Các giải pháp phát triển bền vững vận tải hành khách bằng ô tô ở Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI

----------

NGUYỄN QUỐC KHÁNH

CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

VẬN TẢI HÀNH KHÁCH BẰNG Ô TÔ

Ở VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI - 2017

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI

----------

NGUYỄN QUỐC KHÁNH

CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

VẬN TẢI HÀNH KHÁCH BẰNG Ô TÔ

Ở VIỆT NAM

Chuyên ngành : Tổ chức và quản lý vận tải

Mã số : 62.84.01.03

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

GS.TSKH NGUYỄN HỮU HÀ

HÀ NỘI - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện. Các số liệu

và kết quả trình bày trong luận án là trung thực, chƣa đƣợc công bố bởi bất kỳ tác

giả nào hay ở bất kỳ công trình nào khác.

Hà Nội, ngày tháng năm 2017

Tác giả

Nguyễn Quốc Khánh

ii

LỜI CẢM ƠN

Công trình nghiên cứu này đƣợc thực hiện tại Việt Nam dƣới sự hƣớng dẫn

khoa học của GS.TSKH Nguyễn Hữu Hà. Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới

GS.TSKH Nguyễn Hữu Hà về định hƣớng khoa học, liên tục quan tâm, tạo điều

kiện thuận lợi trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành cuốn luận án này.

Tác giả xin đƣợc chân thành cảm ơn các nhà khoa học, tác giả các công trình

công bố đã trích dẫn trong luận án vì đã cung cấp nguồn tƣ liệu quý báu, những kiến

thức liên quan trong quá trình nghiên cứu hoàn thành luận án.

Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu Trƣờng Đại Học Giao Thông

Vận tải; Khoa Vận tải Kinh tế; Phòng Đào tạo sau Đại học; Bộ môn Vận tải Đƣờng

bộ và Thành phố, cùng với các nhà khoa học của Trƣờng Đại học Giao Thông Vận

tải cũng nhƣ các tác giả khác về sự hỗ trợ trên phƣơng diện hành chính, hợp tác có

hiệu quả trong suốt quá trình nghiên cứu khoa học của mình.

Tác giả xin gửi lời cảm ơn tới các bạn đồng nghiệp, bạn bè nhất là nhóm

cộng tác nghiên cứu vì đã tạo nhiều điều kiện thuận lợi, hỗ trợ thực hiện việc quan

trắc thu thập dữ liệu, triển khai các đề tài cứu tại hiện trƣờng.

Cuối cùng là sự biết ơn tới gia đình và những ngƣời bạn thân thiết vì đã liên tục

động viên để duy trì nghị lực, sự cảm thông, chia sẻ về thời gian, sức khỏe và các khía

cạnh của cuộc sống trong cả quá trình để hoàn thành công trình nghiên cứu.

Tác giả

Nguyễn Quốc Khánh

iii

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... viii

DANH MỤC CÁC HÌNH......................................................................................... ix

PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................................................1

CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG

PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................................................................4

1.1. Các công trình nghiên cứu trên thế giới...........................................................4

1.2. Các công trình nghiên cứu trong nƣớc ............................................................6

1.2.1 Các luận án tiến sĩ......................................................................................6

1.2.2. Các Công trình, Đề án, Nghiên cứu thí điểm và Hội thảo khoa học

liên quan đến nhiên liệu sạch..............................................................................8

1.3. Các khoảng trống nghiên cứu và đề xuất hƣớng nghiên cứu của đề tài. .......13

1.3.1. Các khoảng trống nghiên cứu.................................................................13

1.3.2. Đề xuất hƣớng nghiên cứu và mục tiêu của đề tài .................................14

1.4. Phƣơng pháp nghiên cứu ...............................................................................14

1.4.1. Phƣơng pháp thu thập và xử lý số liệu ...................................................14

1.4.2. Phƣơng pháp nghiên cứu phân tích ........................................................15

Kết luận chƣơng 1.................................................................................................15

CHƢƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VẬN TẢI

HÀNH KHÁCH BẰNG Ô TÔ .................................................................................17

2.1. Tổng quan về vận tải, đặc điểm, vai trò của các phƣơng thức vận tải...........17

2.1.1. Khái niệm, phân loại vận tải...................................................................17

2.1.2. Đặc điểm của các phƣơng thức vận tải...................................................18

