Bài giảng - atlat thực tập giải phẫu bệnh

Chuû nhieäm boä moân :

Giaûng vieân :

Gs.Ts.Bs.

Ts.Bs.

Ths.Bs.

Ths.Bs.

Ths.Bs.

CN.

CN.

NGUYEÃN SAØO TRUNG

AÂU NGUYEÄT DIEÄU

BUØI THÒ HOÀNG KHANG

HUYØNH NGOÏC LINH

NGUYEÃN ÑÌNH TUAÁN

LEÂ THÒ THANH HUYEÀN

TRIEÄU THÒ XUAÂN THU

LÒCH GIAÛNG THÖÏC TAÄP GIAÛI PHAÃU BEÄNH Y2008A

NAÊM HOÏC 2010 – 2011

*******

BAØI NGAØY BAØI THÖÏC TAÄP

1 05/04/11 - C1 - A

07/04/11 - C1 - B

1. Noát Tophi beänh Guùt 2. Haïch nhieãm carbon

3. Chuyeån saûn gai coå töû cung (CTC) 4. Nghòch saûn – carcinoâm taïi choã CTC

2 14/04/11 - C1 - A

15/04/11 - C1 - B

5. Vieâm ruoät thöøa caáp 6. Vieâm loeùt da maõn tính

7. Vieâm lao haïch

3 19/04/11 - C1 - A

21/04/11 - C1 - B

8. Seïo loài 9. Taêng saûn cuïc tuyeán giaùp

10. Taêng saûn tuyeán tieàn lieät

4 26/04/11 - C1 - A

28/04/11 - C1 - B

11. Nevi noäi bì 12. U nhuù da

13. U môõ 14. U laønh maïch maùu daïng hang ôû gan

5 05/05/11 - C1 - A

06/05/11 - C1 - B

15. Carcinoâm teá baøo gai cuûa da 16. Carcinoâm teá baøo gai di caên haïch

17. Carcinoâm teá baøo ñaùy cuûa da 18. Carcinoâm TB gai khoâng söøng hoùa CTC

6 10/05/11 - C1 - A

12/05/11 - C1 - B

19. U tuyeán oáng ruoät giaø (RG) 20. Carcinoâm tuyeán RG

21. Carcinoâm tuyeán RGø di caên haïch 22. Carcinoâm tuyeán RG di caên gan

23. Carcinoâm tuyeán RG di caên phoåi

7 17/05/11 - C1 - A

19/05/11 - C1 - B OÂn laàn 1

8 17/05/11 – C2 - A

19/05/11 – C2 - B

24. Xô gan 25. Carcinoâm teá baøo gan

26. Carcinoâm tuyeán daï daøy maët nhaãn 27. Carcinoâm tuyeán maët nhaãn di caên haïch

9 24/05/11 - C1 - A

26/05/11 - C1 - B

28. Carcinoâm TB gai ôû phoåi 29. Carcinoâm tieåu pheá quaûn pheá nang

30. Carcinoâm tuyeán giaùp daïng nhuù 31. Carcinoâm teá baøo saùng cuûa thaän

10 24/05/11 - C2 - A

26/05/11 - C2 - B

32. Sarcoâm sôïi 33. Sarcoâm cô trôn di caên gan

34. Sarcoâm xöông

11 31/05/11 – C1 - A

02/06/11 – C1 - B

35. U laønh sôïi – tuyeán vuù 36. Bieán ñoåi sôïi boïc tuyeán vuù

37. Carcinoâm oáng tuyeán vuù xaâm nhaäp

12 31/05/11 – C2 - A

02/06/11 – C2 - B

38. U cô trôn laønh tính thaân töû cung 39. U quaùi tröôûng thaønh buoàng tröùng

40. Nhau nöôùc toaøn phaàn

13 07/06/11 - C1 - A

09/06/11 - C1 - B

41. Haïch taêng saûn nang 42. Haïch taêng saûn xoang

43. Limphoâm nguyeân baøo mieãn dòch 44. Limphoâm Hodgkin

14 07/06/11 - C2 - A

09/06/11 - C2 - B Toång oân

Thôøi gian thöïc taäp: C1: 13g30-15g C2: 15g-16g30

THI THÖÏC TAÄP GPB ngaøy 16/06/2011 luùc 14g

LÒCH GIAÛNG THÖÏC TAÄP GIAÛI PHAÃU BEÄNH Y2008B

