Bài học và giải pháp nâng cao vai trò thông tin kế toán từ cuộc khủng hoảng kinh tế 2008

i

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM



ĐOÀN THỊ THẢO UYÊN

BÀI HỌC VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO

VAI TRÒ THÔNG TIN KẾ TOÁN TỪ

CUỘC KHỦNG HOẢNG KINH TẾ 2008

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP.Hồ Chí Minh- Năm 2009

ii

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM



ĐOÀN THỊ THẢO UYÊN

BÀI HỌC VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO

VAI TRÒ THÔNG TIN KẾ TOÁN TỪ

CUỘC KHỦNG HOẢNG KINH TẾ 2008

Chuyên ngành : Kế toán – Kiểm toán

Mã số : 60.34.30

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƢỜI HƢỚNG DẨN KHOA HỌC:

TS. TRẦN VĂN THẢO

TP.Hồ Chí Minh- Năm 2009

iii

LỜI CẢM ƠN



Lời đầu tiên tôi xin gởi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Trần Văn

Thảo, Thầy đã hướng dẫn tận tình và cung cấp cho tôi nhiều tài liệu

cần thiết để tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi xin cảm ơn các anh chị đồng nghiệp tại khoa Kế toán –

Kiểm toán, trường đại học dân lập Văn Lang đã tạo điều kiện về

thời gian và giúp đỡ tài liệu trong suốt quá trình tôi thực hiện luận

văn.

Tôi cũng xin cảm ơn gia đình đã luôn ủng hộ cho công việc

cũng như việc học của tôi.

Chân thành cảm ơn.

Đoàn Thị Thảo Uyên

iv

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

IAS: International Accouning Standards

Chuẩn mực kế toán quốc tế

VAS: Vietnamese Accounting Standards

Chuẩn mực kế toán Việt Nam

IASB: International Accouning Standards Board

Uỷ ban chuẩn mực kế toán quốc tế

FASB: Financial Accounting Standards Board

Ủy ban chuẩn mực kế toán tài chính (Mỹ)

CON: Statement of Financial Accounting Concepts

Khái niệm về Báo cáo tài chính

GAPP: Generally Accepted Accounting Principles

Nguyên tắc kế toán chung được thừa nhận (Mỹ)

SEC: Securities and Exchange Commission

Ủy ban chứng khoán và hối đoái (Mỹ)

FED: Federal Reserve System

Cục dự trữ liên bang (Mỹ)

MBS: Mortgage-backed Securities

Chứng khoán đảm bảo bằng tài sản thế chấp

v

DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH

Bảng 1.1: Hệ thống các chỉ tiêu chất lượng của thông tin kế toán .........................................6

Bảng 1.2.Quy trình kế toán...................................................................................................12

Bảng 1.3: Giá trị tài sản và thông tin cung cấp.................................................................... 13

Bảng 1.4: Cơ sở định giá các loại tài sản trên báo cáo tài chính ..........................................14

Bảng 2.1: Báo cáo thu nhập hợp nhất của Lehman Brothers................................................31

Bảng 2.2:Tình hình tăng giảm doanh thu của Lehman Brothers..........................................33

Bảng 2.3:Báo cáo thu nhập hợp nhất quý của Lehman Brothes trong năm 2008.................35

Bảng 2.4: Biểu đồ thể hiện doanh thu và lợi nhuận của Lehman qua các năm ....................36

Bảng 2.5: Báo cáo tình hình tài chính hợp nhất Lehman Brohers 2006.............................. 38

Bảng 2.6: Bảng mô tả tỷ trọng phân bổ tài sản của Lehman Brothers ................................ 39

Bảng 2.7: Bảng mô tả những công cụ tài chính và những tài sản ngắn hạn ........................ 39

Bảng 2.8: Bảng thể hiện cơ cấu nguồn vốn của Lehman Brothers...................................... 42

Bảng 2.9:Cơ cấu vốn của Lehman năm 2006...................................................................... 43

Bảng 2.10:Bảng mô tả kết cấu của Financial instruments and other inventory position

sold but not yet purchased ....................................................................................................44

Bảng 2.11: Bảng mô tả nợ dài hạn của Lehman năm 2005-2006........................................ 45

Bảng 2.12: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất của Lehman Brothers.............................46

Bảng 2.13: Biểu đồ mô tả lượng tiền mặt của Lehman Brothers qua các năm.....................52

Bảng 2.14: SIB Financial Highlights....................................................................................57

Bảng 2.15: SIB Balance sheet ..............................................................................................58

Bảng 2.16: SIB Financial assets at fair value ...................................................................... 59

Bảng 2.17: SIB Income statement ........................................................................................60

Bảng 2.18: SIB Net investment income ...............................................................................61

Bảng 2.19: SIB Statement of cash flows.............................................................................. 62

vi

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU..........................................................................................................................1