2.2. Tổng quan về phát triển bền vững .................................................................22

2.2.1. Khái niệm phát triển bền vững ...............................................................22

2.2.2. Các nguyên tắc phát triển bền vững .......................................................25

iv

2.2.3. Các tiêu chí đánh giá phát triển bền vững ..............................................29

2.3. Phát triển bền vững vận tải hành khách bằng ô tô.........................................31

2.3.1. Đề xuất trình tự logic nghiên cứu phát triển bền vững vận tải hành

khách bằng ô tô.................................................................................................31

2.3.2. Xây dựng mục tiêu, nguyên tắc phát triển bền vững vận tải hành

khách bằng ô tô.................................................................................................33

2.3.3. Đề xuất các tiêu chí và chỉ tiêu đánh giá sự phát triển bền vững vận

tải hành khách bằng ô tô...................................................................................36

2.4. Kinh nghiệm của một số quốc gia về phát triển bền vững và năng lƣợng

sạch, bài học rút ra cho Việt Nam:........................................................................41

2.4.1. Kinh nghiệm của một số quốc gia về phát triển bền vững và năng

lƣợng sạch:........................................................................................................41

2.4.2. Bài học phát triển bền vững và năng lƣợng sạch rút ra cho Việt

Nam: .................................................................................................................47

Kết luận chƣơng 2.................................................................................................48

CHƢƠNG 3 PHÂN TÍCH HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VẬN

TẢI HÀNH KHÁCH BẰNG Ô TÔ Ở VIỆT NAM ................................................49

3.1. Các yếu tố của môi trƣờng vĩ mô ảnh hƣởng đến dịch vụ vận tải.................49

3.1.1. Các yếu tố xã hội ....................................................................................49

3.1.2. Yếu tố về kinh tế.....................................................................................50

3.2. Hoạt động của vận tải hành khách tại Việt Nam ...........................................52

3.2.1. Sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp vận tải.........................................52

3.2.2. Quản lý nhà nƣớc đối với vận tải hành khách bằng đƣờng bộ...............56

3.3. Phân tích sự phát triển bền vững của vận tải hành khách bằng ô tô ở Việt

Nam ...........................................................................................................................61

3.3.1. Đánh giá hiện trạng vận tải hành khách bằng ô tô .................................61

3.3.2.Đánh giá theo kết quả khảo sát mức độ hài lòng của hành khách đối

với dịch vụ vận tải hành khách bằng ô tô.........................................................63

3.3.3. Đánh giá theo tiêu chí kinh tế.................................................................79

3.3.4. Đánh giá sự phát triển của vận tải hành khách bằng ô tô theo tiêu

chí môi trƣờng ..................................................................................................80

Kết luận chƣơng 3.................................................................................................85

v

CHƢƠNG 4 CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VẬN TẢI HÀNH

KHÁCH BẰNG Ô TÔ Ở VIỆT NAM VÀ ỨNG DỤNG CHO CÔNG TY CỔ

PHẬN VẬN TẢI DẦU KHÍ ĐÔNG DƢƠNG ........................................................86

4.1. Quan điểm và mục tiêu phát triển giao thông Việt Nam đến năm 2020,

tầm nhìn đến năm 2030.........................................................................................86

4.1.1. Quan điểm phát triển giao thông vận tải Việt Nam đến năm 2020,

tầm nhìn đến năm 2030. ...................................................................................86

4.1.2. Mục tiêu phát triển đến năm 2020..........................................................87

4.1.3. Chính sách phát triển Giao thông vận tải bền vững, thân thiện với

môi trƣờng ........................................................................................................89

4.1.4. Phát triển phƣơng tiện giao thông vận tải thân thiện với môi trƣờng ....91

4.2. Cơ sở đề xuất các giải pháp phát triển bền vững cho vận tải hành khách

bằng ô tô................................................................................................................94

4.2.1. Các chính sách pháp luật của nhà nƣớc..................................................94

4.2.2. Cơ sở về chính sách quản lý nhà nƣớc ...................................................98

4.3. Các giải pháp cụ thể để phát triển bền vững doanh nghiệp vận tải ô tô ......106

4.3.1. Giải pháp nâng cao chất lƣợng nhân lực ..............................................106

4.3.2. Giải pháp khác nhau đối với từng loại phƣơng tiện vận tải .................108

4.3.3. Giải pháp nâng cao hình ảnh của dịch vụ vận tải hành khách bằng ô tô...112

4.4. Ứng dụng giải pháp phát triển bền vững vận tải hành khách bằng ô tô

cho Công ty Cổ phần Vận tải Dầu khí Đông Dƣơng..........................................119