NAÊM HOÏC 2010 – 2011

*******

BAØI NGAØY BAØI THÖÏC TAÄP

1 09/05/11 - S1 - A

10/05/11 - S1 - B

1. Noát Tophi beänh Guùt 2. Haïch nhieãm carbon

3. Chuyeån saûn gai coå töû cung (CTC) 4. Nghòch saûn – carcinoâm taïi choã CTC

2 11/05/11 - S1 - A

12/05/11 - S1 - B

5. Vieâm ruoät thöøa caáp 6. Vieâm loeùt da maõn tính

7. Vieâm lao haïch

3 16/05/11 - S1 - A

17/05/11 - S1 - B

8. Seïo loài 9. Taêng saûn cuïc tuyeán giaùp

10. Taêng saûn tuyeán tieàn lieät

4 18/05/11 - S1 - A

19/05/11 - S1 - B

11. Nevi noäi bì 12. U nhuù da

13. U môõ 14. U laønh maïch maùu daïng hang ôû gan

5 23/05/11 - S1 - A

24/05/11 - S1 - B

15. Carcinoâm teá baøo gai cuûa da 16. Carcinoâm teá baøo gai di caên haïch

17. Carcinoâm teá baøo ñaùy cuûa da 18. Carcinoâm TB gai khoâng söøng hoùa CTC

6 25/05/11 - S1 - A

26/05/11 - S1 - B

19. U tuyeán oáng ruoät giaø (RG) 20. Carcinoâm tuyeán RG

21. Carcinoâm tuyeán RGø di caên haïch 22. Carcinoâm tuyeán RG di caên gan

23. Carcinoâm tuyeán RG di caên phoåi

7 30/05/11 - S1 - A

31/05/11 - S1 - B OÂn laàn 1

8 30/05/11 - S2 - A

31/05/11 - S2 - B

24. Xô gan 25. Carcinoâm teá baøo gan

26. Carcinoâm tuyeán daï daøy maët nhaãn 27. Carcinoâm tuyeán maët nhaãn di caên haïch

9 01/06/11 - S1 - A

02/06/11 - S1 - B

28. Carcinoâm TB gai ôû phoåi 29. Carcinoâm tieåu pheá quaûn pheá nang

30. Carcinoâm tuyeán giaùp daïng nhuù 31. Carcinoâm teá baøo saùng cuûa thaän

10 01/06/11 - S2 - A

02/06/11 - S2 - B

32. Sarcoâm sôïi 33. Sarcoâm cô trôn di caên gan

34. Sarcoâm xöông

11 06/06/11 - S1 - A

07/06/11 - S1 - B

35. U laønh sôïi – tuyeán vuù 36. Bieán ñoåi sôïi boïc tuyeán vuù

37. Carcinoâm oáng tuyeán vuù xaâm nhaäp

12 06/06/11 - S2 - A

07/06/11 - S2 - B

38. U cô trôn laønh tính thaân töû cung 39. U quaùi tröôûntg thaønh buoàng tröùng

40. Nhau nöôùc toaøn phaàn

13 08/06/11 - S1 - A

09/06/11 - S1 - B

41. Haïch taêng saûn nang 42. Haïch taêng saûn xoang

43. Limphoâm nguyeân baøo mieãn dòch 44. Limphoâm Hodgkin

14 08/06/11 - S2 - A

09/06/11 - S2 - B Toång oân

Thôøi gian thöïc taäp: S1: 07g30- 09g S2: 09g-10g30

THI THÖÏC TAÄP GPB ngaøy 17/06/2011 luùc 14g

LÔØI NOÙI ÑAÀU

Taäp baøi giaûng - Atlas thöïc taäp

Giaûi phaãu beänh ñöôïc soaïn ra nhaèm giuùp hoïc

vieân coù theå naém baét ñöôïc caùc muïc tieâu thöïc taäp

tröôùc khi vaøo lôùp, nhôø vaäy coù theå taän duïng toái ña

thôøi gian ít oûi cuûa moãi buoåi thöïc taäp 2 tieát cho

vieäc tìm kieám vaø quan saùt caùc muïc tieâu naøy treân

tieâu baûn. Cuoái taäp saùch naøy laø danh saùch toång

