiên của các

nhà dầu tư khi lựa chọn địa điểm thực hiện các hoạt động kinh doanh.

2. Nguồn lực cho sản xuất kinh doanh:

Chi phí cho các yếu tố đầu vào là yếu tố quyết định cho khả năng cạnh

tranh của sản phẩm. Vì vậy mức độ sẵn có, chất lượng, và chi phí của các đầu

vào cần thiết luôn là quan tâm hàng đầu của các nhà đầu tư. Thông thường, các

yếu tố nguồn lực sản xuất bao gồm vốn, nguồn tài nguyên, nguồn nhân lực và

công nghệ. Đối với các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài các yếu tố nguồn vốn và

công nghệ thường đóng vai trò thứ yếu so với hai yếu tố còn lại. Để đảm bảo tính

cạnh tranh so với các doanh nghiệp khác, các doanh nghiệp FDI cố gắng khai

9