4.4.1. Đánh giá công tác vận tải hành khách đƣờng bộ tại Công ty Cổ phần

Vận tải Dầu Khí Đông Dƣơng........................................................................119

4.4.2. Ứng dụng giải pháp phát triển bền vững vận tải hành khách bằng ô

tô cho Công ty Cổ phần Vận tải Dầu khí Đông Dƣơng. ................................130

Kết luận chƣơng 4...............................................................................................150

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................................151

TÀI LIỆU THAM KHẢO

CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

A. TIẾNG VIỆT

Chữ viết tắt Nguyên nghĩa

ATGT An toàn giao thông

ATGTQG An toàn giao thông Quốc gia

BĐKH Biến đổi khí hậu

BĐS Bất động sản

BRT Hệ thống xe buýt nhanh

CPH Cổ phần hóa

CTCLNL Chỉ thị chất lƣợng nhiên liệu

CTNLTT Chỉ thị năng lƣợng tái tạo

ĐTNN Đầu tƣ nƣớc ngoài

GTVT Giao thông vận tải

KCHT Kết cấu hạ tầng

KH&CN Khoa học và Công nghệ

KHHGĐ Kế hoạch hóa gia đình

MNBD Mực nƣớc biển dâng

NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc

NSNN Ngân sách Nhà nƣớc

PTBV Phát triển bền vững

TDSI Viện chiến lƣợc và phát triển giao thông vận tải

TĐTDS Tốc độ tăng dân số

TNGT Tai nạn giao thông

UBGSTCQG Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia

VAMC Công ty mua bán nợ Quốc gia

VTHKCC Vận tải hành khách công cộng

vii

B. TIẾNG ANH

Chữ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt

AEC ASEAN Economic

Community

Cộng đồng Kinh tế Đông Nam Á

ASEAN Association of Southeast

Asian Nations

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

BOT Build-Operate-Transfer Xây dựng-Kinh doanh-Chuyển giao

BTO Build-Transfer-Operate Xây dựng-Chuyển giao-Kinh doanh

BT Build-Transfer Xây dựng-Chuyển giao

ECA Export Credit Agencies Tổ chức tín dụng xuất khẩu

FDI Foreign Direct investment Đầu tƣ nƣớc ngoài

IBRD International Bank for

Reconstruction and

Development.

Ngân hàng Quốc Tế về Tái Thiết và

Phát triển

IUCN International Union for the

Conservation of Nature.

Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc

tế

LPG Liquified petroleum gas Khí dầu mỏ hóa lỏng

ODA OfficialDevelopment

Assistance

Hỗ trợ phát triển chính thức

PNTR Permanent Normal Trade

Relations

Quan hệ thƣơng mại bình thƣờng

vĩnh viễn

PPP Public Private Partnership Hợp tác công tƣ

TMC Toyota Motor Corporation Tập đoàn ô tô Toyota

TPP Trans-Pacific Strategic

Economic Partnership

Agreement

Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lƣợc

xuyên Thái Bình Dƣơng

SPSS Statistical Package for the

Social Sciences

Phần mềm thống kê

WB World Bank Ngân hàng thế giới

WTO World Trade Organization Tổ chức thƣơng mại thế giới

WEDB World Environment and

Development Board

Ủy ban môi trƣờng và phát triển thế

giới

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

TT Tên bảng Trang

Bảng 2.1 Tiêu chuẩn mức phát thải của xe động cơ diesel theo các tiêu chuẩn

EURO ......................................................................................................40

Bảng 2.2 Mức phát thải khí CO2theo loại nhiên liệu ................................................41

Bảng 3.1 Cơ hội và thách thức của doanh nghiệp VTHK trƣớc yếu tố dân số.........50

Bảng 3.2 Mức tăng trƣởng GDP của Việt Nam........................................................51

Bảng 3.3. Lƣợng hành khách vận tải phân theo ngành vận tải .................................54

Bảng 3.4. Lƣợng hành khách luân chuyển phân theo ngành vận tải ........................54

Bảng 3.5. Tỉ trọng nhu cầu vận tải hành khách theo tuyến đƣờng ...........................55

Bảng 3.6. Chỉ số phát triển lƣợng hành khách vận tải hành khách đƣờng bộ ..........55

Bảng 3.7. Thống kê mô tả mẫu theo đặc điểm nhân khẩu học .................................64

Bảng 3.8. Mức độ hài lòng với từng tiêu chí ............................................................65

Bảng 3.9. Bảng tổng hợp kết quả hài lòng đối với các loại hình dịch vụ phân theo

4 tiêu chí khảo sát chính ..........................................................................78

