Các giải pháp phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội khu vực ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN NGỌC DƢƠNG

CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỐI TƯỢNG

THAM GIA BHXH KHU VỰC NGOÀI QUỐC DOANH

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHỔ YÊN

TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

- 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN NGỌC DƢƠNG

CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỐI TƯỢNG

THAM GIA BHXH KHU VỰC NGOÀI QUỐC DOANH

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHỔ YÊN

TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. ĐOÀN QUANG THIỆU

- 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

i

tại Việt Nam.

.

Tác giả

Nguyễn Ngọc Dƣơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu,

Phòng Đào tạo, Phòng quản lý đào tạo Sau Đại học, cùng các thầy, cô giáo

trong trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên đã tận tình

giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài.

Đặc biệt xin chân thành cảm ơn TS. Đoàn Quang Thiệu đã trực tiếp

hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu, giúp đỡ tôi

hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn đội ngũ cán bộ, lãnh đạo Bảo hiểm xã hội

tỉnh Thái Nguyên, Bảo hiểm xã hội huyện Phổ Yên, phòng tổng hợp Cục

thống kê tỉnh Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ cho tôi hoàn thành

luận văn này.

Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn cơ quan, gia đình, bạn bè, đồng

nghiệp động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Thái Nguyên, ngày 23 tháng 09 năm 2013

Tác giả luận văn

Nguyễn Ngọc Dƣơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii

MỤC LỤC

L .......................................................................................................................i

Lời cảm ơn..........................................................................................................................ii

Mục lục...............................................................................................................................iii

Danh mục các từ viết tắt.................................................................................................vi

Danh mục các bảng.........................................................................................................vii

Danh mục các sơ đồ, biểu đồ ......................................................................................viii

M ............................................................................................................................ 1

1. Tính cấp thiết của đề tài.............................................................................................. 1

2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................................ 2

4. Những đóng góp của luận văn .................................................................................. 3

5. Kết cấu luận văn ........................................................................................................... 3

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN

ĐỐI TƢỢNG THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI KHU

VỰC NGOÀI QUỐC DOANH........................................................... 5

1.1. Cơ sở lý luận về phát triển đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội ................. 5

1.1.1. Khái niệm và các hình thức của Bảo hiểm xã hội........................................... 5

1.1.2. Bản chất, chức năng và vai trò của BHXH..................................................... 6

1.1.3. Phát triển đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội ........................................... 12

1.1.4. Khu vực ngoài quốc doanh ............................................................................... 13

ề ủa một số nước trên thế giới và ở

Việt Nam........................................................................................................................... 19

1.2.1. Sự ra đời và lịch sử phát triển của BHXH .................................................... 19

1.2.2. Kinh nghiệ ủa một số nước trên thế giới.............................. 22

phát triển đối tượng BHXH ở Việt Nam........................ 25

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................................................... 31

2.1. Câu hỏi nghiên cứu................................................................................................. 31

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv

2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 31

2.2.1. ........................................................................................ 31

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp ............................................................ 32

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp.............................................................. 32

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin..................................................................... 33

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu............................................................................... 36

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THU VÀ PHÁT TRIỂN ĐỐI

TƢỢNG THAM GIA BHXH KHU VỰC NGOÀI

QUỐC DOANH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHỔ YÊN -

TỈNH THÁI NGUYÊN ..................................................................... 38

3.1. Đặc điểm của huyện Phổ Yên.............................................................................. 38

3.1.1. Điều kiện tự nhiên............................................................................................... 38

3.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội..................................................................................... 39

3.2. Đặc điểm của Bảo hiểm xã hội huyện Phổ Yên.............................................. 40

3.2.1. Các căn cứ hình thành Bảo hiểm xã hội huyện Phổ Yên .......................... 40

3.2.2. Chức năng, nhiệm vụ.......................................................................................... 40

3.2.3. Cơ cấu tổ chức của Bảo hiểm xã hội huyện Phổ Yên ................................ 42

3.2 Thực trạ ển đối tượng tham gia BHXH

đối với khu vực Ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Phổ Yên ....................... 44

3.2.1. Thực trạng công tác thu BHXH đối với khu vực ngoài quốc doanh

trên địa bàn huyện Phổ Yên ......................................................................................... 44

3.3. Tình hình thực hiện việc phát triển đối tượng tham gia BHXH ở khu

vực ngoài quốc doanh .................................................................................................... 61

