Bài giảng hệ điều hành

Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ néi

Khoa C«ng nghÖ Th«ng tin

Bé m«n c«ng nghÖ phÇn mÒm

============= o =============

Bµi gi¶ng

HÖ §iÒu Hµnh

60 tiÕt (45 tiÕt lý thuyÕt + 15 tiÕt thùc hµnh)

(Version 0.11)

Biªn so¹n

Lª TiÕn Dòng

Hµ néi 8-2001

HÖ ®iÒu hµnh trang 2/96

Lª TiÕn Dòng BM C«ng nghÖ phÇn mÒm

Ch−¬ng 1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n

LT: 6 TiÕt, TH: 0 TiÕt

1. CÊu tróc ph©n líp vµ sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng tÝnh to¸n

a. LÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c hÖ thèng tÝnh to¸n  c¸c nguyªn lý ph¸t triÓn

cña processor vµ hÖ lÖnh.

- 1940-1950

§©y lµ giai ®o¹n ra ®êi thÕ hÖ ®Çu tiªn cña m¸y tÝnh ®iÖn tö, víi nh÷ng hÖ

thèng m¸y tÝnh cÊu t¹o tõ c¸c bé phËn c¬ khÝ vµ ®Ìn ®iÖn tö. C¸c m¸y tÝnh giai

®o¹n nµy võa cång kÒnh (kÝch cì b»ng mét toµ nhµ) võa phøc t¹p. Do ®ã mét

m¸y ph¶i dïng nhiÒu ng−êi sö dông.

Trong giai ®o¹n nµy: Ph¹m vi ng−êi sö dông m¸y tÝnh ®iÖn tö cßn bÞ bã

hÑp ë nh÷ng chuyªn gia mµ th«i.

Ng−êi thiÕt kÕ x©y dùng ch−¬ng tr×nh chÝnh lµ ng−êi lËp tr×nh vµ còng lµ

ng−êi vËn hµnh.

Ng«n ng÷ lµm viÖc cña hä lµ ng«n ng÷ m¸y lµ mét chuçi sè nhÞ ph©n 01 v×

vËy c«ng viÖc cña hä rÊt ®¬n ®iÖu nhµm ch¸n vµ viÖc m¾c lçi lµ kh«ng thÓ tr¸nh

khái do ®ã cÇn hiÖu chØnh ch−¬ng tr×nh. V× thÕ hiÖu suÊt lµm viÖc thÊp, trung

b×nh kho¶ng 8 c©u lÖnh/ngµy.

Tån t¹i c«ng viÖc cho mäi ng−êi, mäi ch−¬ng tr×nh: Mong muèn cña

ng−êi sö dông lu«n kh¸c xa víi kh¶ n¨ng ®¸p øng cña m¸y tÝnh. Nã rÊt phong

phó ®a d¹ng, cßn kh¶ n¨ng cña m¸y tÝnh trong mét thêi gian x¸c ®Þnh lµ hÇu nh−

kh«ng ®æi. Bªn c¹nh ®ã còng cã nh÷ng kh¶ n¨ng cña m¸y tÝnh nh− tèc ®é

processor ng−êi dïng Ýt khi khai th¸c triÖt ®Ó.

Ng−êi ta thÊy mét sè c«ng viÖc lµ cÇn thiÕt cho mäi ng−êi, th−êng xuyªn

®−îc sö dông do ®ã ph¶i x©y dùng (c¸c ch−¬ng tr×nh chuÈn hay ch−¬ng tr×nh

mÉu) Standard Programs. ViÖc nµy ®−îc thùc hiÖn bëi c¸c nhµ lËp tr×nh vµ ®−îc

cung cÊp cïng víi m¸y tÝnh. Tõ ®ã t¹o thµnh mét bé th− viÖn ch−¬ng tr×nh mÉu.

{Standard Programs} = Library of Standard Programs

Ban ®Çu c¸c ch−¬ng tr×nh mang tÝnh chÊt hoµn thiÖn: tõ mét ®Çu vµo nhÊt

®Þnh (input) sÏ ®−a ra mét kÕt qu¶(output). Tuy nhiªn viÖc nµy lµ kh«ng thuËn lîi

vµ hiÖu qu¶ v× cã nhiÒu chøc n¨ng con cña ch−¬ng tr×nh sÏ lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu

lÇn. V× vËy ng−êi ta nghÜ ®Õn c¸c ph−¬ng ph¸p c¶i tiÕn hiÖu suÊt lµm viÖc lµ ph¶i

x©y dùng c¸c ch−¬ng tr×nh con vµ c¶i tiÕn hÖ lÖnh cña processor tøc lµ gi¶m bít

c¸c lÖnh macroprocessor mµ thay vµo ®ã lµ c¸c phÐp xö lý t¸c ®éng lªn bit, byte.