Bảng 3.10. Phát thải khí nhà kính của các ngành do tiêu thụ năng lƣợng ................83

Bảng 3.11. Tỷ lệ phần trăm phát thải khí nhà kính của các ngành ...........................83

Bảng 4.1. Thị phần vận tải tính đến năm 2020-2030................................................95

Bảng 4.2. Dự báo số chuyến đi trên các tuyến trục chính của Hà Nội .................124

Bảng 4.3. Thống kê số lƣợng xe Taxi năm 1996 tại Hà Nội ..................................125

Bảng 4.4. Thống kê một số hãng taxi tiêu biểu năm 2016 tại Hà Nội....................125

Bảng 4.5. Các chỉ số hóa học của LPG...................................................................135

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH

TT Tên hình Trang

Hình 2.1. Các lĩnh vực đảm bảo phát triển bền vững ...............................................23

Hình 2.2. Phát triển bền vững theo lãnh thổ .............................................................24

Hình 2.3. Phát triển bền vững theo ngành, lĩnh vực .................................................24

Hình 2.4. Phát triển bền vững theo quan điểm của Benger [21]...............................31

Hình 2.5.Trình tự logic nghiên cứu xây dựng các mục tiêu, nguyên tắc, tiêu chí, chỉ

tiêu phát triển bền vững dịch vụ vận tải hành khách bằng ô tô ...............32

Hình 2.6. Mô hình Marketing 7P ..............................................................................36

Hình 3.1 Cơ cấu dân số theo độ tuổi giới tính [27]...................................................49

Hình 3.2. Tăng trƣởng GDP Việt Nam giai đoạn 2010 - 2015.................................51

Hình 3.3. Khối lƣợng hành khách vận tải và luân chuyển tuyến đƣờng bộ [28]......54

Hình 3.4. Biểu đồ so sánh số liệu tai nạn năm 2104-2015........................................63

Hình 3.5. Đánh giá mức độ hài lòng với từng tiêu chí của dịch vụ vận tải hành

khách Việt Nam.......................................................................................66

Hình 3.6. Mức độ sẵn sàng phản hồi ý kiến của khách hàng khi sử dụng dịch vụ

vận tải hành khách ...................................................................................76

Hình 3.7. Khảo sát khách hàng về giá cƣớc dịch vụ vận tải hành khách..................79

Hình 3.8. Các lĩnh vực sử dụng năng lƣợng ở Việt Nam giai đoạn 2010 - 2030 .....82

Hình 3.9. Tỷ lệ phát thải chất gây ô nhiễm do các phƣơng tiện cơ giới đƣờng bộ

của Việt Nam [8] .....................................................................................84

Hình 3.10. Mô tả sự chênh lệch nhiệt độ do hiệu ứng đảo nhiệt gây ra [41]............85

Hình 4.1. Sơ đồ hoạt động của hệ thống AVL........................................................114

Hình 4.2. Các thành phần kết hợp của hệ thống AVL lắp trong xe buýt Thành

phần trong hệ thống điều hành ..............................................................116

Hình 4.3. Mô hình các giải pháp marketing để phát triển bền vững doanh nghiệp

vận tải hành khách bằng ô tô. ................................................................131

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Sự phát triển kinh tế của quốc gia gắn liền với sự phát triển của hệ thống giao

thông vận tải, giao thông vận tải cũng tác động rất lớn đến sự phát triển về kinh tế,

xã hội, môi trƣờng của mỗi quốc gia. Với tốc độ phát triển kinh tế của Việt Nam

hiện nay, đặt ra rất nhiều thách thức đối với sự phát triển của ngành giao thông vận

tải. Đặc biệt trong lĩnh vực vận tải, sự tăng nhanh về nhu cầu đi lại của ngƣời dân

trong khu vực đô thị cũng nhƣ giữa các tỉnh, thành phố khác nhau đã làm xuất hiện

các hiện tƣợng phát triển thiếu tính bền vững trong vận tải hành khách.

