Bồi dưỡng năng lực dạy học cho Giáo viên thực hành các trường dạy nghề khu vực miền núi phía Bắc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯƠNG ĐẠI ĐỨC

BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN

THỰC HÀNH CÁC TRƯỜNG DẠY NGHỀ

KHU VỰC MIỀN NÚI PHÍA BẮC

Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử giáo dục

Mã số: 62.14.01.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC

THÁI NGUYÊN, NĂM 2011

1Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Các số liệu là trung thực và kết quả nêu trong luận án chưa

từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Trương Đại Đức

2Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn:

- Ban Giám đốc Đại học Thái Thái Nguyên

- Ban Sau Đại học - Đại học Thái Nguyên

- Ban Giám hiệu Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên

- Ban Giám hiệu Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật - ĐH Thái Nguyên

- GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ - Nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TN

- PGS.TS Nguyễn Đức Trí - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu CL&PT chương trình

giáo dục THCN, ĐH&SĐH - Viện Khoa học Giáo dục - Bộ GD&ĐT.

- PGS.TS Phạm Hồng Quang - Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm - ĐH Thái Nguyên

- Khoa Tâm lý học - Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên

- Khoa Sau Đại học - Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên

- Khoa Đào tạo nghề - Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật - ĐH Thái Nguyên

- Các Trường Cao đẳng nghề, Trung cấp nghề thuộc Khối trường dạy nghề

tỉnh Thái Nguyên

- Các Trường Cao đẳng và Trung cấp chuyên nghiệp có Dạy nghề trên địa

bàn tỉnh Thái Nguyên

- Các Trường Trung cấp nghề của các tỉnh Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn,

Tuyên Quang và Hà Giang

- Gia đình và đồng nghiệp.

3Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

MỤC LỤC

Lời cam đoan ............................................................................................................ ii

Lời cảm ơn............................................................................................................... iii

Mục lục.........................................................................................................................iv

Bảng những cụm từ viết tắt ..................................................................................... vii

Danh mục các bảng ................................................................................................ viii

Danh mục các hình................................................................................................... ix

MỞ ĐẦU.................................................................................................................. 1

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO

GIÁO VIÊN DẠY THỰC HÀNH TRONG CÁC TRƯỜNG DẠY NGHỀ...............7

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................ 7

1.1.1. Ở nước ngoài ............................................................................... 7

1.1.2. Ở trong nước ............................................................................... 8

1.2. Một số khái niệm cơ bản.......................................................................11

1.2.1. Giáo viên dạy nghề ................................................................. ...11

1.2.2. Giáo viên thực hành........................................................................14

1.2.3. Dạy học..........................................................................................15

1.2.4. Năng lực.........................................................................................15

1.2.5. Năng lực sư phạm ...................................................................... 17

1.2.6. Năng lực sư phạm kỹ thuật ......................................................... 19

1.2.7. Năng lực dạy học trong dạy nghề............................................... ....21

1.2.8. Bồi dưỡng và bồi dưỡng NLDH cho GVTH....................................22

1.3. Xây dựng tiêu chí đánh giá NLDH của GVTH.........................................23

1.3.1. Cơ sở xây dựng tiêu chí đánh giá NLDH của GVTH .................... 23

1.3.2. Tiêu chí đánh giá NLDH của GVTH ........................................... 26

1.4. Mục tiêu, nội dung và loại hình bồi dưỡng NLDH cho GVTH.................28

1.4.1. Mục tiêu bồi dưỡng ................................................................... .28

1.4.2. Nội dung bồi dưỡng ................................................................... 29

1.4.3. Loại hình bồi dưỡng...................................................................... 29

1.4.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả bồi dưỡng................................29

Kết luận chương 1... ................................................................................... 30

4Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

Chương 2: THỰC TRẠNG VỀ NĂNG LỰC VÀ BỒI DƯỠNG GIÁO

VIÊN THỰC HÀNH CÁC TRƯỜNG DẠY NGHỀ KHU VỰC MIỀN NÚI

PHÍA BẮC ............................................................................................... 31

2.1. Sơ lược về ngành dạy nghề, đặc điểm đội ngũ GVTH và học sinh học nghề các

trường dạy nghề khu vực miền núi phía Bắc............................................................31