HÖ ®iÒu hµnh trang 3/96

Lª TiÕn Dòng BM C«ng nghÖ phÇn mÒm

Lý do: c¸c hµm c¬ së nh− lÊy c¨n, sinx, hay luü thõa kh«ng ph¶i ai còng

cÇn dïng, nh−ng ai còng cÇn xö lý th«ng tin, mµ c¬ së nhá nhÊt cña th«ng tin

n»m trong bit, byte nªn khi t¨ng c−êng kh¶ n¨ng cho processor trong lÜnh vùc xö

lý bit th× nã sÏ g¾n víi nhu cÇu cña mäi ng−êi h¬n.

- 1951-1960

{Library of Standard Programs} §Ó ®¸p øng nhu cÇu ng−êi sö dông, mét

mÆt ng−êi ta ph¶i nghiªn cøu c¸c thuËt to¸n lÊy c¨n, sinx, cos,. trªn c¬ së xö lý

bit, byte; mÆt kh¸c ph¶i x©y dùng s½n c¸c modul ®¸p øng yªu cÇu nay.

§éi ngò ng−êi sö dông ngµy cµng lín => tho¶ m·n nhu cÇu lËp tr×nh d−íi

d¹ng th− viÖn ngµy cµng lín theo => yªu cÇu sè th− viÖn lín víi néi dung ®å sé

=> khã. Gi¶i quyÕt b»ng c¸ch ph¶i cung cÊp cho ng−êi sö dông c«ng cô cho

phÐp m« t¶ nh÷ng gi¶i thuËt cÇn thiÕt =>

§©y lµ thêi kú ra ®êi cña ng«n ng÷ thuËt to¸n víi mét lo¹t c¸c ch−¬ng

tr×nh dÞch. C¸c ng«n ng÷ ra ®êi: Assembler, FORTRAN, COBOL.

§i ®«i víi chóng lµ kü thuËt b¸n dÉn, s¶n xuÊt ®−îc b¨ng tõ cho phÐp l−u

tr÷ ®−îc mét sè ch−¬ng tr×nh. §· cã sù ph©n ho¸ chøc n¨ng gi÷a ng−êi lËp tr×nh

vµ thao t¸c viªn (operator).

+ Processor còng chuyÓn giao mét sè chøc n¨ng cho c¸c thiªt bÞ kh¸c.

+ §· b¾t ®Çu viÖc nhãm c¸c ch−¬ng tr×nh hay t¸c vô (jobs) l¹i ®Ó xö lý theo

l«. §· cã nh÷ng mÇm mèng cña hÖ ®iÒu hµnh:

o Thùc hiÖn tù ®éng c¸c c«ng viÖc

o N¹p vµ gi¶i phãng ch−¬ng tr×nh trong bé nhí

o Qu¶n lý vµo ra: ®äc b×a, b¨ng tõ, m¸y in.

=> M« h×nh ho¹t ®éng cña hÖ ®iÒu hµnh : ng−êi sö dông t¸c ®éng trùc tiÕp lªn

MTDT hay th«ng qua th− viÖn ch−¬ng tr×nh mÉu hoÆc t¸c ®éng trung gian qua

ch−¬ng tr×nh dÞch =>

+ HÖ thèng qu¶n lý

o Qu¶n lý th− viÖn

o Qu¶n lý Ch−¬ng tr×nh dÞch

o Qu¶n lý cung cÊp dÞch vô

- 1960-nay

TiÕn thªm mét b−íc trong viÖc c¬ së ho¸ th− viÖn ch−¬ng tr×nh mÉu. Thay

v× cung cÊp c¸c ch−¬ng tr×nh hoµn thiÖn, cung cÊp c¸c module gi¶i quyÕt tõng

phÇn gi¶i thuËt, phÐp biÕn ®æi th−êng gÆp => ngoµi ra cßn cÇn cã nh÷ng modul

chuyªn phôc vô ®iÒu khiÓn vµ tæ chøc c¸c module trong th− viÖn.