Trong khu vực đô thị mức độ sử dụng phƣơng tiện cá nhân cao, dẫn tới các

hiện tƣợng nhƣ thƣờng xuyên xảy ra ùn tắc giao thông vào giờ cao điểm, ô nhiễm

không khí, ô nhiễm tiếng ồn. Ngoài khu vực đô thị, xuất hiện các hiện tƣợng nhƣ xe

dù, bến cóc, tranh giành, cƣớp hành khách, hiện tƣợng nhu cầu đi lại tăng đột biến

vào các dịp nghỉ lễ tết, dẫn tới nhiều bất cập cho hành khách cũng nhƣ cho việc

kinh doanh của các doanh nghiệp vận tải. Hiện nay trên thế giới, nghiên cứu phát

triển bền vững vừa là yêu cầu vừa là mục tiêu của các quốc gia. Xu hƣớng nghiên

cứu này đã đƣợc tiến hành ở nhiều lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế các nƣớc.

Tại Việt Nam, nghiên cứu phát triển bền vững cũng không nằm ngoài quy

luật chung của thế giới. Phát triển bền vững cho các ngành, các lĩnh vực trong nền

kinh tế đã đƣợc chính phủ đề cập trong nhiều cuộc họp, nhiều văn bản chỉ đạo điều

hành. Trong lĩnh vực giao thông vận tải đã có một số văn bản quy phạm pháp luật

đề cập đến vấn đề phát triển bền vững. Tuy nhiên, chƣa có nghiên cứu cụ thể về

phát triển bền vững cho hoạt động vận tải đặc biệt là vận tải hành khách bằng ô tô

tại Việt Nam.

Với yêu cầu của thực tiễn xã hội, cũng nhƣ với mục đích đóng góp một phần

công sức nghiên cứu cho sự phát triển chung của ngành giao thông vận tải, tác giả

đã lựa chọn nghiên cứu theo hƣớng phát triển bền vững vận tải hành khách bằng ô

tô. Kết quả nghiên cứu của luận án là một cơ sở khoa học, là tài liệu tham khảo để

các nhà quản lý, các doanh nghiệp trong ngành vận tải có định hƣớng phát triển

theo hƣớng bền vững.

2. Mục đích nghiên cứu

- Tổng hợp các nghiên cứu về phát triển bền vững, đặc biệt là xây dựng cơ sở

lý luận về phát triển bền vững doanh nghiệp vận tải vận tải hành khách bằng ô tô.

2

- Đề xuất các nguyên tắc, các giải pháp mới để làm cơ sở phát triển bền vững

cho doanh nghiệp vận tải hành khách bằng ô tô ở Việt Nam.

- Đề xuất các tiêu chí, chỉ tiêu phát triển bền vững cho doanh nghiệp vận tải

hành khách bằng ô tô ở Việt Nam

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tƣợng nghiên cứu là cơ sở lý luận và các vấn đề có liên quan đến phát

triển bền vững vận tải hành khách bằng ô tô ở Việt Nam (không bao gồm dịch vụ xe

buýt đƣa đón học sinh, vận tải liên vận quốc tế). Trong đó có ứng dụng cụ thể cho

một doanh nghiệp là Công ty cổ phần Vận tải Dầu khí Đông Dƣơng.

- Phạm vi nghiên cứu về mặt thời gian là hoạt động vận tải hành khách bằng

ô tô trong giai đoạn 2012 – 2016, đề xuất các tiêu chí, chỉ tiêu, giải pháp phát triển

bền vững cho các doanh nghiệp dịch vụ vận tải hành khách bằng ô tô từ 2017 –

2020 và tầm nhìn đến năm 2030.

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài:

Ý nghĩa khoa học: Luận án đã hệ thống hóa và làm phong phú hơn một số

vấn đề lý luận về phát triển bền vững nói chung và bền vững trong lĩnh vực vận tải

hành khách nói riêng; các nguyên tắc về phát triển bền vững; hệ thống các tiêu chí

đánh giá sự phát triển bền vững của hoạt động vận tải hành khách bằng xe ôtô; phân

tích rõ về nội dung và bản chất các tiêu chí đánh giá sự phát triển bền vững trên các

phƣơng diện xã hội, kinh tế, môi trƣờng và chính trị- xã hội. Từ đó đề xuất các tiêu

chí đánh giá sự phát triển bền vững đối với lĩnh lực vận tải hành khách bằng xe ôtô

Ý nghĩa thực tiễn: Luận án đã đánh giá hiện trạng của vận tải hành khách tại

Việt Nam nói chung và loại hình vận tải hành khách bằng ôtô nói riêng; trong đó tập

trung nghiên cứu đối với vận tải tuyến cố định, vận tải taxi, vận tải xe buýt và vận

tải hợp đồng. Luận án đã đi sâu phân tích sự phát triển bền vững của vận tải ô tô

trên cả 3 góc độ lợi ích của nhà nƣớc, doanh nghiệp và khách hàng; xác định nhân

tố quan trọng để doanh nghiệp tồn tại và phát triển là “Lấy khách hàng làm trung

tâm” Đây là phƣơng thức tiếp cận phù hợp với xu thế marketing hiện đại - Coi sự

hài lòng của khách hàng là nền tảng cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

5. Kết cấu luận án

Chƣơng 1: Tổng quan về vấn đề nghiên cứu và phƣơng pháp nghiên cứu

Chƣơng 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển bền vững vận tải hành

khách bằng ô tô

3

Chƣơng 3: Phân tích hiện trạng phát triển bền vững vận tải hành khách bằng

ô tô ở Việt Nam.