2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ngành dạy nghề ...............................31

2.1.2. Đặc điểm đội ngũ GVTH và học sinh học nghề các trường dạy nghề khu

vực miền núi phía Bắc....................................................................................32

2.2. Thực trạng năng lực đội ngũ GVTH các trường dạy nghề khu vực miền

núi phía Bắc .........................................................................................................34

2.2.1. Thực trạng trình độ chuyên môn và trình độ sư phạm ...........................35

2.2.2. Thực trạng trình độ tay nghề .................................................................39

2.2.3. Thực trạng hiểu biết thực tế sản xuất và công nghệ mới..........................41

2.2.4. Thực trạng trình độ ngoại ngữ và tin học..................................................43

2.2.5. Đánh giá NLDH của GVTH.....................................................................45

2.3. Thực trạng kết quả học thực hành của học sinh..................................................48

2.4. Thực trạng bồi dưỡng GVTH ở các trường dạy nghề khu vực miền núi

phía Bắc....................................................................................................50

2.5. Nhu cầu đào tạo và bồi dưỡng GVDN .......................................................... ..54

2.6. Sự cần thiết bồi dưỡng NLDH cho GVTH........................................................58

Kết luận chương 2 ..................................................................................................59

Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO

GIÁO VIÊN THỰC HÀNH CÁC TRƯỜNG DẠY NGHỀ KHU VỰC MIỀN

NÚI PHÍA BẮC......................................................................................................60

3.1. Định hướng xây dựng các biện pháp bồi dưỡng ..............................................60

3.2. Các nguyên tắc trong việc đề xuất các biện pháp bồi dưỡng.............................60

3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích..........................................................60

3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện.......................................................61

3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn........................................................62

3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ..........................................................62

3.3. Các biện pháp bồi dưỡng NLDH cho GVTH ..................................................62

5Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

3.3.1. Biện pháp 1: Xác định nhu cầu, nội dung bồi dưỡng và lựa chọn, xây

dựng chương trình bồi dưỡng GVTH.............................................................63

3.3.2. Biện pháp 2: Bồi dưỡng chuẩn hóa GVTH ...........................................69

3.3.3. Biện pháp 3: Bồi dưỡng nâng cao năng lực GVTH.................................75

3.3.4. Biện pháp 4: Tự bồi dưỡng gắn với nghiên cứu khoa học.......................82

3.3.5. Biện pháp 5: Đánh giá kết quả bồi dưỡng GVTH....................................85

3.4. Kiểm chứng mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất................87

3.4.1. Phạm vi tổ chức thăm dò ý kiến về các biện pháp .................................88

3.4.2. Kết quả thăm dò ý kiến về các biện pháp ..............................................88

3.5. Thực nghiệm một số nội dung trong các biện pháp .........................................89

3.5.1. Giả thuyết của thực nghiệm ..................................................................89

3.5.2. Mục tiêu của thực nghiệm.....................................................................90

3.5.3. Địa điểm tổ chức và đối tượng thực nghiệm..........................................90

3.5.4. Nội dung thực nghiệm ..........................................................................91

3.5.5. Nhận xét kết quả thực nghiệm ............................................................105

Kết luận chương 3 ................................................................................................107

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..............................................................................108

I. Kết luận............................................................................................................ 108

II. Kiến nghị ........................................................................................................ 109

CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ

TÀI LUẬN ÁN .....................................................................................................111

TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................112

PHỤ LỤC..................................................................................................................117

6Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

BẢNG NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT

CĐN: Cao đẳng nghề

CNH, HĐH: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

ĐC: Đối chứng

đvht:

GA:

