Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam

BAI GIANG
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
së gd&®t phó thä
m«n ng÷ v¨n ban c¬ b¶n Häc kú ii
®äc v¨n: TiÕt 55
vî chång a phñ
T« Hoµi
A. Môc tiªu bµi häc
- HiÓu ®îc cuéc sèng c¬ cùc, tèi t¨m cña ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè vïng cao díi ¸ch ¸p bøc k×m kÑp cña thùc d©n vµ chóa ®Êt thèng trÞ; qu¸ tr×nh ngêi d©n c¸c d©n
téc thiÓu sè thøc tØnh c¸ch m¹ng vµ vïng lªn tù gi¶i phãng ®êi m×nh, ®i theo tiÕng
gäi cña §¶ng.
- N¾m ®îc nh÷ng ®ãng gãp riªng cña nhµ v¨n trong nghÖ thuËt kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch
c¸c nh©n vËt, sù tinh tÕ trong diÔn t¶ cuéc sèng néi t©m; Së trêng cña nhµ v¨n trong
quan s¸t nh÷ng nÐt l¹ vÒ phong tôc, tËp qu¸n vµ c¸ tÝnh ngêi M«ng; NghÖ thuËt trÇn
thuËt linh ho¹t, lêi v¨n tinh tÕ, mang mµu s¾c d©n téc vµ giµu chÊt th¬.
B. ph¬ng tiÖn thùc hiÖn
- S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn
- ThiÕt kÕ bµi häc.
- Tµi liÖu tham kh¶o
C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc
- Gîi t×m, ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp
D. tiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc
1. Tæ chøc:
Líp SÜ sè Häc sinh v¾ng Ngµy gi¶ng
12
12
2. KiÓm tra bµi cò: Giíi thiÖu s¬ lîc ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 12 HKII
3. Tæ chøc bµi míi
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1: Tæ chøc t×m
hiÓu chung
1. HS ®äc phÇn TiÓu dÉn, dùa
vµo nh÷ng hiÓu biÕt cña b¶n
th©n ®Ó tr×nh bµy nh÷ng nÐt c¬
b¶n vÒ:
- Cuéc ®êi, sù nghiÖp v¨n häc
vµ phong c¸ch s¸ng t¸c cña T«
Hoµi.
- XuÊt xø truyÖn Vî chång A
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶
T« Hoµi tªn khai sinh lµ NguyÔn Sen. ¤ng sinh
n¨m 1920. Quª néi ë Thanh Oai, Hµ §«ng (nay lµ
Hµ T©y) nhng «ng sinh ra vµ lín lªn ë quª ngo¹i:
lµng NghÜa §«, huyÖn Tõ Liªm, phñ Hoµi §øc,
tØnh Hµ §«ng (nay lµ phêng NghÜa §«, quËn CÇu
GiÊy Hµ Néi)
T« Hoµi viÕt v¨n tõ tríc c¸ch m¹ng, næi tiÕng
víi truyÖn ®ång tho¹i DÕ mÌn phiªu lu kÝ. T«
Phñ cña T« Hoµi. Hoµi lµ mét nhµ v¨n lín s¸ng t¸c nhiÒu thÓ lo¹i.
Sè lîng t¸c phÈm cña T« Hoµi ®¹t kØ lôc trong nÒn
v¨n häc ViÖt Nam hiÖn ®¹i.
N¨m 1996, T« Hoµi ®îc nhµ níc tÆng gi¶i thëng
Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt.
Lèi trÇn thuËt cña T« Hoµi rÊt hãm hØnh, sinh
®éng. ¤ng rÊt cã së trêng vÒ lo¹i truyÖn phong tôc
vµ håi kÝ. Mét sè t¸c phÈm tiªu biÓu cña T« Hoµi
nh: DÕ mÌn phiªu lu kÝ (1941), O chuét (1942),
Nhµ nghÌo (1944), TruyÖn T©y B¾c (1953), MiÒn
T©y (1967),…
2. XuÊt xø t¸c phÈm
Vî chång A Phñ in trong tËp truyÖn T©y B¾c
(1954). TËp truyÖn ®îc tÆng gi¶i nhÊt- gi¶i thëng
Héi v¨n nghÖ ViÖt Nam 1954- 1955
Ho¹t ®éng 2: §äc vµ tãm t¾t
v¨n b¶n t¸c phÈm
1. GV ®äc mÉu 1 ®o¹n. HS cã
giäng ®äc tèt ®äc nèi tiÕp mét
sè ®o¹n.
II. §äc vµ tãm t¾t v¨n b¶n t¸c
phÈm
1. §äc
+ §äc- hiÓu tríc ë nhµ.
+ §äc diÔn c¶m mét sè ®o¹n ë líp.
2. Trªn c¬ së ®äc vµ chuÈn bÞ
bµi ë nhµ, HS tãm t¾t t¸c
phÈm.
2. Tãm t¾t
CÇn ®¶m b¶o mét sè ý chÝnh:
+ MÞ, mét c« g¸i xinh ®Ñp, yªu ®êi, cã kh¸t
väng tù do, h¹nh phóc bÞ b¾t vÒ lµm con d©u g¹t
nî cho nhµ Thèng lÝ P¸ Tra.
+ Lóc ®Çu MÞ ph¶n kh¸ng nhng dÇn dÇn trë nªn
tª liÖt, chØ "lïi lòi nh con rïa nu«i trong xã cöa".
+ §ªm t×nh mïa xu©n ®Õn, MÞ muèn ®i ch¬i nhng bÞ A Sö (chång MÞ) trãi ®øng vµo cét nhµ.
+ A Phñ v× bÊt b×nh tríc A Sö nªn ®· ®¸nh nhau
vµ bÞ b¾t, bÞ ph¹t v¹ vµ trë thµnh kÎ ë trõ nî cho
nhµ Thèng lÝ.
+ Kh«ng may hæ vå mÊt 1 con bß, A Phñ ®· bÞ
®¸nh, bÞ trãi ®øng vµo cäc ®Õn gÇn chÕt.
+ MÞ ®· c¾t d©y trãi cho A Phñ, 2 ngêi ch¹y
trèn ®Õn PhiÒng Sa.
+ MÞ vµ A Phñ ®îc gi¸c ngé, trë thµnh du kÝch.
Ho¹t ®éng 3: Tæ chøc ®ächiÓu v¨n b¶n
III. §äc- hiÓu
1. T×m hiÓu nh©n vËt MÞ
1. HS ®äc ®o¹n ®Çu v¨n b¶n,
nhËn xÐt c¸ch giíi thiÖu nh©n
vËt MÞ, c¶nh ngé cña MÞ,
nh÷ng ®µy ®äa tñi cùc khi MÞ
bÞ b¾t lµm con d©u g¹t nî cho
a) MÞ- c¸ch giíi thiÖu cña t¸c gi¶
"Ai ë xa vÒ …"
+ MÞ xuÊt hiÖn kh«ng ph¶i ë phÝa ch©n dung
ngo¹i h×nh mµ ë phÝa th©n phËn- mét th©n phËn
qu¸ nghiÖt ng·- mét con ngêi bÞ xÕp lÉn víi nh÷ng
nhµ Thèng lÝ P¸ Tra.
- HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù
do. GV ®Þnh híng, nhËn xÐt,
nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn ®óng
vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn
cha chÝnh x¸c.
vËt v« tri gi¸c (t¶ng ®¸, tµu ngùa,…)- mét th©n
phËn ®au khæ, Ðo le.
+ MÞ kh«ng nãi, chØ "lïi lòi nh con rïa nu«i
trong xã cöa". Ngêi ®µn bµ Êy bÞ cÇm tï trong
ngôc thÊt tinh thÇn, n¬i lui vµo lui ra chØ lµ "mét
c¨n buång kÝn mÝt chØ cã mét chiÕc cöa sæ, mét lç
vu«ng b»ng bµn tay" §· bao n¨m råi, ngêi ®µn bµ
Êy ch¼ng biÕt ®Õn mïa xu©n, ch¼ng ®i ch¬i tÕt…
+ "Sèng l©u trong c¸i khæ MÞ còng ®· quen råi",
"MÞ tëng m×nh còng lµ con tr©u, m×nh còng lµ con
ngùa", MÞ chØ "cói mÆt, kh«ng nghÜ ngîi", chØ
"nhí ®i nhí l¹i nh÷ng viÖc gièng nhau". MÞ kh«ng
cßn ý thøc ®îc vÒ thêi gian, tuæi t¸c vµ cuéc sèng.
MÞ sèng nh mét cç m¸y, mét thãi quen v« thøc.
MÞ v« c¶m, kh«ng t×nh yªu, kh«ng kh¸t väng,
thËm chÝ kh«ng cßn biÕt ®Õn khæ ®au. §iÒu ®ã cã
søc ¸m ¶nh ®èi víi ®éc gi¶, gieo vµo lßng ngêi
nh÷ng xãt th¬ng.
2. GV tæ chøc cho HS t×m
nh÷ng chi tiÕt cho thÊy søc
sèng tiÒm Èn trong MÞ vµ nhËn
xÐt.
- GV gîi ý: H×nh ¶nh mét c«
MÞ khi cßn ë nhµ? Ph¶n øng
cña MÞ khi vÒ nhµ Thèng lÝ?
- HS lµm viÖc c¸ nh©n vµ ph¸t
biÓu ý kiÕn.
b) MÞ- mét søc sèng tiÒm Èn:
+ Nhng ®©u ®ã trong câi s©u t©m hån ngêi ®µn
bµ c©m lÆng v× c¬ cùc, khæ ®au Êy vÉn tiÒm Èn mét
c« MÞ ngµy xa, mét c« MÞ trÎ ®Ñp nh ®ãa hoa rõng
®Çy søc sèng, mét ngêi con g¸i trÎ trung giµu ®øc
hiÕu th¶o. Ngµy Êy, t©m hån yªu ®êi cña MÞ göi
vµo tiÕng s¸o "MÞ thæi s¸o giái, thæi l¸ còng hay
nh thæi s¸o".
+ ë MÞ, kh¸t väng t×nh yªu tù do lu«n lu«n
m·nh liÖt. NÕu kh«ng bÞ b¾t lµm con d©u g¹t nî,
kh¸t väng cña MÞ sÏ thµnh hiÖn thùc bëi "trai ®Õn
®øng nh½n c¶ ch©n v¸ch ®Çu buång MÞ". MÞ ®·
tõng håi hép khi nghe tiÕng gâ cöa cña ngêi yªu.
MÞ ®· bíc theo kh¸t väng cña t×nh yªu nhng
kh«ng ngê sím r¬i vµo c¹m bÉy.
+ BÞ b¾t vÒ nhµ Thèng lÝ, MÞ ®Þnh tù tö. MÞ t×m
®Õn c¸i chÕt chÝnh lµ c¸ch ph¶n kh¸ng duy nhÊt
cña mét con ngêi cã søc sèng tiÒm tµng mµ kh«ng
thÓ lµm kh¸c trong hoµn c¶nh Êy. "MÊy th¸ng
rßng ®ªm nµo MÞ còng khãc", MÞ trèn vÒ nhµ cÇm
theo mét n¾m l¸ ngãn. ChÝnh kh¸t väng ®îc sèng
mét cuéc sèng ®óng nghÜa cña nã khiÕn MÞ kh«ng
muèn chÊp nhËn cuéc sèng bÞ chµ ®¹p, cuéc sèng
lÇm than, tñi cùc, bÞ ®èi xö bÊt c«ng nh mét con
vËt.
+ TÊt c¶ nh÷ng phÈm chÊt trªn ®©y sÏ lµ tiÒn ®Ò,
lµ c¬ së cho sù trçi dËy cña MÞ sau nµy. Nhµ v¨n
miªu t¶ nh÷ng tè chÊt nµy ë MÞ khiÕn cho c©u
chuyÖn ph¸t triÓn theo mét l« gÝc tù nhiªn, hîp lÝ.
ChÕ ®é phong kiÕn nghiÖt ng· cïng víi t tëng thÇn
quyÒn cã thÓ giÕt chÕt mäi íc m¬, kh¸t väng, lµm
tª liÖt c¶ ý thøc lÉn c¶m xóc con ngêi nhng tõ
trong s©u th¼m, c¸i b¶n chÊt ngêi vÉn lu«n tiÒm Èn
vµ ch¾c ch¾n nÕu cã c¬ héi sÏ thøc dËy, bïng lªn.
3. GV tæ chøc cho HS ph¸t
biÓu c¶m nhËn vÒ nghÖ thuËt
miªu t¶ nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng
®Õn sù håi sinh cña MÞ, ®Æc
biÖt lµ tiÕng s¸o vµ diÔn biÕn
t©m tr¹ng MÞ trong ®ªm t×nh
mïa xu©n.
- HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù
do.
- GV ®Þnh híng, nhËn xÐt,
nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn ®óng
vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn
cha chÝnh x¸c.
c) MÞ- sù trçi dËy cña lßng ham sèng vµ kh¸t
väng h¹nh phóc
+ Nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn sù håi sinh cña
MÞ:
- "Nh÷ng chiÕc v¸y hoa ®· ®em ph¬i trªn mám
®¸, xße nh con bím sÆc sì, hoa thuèc phiÖn võa
në tr¾ng l¹i ®æi ra mµu ®á hau, ®á thËm råi sang
mµu tÝm man m¸c".
- "§¸m trÎ ®îi tÕt ch¬i quay cêi Çm trªn s©n
ch¬i tríc nhµ" còng cã nh÷ng t¸c ®éng nhÊt ®Þnh
®Õn t©m lÝ cña MÞ.
- Rîu lµ chÊt xóc t¸c trùc tiÕp ®Ó t©m hån yªu
®êi, kh¸t sèng cña MÞ trçi dËy. "MÞ ®· lÊy hò rîu
uèng õng ùc tõng b¸t mét". MÞ võa nh uèng cho
h¶ giËn võa nh uèng hËn, nuèt hËn. H¬i men ®·
d×u t©m hån MÞ theo tiÕng s¸o.
