Bàn về đạo đức môi trường và giáo dục bảo vệ môi trường

B A N V E DA O DU C MO I TRUON G V A GIA O DU C BA O V E MO I TRUON G

1. Khai niem ve dao dufc moi trUdng

Quan Trong, mpt triet gia Trung Hoa co dai, viet:

"Nhat nien thu cdc / Thap nien thu moc / Bach nien

thu nhan /Thien nien thu dufc". Nghia la, vdi ke 1 nam

thi trong cay luong thuc, vdi ke 10 nam thi trong cay

xanh, vdi ke 100 nam thi cham lo giao due va vdi ke

ngan nam thi quan tam den dao dQc. Khai niem dgo

ddc co nguon goc tQ chQ Hy Lap ethos, dUdc hieu la

nhQng dQc tin, thai dp, chuan mQc the hien d each

Qng xQ trd thanh nhu thoi quen cua con ngudi.

Ban chat cua con ngUdi la tong hoa cac moi quan

he xa hpi (K. Marx), dieu do khong co nghTa la con

ngUdi khong co cac moi quan he vdi tu nhien, vi con

ngUdi chinh la mpt thuc the tu nhien, mpt thuc the

sinh hpc. Ne'u nhu nhQng dQc tin, thai dp, chuan mUc

dieu chinh cac moi quan he xa hpi giQa con ngUdi

vdi con ngUdi gpi la dao dQc xa hpi, thi nhdng ddc

tin, thdi dp, chudn mUc dieu chinh moi quan he gida

con ngUdi vdi tu nhien duoc ggi la dgo ddc moi trUdng

(Environmental Ethics). NhU vay, giao due ve dao dQc

moi trudng co npi ham rpng hdn giao due y thQc bao

ve moi trUdng ma nhieu tai lieu da de cap.

2. Dao dufc mdi trUdng xtfa va nay

Moi xa hpi cd mpt chuan mUc dao dQc rieng, ke ca

dao dQc xa hpi va dao dQc moi trUdng. NgUdi phUdng

Dong da tQng the hien dao dQc moi trUdng nhu mpt

triet li song hai hoa vdi thien nhien:"Thien - nhan hdp

nhat". Dao dQc moi trudng ngay xUa con luu da'u d

cac ban hUdng Udc d lang Quynh Doi, Nghe An vdi

nhQng dieu khoan ma mpi ngUdi dong long cam ke't

het sQc cu the ve nhQng mQc phat khi mpt gia dinh

de Ion "bay" ra ngoai dudng lang, hoae phat nang

nhQng ai danh ca vdi mat ludi nho... NgUdi dan tpc

Pu Peo d gan bien gidi phia Bac nUdc ta den nay con

lull giQ phong tuc coi rQng la ndi giao hoa cua trdi da't

va la ndi d cua ong cha ke tQ ddi thQ 5 trd ve trudc,

nen mpi ngudi phai co trach nhiem giQ rQng... 6

phUdng Tay, tQ lau ngUdi Thuy ST da de cap den dao

dQc moi trUdng bang cau hoi:T6i se lam gi va toi se la

loai ngudi nao doi vdi thien nhien?

Ne'u xet tren tong the ca ljch sQ loai ngUdi thi co

the phan chia thanh 2 luong: "Nhan thQc xanh nhat"

(light green) va "nhan thQc xanh dam" (dark green).

Trong do, luong "nhan thQc xanh nhat" coi viec khai

thac bang moi gia moi trUdng tu nhien nhu mot le

BUI DUC TU

Trung tam KTTH-HN Phan Rang, tinh Ninh Thuan

thudng tinh, vi hp cho rang tu nhien chi la thQ vo tri,

vo giac va con ngUdi duoc tao hoa ban tang quyen

khai thac thoa thich moi trUdng nhu cac loai dpng

vat tren hanh tinh. Luong thQ hai coi con ngudi va tu

nhien la mpt tong the cua sQ song, khong the tach

rdi giQa chat lUdng moi trUdng, Trai da't vdi sQc khde

cua nhan loai.

Luong "xanh nhat"cd nguon goc co xUa nha't. Con

ngudi coi viec khai thac tai nguyen de lam giau la mpt

le dUdng nhien. Chinh dieu nay da mang lai sU thinh

vUdng va van minh cho ca loai ngUdi tQ bao nhieu

the ki trUdc.Tuy vay, den ngay nay, khi ma hiem hoa

tU sU khai thac, triet pha thien nhien cua con ngudi

dang ngay mpt de doa chinh sQ ton vong cua loai

ngUdi va ca sU ton vong cua Trai da't, thi van de dao

dQc moi trUdng mdi dUdc dat ra va tQng budc dUdc

quan tam tren toan the gidi. Dao dQc moi trudng xay

dUng tren cd sd luong nhan thQc"xanh dam".

Gia thuyet Gaia do tac gia James Lovelock de xuat

nam 1970 dupe coi la nen tang cua dao dQc moi

trudng ngay nay.Theo do, mpi sinh vat tren trai da't va

moi trudng xung quanh deu co tac dpng qua lai nhu

mpt co the song theo co che tQ dieu chinh. Con ngUdi

va moi trUdng luon phu thupc lan nhau va la mpt bp

phan cua mpt he thong. Gia thuyet Gaia (dark green)

cho rang tai nguyen tren trai da't la hQu han (trong

khi trUdc day cho la vo han). Phai tai che va Uu tien

sQ dung tai nguyen tai tao dude (trUdc day cho la het

cho nay thi tim d cho khac); "chi phi trong" cua mptdQ

an khong quan trpng va khong ton kem bang "chi phi

ngoai" (trUdc day chUa quan tam den chi phi ngoai);

con ngUdi phai hdp tac vdi thien nhien (trudc day cho

rang con ngudi phai chinh phuc thien nhien); muon

giai quyet van de ve moi trudng phai co sU tham gia

cua dao dQc (trUdc day cho rang cong nghe se giai

quye't dUdc van de moi trUdng hien nay)...

3. Yeu cau ve dao dufc moi trUdng trong bdi canh

mdi

ThQ nha't, luon luon nhan thQc sau sac rang, con

ngUdi chung ta la mpt thQc the khong the tach rdi

cua gidi tQ nhien va la mpt khau quan trpng nha't

trong he thong: Tu nhien - Con ngUdi - Xa hpi. NhU

vay, dao dQc moi trUdng khong nhQng doi hoi ban

than moi ngUdi phai biet ton trpng moi trUdng tu

nhien ma con phai biet dau tranh chong lai cac quan

KHGD sd 66, thang 3 - 2011 47