bàn về hạch toán tiền lương và các khoản trích theo lương

Lêi nãi ®Çu

Trong hÖ thèng häach to¸n kÕ to¸n vÊn ®Ò häach to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c

kho¶n trÝch theo l¬ng cã ý nghÜa v« cïng quan träng v× nã liªn quan trùc tiÕp

tíi quyÒn lîi ngêi lao ®éng còng nhu cã t¸c ®éng m¹nh tíi n¨ng su©t, hiÖu

qu¶, t©m lý ngêi lao ®éng, ®iÒu ®ã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi kÕt qu¶ kinh doanh

cña doanh nghiÖp.

ViÖc nghiªn cøu häach to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng gióp

em n¾m b¾t ch¾c h¬n néi dung c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch

theo l¬ng. Víi môc tiªu nghiªn cóu ®Ó n¾m b¾t ch¾c h¬n néi dung c«ng t¸c

häach to¸n kÕ to¸n tiÒn l¬ng, em chän dÒ tµi nghiªn cøu :

“ Bµn vÒ h¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng”

Do cßn thiÕu nhiÒu kinh nghiÖm thùc tÕ vµ kiÕn thøc cßn h¹n chÕ nªn trong ®Ò

¸n cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù gióp

®ì, chØ b¶o cña thÇy c« gi¸o.

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy Tr¬ng Anh Dòng ®· híng dÉn, gióp ®ì em

hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy!

Hµ néi, ngµy 17 th¸ng 3 n¨m 2004

Sinh viªn

Mai V¨n Trêng

§Ò ¸n m«n häc Mai V¨n Trêng KÕ to¸n K12A

PHÇN I: C¥ Së Lý LUËN VÒ H¹CH TO¸N TIÒN L¦¥NG

vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng

i. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l-

¬ng.

Trong s¶n xuÊt kinh doanh ,tiÒn l¬ng lµ mét yÕu tè quan träng cña chi phÝ

s¶n xuÊt, nã cã quan hÖ trùc tiÕp vµ cã t¸c ®éng nh©n qu¶ ®Õn lîi nhuËn cu¶

doanh nghiÖp. V× vËy viÖc tæ chøc h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng lµ viÖc lµm hÕt

søc cÇn thiÕt trong c«ng t¸c kÕ to¸n cu¶ doanh nghiÖp . Nhng ®Ó tæ chøc h¹ch

to¸n tèt còng nh nghiªn cøu møc ¶nh hëng cña tiÒn l¬ng vµ chi phÝ tiÒn l¬ng

®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp chóng ta cÇn hiªñ râ b¶n

chÊt cña tiÒn l¬ng.

Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, tiÒn l¬ng ®îc hiÓu lµ mét phÇn thu

nhËp quèc d©n , biÓu hiÖn díi h×nh thøc tiÒn tÖ, ®îc Nhµ níc ph©n phèi cã kÕ

ho¹ch cho c«ng nh©n, viªn chøc phï hîp víi sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng cña

mçi ngêi ®· cèng hiÕn. TiÒn l¬ng ph¶n ¸nh viÖc tr¶ c«ng cho c«ng nh©n viªn

chøc, dùa trªn nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng nh»m t¸i s¶n xuÊt søc lao

®éng". Nãi chung, kh¸i niÖm trªn vÒ tiÒn l¬ng hoµn toµn nhÊt trÝ víi quan hÖ

s¶n xuÊt vµ c¬ chÕ ph©n phèi cña nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung x· héi

chñ nghÜa.

C¬ chÕ thÞ trêng víi nh÷ng ®ßi hái míi buéc chóng ta ph¶i cã nh÷ng thay

®æi lín trong nhËn thøc, v× vËy, quan niÖm vÒ tiÒn l¬ng còng ph¶i ®îc ®æi míi

vÒ c¬ b¶n. §Ó cã nhËn thøc ®óng vÒ tiÒn l¬ng, phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý míi,

kh¸i niÖm vÒ tiÒn l¬ng ph¶i ®¸p øng mét sè yªu cÇu sau:

- Ph¶i quan niÖm søc lao ®éng lµ mét lo¹i hµng ho¸ cña thÞ trêng yÕu tè s¶n

xuÊt.

- TiÒn l¬ng ph¶i lµ tiÒn tr¶ cho søc lao ®éng, tøc lµ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ søc

lao ®éng mµ ngêi sö dông (Nhµ níc, c¸c tæ chøc kinh tÕ - x· héi, c¸c doanh

nghiÖp...) vµ ngêi cung øng, tho¶ thuËn víi nhau theo luËt cung - cÇu, gi¸ c¶

trªn thÞ trêng lao ®éng.

- TiÒn l¬ng lµ bé phËn c¬ b¶n trong thu nhËp cña ngêi lao ®éng, ®ång thêi

lµ mét trong c¸c yÕu tè chi phÝ ®Çu vµo cña s¶n xuÊt - kinh doanh cña c¸c

doanh nghiÖp.

Víi ý nghÜa ®ã, tiÒn l¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc lao ®éng, lµ

gi¸ cña yÕu tè søc lao ®éng mµ ngêi sö dông (Nhµ níc, chñ doanh nghiÖp )

ph¶i tr¶ cho ngêi cung øng lao ®éng, tu©n theo c¸c nguyªn t¾c cung- cÇu, gi¸

c¶ cña thÞ trêng vµ ph¸p luËt hiÖn hµnh cña Nhµ níc.