3.3.1. Sự chỉ đạo của BHXH Việt Nam đối với khu vực ngoài quốc doanh

về ối tượng và thực hiện các chính sách BHXH................................ 61

3.3.2. Tình hình thực hiện việc phát triển đối tượng tham gia BHXH khu vực

ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Phổ Yên ........................................................... 63

3.4. Những thành tựu đạt được và những vấn đề còn tồn tại................................ 74

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v

3.4.1.Thành tựu................................................................................................................ 74

3.4.2. Những vấn đề còn tồn tại................................................................................... 75

3.4.3. Nguyên nhân tồn tại............................................................................................ 77

Chƣơng 4: GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM PHÁT TRIỂN ĐỐI

TƢỢ ỰC

NGOÀI QUỐC DOANH TẠI HUYỆN PHỔ YÊN .................. 83

c phát triển đối tượng tham

gia BHXH khu vực ngoài quố ện Phổ Yên.................. 83

...................... 83

4.1.2. Mục tiêu................................................................................................................. 85

4.1.3. Định hướng triển khai thực hiện việc mở rộng đối tượng tham gia

BHXH khu vực ngoài quốc doanh của BHXH huyện Phổ Yên.......................... 86

4.1.4. Dự báo kế hoạch thu BHXH và mở rộng số người và đơn vị ngoài

quốc doanh tham gia trên địa bàn huyện Phổ Yên từ 2012 đến năm 2015 ...... 88

4.2. Một số giải pháp nhằm phát triển đối tượng tham gia BHXH đối với khu

vực ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Phổ Yên ................................................ 89

4.2.1. Giải pháp chung cho khu vực ngoài quốc doanh.......................................... 89

4.2.2. Giải pháp cụ thể ực ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện

Phổ Yên ............................................................................................................................. 96

4.3. Một số kiến nghị.................................................................................................... 106

4.3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước ........................................................................... 106

4.3.2. Kiến nghị đối với ngành BHXH .................................................................... 107

4.3.3. Kiến nghị đối với BHXH huyện Phổ Yên..................................................... 108

4.3.4. Kiến nghị đối với các đơn vị doanh nghiệp Ngoài quốc doanh trên địa bàn .. 109

KẾT LUẬN ................................................................................................................... 110

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 112

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

1. BHXH : Bảo hiểm xã hội

2. BHYT

3. BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp

4. DNNQD : Doanh nghiệp ngoài quốc doanh

5. DN : Doanh nghiệp

6. GDP

7. KTNQD : Kinh tế ngoài quốc doanh

8. NLĐ : Người lao động

9. NSDLĐ : Người sử dụng lao động

10. QH : Quốc hội

11. TBXH : Thương binh xã hội

12. TNLĐ-BNN : Tai nạn lao động -Bệnh nghề nghiệp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Các đơn vị thuộc khu vực NQD tham gia BHXH trê

huyện tại thời điểm 31/12/2012 thành phần kinh tế..........46

Bảng 3.2: Cơ cấ

BHXH tại thời điểm 31/12/2012 theo thành phần kinh tế...............47

Bảng 3.3: Số lao động trong khu vực ngoài quốc doanh tham gia BHXH tại

thời điểm 31/12/2012 theo thành phần kinh tế.................................48

Bảng 3.4: Cơ cấu số lao động trong khu vực ngoài quốc doanh tại thời điểm

31/12/2012 theo thành phần kinh tế .................................................49

Bảng 3.5: Kết quả thu BHXH của khu vực ngoài quốc doanh trên địa bàn

huyện Phổ Yên giai đoạn 2008 - 2012 .............................................49

Bảng 3.6: Số thu, số đơn vị và đối tượng tham gia BHXH khu vực ngoài

quốc doanh tại huyện Phổ Yên năm 2008........................................52

Bảng 3.7: Số thu, số đơn vị và đối tượng tham gia BHXH khu vực ngoài

quốc doanh tại huyện Phổ Yên năm 2010........................................58

Bảng 3.8: Số thu, số đơn vị và đối tượng tham gia BHXH khu vực ngoài

quốc doanh tại huyện Phổ Yên năm 2011........................................59

Bảng 3.9: Số thu, số đơn vị và đối tượng tham gia BHXH khu vực ngoài

quốc doanh tại huyện Phổ Yên năm 2012........................................60

Bảng 3.10: Số lao động khu vực ngoài quốc doanh tham gia BHXH qua 5

năm từ 2008 - 2012 ...........................................................................64

Bảng khu vực NQD ơn vị

sử dụng lao độ ............65

Bảng 3.12: Lao động trong các doanh nghiệp Ngoài quốc doanh tham gia

BHXH ...............................................................................................69

Bảng 3.13: Số thu BHXH củ quốc

ện Phổ Yên....................................................71

Bả ố nợ ủ

2008 - 2012.........................................................................................72