+ Trong ®o¹n diÔn t¶ t©m tr¹ng håi sinh cña MÞ,
tiÕng s¸o cã mét vai trß ®Æc biÖt quan träng.
- "MÞ nghe tiÕng s¸o väng l¹i, thiÕt tha, båi håi.
MÞ ngåi nhÈm thÇm bµi h¸t cña ngêi ®ang thæi".
"Ngµy tríc, MÞ thæi s¸o giái… MÞ uèn chiÕc l¸
trªn m«i, thæi l¸ còng hay nh thæi s¸o. Cã biÕt bao
nhiªu ngêi mª, ngµy ®ªm ®· thæi s¸o ®i theo MÞ
hÕt nói nµy sang nói kh¸c".
- "TiÕng s¸o gäi b¹n cø thiÕt tha, båi håi",
"ngoµi ®Çu nói lÊp lã ®· cã tiÕng ai thæi s¸o", "tai
MÞ v¼ng tiÕng s¸o gäi b¹n ®Çu lµng", "mµ tiÕng
s¸o gäi b¹n yªu vÉn löng l¬ bay ngoµi ®êng", "MÞ
vÉn nghe tiÕng s¸o ®a MÞ ®i theo nh÷ng cuéc ch¬i,
nh÷ng ®¸m ch¬i", "trong ®Çu MÞ rËp rên tiÕng
s¸o",…
- T« Hoµi ®· miªu t¶ tiÕng s¸o nh mét dông ý
nghÖ thuËt ®Ó lay tØnh t©m hån MÞ. TiÕng s¸o lµ
biÓu tîng cña kh¸t väng t×nh yªu tù do, ®· theo s¸t
diÔn biÕn t©m tr¹ng MÞ, lµ ngän giã thæi bïng lªn
®èn löa tëng ®· nguéi t¾t. Tho¹t tiªn, tiÕng s¸o
cßn "lÊp lã", "löng l¬" ®Çu nói, ngoµi ®êng. Sau
®ã, tiÕng s¸o ®· th©m nhËp vµo thÕ giíi néi t©m
cña MÞ vµ cuèi cïng tiÕng s¸o trë thµnh lêi mêi
gäi tha thiÕt ®Ó råi t©m hån MÞ bay theo tiÕng s¸o.
+ DiÔn biÕn t©m tr¹ng MÞ trong ®ªm t×nh mïa
xu©n:
- DÊu hiÖu ®Çu tiªn cña viÖc sèng l¹i ®ã lµ MÞ
nhí l¹i qu¸ khø, nhí vÒ h¹nh phóc ng¾n ngñi
trong cuéc ®êi tuæi trÎ cña m×nh vµ niÒm ham
sèng trë l¹i "MÞ thÊy ph¬i phíi trë l¹i, lßng ®ét
nhiªn vui síng nh nh÷ng ®ªm tÕt ngµy tríc". "MÞ
cßn trÎ l¾m. MÞ vÉn cßn trÎ l¾m. MÞ muèn ®i
ch¬i".
- Ph¶n øng ®Çu tiªn cña MÞ lµ: "nÕu cã n¾m l¸
ngãn rong tay MÞ sÏ ¨n cho chÕt". MÞ ®· ý thøc ®-
îc t×nh c¶nh ®au xãt cña m×nh. Nh÷ng giät níc
m¾t tëng ®· c¹n kiÖt v× ®au khæ ®· l¹i cã thÓ l¨n
dµi.
- Tõ nh÷ng s«i sôc trong t©m t ®· dÉn MÞ tíi
hµnh ®éng "lÊy èng mì s¾n mét miÕng bá thªm
vµo ®Üa dÇu". MÞ muèn th¾p lªn ¸nh s¸ng cho c¨n
phßng bÊy l©u chØ lµ bãng tèi. MÞ muèn th¾p lªn
¸nh s¸ng cho cuéc ®êi t¨m tèi cña m×nh.
- Hµnh ®éng nµy ®Èy tíi hµnh ®éng tiÕp: MÞ
"quÊn tãc l¹i, víi tay lÊy c¸i v¸y hoa v¾t ë phÝa
trong v¸ch".
- MÞ quªn h¼n sù cã mÆt cña A Sö, quªn h¼n
m×nh ®ang bÞ trãi, tiÕng s¸o vÉn d×u t©m hån MÞ
"®i theo nh÷ng cuéc ch¬i, nh÷ng ®¸m ch¬i".
- T« Hoµi ®· ®Æt sù håi sinh cña MÞ vµo t×nh
huèng bi kÞch: kh¸t väng m·nh liÖt- hiÖn thùc phò
phµng khiÕn cho søc sèng ë MÞ cµng thªm phÇn
d÷ déi. Qua ®©y, nhµ v¨n muèn ph¸t biÓu mét t tëng: søc sèng cña con ngêi cho dï bÞ giÉm ®¹p. bÞ
trãi chÆt vÉn kh«ng thÓ chÕt mµ lu«n lu«n ©m Ø,
chØ gÆp dÞp lµ bïng lªn.
4. GV tæ chøc cho HS ph©n
tÝch diÔn biÕn t©m tr¹ng MÞ tríc c¶nh A Phñ bÞ trãi.
- GV gîi ý: lóc ®Çu? Khi nh×n
thÊy dßng níc m¾t cña A Phñ?
Hµnh ®éng c¾t d©y trãi cña
MÞ?
- HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù
do.
- GV ®Þnh híng, nhËn xÐt,
nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn ®óng
vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn
cha chÝnh x¸c.
d) MÞ tríc c¶nh A Phñ bÞ trãi
+ Tríc c¶nh A Phñ bÞ trãi, ban ®Çu MÞ hoµn
toµn v« c¶m: "MÞ vÉn th¶n nhiªn thæi löa h¬ tay".
+ ThÕ råi, "MÞ lÐ m¾t tr«ng sang thÊy mét dßng
níc m¾t lÊp l¸nh bß xuèng hai hám m¸ ®· x¸m
®en l¹i cña A Phñ". Giät níc m¾t tuyÖt väng cña
A Phñ ®· gióp MÞ nhí l¹i m×nh, nhËn ra m×nh, xãt
xa cho m×nh. Th¬ng ngêi vµ th¬ng m×nh ®ång thêi
nhËn ra tÊt c¶ sù tµn ¸c cña nhµ Thèng lÝ, tÊt c¶ ®·
khiÕn cho hµnh ®éng cña MÞ mang tÝnh tÊt yÕu.
+ TÊt nhiªn, MÞ còng rÊt lo l¾ng, ho¶ng sî. MÞ
sî m×nh bÞ trãi thay vµo c¸i cäc Êy, "ph¶i chÕt trªn
c¸i cäc Êy". Khi ®· ch¹y theo A Phñ, c¸i ý nghÜ Êy
vÉn cßn ®uæi theo MÞ: "ë ®©y th× chÕt mÊt". Nçi lo
l¾ng cña MÞ còng lµ mét khÝa c¹nh cña lßng ham
sèng, nã ®· tiÕp thªm cho MÞ søc m¹nh vïng tho¸t
khái sè phËn m×nh.