2

§Ò ¸n m«n häc Mai V¨n Trêng KÕ to¸n K12A

Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh th× c¸c chñ doanh nghiÖp coi tiÒn l¬ng

lµ mét yÕu tè cña chi phÝ s¶n xuÊt. Cßn ®èi víi ngêi lao ®éng (hay ®óng h¬n lµ

ngêi cung øng søc lao ®éng), tiÒn l¬ng lµ nguån thu nhËp chñ yÕu.

Môc ®Ých cña c¸c nhµ s¶n xuÊt lµ lîi nhuËn, cßn môc ®Ých cña ngêi cung

øng søc lao ®éng lµ tiÒn l¬ng. Víi ý nghÜa nµy, tiÒn l¬ng kh«ng chØ mang b¶n

chÊt lµ chi phÝ, mµ nã trë thµnh ph¬ng tiÖn t¹o ra gi¸ trÞ míi, hay ®óng h¬n lµ

nguån cung øng sù s¸ng t¹o søc s¶n xuÊt, n¨ng lùc cña lao ®éng trong qu¸

tr×nh s¶n sinh ra c¸c gi¸ trÞ gia t¨ng.

§èi víi ngêi lao ®éng, tiÒn l¬ng nhËn ®îc tho¶ ®¸ng sÏ lµ ®éng lùc kÝch

thÝch n¨ng lùc s¸ng t¹o ®Ó lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. MÆt kh¸c khi n¨ng

suÊt lao ®éng t¨ng th× lîi nhuËn doanh nghiÖp nghiÖp sÏ t¨ng, do ®ã nguån

phóc lîi cña doanh nghiÖp mµ ngêi lao ®éng ®îc nhËn l¹i còng sÏ t¨ng lªn, nã

lµ phÇn bæ sung thªm cho tiÒn l¬ng, lµm t¨ng thu nhËp vµ t¨ng lîi Ých cho ngêi

cung øng søc lao ®éng. H¬n n÷a, khi lîi Ých cña ngêi lao ®éng ®îc ®¶m b¶o

b»ng c¸c møc l¬ng tho¶ ®¸ng, nã sÏ t¹o ra sù g¾n kÕt céng ®ång nh÷ng ngêi

lao ®éng víi môc tiªu vµ lîi Ých cña doanh nghiÖp, xo¸ bá sù ng¨n c¸ch gi÷a

ngêi chñ doanh nghiÖp víi ngêi cung øng søc lao ®éng, lµm cho ngêi lao ®éng

cã tr¸ch nhiÖm h¬n, tù gi¸c h¬n víi c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ...C¸c

nhµ kinh tÕ gäi ®ã lµ "ph¶n øng d©y chuyÒn tÝch cùc" cña tiÒn l¬ng .

Ngîc l¹i, nÕu doanh nghiÖp tr¶ l¬ng kh«ng hîp lý, hoÆc v× môc tiªu lîi

nhuËn thuÇn tuý mµ kh«ng chó ý ®óng møc ®Õn lîi Ých ngêi lao ®éng, th×

nguån nh©n c«ng cã thÓ bÞ kiÖt quÖ vÒ thÓ lùc, gi¶m sót vÒ chÊt lîng, lµm h¹n

chÕ c¸c ®éng c¬ cung øng søc lao ®éng. BiÓu hiÖn râ nhÊt lµ t×nh tr¹ng c¾t xÐn

thêi gian lµm viÖc, l·ng phÝ nguyªn nhiªn vËt liÖu vµ thiÕt bÞ, lµm dèi, lµm Èu,

m©u thuÉn gi÷a ngêi lµm c«ng vµ chñ doanh nghiÖp cã thÓ dÉn ®Õn l·n c«ng,

b·i c«ng, ®×nh c«ng.

Do vËy qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng lµ mét néi dung quan träng trong c«ng

t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh nã lµ nh©n tè gióp cho doanh nghiÖp hoµn

thµnh vµ hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña m×nh. Tæ chøc tèt ho¹ch

to¸n lao ®éng vµ tiÒn l¬ng gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng cña doanh

nghiÖp vµo nÒ nÕp, thóc ®Èy ngêi lao ®éng chÊp hµnh tèt kû luËt lao ®éng,

t¨ng n¨ng suÊt vµ hiÖu suÊt c«ng t¸c. ®ång thêi t¹o ra c¸c c¬ së cho viÖc tÝnh l-

¬ng theo ®óng nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng.

Tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn l¬ng gióp cho doanh nghiÖp

qu¶n lý tèt quü tiÒn l¬ng, ®¶m b¶o viÖc tr¶ l¬ng vµ trî cÊp b¶o hiÓm x· héi

®óng nguyªn t¾c, ®óng chÕ ®é, khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng hoµn thµnh nhiÖm

vô ®îc giao, ®ång thêi còng t¹o c¬ së cho viÖc ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng vµo

gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chÝnh x¸c. Nhng ®Ó lµm tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n lao

®éng vµ tiÒn l¬ng th× kÕ to¸n ph¶i lµm tèt c¸c nhiÖm vô sau:

3