Đơn vị học trình

Giáo án

GD&ĐT: Giáo dục và Đào tạo

GDHNN: Giáo dục học nghề nghiệp

GK: Giám khảo

GVDN: Giáo viên dạy nghề

GVLT: Giáo viên dạy lý thuyết

GVLT&TH: Giáo viên dạy cả lý thuyết và thực hành

GVTH: Giáo viên dạy thực hành

KHGD: Khoa học giáo dục

KH-KT&CN: Khoa học - Kỹ thuật và Công nghệ

LĐTB&XH: Lao động - Thương binh và Xã hội

NCKHGD: Nghiên cứu khoa học giáo dục

SCN: Sơ cấp nghề

SPKT: Sư phạm kỹ thuật

TB, T.Bình: Trung bình

TB khá: Trung bình khá

TCDN: Tổng cục Dạy nghề

TCGD: Tạp chí Giáo dục

TCN: Trung cấp nghề

THCN:

TN:

Trung học chuyên nghiệp

Thực nghiệm

XS: Xuất sắc

XHCN: Xã hội chủ nghĩa

7Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1. 1. Tiêu chí đánh giá bài giảng thực hành .....................................................27

Bảng 1.2. Tiêu chí đánh giá NLDH của GVTH ........................................................28

Bảng 1.3. Xếp loại NLDH của GVTH........................................................................28

Bảng 2.1. Thực trạng trình độ chuyên môn và trình độ SPKT của GVTH.................36

Bảng 2.2. Thực trạng trình độ tay nghề của GVTH..................................................39

Bảng 2.3. Thực trạng hiểu biết thực tế sản xuất và tiếp cận công nghệ mới ...........42

Bảng 2.4. Tổng hợp kết quả đánh giá NLDH của GVTH .........................................46

Bảng 2.5. Xếp loại NLDH của GVTH........................................................................47

Bảng 2.6. Kết quả học thực hành của học sinh các trường dạy nghề khu vực miền núi

phía Bắc khóa học 2007 - 2009 ................................................................................49

Bảng 2.7. Thực trạng bồi dưỡng GVTH trong 2 năm (2007 - 2009).........................50

Bảng 2.8. Thực trạng đáp ứng về nội dung, hình thức tổ chức, hiệu quả và nhu cầu

bồi dưỡng GVTH.........................................................................................................51

Bảng 2.9. Nhu cầu về GVDN giai đoạn 2008 - 2015..................................................55

Bảng 2.10. Dự kiến kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng GVDN giai đoạn 2009 - 2015.......56

Bảng 2.11. Nhu cầu bồi dưỡng hàng năm của GVTH các trường dạy nghề khu vực

miền núi phía Bắc........................................................................................................57

Bảng 3.1. Kết quả thăm dò mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp..................88

Bảng 3.2. Nội dung thực nghiệm sư phạm..................................................................90

Bảng 3.3. Kết quả xếp loại điểm thi các học phần sư phạm dạy nghề .......................94

Bảng 3.4. Kết quả xếp loại điểm thi nâng bậc tay nghề.............................................96

Bảng 3.5. Kết quả tự đánh giá NLDH của giáo viên sau bồi dưỡng ..........................96

Bảng 3.6. Kết quả đánh giá bài giảng của nhóm TN và nhóm ĐC .........................101

Bảng 3.7. So sánh kết quả đánh giá bài giảng giữa nhóm TN và nhóm ĐC.............102

Bảng 3.8. Xếp loại kết quả học tập của học sinh do nhóm TN và nhóm ĐC giảng

dạy.............................................................................................................................103

8Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Mô hình nhân cách người GVDN .............................................................12

Hình 1.2. Cấu trúc năng lực sư phạm kỹ thuật ..........................................................31

Hình 1.3. Mô hình hoạt động của GVDN .................................................................24

Hình 2.1. Quá trình hình thành, phát triển ngành dạy nghề ......................................37

Hình 2.2. Mô hình đào tạo và bồi dưỡng GVDN........................................................34

Hình 2.3. Biểu đồ thực trạng trình độ chuyên môn của GVTH..............................37

Hình 2.4. Biểu đồ thực trạng trình độ sư phạm kỹ thuật của GVTH..........................38