keát caùc muïc tieâu thöïc taäp, cuõng laø ñaùp aùn cho 4

daïng caâu hoûi cuûa kyø thi thöïc taäp keát thuùc khoùa

hoïc: Teá baøo gì?, Caáu truùc gì?, Hieän töôïng gì?,

Chaát gì?. Caùc hình aûnh ñaïi theå trong taäp saùch ñaõ

ñöôïc choïn loïc ñeå cho thaáy nhöõng tính chaát

töông ñoái ñaëc tröng cuûa toån thöông, hoïc vieân

caàn ghi nhôù ñeå traû lôøi cho daïng caâu hoûi thöù

naêm, Hình aûnh beänh lyù gì?.

MUÏC LUÏC

******

1. Noát Tophi beänh Guùt

2. Haïch nhieãm carbon

3. Chuyeån saûn gai coå töû cung (CTC)

4. Nghòch saûn naëng– carcinoâm taïi choã CTC

5. Vieâm ruoät thöøa caáp

6. Vieâm loeùt da maõn tính

7. Vieâm lao haïch

8. Seïo loài

9. Taêng saûn cuïc tuyeán giaùp

10. Taêng saûn tuyeán tieàn lieät

11. Neâvi noäi bì

12. U nhuù da

13. U môõ

14. U laønh maïch maùu daïng hang ôû gan

15. Carcinoâm teá baøo gai cuûa da

16. Carcinoâm teá baøo gai di caên haïch

17. Carcinoâm teá baøo ñaùy cuûa da

18. Carcinoâm teá baøo gai khoâng söøng hoùa CTC

19. U tuyeán oáng ruoät giaø (RG)

20. Carcinoâm tuyeán RG

21. Carcinoâm tuyeán RGø di caên haïch

22. Carcinoâm tuyeán RG di caên gan

23. Carcinoâm tuyeán RG di caên phoåi

24. Xô gan

25. Carcinoâm teá baøo gan

26. Carcinoâm tuyeán daï daøy maët nhaãn

27. Carcinoâm tuyeán maët nhaãn di caên haïch

28. Carcinoâm TB gai ôû phoåi

29. Carcinoâm tieåu pheá quaûn pheá nang

30. Carcinoâm tuyeán giaùp daïng nhuù

31. Carcinoâm teá baøo saùng cuûa thaän

32. Sarcoâm sôïi

33. Sarcoâm cô trôn di caên gan

34. Sarcoâm xöông

35. U laønh sôïi – tuyeán vuù

36. Bieán ñoåi sôïi boïc tuyeán vuù

37. Carcinoâm oáng tuyeán vuù xaâm nhaäp

38. U cô trôn laønh tính thaân töû cung

39. U quaùi tröôûng thaønh buoàng tröùng

40. Nhau nöôùc toaøn phaàn

41. Haïch taêng saûn nang

42. Haïch tang saûn xoang

43. Limphoâm nguyeân baøo mieãn dòch

44. Limphoâm Hodgkin

Danh saùch caùc muïc tieâu thöïc taäp Giaûi phaãu beänh

1

4

7

10

13

17

20

23

25

29

31

34

36

38

41

44

47

49

51

54

57

60

63

67

70

73

76

79

82

85

88

91

93

96

99

102

106

109

112

116

118

120

122

125

128

1

NOÁT TOPHI BEÄNH GUÙT

Laø 1 toån thöông ñaëc tröng cuûa beänh guùt, coù daïng noát-cuïc, thöôøng xuaát hieän quanh caùc

khôùp nhoû cuûa baøn tay vaø baøn chaân. Noát tophi ñöôïc hình thaønh do söï laéng ñoïng ngoaïi baøo cuûa

caùc tinh theå uraùt trong moâ meàm quanh khôùp, kích thích maïnh phaûn öùng vieâm maõn tính vaø hoùa

sôïi. Noát tophi naèm noâng coù theå loeùt ra da vaø ræ dòch.

