Bàn về tổ chức và vai trò kiểm toán nhà nước tại Việt Nam

LỜI MỞ ĐẦU

Hoạt động kiểm toán ra đời từ rất lâu trên thế giới ,đến nay kiểm toán phát

triển mạnh đặc biệt là ở khu vực Tây Âu và Bắc Mỹ bằng sự xuất hiện nhiều loại

hình kiểm toán ,nhiều mô hình tổ chức và bằng sự thâm nhập sâu vào đời sống

xã hội . Đất nước ta với cơ chế hành chính, bao cấp kéo dài nhiều năm đã để lại

hậu quả là:Nguồn ngân sách sử dụng lãng phí, ranh giới giữa lãi và lỗ đối với

các tổ chức sử dụng nguồn ngân sách .Không có hoạt động kiểm toán mà nếu có

thì nó chỉ được coi theo một nghĩa đơn giản là kiểm tra kế toán . Kiểm toán Nhà

nước là một hình thức của hoạt động kiểm toán, là việc kiểm toán do cơ quan

quản lí chức năng của Nhà nước tiến hành nhằm xem xét việc chấp hành các

chính sách chế độ nguyên tắc quản lí kinh tế của Nhà nước ở các đơn vị sử dụng

vốn nhà nước và kinh phí do nhà nước cấp, đánh giá tính hiệu lực, hiệu quả

trong các hoạt động của đơn vị. Có thể khẳng định cơ quan kiểm toán Nhà nước

là một cơ quan công quyền, thực hiện chức năng kiểm tra tài chính công cao

nhất của nhà nước ta. Chính vì vậy mà việc nâng cao bộ máy tổ chức củng như

hiệu quả hoạt động của kiểm toán nhà nước có ý nghĩa rất quan trọng trong quá

trình xây dựng một nhà nước pháp quyền "của dân, do dân, vì dân". Nay nền

kinh tế nước ta đang chuyển đổi mạnh mẽ sang cơ chế mới, cơ chế thị trường

với nhiều thành phần tham gia,đồng thời phải nhanh chóng hoà nhập với nền

kinh tế giới . Do đó KTNN hình thành ở nước ta là sản phẩm tất yếu của công

cuộc đổi mới,đồng thời cũng thể hiện sự gia tăng đáng kể của công tác kiểm

tra,kiểm soát trên bình diện vĩ mô của Nhà Nước pháp quyền XHCN Việt Nam.

Sau hơn mười lăm năm thành lập, kiểm toán nhà nước đã từng bước lớn

mạnh tạo ra những thành tựu đáng kể. Tuy nhiên ngoài những thành tựu ấy cũng

có không ít những bất cập chưa có hướng giải quyết hoặc giải quyết chưa triệt

để về tổ chức củng như hoạt động kiểm toán. Xuất phát từ tính cấp thiết vấn đề

trên nên em đã chọn đề tài: “Bàn về tổ chức và vai trò kiểm toán nhà nước tại

Việt Nam ”.

1

Phần I : Cơ sở lý luận về kiểm toán nhà nước

1.1. Khái quát chung về kiểm toán

1.1.1. Khái niệm :

Kiểm toán là xác minh bày tỏ và bày tỏ ý kiến về thực trạng hoạt động cần

được kiểm toán bằng hệ thống phương pháp kỹ thuật của kiểm toán chứng từ và

kiểm toán ngoài chứng từ do các kiểm toán viên có trình độ nghiệp vụ tương

cứng thực hiện trên cơ sở hệ thống pháp lý có hiệu lực.