HÖ ®iÒu hµnh trang 4/96

Lª TiÕn Dòng BM C«ng nghÖ phÇn mÒm

Ra ®êi ph¸t triÓn m¹ch tÝch hîp (kÝch cì nhá, tèc ®é cao), c¸c ®Üa tõ víi

tèc ®é truy nhËp d÷ liÖu lín h¬n.

+ Ra ®êi c¸c m¸y vi tÝnh IBM PC vµ MSDOS.

o Giao diÖn ®å ho¹

o Chøc n¨ng ®a ph−¬ng tiÖn ®−îc nhóng vµo hÖ ®iÒu hµnh.

o HÖ ®iÒu hµnh ®· g¾n víi m¹ng vµ Internet.

o C¸c hÖ thèng song song: nhiÒu bé vi xö lý cïng chia sÎ mét hÖ

thèng bus, ®ång hå, thiÕt bÞ ngo¹i vi, bé nhí.

o C¸c hÖ thèng ph©n t¸n: nhiÒu bé vi xö lý nh−ng dïng bé nhí, bus,

®ång hå riªng nh−ng liªn l¹c trao ®æi víi nhau ®Ó thùc hiÖn mét

nhiÖm vô nµo ®ã.

o HÖ thèng thêi gian thùc: C¸c xö lý tinh to¸n bÞ giíi h¹n vÒ mÆt thêi

gian thùc hiÖn.

Ng−êi ta ®−a ra c¸c líp tuú chän (option) ®Ó ®−a m¸y tÝnh vÒ c¸c m«i

tr−êng lµm viÖc phï hîp.

b. PhÇn mÒm vµ vai trß cña c¸c líp ch−¬ng tr×nh trong hÖ thèng tÝnh to¸n

Trong khi phÇn kü thuËt thay ®æi chËm ch¹p th× phÇn ch−¬ng tr×nh bao

quanh MTDT ph¸t triÓn víi tèc ®é chãng mÆt. Ngµy nay gi¸ thµnh cña phÇn

mÒm chiÕm mét tØ träng lín trong gi¸ trÞ toµn hÖ thèng.

- So s¸nh gi¸ thµnh gi÷a phÇn cøng vµ phÇn mÒm

Ngµy 06/06/2001

I. HARDWARE

Server

P/N Description Unit Price

X Series 230 IBM Series x230 PIII 1000 Mhz/ 256 Kb Cache 3,475.00

865861Y IBM Netfinity 128MB SDRAM ECC RDIMM

Intergrated dual channel Ultra 160 LVD SCSI

Internal storage: 218.4 GB 10/100 Ethernet intergrated

10 bays( 6 hot plug, 2 half-high, 40x IDE CDROM)

250w Power Supply Cooling fans: 2

33L3123 IBM Netfinity 128MB SDRAM ECC RDIMM 305.00

33L3125 IBM Netfinity 256MB SDRAM ECC RDIMM 641.00

37L7205 IBM Netfinity 18.2 GB 10K-4 Wide Ultra160 SCSI 598.00

IBM E54 Color Monitor, stealth black 178.00

C5647A HP SureStore Tape 40i GB Internal (40GB) 1,980.00

TOTAL 7,177.00

HÖ ®iÒu hµnh trang 5/96

Lª TiÕn Dòng BM C«ng nghÖ phÇn mÒm

II. SOFTWARE

P/N Description Unit Price

00P7778

VISUALAGE JAVA ENTERPRISE EDITION V3.5

PROGRAM PKG 4,349.00

11K7694

WEBSPHERE STUDIO ADVANCED V3.5

PROGRAM PACKAGE WITH 1 CLIENT ADV 2,899.00

Oracle 8i Standard Edition Release 3

(with 5 Client) 1,120.00

659-00399 VStudio Pro 6.0 Win32 English Intl CD Refresh 1,107.76

021-02665 Office 2000 win 32 English Intl CD 477.25

021-03851 Office 2000 win 32 English OLP NL 385.65

227-01187 WinNT Svr 4.0 English Intl CD 5 Clt SP4 823.25

TOTAL 11,161.91

C¸c ch−¬ng tr×nh bao quanh phÇn kü thuËt t¹o thµnh mét m«i tr−êng tÝnh

to¸n. Mçi ch−¬ng tr×nh muèn ®−îc thùc hiÖn ph¶i g¾n víi m«i tr−êng vµ thõa

h−ëng ë m«i tr−êng mäi kh¶ n¨ng cña hÖ thèng. Lµm cho th«ng tin l−u chuyÓn

dÔ dµng gi÷a c¸c thµnh phÇn cña hÖ thèng. Th«ng tin ®Çu ra cña mét module nµy

cã thÓ lµm ®Çu vµo cho mét module kh¸c. Mäi biÕn ®æi trung gian ®Òu do hÖ

thèng ®¶m nhiÖm vµ trong suèt víi ng−êi sö dông.