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VAI TRÒ THÔNG TIN KẾ TOÁN VÀ

KHỦNG HOẢNG KINH TẾ.........................................................................................4

1.1. THÔNG TIN KẾ TOÁN ........................................................................................ 4

1.1.1. Khái niệm thông tin kế toán............................................................................. 4

1.1.2. Tiêu chuẩn chất lượng của thông tin kế toán................................................... 4

1.1.3. Vai trò của thông tin kế toán............................................................................ 9

1.1.3.1. Vai trò thông tin kế toán đối với nền kinh tế .......................................... 9

1.1.3.2. Vai trò thông tin kế toán đối với nền kinh tế .........................................12

1.2. BÁO CÁO TÀI CHÍNH ....................................................................................... 16

1.2.1. Mục đích báo cáo tài chính ............................................................................ 16

1.2.2. Các yếu tố của báo cáo tài chính.....................................................................18

1.2.3. Hệ thống thông tin trình bày trên báo cáo tài chính....................................... 19

1.2.3.1. Khái quát hệ thống thông tin kế toán tài chính ..................................... 19

1.2.3.2. Hệ thống báo cáo tài chính ....................................................................20

1.3. NHU CẦU THÔNG TIN TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƢỜNG................ 23

1.4. KHỦNG HOẢNG KINH TẾ ............................................................................... 24

1.4.1. Khái niệm khủng hoảng kinh tế .................................................................... 24

1.4.2. Nguyên nhân khủng hoảng kinh tế ................................................................ 26

1.4.3. Thông tin kế toán có thật sự hữu ích trong việc dự báo các vấn đề kinh

tế vĩ mô .................................................................................................................... 26

vii

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TRONG NỀN KINH

TẾ KHỦNG HOẢNG.................................................................................................. 28

2.1. THỰC TRẠNG KHỦNG HOẢNG KINH TẾ TÀI CHÍNH THẾ GIỚI

VÀ VAI TRÒ THÔNG TIN KẾ TOÁN .................................................................... 28

2.1.1. Vì sao cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính thế giới năm 2008 xảy ra........... 28

2.1.2. Thực trạng sụp đổ dây chuyền của các ngân hàng và các định chế tài

chính Mỹ do khủng hoảng các khoản nợ cho vay bất động sản bắt nguồn từ

nước Mỹ....................................................................................................................29

2.1.3. Thực trạng về sự kém minh bạch hóa thông tin kế toán tài chính và năng

lực kiểm tra giám sát của chính phủ không theo kịp sự phát triển của thị trường ........ 29

2.2. PHÂN TÍCH THÔNG TIN KẾ TOÁN TRÌNH BÀY TRÊN BÁO CÁO

TÀI CHÍNH CỦA ĐỊNH CHẾ TÀI CHÍNH LEHMAN BROTHERS VÀ

NGUYÊN NHÂN SỤP ĐỔ...........................................................................................30

2.2.1. Lehman Brothers Holding Inc đã hình thành và phát triển như thế nào? ...... 30

2.2.2. Vì sao Lehman Brothers Holding Inc sụp đổ?............................................... 31

2.2.3. Phân tích thông tin trên Báo cáo tài chính của Lehman Brother Holding Inc .............31

2.2.3.1. Phân tích Báo cáo thu nhập của Lehman Brothers Holding Inc

qua các năm. ...................................................................................................... 31

2.2.3.2. Phân tích tình hình tài chính của Lehman Brothers Holding Inc

qua các năm. ...................................................................................................... 38

2.2.3.3. Phân tích Báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất của Lehman

Brothers Holding Inc. ........................................................................................ 46

viii

2.3. PHÂN TÍCH VỀ HAI VỤ LỪA ĐẢO TÀI CHÍNH CỦA QUỸ ĐẦU TƢ

BENARD MADOFF VÀ TẬP ĐOÀN STANFORD FINANCIAL GROUP. .........54

2.3.1. Quỹ đầu tư Benard Madof ............................................................................ 54

2.3.1.1. Bennard Madoff là ai? .................................................................... 54

2.3.1.2. Bài học rút ra từ vụ lừa của quỹ đầu tư Madoff.............................. 55

2.3.2. Vụ lừa đảo tài chính của Allen Standford...................................................... 56

2.3.2.1. Giới thiệu về Allen Stadford........................................................... 56

2.3.2.2. Phân tích Báo cáo tài chính của SIB............................................... 57

2.3.2.2.1. Tình hình tài chính của SIB....................................................58

2.3.2.2.2. Phân tích báo cáo thu nhập SIB............................................. 60

2.3.2.2.3. Phân tích báo cáo lưu chuyển tiền tệ SIB .............................. 61

2.3.2.3. Kết luận về vụ lừa đảo của SIB về vai trò thông tin kế toán đối

với sự quản lý và kiểm soát thị trường của chính phủ .................................63