Ñaïi theå: Noát tophi coù daïng noát-cuïc, xuaát hieän quanh caùc khôùp nhoû cuûa ngoùn tay vaø baøn

tay (hình 1)

Hình 1: Noát tophi quanh caùc khôùp ngoùn tay

Vi theå:

Muïc tieâu caàn tìm:

1. Caùc ñaùm tinh theå uraùt laéng ñoïng ngoaïi baøo

2. Caùc teá baøo cuûa phaûn öùng vieâm maõn tính xung quanh ñaùm uraùt: Ñaïi thöïc baøo,

limphoâ baøo, ñaïi baøo aên dò vaät

3. Phaûn öùng hoùa sôïi: nguyeân baøo sôïi, sôïi collagen

Quan saùt tieâu baûn vôùi vaät kính (VK) 4, noát tophi goàm caùc ñaùm tinh theå uraùt to nhoû khoâng

ñeàu, maàu xaùm- tím nhaït, ñöôïc bao quanh bôûi moâ sôïi coù thaám nhaäp caùc teá baøo vieâm maõn tính

(hình 2).

Vôùi VK 10 vaø VK 40, ta thaáy ñaùm uraùt ñöôïc vieàn bôûi caùc ñaïi thöïc baøo vaø ñaïi baøo aên dò

vaät. Ñaïi thöïc baøo coù hình ña dieän, nhieàu baøo töông, nhaân baàu duïc naèm leäch qua 1 beân. Ñaïi baøo

aên dò vaät coù kích thöôùc raát lôùn, chöùa nhieàu nhaân hình baàu duïc, raûi ñeàu trong baøo töông. Giöõa caùc

ñaùm uraùt laø moâ sôïi taêng sinh, goàm caùc nguyeân baøo sôïi laø nhöõng teá baøo hình thoi coù nhaân hình

baàu duïc hoaëc hình thoi vaø ít baøo töông; phaân boá giöõa caùc sôïi collagen maàu hoàng (hình 3).

Tìm caùc tieåu tónh maïch trong moâ sôïi ñeå thaáy caùc limphoâ baøo thaám nhaäp töø trong loøng

maïch vaøo moâ xung quanh (hình 4).

2

Hình 2: 1- Caùc ñaùm tinh theå uraùt laéng ñoïng ngoaïi baøo; 2- Moâ sôïi coù thaám nhaäp teá

baøo vieâm maõn tính.

Hình 3: 1- Ñaùm tinh theå uraùt; 2- Ñaïi thöïc baøo; 3-. Ñaïi baøo aên dò vaät; 4- Nguyeân baøo sôïi;

5- Sôïi collagen; 6- Tieåu tónh maïch.

3

Hình 4: 1- Uraùt; 2- Ñaïi baøo aên dò vaät; 3 -Nguyeân baøo sôïi ; 4- Sôïi collagen;

5- Tieåu tónh maïch; 6- Limphoâ baøo.

4

HAÏCH NHIEÃM CARBON

Laø haäu quaû cuûa tình traïng hít phaûi buïi than, thuôøng gaëp ôû cö daân caùc thaønh phoá coù tình

traïng oâ nhieãm khoâng khí naëng, ngöôøi nghieän thuoác laù. Buïi than loït ñeán pheá nang seõ ñöôïc ñaïi

thöïc baøo pheá nang “aên”; caùc ñaïi thöïc baøo öù ñaày buïi than di chuyeån ngöôïc leân tieåu pheá quaûn hoâ

haáp, xuyeân thaønh vaø chui vaøo maïch baïch huyeát ñeå ñeán caùc haïch quanh pheá quaûn vaø haïch roán

phoåi.

Ñaïi theå :

Moät haïch nhieãm carbon ôû roán phoåi coù maàu ñen nhö haéc ín (hình 1)

Hình 1: Haïch nhieãm carbon ôû roán phoåi xeû ñoâi cho thaáy maët caét maàu ñen nhö haéc ín.