5. Qua tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®·
t×m hiÓu, HS rót ra nhËn xÐt
tæng qu¸t vÒ nh©n vËt MÞ
- HS ph¸t biÓu tù do.
- GV nhËn xÐt, ®Þnh híng vµo
mét sè ý chÝnh
e) Tãm l¹i
MÞ lµ c« g¸i trÎ ®Ñp, bÞ ®Èy vµo t×nh c¶nh bi ®¸t,
triÒn miªn trong kiÕp sèng n« lÖ, MÞ dÇn dÇn bÞ tª
liÖt. Nhng trong MÞ vÉn tiÒm tµng søc sèng. Søc
sèng Êy ®· trçi dËy, cho MÞ søc m¹nh dÉn tíi hµnh
®éng quyÕt liÖt, t¸o b¹o. §iÒu ®ã cho thÊy MÞ lµ
c« g¸i cã ®êi sèng néi t©m ©m thÇm mµ m¹nh mÏ.
Nhµ v¨n ®· dông c«ng miªu t¶ diÔn biÕn t©m lÝ
nh©n vËt MÞ. Qua ®ã ®Ó thÓ hiÖn t tëng nh©n ®¹o
s©u s¾c, lín lao.
4. Cñng cè:
- C¸ch miªu t¶ cña t¸c gi¶ vÒ MÞ g©y Ên tîng ban ®Çu nh thÓ nµo víi ngêi ®äc?
- Theo em søc sèng tiÒm tµng ë MÞ ®îc nhµ v¨n miªu t¶ qua nh÷ng chÆng ph¸t triÓn
nµo?
5. DÆn dß:
- Häc bµi, ®äc kü t¸c phÈm ë nhµ.
- So¹n, chuÈn bÞ tiÕp phÇn: nh©n vËt A Phñ; nghÖ thuËt ®Æc s¾c trong truyÖn T« Hoµi.
®äc v¨n: TiÕt 56
vî chång a phñ
T« Hoµi
A. Môc tiªu bµi häc
- HiÓu ®îc cuéc sèng c¬ cùc, tèi t¨m cña ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè vïng cao díi ¸ch ¸p bøc k×m kÑp cña thùc d©n vµ chóa ®Êt thèng trÞ; qu¸ tr×nh ngêi d©n c¸c d©n
téc thiÓu sè thøc tØnh c¸ch m¹ng vµ vïng lªn tù gi¶i phãng ®êi m×nh, ®i theo tiÕng
gäi cña §¶ng.
- N¾m ®îc nh÷ng ®ãng gãp riªng cña nhµ v¨n trong nghÖ thuËt kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch
c¸c nh©n vËt, sù tinh tÕ trong diÔn t¶ cuéc sèng néi t©m; Së trêng cña nhµ v¨n trong
quan s¸t nh÷ng nÐt l¹ vÒ phong tôc, tËp qu¸n vµ c¸ tÝnh ngêi M«ng; NghÖ thuËt trÇn
thuËt linh ho¹t, lêi v¨n tinh tÕ, mang mµu s¾c d©n téc vµ giµu chÊt th¬.
B. ph¬ng tiÖn thùc hiÖn
- S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn
- ThiÕt kÕ bµi häc.
- Tµi liÖu tham kh¶o
C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc
- Gîi t×m, ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp
D. tiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc
1. Tæ chøc:
Líp SÜ sè Häc sinh v¾ng Ngµy gi¶ng
12
12
2. KiÓm tra bµi cò:
- Em h·y ph©n tÝch søc sèng tiÒm Èn trong con ngêi MÞ?
- MÞ cã diÔn biÕn t©m tr¹ng vµ hµnh ®éng nh thÕ nµo tríc c¶nh A Phñ bÞ trãi? ý nghÜa
hµnh ®éng cña MÞ?
3. Tæ chøc bµi míi:
6. GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu
vÒ nh©n vËt A Phñ (sù xuÊt
hiÖn, th©n phËn, tÝnh c¸ch,…).
- HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù
do.
- GV ®Þnh híng, nhËn xÐt,
nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn ®óng
vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn
cha chÝnh x¸c.
2. T×m hiÓu nh©n vËt A Phñ
a) Sù xuÊt hiÖn cña A Phñ
A Phñ xuÊt hiÖn trong cuéc ®èi ®Çu víi A Sö:
"Mét ngêi to lín ch¹y vôt ra vung tay nÐm con
quay rÊt to vµo mÆt A Sö. Con quay gç ng¸t l¨ng
vµo gi÷a mÆt. Nã võa kÞp bng tay lªn, A Phñ ®·
xéc tíi n¾m c¸i vßng cæ, kÐo dËp ®Çu xuèng, xÐ
vai ¸o ®¸nh tíi tÊp".
Hµng lo¹t c¸c ®éng tõ chØ hµnh ®éng nhanh,
m¹nh, dån dËp thÓ hiÖn mét tÝnh c¸ch m¹nh mÏ,
gan gãc, mét kh¸t väng tù do ®îc béc lé quyÕt
liÖt.
b) Th©n phËn cña A Phñ
+ Cha mÑ chÕt c¶ trong trËn dÞch ®Ëu mïa.
+ A Phñ lµ mét thanh niªn nghÌo.
+ Cuéc sèng khæ cùc ®· hun ®óc ë A Phñ tÝnh
c¸ch ham chuéng tù do, mét søc sèng m¹nh mÏ,
mét tµi n¨ng lao ®éng ®¸ng quý: "biÕt ®óc lìi cµy,
®ôc cuèc, cµy giái vµ ®i s¨n bß tãt rÊt b¹o".
+ A Phñ lµ ®øa con cña nói rõng, tù do, hån
nhiªn, chÊt ph¸c.
7. HS ph¸t biÓu c¶m nhËn vÒ
c¶nh xö kiÖn A Phñ qu¸i ®¶n,
l¹ lïng trong t¸c phÈm.
- HS ph¸t biÓu tù do.
- GV nhËn xÐt, ®Þnh híng vµo
mét sè ý chÝnh
c) C¶nh xö kiÖn qu¸i ®¶n, l¹ lïng
+ Cuéc xö kiÖn diÔn ra trong khãi thuèc phiÖn
mï mÞt tu«n ra c¸c lç cöa sæ nh khãi bÕp. "Ngêi
th× ®¸nh, ngêi th× quú l¹y, kÓ lÓ, chöi bíi. Xong
mét lît ®¸nh, kÓ, chöi, l¹i hót. Cø thÕ tõ tra ®Õn
hÕt ®ªm". Cßn A Phñ gan gãc quú chÞu ®ßn chØ im
nh tîng ®¸.
+ Hñ tôc vµ ph¸p luËt trong tay bän chóa ®Êt
nªn kÕt qu¶: A Phñ trë thµnh con ë trõ nî ®êi ®êi
kiÕp kiÕp cho nhµ Thèng lÝ P¸ Tra.