Chƣơng 4: Các giải pháp phát triển bền vững vận tải hành khách bằng ô tô ở

Việt Nam và Ứng dụng cho Công ty Cổ phần Vận tải Dầu khí Đông Dƣơng

4

CHƢƠNG 1

TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VÀ

PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1.1. Các công trình nghiên cứu trên thế giới

Công trình nghiên cứu đầu tiên trên thế giới về phát triển bền vững giao

thông vận tải là của Greene và Wegnener vào năm 1997 đã chỉ ra rằng: Sự tăng

trƣởng không giới hạn phƣơng tiện vận tải cá nhân gây ra các hậu quả nghiêm trọng

cho hệ thống giao thông vận tải. Trong khu vực đô thị, chính sách thỏa mãn nhu cầu

đi lại ngày càng cao bằng cách xây dựng nhiều đƣờng cao tốc là không khả thi, nhà

nƣớc cố gắng xây dựng nhiều cơ sở hạ tầng phục vụ phƣơng tiện cá nhân hơn, số

lƣợng ùn tắc giao thông xẩy ra ngày càng nhiều hơn. Phƣơng tiện phát triển không

chỉ mang tới sự tự do đi lại mà còn gây ra các hậu quả nhƣ ô nhiễm không khí, ô

nhiễm tiếng ồn, tắc đƣờng và tai nạn giao thông. Nghiên cứu này chỉ ra rằng xu

hƣớng của phát triển giao thông vận tải là hƣớng đến phát triển bền vững bao gồm

về phƣơng tiện, cơ sở hạ tầng, công nghệ, thiết kế, vận hành khai thác, tài chính của

hệ thống giao thông vận tải đều cần hƣớng tới phát triển bền vững. [35]

Nghiên cứu của John Hartman, phó chủ tịch hội đồng của Trung tâm Phát

triển bền vững giao thông vận tải tại Canada cùng với các nhóm nghiên cứu đã đề

xuất ý tƣởng mới phát triển các tiêu chí phát triển bền vững cho giao thông vận tải.

Kết quả đã công bố các tiêu chí và chỉ tiêu phát triển bền vững (STPI: Sustainable

transport performance indicators) đƣợc chia làm 3 nhóm,

- Nhóm 1 Tiêu chí về môi trƣờng bao gồm các chỉ tiêu: Mức giới hạn ô

nhiễm; Mức giới hạn phát thải, tối thiểu hóa tiêu thụ năng lƣợng không thể tái tạo,

tái sử dụng và tái chế, thiểu hóa sử dụng đất, hạn chế tiếng ồn.

- Nhóm 2 Tiêu chí về xã hội bao gồm các chỉ tiêu: Đáp ứng đƣợc các nhu

cầu cá nhân, đáp ứng đƣợc nhu cầu xã hội, đánh giá mức độ an toàn, đảm bảo các

yêu cầu an toàn cho môi trƣờng tự nhiên, đảm bảo sự công bằng giữa các thế hệ.

- Nhóm 3 Tiêu chí về kinh tế bao gồm các chỉ tiêu: Hiệu quả của sự khai thác

vận hành, cung cấp các sự lựa chọn về các phƣơng thức vận tải, đảm bảo sự phát

triển kinh tế. [38]

Trên cơ sở nghiên cứu của Canada, các quốc gia và vùng lãnh thổ khác đề

xuất các tiêu chí, chỉ tiêu phát triển bền vững bao gồm [32][40]:

- Các nƣớc vùng Baltic ban hành tài liệu hƣớng dẫn gồm 6 nhóm tiêu chí và

21 chỉ tiêu phát triển bền vững.

- Newzealand ban hành bộ tiêu chí tiêu chuẩn ƣu tiên cho phát triển bền

vững gồm 9 nhóm tiêu chí, 33 chỉ tiêu phát triển bền vững