Bảng 4.1: Dự báo kế hoạch thu BHXH khu vực NQD trên địa bàn huyện

Phổ Yên giai đoạn 2012 - 2015 ........................................................88

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

viii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 3.1. Hệ thống tổ chức của Bảo hiểm xã hội huyện Phổ Yên................ 43

Biểu đồ 3.1: Đơn vị sử dụng lao động khu vực NQD tham gia BHXH ......... 66

Biểu đồ 3.2: Lao động trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tham

gia BHXH .................................................................................. 71

Biểu đồ 3.3: Số tiền nợ BHXH của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh ...... 73

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1

1. Tính cấp thiết của đề tài

Ở nước ta Bảo hiểm xã hội (BHXH) đã có mầm mống từ thời phong

kiến Pháp thuộc. Trong chiến tranh và những năm sau hoà bình, do khả năng

kinh tế có hạn chỉ có một bộ phận lao động xã hội được tham gia và hưởng

chế độ BHXH. Chính sách BHXH trong ngoài quốc doanh được thực

hiện không chỉ đảm bảo sự công bằng giữa những người lao động, sự gắn bó

giữa người lao động với doanh nghiệp mà còn đảm bảo công bằng giữa các

thành phần kinh tế.

Lực lượng lao động trong ngoài quốc doanh ngày càng phát

triển, trở thành một bộ phận đáng kể trong toàn bộ lực lượng lao động xã hội

và là nhân tố quan trọng góp phần triển sự nghiệp BHXH. Đảng và Nhà nước

có chủ trương, đường lối, chính sách khuyến khích, tạo mọi điều kiện cho các

thành phần kinh tế n . Bước đầu triển khai

cho kết quả rất khả quan. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện bộc lộ nhiều

yếu kém. Các đơn vị doanh nghiệp tham gia chưa có sự hiểu biết rõ ràng về

BHXH. Họ chưa coi việc tham gia BHXH cho người lao động là quyền lợi và

nghĩa vụ của người sử dụng lao động và người lao động. Do vậy họ tham gia

chưa tự giác và đầy đủ, việc thực hiện mở rộng đối tượng tham gia BHXH đối

với khu vực ngoài quốc doanh còn chưa phổ biến, đồng đều nên kết quả còn

rất hạn chế. Đặc biệt với khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh thuộc diện

tham gia BHXH bắt buộc nhưng lại cố tình trì hoãn, trốn tránh nghĩa vụ tham

gia. Quyền lợi của người lao động không được đảm bảo cần phải có các giải

pháp để cải thiện tình hình này, tạo cơ sở thực hiện chích sách BHXH ở khu

vực kinh tế ngoài quốc doanh ngày càng tốt hơn. Đây được coi là vấn đề bức

xúc hiện nay. Nhưng trong thực tế, tại đất nước ta số lượng lao động t

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2

gia đóng BHXH. Qua đó sẽ giúp chúng ta phần nào biết được nguyên nhân từ

đó đưa ra một số nhận xét về khó khăn và thuận lợi của việc phát triển mở

rộng đối tượng tham gia BHXH từ đó có những giải pháp kiến nghị giúp cơ

quan BHXH mở rộng phát triển được đối tượng tham gia ngày càng nhiều

hơn. Từ đó đáp ứng được yêu cầu xã hội đặt ra. Nhận thức được tầm quan

trọng của vấn đề này, em đã chọn đề tài: “Các giải pháp phát triển đối tượng

tham gia BHXH khu vực Ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Phổ Yên -

tỉnh Thái Nguyên” để làm đề tài luận văn tốt nghiệp.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Từ việc đánh giá thực trạng các đối tượng tham gia BHXH trên địa bàn

huyện Phổ Yên sẽ thấy những mặt mạnh, những tồn tại và tiềm năng phát

triển đối tượng tham gia BHXH, từ đó có những giải pháp để phát triển đối

tượng tham gia BHXH đối với khu vực ngoài quốc doanh, nhằm thực hiện

chủ chương chính sách của Đảng và Nhà nước về an sinh xã hội, góp phần

phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển đối tượng tham

gia BHXH khu vực Ngoài quốc doanh.

- Đánh giá thực trạng công tác thu BHXH và đối tượng tham gia BHXH

khu vực ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Phổ Yên, Tỉnh Thái Nguyên.

- Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển đối tượng tham gia BHXH

khu vực ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu là các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh

trên địa bàn huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên.

3.2. Phạm vi nghiên cứu