VÝ dô: c¸c phÇn mÒm Word, Excel g¾n liÒn víi m«i tr−êng Windows. Khi

c¸c th«ng sè cña m«i tr−êng thay ®æi (HÖ thèng font ch÷, bµn phÝm, ng«n

ng÷)=> sÏ ¶nh h−ëng lªn c¸c phÇn mÒm nµy.

Dï lµ mét ch−¬ng tr×nh hay mét thµnh phÇn cña hÖ thèng th× ®Òu ph¶i ho¹t

®éng ®ång bé víi toµn hÖ thèng (c¸c thµnh phÇn hÖ thèng hay ch−¬ng tr×nh

kh¸c). HÖ thèng cã chøc n¨ng ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó ch−¬ng

tr×nh ch¹y ®−îc nh− bé nhí, thêi gian phôc vô cña processor, thiÕt bÞ ngo¹i vi =>

Tãm l¹i hÖ thèng cã nhiÖm vô qu¶n lý tµi nguyªn.

2. Tµi nguyªn cña hÖ thèng tÝnh to¸n

- C¸c tµi nguyªn chñ yÕu

Tµi nguyªn ph©n chia lµm hai lo¹i c¬ b¶n: kh«ng gian vµ thêi gian. Trong

khung c¶nh mçi hÖ thèng th× ®ã lµ kh«ng gian nhí vµ thêi gian thùc hiÖn lÖnh.

a. Bé nhí

- Bé nhí lµ n¬i l−u tr÷ th«ng tin.

- §Æc tr−ng bé nhí

HÖ ®iÒu hµnh trang 6/96

Lª TiÕn Dòng BM C«ng nghÖ phÇn mÒm

+ Thêi gian truy nhËp trùc tiÕp: thêi gian trùc tiÕp ®Ó truy nhËp tíi ®Þa chØ

bÊt kú trong bé nhí.

+ Thêi gian truy nhËp tuÇn tù: Khi tån t¹i mét c¸ch tæ chøc l−u tr÷ kÕ tiÕp.

Bé nhí th−êng ®−îc ph©n cÊp theo tèc ®é truy nhËp trùc tiÕp hay kÕ tiÕp.

Bé nhí ®−îc gäi lµ thùc hiÖn nÕu processor cã thÓ thùc hiÖn c©u lÖnh bÊt kú ghi

trong ®ã. §Æc ®iÓm cña bé nhí nµy lµ thêi gian truy nhËp thùc hiÖn vµ truy nhËp

tuÇn tù lµ b»ng nhau. Bé nhí trong bao giê còng lµ bé nhí thùc hiÖn.

+ Kh«ng gian bé nhí

+ Gi¸ thµnh

- Ph©n lo¹i bé nhí

+ Bé nhí trong: Cã tèc ®é truy nhËp cao nh−ng kh«ng gian bé nhí nhá

+ Bé nhí ngoµi: Cã kh«ng gian bé nhí lín nh−ng tèc ®é truy nhËp thÊp.

Thêi gian truy nhËp trùc tiÕp th−êng lín h¬n thêi gian truy tuÇn tù. Lo¹i

bé nhí phæ biÕn lµ bé nhí ®Üa cøng, ®Üa mÒm, b¨ng tõ, ®Üa quang.

b. Thêi gian processor

B¶n th©n Processor lµ tµi nguyªn quan träng. Tµi nguyªn thêi gian ë ®©y lµ

thêi gian thùc hiÖn c©u lÖnh chø kh«ng ph¶i thêi gian cña cuéc sèng hµng ngµy.