Theo quan điểm của các chuyên gia Mỹ :

“Kiểm toán là một quá trình mà qua đó một người độc lập, có nghiệp vụ tập

hợp và đánh giá rõ rang về thông tin có thể lượng hóa có liên quan đến một thực

thể kinh tế riêng biệt nhằm mục đích xác định và báo cáo mức độ phù hợp giữa

thông tin có thể lượng hóa với những tiêu chuẩn đã được thiết lập”

Cũng tương tự như vậy là quan điểm trong giáo dục và đào tạo kiểm toán ở

cộng hòa Pháp :

“ kiểm toán là việc nghiên cứu và kiểm tra các tài khoản niên độ của một tổ

chức do một người độc lập, đủ đủ danh nghĩa gọi là một kiểm toán viên tiến

hành để khẳng định rằng những tài khoản đó phản ánh đúng đắn tình hình tài

chính thực tế , không che dấu sự gian lận và chúng được trình bày theo mẫu

chính thức của luật định “

1.1.2. Chức năng :

Kiểm toán có hai chức năng là xác minh và bày tỏ ý kiến :

1.1.2.1. Chức năng xác minh :

Nhằm khẳng định mức độ trung thực của tài liệu , tính pháp lý của việc thực

hiện các nghiệp vụ hay lập các bản khai tài chính.

Xác minh là chức năng cơ bản nhất gắn liền với sụ ra đời, tồn tại và phát triển

của hoạt động kiểm toán. Bản thân chức năng này không ngừng phát triển và

được thể hiện khác nhau thùy đối tượng cụ thể :

+ Đối với bản khai tài chính : việc thực hiện chức năng xác minh thường

do các kiểm toán viên bên ngoài tiến hành và hướng tới hai mục tiêu kiểm toán

thông tin : xác minh độ tin cậy, tính trung thực của các con số . Kiểm toán quy

tắc : xác định tính hợp thức của các biểu mẫu phản ánh tình hình tài chính.

2

+ Đối với các thông tin khác đã được lượng hóa : việc thực hiện chức

năng xác minh sẽ được do hệ thống kiểm soát nội bộ tiến hành , kết quả cuối

cùng sẽ được dùng để điều chỉnh trực tiếp các hoạt động đó , các thông tin đó để

có các bản khai tài chính tin cậy

Theo thông lệ quốc tế : chức năng xác minh được cụ thể hóa thành các mục

tiêu trong quá trình tiến hành kiểm toán, 6 mục tiêu trong kiểm toán “ bản khai

tài chính “ :

1 . Xác minh tình hiệu lực : mục tiêu này nhằm hướng tới yêu cầu các

con số , các khoản mục được ghi trên bản khai tài chính là có thật

2 . Xác minh tính trọn vẹn : mục tiêu này đề cập đến tính đầy đủ trong

việc phản ánh các khoản mục và số dư trên báo cáo tài chính.

3 . Xác minh tính phân loiaj và trình bày ; mục tiêu này hướng tới các

số tiền được ghi phải phân loại đúng đắn theo các khoản mục trên bản khai tài

chính và thuyết minh rõ rang.

4 . xác minh tính định giá : các khoản mục trên bản khai tài chính phải

được ghi theo đúng giá trị.

5 . Xác minh tính chính xác máy móc : các phép tính phải được thực

hiên chính xác. Các chi tiết trong số dư tài khoản phải thống nhất với số phụ liên

quan và số cái tổng hợp.

6 . Xác minh quyền và nghĩa vụ : mục tiêu này đề cập tới mọi tài sản

phản ánh trên bảng cân đối kế toán đều thuộc quyền sở hửu và quyền sửu dụng

lâu dài của doanh nghiệp và mọi khoản nợ phải trả đều là nghĩa vụ thanh toán

của đơn vị.

1.1.2.2. Chức năng bày tỏ ý kiến :

Có thể được hiểu rộng với ý nghĩa cả kết luận về chất lượng thông tin và cả

pháp lý , tư vấn qua xác minh.nếu kết luận thông tin có quá trình phát triển lâu

dài từ chổ chỉ có từ “ xác nhận “ đến hình thành báo cáo kiểm toán theo chuẩn

mực chung thì kết luận về pháp lý hoặc tư vấn củng có quá trình phát triển lâu

dài.

3