Vi theå:

Muïc tieâu caàn tìm:

1. Ñaïi thöïc baøo öù ñoïng carbon, taäp trung trong caùc xoang baïch huyeát cuûa haïch

(xoang döôùi voû, xoang quanh nang, xoang tuûy).

2. Nang limphoâ thöù caáp trong vuøng voû haïch.

Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa haïch limphoâ.

Vôùi VK 4, quan saùt caùc thaønh phaàn caáu taïo moâ hoïc bình thöôøng cuûa haïch nhö voû bao

sôïi, vaùch ngaên sôïi vaøo vuøng voû, vuøng voû vôùi caùc nang limphoâ thöù caáp, vuøng caän voû, vuøng tuûy,

caùc xoang baïch huyeát döôùi voû, xoang quanh nang vaø xoang tuûy (hình 2).

5

Hình 2: 1- Voû bao sôïi; 2- Xoang döôùi voû; 3- Xoang quanh nang ; 4- Nang limphoâ thöù caáp.

Vôùi VK 10, quan saùt trong xoang döôùi voû vaø xoang quang nang thaáy coù chöùa raát nhieàu

ñaïi thöïc baøo öù ñoïng carbon (hình 3) .

Hình 3: 1. Voû bao sôïi; 2. Caùc ñaïi thöïc baøo öù ñoïng carbon.

6

Quan saùt vôùi VK 40, ñaïi thöïc baøo öù ñoïng carbon laø nhöõng teá baøo lôùn, nhaân hình baàu duïc

hoaëc hình khía loõm nhö quaû thaän, naèm leänh beân, baøo töông nhieàu maàu hoàng nhaït, coù chöùa caùc

haït buïi than nhoû maàu naâu ñen (hình 4).

Hình 4: 1. Ñaïi thöïc baøo öù ñoïng caùc haït buïi than trong baøo töông; 2. Limphoâ baøo

7

CHUYEÅN SAÛN GAI COÅ TÖÛ CUNG

Coå töû cung (CTC) goàm coå ngoaøi ñöôïc bao phuû bôûi bieåu moâ laùt taàng khoâng söøng hoùa, vaø

coå trong bôûi bieåu moâ truï ñôn tieát nhaày. Nôi noái tieáp giöõa bieåu moâ coå ngoaøi vaø coå trong ñöôïc goïi

laø ñöôøng tieáp hôïp gai–truï, naèm ngay loã ngoaøi CTC ôû treû gaùi chöa daäy thì. ÔÛ phuï nöõ trong ñoä tuoåi

hoaït ñoäng sinh duïc, söï phaùt trieån cuûa CTC laøm bieåu moâ tuyeán coå trong loän ra ngoaøi, taïo ra vuøng

loä tuyeán CTC, ñaåy ñöôøng tieáp hôïp gai - truï ra xa khoûi loã ngoaøi CTC. Ñeå thích nghi vôùi moâi tröôøng

môùi coù tính axít trong aâm ñaïo, bieåu moâ truï ñôn trong vuøng loä tuyeán seõ chuyeån saûn gai thaønh bieåu

moâ laùt taàng nhôø hoaït ñoäng taêng saûn cuûa caùc teá baøo döï tröõ; keát cuïc taùi taïo 1 ñöôøng tieáp hôïp gai￾truï môùi veà ñuùng vò trí ban ñaàu; vuøng chuyeån saûn gai coøn ñöôïc goïi laø vuøng chuyeån daïng (hình 1).

Hình 1: A- CTC ôû treû gaùi chöa coù vuøng loä tuyeán; B- Söï hình thaønh vuøng loä tuyeán laøm ñöôøng tieáp

hôïp gai-truï bò ñaåy xa khoûi loã ngoaøi CTC; C- Hoaït ñoäng chuyeån saûn gai keát cuïc ñaõ taùi taïo ra 1

ñöôøng tieáp hôïp gai-truï môùi (ñöôøng chaám chaám maàu xanh) tieán gaàn ñeán loã ngoaøi CTC.