Hình 2.5. Biểu đồ thực trạng trình độ tay nghề của GVTH .......................................40

Hình 2.6. Biểu đồ thực trạng mức độ hiểu biết thực tế sản xuất và tiếp cận công nghệ

mới của GVTH.........................................................................................................43

Hình 2.7. Biểu đồ đánh giá NLDH của GVTH .........................................................47

Hình 2.8. Biểu đồ kết quả học thực hành của học sinh..............................................49

Hình 3.1. Quy trình xây dựng chương trình bồi dưỡng .............................................66

Hình 3.2. Đồ thị biểu diễn điểm toàn bài (1)...........................................................101

Hình 3.3. Đồ thị biểu diễn điểm chuẩn bị (2)..........................................................101

Hình 3.4. Đồ thị biểu diễn điểm chuyên môn (3) ....................................................101

Hình 3.5. Đồ thị biểu diễn điểm sư phạm (4)..........................................................101

Hình 3.6. Biểu đồ so sánh điểm đánh giá bài giảng giữa hai nhóm TN và ĐC (5).........104

9Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII xác định giáo dục là quốc sách hàng

đầu, khẳng định vị trí then chốt của giáo dục, đào tạo trong sự nghiệp CNH,

HĐH đất nước.

Với quan điểm, định hướng chiến lược được Đảng và Nhà nước đề ra,

trong những năm qua ngành GD&ĐT đã tập trung giải quyết nhiều khâu trọng

yếu để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực như đổi mới nội dung

chương trình, đổi mới phương pháp dạy học... và đặc biệt là xây dựng chiến lược

đầu tư, phát triển đội ngũ giáo viên.

Trong đào tạo nghề, người giáo viên đóng vai trò quan trọng đối với việc

hình thành kỹ năng nghề nghiệp của học sinh. Người giáo viên là chủ thể của

hoạt động dạy học.

Hiện nay, để tuyển chọn người vào làm việc tại các doanh nghiệp (đặc biệt là

các doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài) hoặc xuất khẩu lao động, người tuyển

dụng đánh giá nhân cách (năng lực, phẩm chất) đối tượng chủ yếu dựa vào năng lực

thực hành nghề nghiệp và các hiểu biết xã hội mà cụ thể là kiểm tra thực tế người đó

làm được gì, hiểu biết ra sao qua các bài kiểm tra, các cuộc phỏng vấn trực tiếp do

nhà quản lý doanh nghiệp tổ chức hơn là kiểm tra các loại văn bằng, chứng chỉ. Nhân

cách của người học có được chính là kết quả giáo dục, đào tạo của các nhà trường.

Để người học có năng lực thực hành nghề nghiệp thực sự, có nhiều yếu tố tác

động, trong đó yếu tố năng lực hướng dẫn thực hành của người thầy đóng vai trò quyết

định. Vì vậy trong quá trình đào tạo của các trường dạy nghề, muốn nâng cao chất

lượng đào tạo nghề trước hết phải nâng cao năng lực dạy học (NLDH) cho đội ngũ

giáo viên dạy thực hành (sau đây gọi là giáo viên thực hành - GVTH). Đây được xem

như một khâu chủ yếu để nâng cao chất lượng đào tạo, một chiến lược về đầu tư phát

triển con người (người thầy) hiện đang được Đảng và nhà nước đặc biệt quan tâm.

Đối với các nước tiên tiến, việc đào tạo GVTH đã có các quy định về chuẩn

trình độ chuyên môn, chuẩn trình độ sư phạm rất cụ thể. Trong khi đó ở Việt Nam việc

xây dựng chuẩn và thực hiện chuẩn chức danh giáo viên cho GVTH còn đang trong

quá trình hoàn thiện. Việc sử dụng GVTH chưa đạt chuẩn như hiện nay đòi hỏi công

tác bồi dưỡng càng cần được quan tâm nhiều hơn.

10Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

Qua khảo sát thực tế đội ngũ giáo viên tại các trường dạy nghề khu vực

miền núi phía Bắc cho thấy: Các trường đại học sư phạm kỹ thuật và cao đẳng sư

phạm kỹ thuật hiện không cung cấp đủ GVTH cho các trường, các trung tâm đào

tạo nghề do số lượng các cơ sở đào tạo ngày càng được tăng lên và chỉ tiêu tuyển

sinh hàng năm tăng nhanh. Đội ngũ GVTH chủ yếu được tuyển dụng từ một số

nguồn khác nhau như: từ công nhân kỹ thuật bậc cao; từ sinh viên tốt nghiệp các

trường đại học và cao đẳng kỹ thuật; từ cán bộ, công nhân tốt nghiệp hệ đại học,

cao đẳng kỹ thuật không chính quy...được bồi dưỡng các năng lực cần thiết để

làm GVTH. Tuy nhiên, những GVTH này còn thiếu và yếu về NLDH.

Việc bồi dưỡng NLDH cho GVTH được tuyển dụng từ các nguồn nêu trên chưa

được nghiên cứu đầy đủ, chưa đáp ứng nhu cầu thực tế. Vì vậy, việc lựa chọn đề tài “Bồi

dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên thực hành các trường dạy nghề khu vực miền núi

phía Bắc” sẽ góp phần giải quyết những vấn đề về lý luận và thực tiễn trong việc nâng

cao NLDH cho GVTH, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề của các trường dạy

nghề khu vực miền núi phía Bắc trong thời gian tới.

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Trên cơ sở lý luận bồi dưỡng năng lực giáo viên và thực trạng năng lực đội ngũ

GVTH, đề xuất biện pháp bồi dưỡng NLDH cho GVTH các trường dạy nghề khu vực

miền núi phía Bắc nhằm chuẩn hóa và từng bước nâng cao năng lực cho GVTH.

3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

- Khách thể nghiên cứu: Hoạt động bồi dưỡng giáo viên dạy nghề.

- Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp bồi dưỡng NLDH cho GVTH các

trường dạy nghề khu vực miền núi phía Bắc.

4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC

Hiện nay, NLDH của đội ngũ GVTH ở các trường dạy nghề khu vực miền

núi phía Bắc chưa đáp ứng được đòi hỏi về đào tạo nguồn nhân lực có chất

lượng để phục vụ phát triển kinh tế, xã hội của địa phương và khu vực. Nếu các

biện pháp bồi dưỡng NLDH cho GVTH được xây dựng trên cơ sở lý luận về

phát triển NLDH, các tiêu chí NLDH và phù hợp với nhu cầu thực tế về bồi

dưỡng NLDH của GVTH thì sẽ giúp các trường dạy nghề khu vực miền núi phía

Bắc từng bước nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu xã hội.

5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

Đề tài tập trung nghiên cứu giải quyết những nhiệm vụ sau:

11Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3

- Tổng quan và xây dựng cơ sở lý luận về bồi dưỡng NLDH cho GVTH.

- Đánh giá thực trạng năng lực GVTH và thực trạng bồi dưỡng GVTH

ở các trường dạy nghề khu vực miền núi phía Bắc.

- Đề xuất các biện pháp bồi dưỡng NLDH cho GVTH các trường dạy nghề

khu vực miền núi phía Bắc.

- Tổ chức khảo nghiệm và thực nghiệm chứng minh tính đúng đắn và hiệu

quả của các biện pháp bồi dưỡng được đề xuất.

6. GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Việc khảo sát, đánh giá thực trạng năng lực GVTH được tiến hành ở các

trường dạy nghề khu vực miền núi phía Bắc trong thời gian 5 năm vừa qua và tổ

chức thực nghiệm, đánh giá NLDH sau bồi dưỡng của GVTH nghề Điện công

nghiệp và GVTH nghề Hàn điện tại Khoa Đào tạo nghề Trường Cao đẳng Kinh

tế - Kỹ thuật thuộc Đại học Thái Nguyên.