C¶nh xö kiÖn qu¸i ®¶n, l¹ lïng vµ c¶nh A Phñ bÞ
®¸nh, bÞ trãi võa tè c¸o sù tµn b¹o cña bän chóa
®Êt võa nãi lªn t×nh c¶nh khèn khæ cña ngêi d©n.
8. GV tæ chøc cho HS rót ra
nh÷ng gi¸ trÞ néi dung t tëng
3. Gi¸ trÞ néi dung t tëng t¸c phÈm
a) Gi¸ trÞ hiÖn thùc
cña t¸c phÈm.
- HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù
do.
- GV ®Þnh híng, nhËn xÐt,
nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn ®óng
vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn
cha chÝnh x¸c.
- Bøc tranh ®êi sèng x· héi cña d©n téc miÒn
nói T©y B¾c- mét thµnh c«ng cã ý nghÜa khai ph¸
cña T« Hoµi ë ®Ò tµi miÒn nói.
- Bé mÆt cña chÕ ®é phong kiÕn miÒn nói: kh¾c
nghiÖt, tµn ¸c víi nh÷ng c¶nh tîng h·i hïng nh ®Þa
ngôc gi÷a trÇn gian.
- Ph¬i bµy téi ¸c cña bän thùc d©n Ph¸p.
- Nh÷ng trang viÕt ch©n thùc vÒ cuéc sèng bi
th¶m cña ngêi d©n miÒn nói.
b) Gi¸ trÞ nh©n ®¹o:
- C¶m th«ng s©u s¾c ®èi víi ngêi d©n.
- Phª ph¸n gay g¾t bän thèng trÞ
- Ngîi ca nh÷ng g× tèt ®Ñp ë con ngêi.
- Tr©n träng, ®Ò cao nh÷ng kh¸t väng chÝnh
®¸ng cña con ngêi.
- ChØ ra con ®êng gi¶i phãng ngêi lao ®éng cã
cuéc ®êi t¨m tèi vµ sè phËn thª th¶m.
9. GV tæ chøc cho HS nhËn
xÐt vÒ:
+ NghÖ thuËt x©y dùng nh©n
vËt, miªu t¶ t©m lÝ.
+ NÐt ®éc ®¸o vÒ viÖc quan s¸t
vµ miªu t¶ nÕp sinh ho¹t,
phong tôc tËp qu¸n cña ngêi
d©n miÒn nói.
+ NghÖ thuËt miªu t¶ thiªn
nhiªn.
- GV chia nhãm vµ giao viÖc:
mçi nhãm th¶o luËn vÒ mét
khÝa c¹nh.
- §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy,
bæ sung. GV ®Þnh híng vµ
nhÉn m¹nh nh÷ng ý c¬ b¶n.
4. T×m hiÓu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt
cña t¸c phÈm
a) NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt, miªu t¶ t©m lÝ:
nh©n vËt sinh ®éng, cã c¸ tÝnh ®Ëm nÐt (víi MÞ,
t¸c gi¶ Ýt miªu t¶ hµnh ®éng, dïng thñ ph¸p lÆp l¹i
cã chñ ý mét sè nÐt ch©n dung g©y Ên tîng s©u
®Ëm, ®Æc biÖt t¸c gi¶ miªu t¶ dßng ý nghÜ, t©m t,
nhiÒu khi lµ tiÒm thøc chËp chên,… víi A Phñ, t¸c
gi¶ chñ yÕu kh¾c häa qua hµnh ®éng, c«ng viÖc,
nh÷ng ®èi tho¹i gi¶n ®¬n)
b) NghÖ thuËt miªu t¶ phong tôc tËp qu¸n cña
T« Hoµi rÊt ®Æc s¾c víi nh÷ng nÐt riªng (c¶nh xö
kiÖn, kh«ng khÝ lÔ héi mïa xu©n, nh÷ng trß ch¬i
d©n gian, tôc cíp vî, c¶nh c¾t m¸u ¨n thÒ,…
c) NghÖ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn miÒn nói víi
nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh thÊm ®îm chÊt th¬.
d) NghÖ thuËt kÓ chuyÖn tù nhiªn, sinh ®éng,
hÊp dÉn.
e) Ng«n ng÷ tinh tÕ mang ®Ëm mµu s¾c miÒn
nói.
Ho¹t ®éng 4: Tæ chøc tæng
kÕt
GV tæ chøc cho HS rót ra
nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña t¸c
phÈm.
- GV ®Þnh híng.
- HS ph¸t biÓu vµ tù viÕt phÇn
IV. Tæng kÕt
Qua viÖc miªu t¶ cuéc ®êi, sè phËn cña MÞ vµ A
Phñ, nhµ v¨n ®· lµm sèng l¹i qu·ng ®êi t¨m tèi, c¬
cùc cña ngêi d©n miÒn nói díi ¸ch thèng trÞ d·
man cña bän chóa ®Êt phong kiÕn, ®ång thêi
kh¼ng ®Þnh søc sèng tiÒm tµng, m·nh liÖt kh«ng g×
hñy diÖt ®îc cña nh÷ng kiÕp n« lÖ, kh¼ng ®Þnh chØ
cã sù vïng dËy cña chÝnh hä, ®îc ¸nh s¸ng c¸ch
tæng kÕt. m¹ng soi ®êng sÏ dÉn tíi cuéc ®êi t¬i s¸ng. §ã
chÝnh lµ gi¸ trÞ hiÖn thùc s©u s¾c, gi¸ trÞ nh©n ®¹o
lín lao, tiÕn bé cña Vî chång A Phñ. Nh÷ng gi¸
trÞ nµy ®· gióp cho t¸c phÈm cña T« Hoµi ®øng
v÷ng tríc thö th¸ch cña thêi gian vµ ®îc nhiÒu thÕ
hÖ b¹n ®äc yªu thÝch.
4. Cñng cè:
- Theo em A Phñ lµ con ngêi tîng trng cho tÇng líp nµo cña x· héi phong kiÕn –
thùc d©n cai trÞ bÊy giê? ý nghÜa c¶nh xö kiÖn A Phñ?
- Gi¸ trÞ chung rót ra tõ truyÖn ng¾n?
5. DÆn dß:
- Häc bµi ë nhµ.
- ¤n tËp kiÕn thøc v¨n häc, lµm v¨n, chuÈn bÞ bµi viÕt sè 5 nghÞ luËn v¨n häc.
Lµm v¨n: TiÕt 57 – 58.
ViÕt bµi lµm v¨n sè 5: nghÞ luËn v¨n häc
A- Môc tiªu bài häc
Giúp HS:
- Củng cố và nâng cao trình độ làm văn nghị luận về các mặt: xác định đề, lập
dàn ý, diễn đạt.
- Viết được bài văn nghị luận văn học thể hiện ý kiến của mình một cách rõ ràng,
mạch lạc, có sức thuyết phục.
B- Ph¬ng ph¸p và ph¬ng tiÖn d¹y häc
1. Phương pháp dạy học:
Bài học tập trung vào nghị luận một vấn đề văn học. => Lưu ý HS ôn lại những
tri thức về nghị luận, về thao tác lập luận,...để HS biết cách lập luận một cách chặt
chẽ, nêu luận điểm rõ ràng, đưa dẫn chứng thuyết phục,hấp dẫn.
2. Phương tiện dạy học:
SGK, GA, ...
C- Néi dung, tiÕn tr×nh lªn líp
1. Tæ chøc:
Líp SÜ sè Häc sinh v¾ng Ngµy kiÓm tra
12
12
2. KiÓm tra: Kh«ng
3. Ra đề làm văn cho HS:
- GV có thể vận dụng theo đề bài trong SGK hoặc tự ra đề cho phù với đối tượng
học sinh.
Đề 1 SGK:
Trong một bức thư luận về văn chương, Nguyễn Văn Siêu có viết: “Văn chương
(...) có loại đáng thờ. Có loại không đáng thờ. Loại không đáng thờ là loại chỉ
chuyên chú ở văn chương. Loại đáng thờ là loại chuyên chú ở con người”. Hãy
phát biểu ý kiến về quan niệm trên.
3. Hướng dẫn HS xác định đề: Căn cứ vào SGK và SGV để hướng dẫn HS viết
đúng hướng, đúng trọng tâm.
Gîi ý mét sè ®Ò tham kh¶o.
§Ò 1: Anh (chÞ) hiÓu thÕ nµo vÒ ý kiÕn sau cña nhµ th¬ Xu©n DiÖu: "Th¬ lµ hiÖn
thùc, th¬ lµ cuéc ®êi, th¬ cßn lµ th¬ n÷a".
Gîi ý:
Bµi viÕt cÇn cã nh÷ng luËn ®iÓm sau:
+ Th¬ lµ hiÖn thùc.
+ Th¬ lµ cuéc ®êi.
+ Mèi quan hÖ gi÷a th¬ víi hiÖn thùc, cuéc ®êi.
+ Th¬ cßn lµ th¬ n÷a. Tøc lµ th¬ cßn cã nh÷ng ®Æc trng riªng: c¶m xóc, h×nh tîng, ng«n ng÷, nh¹c ®iÖu,…
§Ò 2: B×nh luËn ý kiÕn cña Nam Cao:
"Mét t¸c phÈm thËt cã gi¸ trÞ ph¶i vît lªn trªn tÊt c¶ bê câi, giíi h¹n, ph¶i lµ t¸c
phÈm chung cho c¶ loµi ngêi. Nã ph¶i chøa ®ùng mét c¸i g× lín lao, m¹nh mÏ, võa
®au ®ín l¹i võa phÊn khëi. Nã ca tông lßng th¬ng, t×nh b¸c ¸i, sù c«ng b×nh. Nã lµm
cho con ngêi ngµy cµng ngêi h¬n"
(Nam Cao- §êi thõa)
Gîi ý:
Bµi viÕt cÇn cã nh÷ng luËn ®iÓm sau:
+ "Mét t¸c phÈm thËt sù cã gi¸ trÞ ph¶i vît lªn trªn tÊt c¶ bê câi, giíi h¹n, ph¶i
lµ t¸c phÈm chung cho c¶ loµi ngêi". §ã lµ søc sèng cña t¸c phÈm v¨n häc. T¸c phÈm
v¨n häc vît lªn giíi h¹n kh«ng gian, thêi gian.
+ "Mét t¸c phÈm thËt cã gi¸ trÞ ph¶i chøa ®ùng mét c¸i g× lín lao m¹nh mÏ, võa
®au ®ín l¹i võa phÊn khëi". §©y chÝnh lµ gi¸ trÞ néi dung vµ t¸c ®éng tinh thÇn, t¸c
dông gi¸o dôc cña t¸c phÈm v¨n häc.
- Ph¶i ®Æt ®îc nh÷ng vÊn ®Ò lín lao chÝnh lµ néi dung ph¶n ¸nh hiÖn thùc cña
t¸c phÈm vµ t×nh c¶m cña nhµ v¨n tríc hiÖn thùc Êy.
- "M¹nh mÏ, ®au ®ín, phÊn khëi" lµ søc m¹nh lay ®éng t©m hån con ngêi cña
t¸c phÈm v¨n ch¬ng.
+ §Æc biÖt mét t¸c phÈm cã gi¸ trÞ ph¶i "ca tông lßng th¬ng, t×nh b¸c ¸i, sù c«ng
b×nh. Nã lµm cho con ngêi gÇn ngêi h¬n". §©y lµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o vµ chøc n¨ng nh©n
®¹o hãa con ngêi cña t¸c phÈm v¨n häc. §ã lµ ®iÒu cèt lâi, lµ h¹t nh©n c¬ b¶n cña
mét t¸c phÈm cã gi¸ trÞ.
+ B×nh luËn n©ng cao vÊn ®Ò:
- ý kiÕn cña Nam Cao hoµn toµn ®óng, nhng cha ®ñ. T¸c phÈm v¨n häc thËt sù
cã gi¸ trÞ cßn ph¶i mang gi¸ trÞ nh©n ®¹o tÝch cùc, nghÜa lµ ph¶i tham gia ®Êu tranh
c¶i t¹o x· héi, ph¶i lµ mét thø vò khÝ chèng bÊt c«ng, tiªu diÖt c¸i ¸c. Cã nh vËy míi
"ca tông lßng thên, t×nh b¸c ¸i" mét c¸ch tÝch cùc.
- V¨n häc cßn ph¶i ch¾p c¸nh, më ®êng cho con ngêi, t×m ®êng ®i cho mçi sè
phËn, mçi con ngêi. Cã nh vËy t¸c phÈm v¨n häc míi ®¹t gi¸ trÞ nh©n ®¹o tÝch cùc.
§Ò 3: Ph©n tÝch ®o¹n th¬ sau trong bµi ViÖt B¾c cña Tè H÷u:
Nh÷ng ®êng ViÖt B¾c cña ta,
§ªm ®ªm rÇm rËp nh lµ ®Êt rung.
Qu©n ®i ®iÖp ®iÖp trïng trïng,
¸nh sao ®Çu sóng b¹n cïng mò nan.
D©n c«ng ®á ®uèc tõng ®oµn,
Bíc ch©n n¸t ®¸ mu«n tµn löa bay.
Ngh×n ®ªm th¨m th¼m s¬ng dµy,
§Ìn pha bËt s¸ng nh ngµy mai lªn.
Tin vui chiÕn th¾ng tr¨m miÒn,
Hßa B×nh, T©y B¾c, §iÖn Biªn vui vÒ.
Vui tõ §ång Th¸p, An Khª,
Vui lªn ViÖt B¾c, ®Ìo De, nói Hång
(ViÖt B¾c, NXB V¨n häc, Hµ Néi 1962)
Gîi ý:
+ §o¹n th¬ mang ©m hëng sö thi, miªu t¶ khÝ thÕ chiÕn th¾ng cña d©n téc ta
trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p.
+ Chó ý khai th¸c c¸c thñ ph¸p nghÖ thuËt:
- HÖ thèng tõ l¸y: "rÇm rËp", "®iÖp ®iÖp trïng trïng",… gîi t¶ sù v« tËn cña
®oµn qu©n vµ cña c¸ch m¹ng, søc m¹nh rung chuyÓn nói rõng.
- Nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh, Èn dô k× vÜ, phi thêng: ¸nh sao ®Çu sóng, D©n c«ng
®á ®uèc, Bíc ch©n n¸t ®¸, mu«n tµn löa bay, §Ìn pha bËt s¸ng nh ngµy mai lªn,…
- NghÖ thuËt liÖt kª ®Þa danh g¾n víi nh÷ng chiÕn c«ng: Hßa B×nh, T©y B¾c,
§iÖn Biªn, §ång Th¸p, An Khª, ViÖt B¾c, ®Ìo De, nói Hång, diÔn t¶ c¸i n¸o nøc vµ
nh÷ng chiÕn th¾ng dån dËp, chiÕn c«ng nèi tiÕp chiÕn c«ng, niÒm vui nèi tiÕp niÒm
vui.
+ Tæng hîp kh¸i qu¸t gi¸ trÞ cña ®o¹n th¬.
TiÕng viÖt: tiÕt 59
Nh©n vËt giao tiÕp
A. Môc tiªu bµi häc
- N¾m ch¾c kh¸i niÖm nh©n vËt giao tiÕp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi,
quan hÖ th©n s¬ cña hä ®èi víi nhau, còng nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c chi phèi néi dung vµ
h×nh thøc lêi nãi cña c¸c nh©n vËt trong o¹t ®éng giao tiÕp.
- N©ng cao n¨ng lùc giao tiÕp cña b¶n th©n vµ cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc chiÕn lîc
giao tiÕp trong nh÷ng ng÷ c¶nh nhÊt ®Þnh.
B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn
- SGK, SGV
- ThiÕt kÕ bµi häc
c. c¸ch thøc tiÕn hµnh
- Gîi ý tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn ; híng dÉn lµm bµi tËp thùc hµnh.
d.TiÕn tr×nh d¹y häc
1. Tæ chøc:
Líp SÜ sè Häc sinh v¾ng Ngµy gi¶ng
12
12
2. KiÓm tra:
- Lång vµo phÇn luyÖn tËp.
3. Bµi míi:
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇu cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1: Ph©n tÝch c¸c
ng÷ liÖu
1. GV gäi 1 HS ®äc ng÷ liÖu 1
(SGK) vµ nªu c¸c yªu cÇu sau
(víi HS c¶ líp):
a) Ho¹t ®éng giao tiÕp trªn cã
nh÷ng nh©n vËt giao tiÕp nµo?
Nh÷ng nh©n vËt ®ã cã ®Æc
®iÓm nh thÕ nµo vÒ løa tuæi,
giíi tÝnh, tÇng líp x· héi?
b) C¸c nh©n vËt giao tiÕp
chuyÓn ®æi vai ngêi nãi, vai
ngêi nghe vµ lu©n phiªn lît lêi
ra sao? Lît lêi ®Çu tiªn cña
"thÞ" híng tíi ai?
c) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn
cã b×nh ®¼ng vÒ vÞ thÕ x· héi
kh«ng?
d) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn
cã quan hÖ xa l¹ hay th©n t×nh
khi b¾t ®Çu cuéc giao tiÕp?
e) Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ
x· héi, quan hÖ th©n-s¬, løa
tuæi, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp,…
chi phèi lêi nãi cña c¸c nh©n
vËt nh thÕ nµo?
- GV híng dÉn, gîi ý vµ tæ
chøc.
- HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù
do.
- GV nhËn xÐt, kh¼ng ®Þnh
nh÷ng ý kiÕn ®óng vµ ®iÒu
chØnh nh÷ng ý kiÕn sai.
I. Ph©n tÝch c¸c ng÷ liÖu
1. Ng÷ liÖu 1
a) Ho¹t ®éng giao tiÕp trªn cã nh÷ng nh©n vËt
giao tiÕp lµ: Trµng, mÊy c« g¸i vµ "thÞ". Nh÷ng
nh©n vËt ®ã cã ®Æc ®iÓm :
- VÒ løa tuæi : Hä ®Òu lµ nh÷ng ngêi trÎ tuæi.
- VÒ giíi tÝnh : Trµng lµ nam, cßn l¹i lµ n÷.
- VÒ tÇng líp x· héi: Hä ®Òu lµ nh÷ng ngêi d©n
lao ®éng nghÑ ®ãi.
b) C¸c nh©n vËt giao tiÕp chuyÓn ®æi vai ngêi
nãi, vai ngêi nghe vµ lu©n phiªn lît lêi nh sau:
- Lóc ®Çu: H¾n (Trµng) lµ ngêi nãi, mÊy c« g¸i
lµ ngêi nghe.
- TiÕp theo: MÊy c« g¸i lµ ngêi nãi, Trµng vµ
"thÞ" lµ ngêi nghe.
- TiÕp theo: "ThÞ" lµ ngêi nãi, Trµng (lµ chñ
yÕu) vµ mÊy c« g¸i lµ ngêi nghe.
- TiÕp theo: Trµng lµ ngêi nãi, "thÞ" lµ ngêi
nghe.
- Cuèi cïng: "ThÞ" lµ ngêi nãi, Trµng lµ ngêi
nghe.
Lît lêi ®Çu tiªn cña "thÞ" híng tíi Trµng.
c) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn b×nh ®¼ng vÒ vÞ
thÕ x· héi (hä ®Òu lµ nh÷ng ngêi d©n lao ®éng
cïng c¶nh ngé).
d) Khi b¾t ®Çu cuéc giao tiÕp, c¸c nh©n vËt giao
tiÕp trªn cã quan hÖ hoµn toµn xa l¹.
e) Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi, quan hÖ
th©n-s¬, løa tuæi, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp,… chi
phèi lêi nãi cña c¸c nh©n vËt khi giao tiÕp. Ban
®Çu cha quen nªn chØ lµ trªu ®ïa th¨m dß. DÇn
dÇn, khi ®· quen hä m¹nh d¹n h¬n. V× cïng løa
tuæi, b×nh ®¼ng vÒ vÞ thÕ x· héi, l¹i cïng c¶nh ngé
nªn c¸c nh©n vËt giao tiÕp tá ra rÊt suång s·.
2. HS ®äc ®o¹n trÝch vµ tr¶ lêi
nh÷ng c©u hái (SGK).
- GV híng dÉn, gîi ý vµ tæ
chøc.
- HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù
do.
- GV nhËn xÐt, kh¼ng ®Þnh
nh÷ng ý kiÕn ®óng vµ ®iÒu
chØnh nh÷ng ý kiÕn sai.
2. Ng÷ liÖu 2
a) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trong ®o¹n v¨n: B¸
KiÕn, mÊy bµ vî B¸ KiÕn, d©n lµng vµ ChÝ PhÌo.
B¸ KiÕn nãi víi mét ngêi nghe trong trêng hîp
quay sang nãi víi ChÝ PhÌo. Cßn l¹i, khi nãi víi
mÊy bµ vî, víi d©n lµng, víi LÝ Cêng, B¸ KiÕn nãi
cho nhiÒu ngêi nghe (trong ®ã cã c¶ ChÝ PhÌo).
b) VÞ thÕ x· héi cña B¸ KiÕn víi tõng ngêi
nghe:
+ Víi mÊy bµ vî- B¸ KiÕn lµ chång (chñ gia
®×nh) nªn "qu¸t".
+ Víi d©n lµng- B¸ KiÕn lµ "cô lín", thuéc tÇng
líp trªn, lêi nãi cã vÎ t«n träng (c¸c «ng, c¸c bµ)
nhng thùc chÊt lµ ®uæi (vÒ ®i th«i chø! Cã g× mµ
xóm l¹i thÕ nµy?).
+ Víi ChÝ PhÌo- B¸ KiÕn võa lµ «ng chñ cò, võa
lµ kÎ ®· ®Èy ChÝ PhÌo vµo tï, kÎ mµ lóc nµy ChÝ
PhÌo ®Õn "¨n v¹". B¸ KiÕn võa th¨m dß, võa dç
dµnh võa cã vÎ ®Ò cao, coi träng.
+ Víi LÝ Cêng- B¸ KiÕn lµ cha, cô qu¸t con nhng thùc chÊt còng lµ ®Ó xoa dÞu ChÝ PhÌo.
c) §èi víi ChÝ PhÌo, B¸ KiÕn thùc hiÖn nhiÒu
chiÕn lîc giao tiÕp:
+ §uæi mäi ngêi vÒ ®Ó c« lËp ChÝ PhÌo.
+ Dïng lêi nãi ngät nh¹t ®Ó vuèt ve, m¬n trín
ChÝ.
+ N©ng vÞ thÕ ChÝ PhÌo lªn ngang hµng víi
m×nh ®Ó xoa dÞu ChÝ.
d) Víi chiÕn lîc giao tiÕp nh trªn, B¸ KiÕn ®·
®¹t ®îc môc ®Ých vµ hiÖu qu¶ giao tiÕp. Nh÷ng ngêi nghe trong cuéc héi tho¹i víi B¸ KiÕn ®Òu r¨m
r¾p nghe theo lêi B¸ KiÕn. §Õn nh ChÝ PhÌo, hung
h·n lµ thÕ mµ cuèi cïng còng bÞ khuÊt phôc.
Ho¹t ®éng 2: Tæ chøc rót ra
nhËn xÐt
II. NhËn xÐt vÒ nh©n vËt giao tiÕp
trong ho¹t ®éng giao tiÕp.
- GV nªu c©u hái vµ gîi ý: Tõ
viÖc t×m hiÓu c¸c ng÷ liÖu trªn,
anh (chÞ) rót ra nh÷ng nhËn
xÐt g× vÒ nh©n vËt giao tiÕp
trong ho¹t ®éng giao tiÕp?
- HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi.
- GV nhËn xÐt vµ tãm t¾t
nh÷ng néi dung c¬ b¶n.
1. Trong ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷,
c¸c nh©n vËt giao tiÕp xuÊt hiÖn trong vai ngêi nãi
hoÆc ngêi nghe. D¹ng nãi, c¸c nh©n vËt giao tiÕp
thêng ®æi vai lu©n phiªn lît lêi víi nhau. Vai ngêi
nghe cã thÓ gåm nhiÒu ngêi, cã trêng hîp ngêi
nghe kh«ng håi ®¸p lêi ngêi nãi.
2. Quan hÖ gi÷a c¸c nh©n vËt giao tiÕp cïng víi
nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt (tuæi, giíi, nghÒ,vèn
sèng, v¨n hãa, m«i trêng x· héi,… ) chi phèi lêi
nãi (néi dung vµ h×nh thøc ng«n ng÷).
3. Trong giao tiÕp, c¸c nh©n vËt giao tiÕp tïy
ng÷ c¶nh mµ lùa chän chiÕn lîc giao tiÕp phï hîp
®Ó ®¹t môc ®Ých vµ hiÖu qu¶.
4. Cñng cè:
- Trong giao tiÕp nh©n vËt giao tiÕp cã c¸c vai nµo? sù lu©n phiªn vai diÔn ra khi nµo?
- Quan hÖ gi÷a c¸c nh©n vËt, ng÷ c¶nh cã ¶nh hëng nh thÕ nµo tíi nh©n vËt giao tiÕp?
5. DÆn dß:
- Häc bµi ë nhµ.
- Lµm c¸c bµi tËp luyÖn tËp chuÈn bÞ cho giê sau.
TiÕng viÖt: tiÕt 60
Nh©n vËt giao tiÕp
A. Môc tiªu bµi häc
- N¾m ch¾c kh¸i niÖm nh©n vËt giao tiÕp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi,
quan hÖ th©n s¬ cña hä ®èi víi nhau, còng nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c chi phèi néi dung vµ
h×nh thøc lêi nãi cña c¸c nh©n vËt trong o¹t ®éng giao tiÕp.
- N©ng cao n¨ng lùc giao tiÕp cña b¶n th©n vµ cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc chiÕn lîc
giao tiÕp trong nh÷ng ng÷ c¶nh nhÊt ®Þnh.
B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn
- SGK, SGV
- ThiÕt kÕ bµi häc
c. c¸ch thøc tiÕn hµnh
- Gîi ý tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn ; híng dÉn lµm bµi tËp thùc hµnh.
d.TiÕn tr×nh d¹y häc
1. Tæ chøc:
Líp SÜ sè Häc sinh v¾ng Ngµy gi¶ng
12
12
2. KiÓm tra:
- Lång vµo phÇn luyÖn tËp.
3. Bµi míi:
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1: LuyÖn tËp I. LuyÖn tËp
Bµi tËp 1: Ph©n tÝch sù chi
phèi cña vÞ thÕ x· héi ë c¸c
nh©n vËt ®èi víi lêi nãi cña hä
trong ®o¹n trÝch (môc 1-
SGK).
- HS ®äc ®o¹n trÝch.
- GV gîi ý, híng dÉn ph©n
tÝch.
- HS th¶o luËn, tr×nh bµy.
- GV nhËn xÐt, nhÊn m¹nh
nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n.
Bµi tËp 1:
Anh MÞch ¤ng LÝ
VÞ thÕ x·
héi
KÎ díi- n¹n
nh©n bÞ b¾t ®i
xem ®¸ bãng.
BÒ trªn- thõa lÖnh
quan b¾t ngêi ®i
xem ®¸ bãng.
Lêi nãi
Van xin, nhón
nhêng (gäi «ng,
l¹y…)
H¸ch dÞch, qu¸t
n¹t (xng h« mµy
tao, qu¸t, c©u
lÖnh…)
Bµi tËp 2: Ph©n tÝch mèi quan
hÖ gi÷a ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x·
héi, nghÒ nghiÖp, giíi tÝnh,
v¨n hãa,… cña c¸c nh©n vËt
Bµi tËp 2:
§o¹n trÝch gåm c¸c nh©n vËt giao tiÕp:
- Viªn ®éi sÕp T©y.
- §¸m ®«ng.