Processor ®−îc dïng cho nhiÒu tiÕn tr×nh kh¸c nhau do ®ã viÖc ph©n chia thêi

gian sö dông processor cña mçi tiÕn tr×nh ph¶i ®−îc tèi −u ho¸, ®Æc biÖt lµ khi

chóng cßn dïng chung tµi nguyªn kh¸c: ch−¬ng tr×nh, d÷ liÖu, thiÕt bÞ vµo ra...

Nãi c¸ch kh¸c, thêi gian processor chÝnh lµ mét tµi nguyªn quan träng cña hÖ

thèng.

c. ThiÕt bÞ ngo¹i vi

- §a d¹ng

- Sè l−îng lín >>1

- Tèc ®é xö lý << tèc ®é processor

C¸c thiÕt bÞ tiÕp nhËn, l−u tr÷ th«ng tin ë bé nhí ngoµi trong thêi gian dµi

®−îc gäi lµ thiÕt bÞ ngo¹i vi. M¸y in, bµn phÝm, mµn h×nh, chuét,

modem,.Tr−íc ®©y c¸c thiÕt bÞ nµy th−êng ®−îc ®Æt xa phßng ®Æt m¸y chÝnh

nªn gäi lµ thiÕt bÞ ngo¹i vi. Chóng cßn cã tªn gäi kh¸c lµ thiÕt bÞ vµo ra. Chóng

th−êng ®−îc g¾n víi MTDT th«ng qua c¸c thiÕt bÞ trung gian: c¸c thiÕt bÞ ®iÒu

khiÓn.

Tµi nguyªn cã hai lo¹i: Ph©n chia ®−îc vµ kh«ng ph©n chia ®−îc.

Ph©n chia ®−îc: Cho phÐp nhiÒu ng−êi hay ch−¬ng tr×nh sö dông nã mét c¸ch

®ång thêi. §iÓn h×nh lµ bé nhí(trong vµ ngoµi): cã thÓ n¹p nhiÒu ch−¬ng tr×nh

vµo bé nhí trong, hay 1 ch−¬ng tr×nh sö dông nhiÒu tÖp trªn ®Üa cøng.

HÖ ®iÒu hµnh trang 7/96

Lª TiÕn Dòng BM C«ng nghÖ phÇn mÒm

Kh«ng ph©n chia ®−îc: phÇn lín c¸c tµi nguyªn cßn l¹i. Tuy nhiªn cã thÓ

ph©n phèi viÖc sö dông chóng sao cho ng−êi sö dông c¶m gi¸c nh− ®−îc phôc vô

®ång thêi.

3. §Þnh nghÜa H§H

HÖ ®iÒu hµnh lµ mét phÇn quan träng cña mäi hÖ thèng th«ng tin. Mét hÖ

thèng th«ng tin gåm 4 thµnh phÇn: phÇn cøng, hÖ ®iÒu hµnh, ch−¬ng tr×nh øng

dông, ng−êi sö dông.

PhÇn cøng: CPU, bé nhí, thiÕt bÞ vµo ra cung cÊp c¸c tµi nguyªn th«ng tin

c¬ së.

C¸c ch−¬ng tr×nh øng dông: ch−¬ng tr×nh dÞch, hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu,

tr×nh so¹n th¶o v¨n b¶n. qui ®Þnh c¸ch sö dông c¸c tµi nguyªn ®ã ®Ó gi¶i quyÕt

nh÷ng vÊn ®Ò cña ng−êi sö dông.

HÖ ®iÒu hµnh ®iÒu khiÓn vµ ®ång bé viÖc sö dông phÇn cøng cña c¸c

ch−¬ng tr×nh øng dông phôc vô c¸c ng−êi sö dông kh¸c nhau víi c¸c môc ®Ých

sö dông phong phó ®a d¹ng.

Ta cã thÓ hiÓu H§H lµ HÖ THèNG c¸c ch−¬ng tr×nh ®¶m b¶o c¸c chøc

n¨ng giao tiÕp ng−êi m¸y vµ qu¶n lý tµi nguyªn hÖ thèng tÝnh to¸n.

- Tuy nhiªn cã nhiÒu ng−êi quan s¸t H§H d−íi c¸c gãc ®é kh¸c nhau v× thÕ

tån t¹i nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ H§H.

§èi víi ng−êi sö dông: H§H lµ tËp hîp c¸c ch−¬ng tr×nh, phôc vô khai

th¸c hÖ thèng tÝnh to¸n mét c¸ch dÔ dµng, thuËn tiÖn.

Ng−êi sö dông khi thùc hiÖn mét ch−¬ng tr×nh nµo ®ã trªn MTDT th× chØ

quan t©m ®Õn viÖc hÖ thèng cã ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña hä hay kh«ng? Cã

ch−¬ng tr×nh cÇn thùc hiÖn, cã ®ñ bé nhí ®Ó ch¹yHä kh«ng quan t©m ®Õn viÖc

hÖ ®iÒu hµnh lµm g× nh»m môc ®Ých g×, cã cÊu tróc nh− thÕ nµo?

§èi víi ng−êi lµm c«ng t¸c qu¶n lý: H§H lµ mét tËp c¸c ch−¬ng tr×nh

phôc vô qu¶n lý chÆt trÏ vµ sö dông tèi −u c¸c tµi nguyªn cña hÖ thèng tÝnh to¸n.

§èi víi c¸n bé kü thuËt: H§H lµ hÖ thèng ch−¬ng tr×nh bao trïm lªn mét

m¸y tÝnh vËt lý cô thÓ ®Ó t¹o ra mét m¸y logic víi nh÷ng tµi nguyªn míi vµ kh¶

n¨ng míi.

C¸c ®Þnh nghi· trªn ph¶n ¸nh vÞ trÝ quan s¸t cña ng−êi nªu. Hä ®øng ë

ngoµi hÖ thèng vµ thÓ hiÖn ®iÒu hä mong ®îi vµ còng lµ ®iÒu hä nh×n thÊy.

§èi víi c¸n bé lËp tr×nh hÖ thèng: H§H lµ hÖ thèng m« h×nh ho¸, m«

pháng c¸c ho¹t ®éng cña m¸y, cña ng−êi sö dông vµ cña thao t¸c viªn ho¹t ®éng

trong c¸c hÖ thèng ®èi tho¹i nh»m t¹o m«i tr−êng ®Ó qu¶n lý chÆt trÏ c¸c tµi

nguyªn vµ tæ chøc khai th¸c chóng mét c¸ch thuËn tiÖn vµ tèi −u.

HÖ ®iÒu hµnh trang 8/96

Lª TiÕn Dòng BM C«ng nghÖ phÇn mÒm

C¸n bé lËp

tr×nh hÖ thèng

N g−êi sö

dông

C¸n bé kü

thuËt

Ng−êi lµm c«ng

t¸c qu¶n lý

§èi víi c¸c c¸n bé lËp tr×nh hÖ thèng, vÞ trÝ cña hä lµ ë bªn trong hÖ ®iÒu

hµnh. Hä quan s¸t c¸c module, c¸c thµnh phÇn cña hÖ thèng, quan s¸t mèi quan

hÖ gi÷a chóng. §©y lµ quan ®iÓm cña chóng ta trong suèt qu¸ tr×nh kh¶o s¸t

nghiªn cøu hÖ ®iÒu hµnh.

- Nh− vËy H§H lµ hÖ chuyªn gia ra ®êi sím nhÊt vµ thuéc lo¹i hoµn thiÖn nhÊt.

4. Ph©n lo¹i hÖ ®iÒu hµnh

a. HÖ ®iÒu hµnh ®¬n nhiÖm vµ hÖ ®iÒu hµnh ®a nhiÖm

Dùa vµo c¸ch thøc ®−a ch−¬ng tr×nh vµo bé nhí, chän ch−¬ng tr×nh cã s½n

trong bé nhí ®Ó processor thùc hiÖn, ng−êi ta ph©n thµnh: hÖ ®iÒu hµnh ®¬n

nhiÖm, ®a nhiÖm.

- HÖ ®iÒu hµnh ®¬n nhiÖm

T¹i mét thêi ®iÓm x¸c ®Þnh, khi mét ch−¬ng tr×nh ®−îc ®−a vµo bé nhí th×

nã chiÕm gi÷ mäi tµi nguyªn cña hÖ thèng, vµ v× vËy ch−¬ng tr×nh kh¸c kh«ng

thÓ ®−îc ®−a vµo bé nhí trong khi nã ch−a kÕt thóc.

Nh−ng do c¸c thiÕt bÞ vµo ra th−êng lµm viÖc víi tèc ®é chËm, ng−êi ta

dïng kü thuËt SPOOLING(simultanous peripheral Operation on line): cho phÐp

t¹o ra hiÖu øng song song c¸c thiÕt bÞ chØ cho phÐp vµo ra tuÇn tù(sÏ ®Ò cËp chi

tiÕt ë ch−¬ng sau).

- HÖ ®iÒu hµnh ®a nhiÖm

−

Ch−¬ng tr×nh øng dông

Ch−¬ng tr×nh dÞch So¹n th¶o v¨n b¶n Qu¶n lý

c¬ së d÷ liÖu

HÖ ®iÒu hµnh

Tµi nguyªn

HÖ ®iÒu hµnh trang 9/96

Lª TiÕn Dòng BM C«ng nghÖ phÇn mÒm

HÖ ®iÒu hµnh cho phÐp t¹i mét thêi ®iÓm cã nhiÒu ch−¬ng tr×nh ë trong bé

nhí trong. Chóng cã nhu cÇu ®−îc ph©n phèi thêi gian phôc vô CPU, bé nhí vµ

thiÕt bÞ ngo¹i vi. Nh− vËy CPU, bé nhí, thiÕt bÞ ngo¹i vi v.v.. lµ c¸c tµi nguyªn

®−îc chia sÎ cho c¸c ch−¬ng tr×nh ®ã. VÊn ®Ò lµ lµm sao ®¶m b¶o tèt nhÊt tÝnh

b×nh ®¼ng khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph©n phèi tµi nguyªn.

b. HÖ ®iÒu hµnh ®¬n ch−¬ng vµ hÖ ®iÒu hµnh ®a ch−¬ng (MultiUsers)

- HÖ ®iÒu hµnh ®¬n ch−¬ng

T¹i mét thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hÖ ®iÒu hµnh chØ cho phÐp mét ng−êi sö dông

thao t¸c mµ th«i.

- HÖ ®iÒu hµnh ®a ch−¬ng

HÖ ®iÒu hµnh cho phÐp t¹i mét thêi ®iÓm cã thÓ phôc vô nhiÒu ng−êi sö

dông.

c. HÖ ®iÒu hµnh tËp trung vµ hÖ ®iÒu hµnh ph©n t¸n

- HÖ ®iÒu hµnh tËp trung

Trªn mét hÖ thèng m¸y tÝnh chØ cã mét H§H duy nhÊt cµi ë m¸y chñ. C¸c

m¸y tr¹m ®−îc khëi ®éng nhê m¸y chñ vµ nã chØ lµm chøc n¨ng nhËp/xuÊt d÷

liÖu. Mäi xö lý ®Òu tËp trung ë m¸y chñ.

- HÖ ®iÒu hµnh ph©n t¸n

Trªn mçi m¸y cã 1 hÖ ®iÒu hµnh kh¸c nhau, m¸y chñ chÞu tr¸ch nhiÖm

cung øng c¸c dÞch vô ®Ó truy nhËp ®Õn c¸c tµi nguyªn chung vµ ®iÒu hµnh toµn

hÖ thèng, c¸c phÐp xö lý cã thÓ tiÕn hµnh ë m¸y tr¹m.

d. HÖ ®iÒu hµnh ph©n chia thêi gian vµ hÖ ®iÒu hµnh thêi gian thùc

- HÖ ®iÒu hµnh ph©n chia thêi gian (Share time)

Mét CPU lu«n phiªn phôc vô c¸c tiÕn tr×nh vµ 1 tiÕn tr×nh cã thÓ r¬i vµo

tr¹ng th¸i chê ®îi khi ch−a ®−îc ph©n phèi CPU.

- HÖ ®iÒu hµnh thêi gian thùc (Real time)

Mét tiÕn tr×nh khi ®· x©m nhËp vµo hÖ thèng th× ë bÊt kú lóc nµo ®Òu ®−îc

ph©n phèi CPU.

5. C¸c tÝnh chÊt c¬ b¶n cña hÖ ®iÒu hµnh

a. Tin cËy

- Mäi ho¹t ®éng cña H§H ®Òu ph¶i chuÈn x¸c tuyÖt ®èi.

- Th«ng tin cña H§H ®−a ra ph¶i chÝnh x¸c vµ ph¶i ng¨n ngõa c¸c sai sãt ngÉu

nhiªn, h¹n chÕ c¸c sai sãt cè ý.

- VÝ dô

A:\> copy A:\f1.txt C:

+ KiÓm tra xem cã tån t¹i c¹c ®Üa kh«ng (control card)