7. PHƯƠNG PHÁP LUẬN

Đề tài được thực hiện trên cơ sở vận dụng hệ thống các quan điểm sau:

- Quan điểm hệ thống-cấu trúc: Các biện pháp bồi dưỡng NLDH cho

GVTH ở các trường dạy nghề khu vực miền núi phía Bắc được xem là một hệ

thống động, toàn vẹn, thống nhất gồm nhiều hoạt động có mối quan hệ biện

chứng với nhau và với các hoạt động khác trong quá trình bồi dưỡng GVTH.

Các biện pháp được đề xuất có cấu trúc ổn định tương đối.

- Quan điểm thực tiễn: Đề tài nghiên cứu xuất phát từ thực tiễn yêu cầu

của việc bồi dưỡng NLDH cho GVTH trong các trường dạy nghề khu vực miền

núi phía Bắc và luôn bám sát nội dung, chương trình, hình thức tổ chức, kết quả

bồi dưỡng GVTH của các cấp, các ngành để rút ra bài học kinh nghiệm trong

công tác bồi dưỡng giáo viên.

8. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

- Phương pháp nghiên cứu lý luận

Một số phương pháp nghiên cứu lý luận bao gồm: Phân tích, tổng

hợp và hệ thống hóa, khái quát hóa được sử dụng để nghiên cứu các tài liệu

về quan điểm chỉ đạo, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà

nước về phát triền ngành dạy nghề, nghiên cứu các công trình khoa học của

12Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

4

các tác giả trong nước và nước ngoài về hoạt động dạy nghề để đưa ra các

luận cứ cho cơ sở lý luận của đề tài nghiên cứu.

- Phương pháp điều tra

Mục đích điều tra là thu thập các thông tin, số liệu có liên quan đến luận

án để khẳng định cơ sở thực tiễn vấn đề nghiên cứu.

Yêu cầu điều tra là các thông tin, số liệu được thu thập một cách khách

quan, chính xác và trung thực về thực trạng vấn đề nghiên cứu.

Nội dung điều tra tập trung vào thực trạng năng lực và bồi dưỡng năng lực

dạy học của GVTH các trường dạy nghề khu vực miền núi phía Bắc.

Phương pháp điều tra thực trạng được tiến hành bằng việc phỏng vấn trực

tiếp cán bộ, giáo viên và bằng phiếu thăm dò, cụ thể là:

+ Điều tra bằng phỏng vấn: Đối tượng điều tra bằng phỏng vấn là 65

cán bộ lãnh đạo trường, phòng đào tạo, các khoa chuyên môn và 100 giáo

viên dạy nghề (GVDN) trong các trường dạy nghề khu vực miền núi phía

Bắc để tìm hiểu thực trạng năng lực và bồi dưỡng NLDH cho GVTH của các

nhà trường cũng như nhu cầu bồi dưỡng năng lực của giáo viên.

+ Điều tra bằng phiếu thăm dò: Xây dựng mẫu phiếu điều tra gửi lãnh đạo

các trường, phòng đào tạo, khoa chuyên môn và giáo viên để lấy số liệu phục vụ

nội dung nghiên cứu thực trạng, nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên, tự đánh giá

NLDH của GVTH trước và sau bồi dưỡng.

Từ thực trạng xác định được nguyên nhân và đề xuất các biện pháp khả

thi nhằm bồi dưỡng NLDH cho GVTH.

- Phương pháp chuyên gia

Để góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận, thực tiễn của luận án và khảo

nghiệm về mức độ cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đề xuất, tác giả lấy ý

kiến góp ý từ các nhà khoa học, cán bộ quản lý các trường (Hiệu trưởng, Phó

Hiệu trưởng, Trưởng phòng, Trưởng khoa) có bề dày kinh nghiệm trong hoạt

động dạy nghề. Các ý kiến được thống kê, ghi chép, nghiên cứu, phân tích bổ

sung cho luận án để các biện pháp bồi dưỡng NLDH cho GVTH được đề xuất

sát với thực tiễn và có tính khả thi cao.

- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm

13Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

5

Qua việc đi sâu tìm hiểu những yếu tố quan trọng trong hoạt động bồi

dưỡng chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, tìm hiểu việc tổ chức bồi dưỡng GVDN

của một số nước phát triển như Hàn Quốc, CHLB Đức, CH Pháp, Singapore,

Trung Quốc trong các đợt đi thực tế tại các quốc gia nêu trên và học hỏi kinh

nghiệm bồi dưỡng GVTH của các trường dạy nghề trong nước, tác giả đã rút

ra được những kinh nghiệm tốt, có giá trị thực tiễn phục vụ cho việc thực

hiện đề tài nghiên cứu.

- Phương pháp thực nghiệm

Tổ chức thực nghiệm một số nội dung cụ thể trong các biện pháp bồi

dưỡng NLDH cho đối tượng là GVTH của Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật

thuộc Đại học Thái Nguyên để có được các kết quả khách quan nhằm chứng

minh cho giả thuyết khoa học và tính khả thi của các biện pháp mà luận án đề

xuất. Trên cơ sở đó nhân rộng mô hình bồi dưỡng ra các trường dạy nghề khác

để góp phần từng bước nâng cao NLDH cho GVTH các trường dạy nghề khu

vực miền núi phía Bắc.

9. NHỮNG LUẬN ĐIỂM CẦN BẢO VỆ

9.1. Trong quá trình đào tạo nghề, kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp của học sinh

phụ thuộc vào nhiều yếu tố, gồm: Cơ sở vật chất, người dạy, người học, nội

dung chương trình, phương pháp giảng dạy... Trong đó yếu tố người dạy

(GVTH) có vai trò quan trọng nhất. Quan điểm “Có thầy giỏi mới có trò giỏi”

đòi hỏi GVTH phải được bồi dưỡng để hoàn thiện và phát triển năng lực, phẩm

chất của người giáo viên.

9.2. Năng lực sư phạm kỹ thuật (SPKT) thuộc loại năng lực chuyên biệt, đặc

trưng cho GVDN. NLDH là thành tố chính trong cấu trúc năng lực SPKT, quyết

định chất lượng đội ngũ giáo viên, quyết định chất lượng đào tạo nghề.

9.3. Các biện pháp bồi dưỡng phải được xây dựng trên cơ sở lý luận bồi dưỡng

năng lực giáo viên và thực trạng năng lực, thực trạng bồi dưỡng đội ngũ GVTH

các trường dạy nghề khu vực miền núi phía Bắc.

9.4. Các biện pháp bồi dưỡng NLDH cho GVTH các trường dạy nghề khu vực

miền núi phía Bắc có tính hệ thống, có mối quan hệ, tác động lẫn nhau. Cần vận

dụng linh hoạt, sáng tạo trong quá trình bồi dưỡng để đạt hiệu quả.

14Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

6

10. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN

- Về mặt lý luận

Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần làm phong phú thêm lý luận về

vấn đề bồi dưỡng NLDH cho GVTH, xây dựng được cấu trúc NLDH và tiêu

chí đánh giá NLDH cho GVTH làm cơ sở nghiên cứu thực trạng và đề xuất các

biện pháp bồi dưỡng nhằm chuẩn hóa đội ngũ GVTH trong các trường dạy nghề

khu vực miền núi phía Bắc.

- Về mặt thực tiễn

Luận án nghiên cứu, đánh giá thực trạng năng lực, thực trạng bồi dưỡng

NLDH cho GVTH và đề xuất các biện pháp bồi dưỡng NLDH cho GVTH

trong các trường dạy nghề khu vực miền núi phía Bắc.

11. CẤU TRÚC LUẬN ÁN

Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, luận án có 3 chương:

Chương 1. Cơ sở lý luận về bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên

thực hành trong các trường dạy nghề

Chương 2. Thực trạng năng lực và bồi dưỡng năng lực dạy học cho

giáo viên thực hành các trường dạy nghề khu vực miền núi

phía Bắc

Chương 3. Các biện pháp bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên thực

hành các trường dạy nghề khu vực miền núi phía Bắc

15Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn