Ảnh hưởng tín dụng ưu đãi ngân hàng chính sách xã hội đến giảm tỷ lệ nghèo tại huyện vị xuyên tỉnh Hà Giang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

---------------------------------

NGUYỄN VĂN CHÂU

ẢNH HƢỞNG TÍN DỤNG ƢU ĐÃI NGÂN HÀNG

CHÍNH SÁCH XÃ HỘI ĐẾN GIẢM TỶ LỆ NGHÈO

TẠI HUYỆN VỊ XUYÊN TỈNH HÀ GIANG

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2009

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

ii

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

---------------------------------

NGUYỄN VĂN CHÂU

ẢNH HƢỞNG TÍN DỤNG ƢU ĐÃI NGÂN HÀNG

CHÍNH SÁCH XÃ HỘI ĐẾN GIẢM TỶ LỆ NGHÈO

TẠI HUYỆN VỊ XUYÊN TỈNH HÀ GIANG

Chuyên ngành: Kinh tế Nông nghiệp

Mã số: 60 - 31 - 10

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHẠM THỊ LÝ

THÁI NGUYÊN - 2009

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

iii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu, kết quả nêu trong chuyên đề là trung thực có nguồn gốc rõ ràng và

chưa được bảo vệ một học vị nào.

TÁC GIẢ CHUYÊN ĐỀ

Nguyễn Văn Châu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

iv

LỜI CÁM ƠN

Quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp tôi đã được sự giúp

đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân, tập thể. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất

tới tất cả cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập

và nghiên cứu. Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc TS. Phạm Thị Lý

người trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên

cứu và hoàn thiện luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Kinh tế và

Quản trị kinh doanh Đại học Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo, các cán bộ

khoa Sau đại học, đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và

hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành lãnh đạo UBND huyện Vị Xuyên, Phòng Tài chính -

Kế hoạch, phòng Nông nghiệp, Phòng Thống kê, phòng Lao động thương binh

và Xã hội, UBND các xã Cao Bồ, Thượng Sơn, thị trấn Việt Lâm và đặc biệt là

Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Vị Xuyên đã tạo điều kiện cho tôi trong

việc thu thập số liệu và thông tin cần thiết cho việc nghiên cứu luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè và những cộng tác viên đã

giúp đỡ chia sẻ tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

Nguyễn Văn Châu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

v

BẢNG KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT

BĐD-HĐQT : Ban đại diện Hội đồng quản trị

CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CT : Chương trình

DVUT : Dịch vụ uỷ thác

DSCV : Doanh số cho vay

DSTN : Doanh số thu nợ

ĐTN : Đoàn Thanh niên

GB : Ngân hàng Grameen

HĐQT : Hội đồng quản trị

NHĐT : Ngân hàng Đầu tư

HĐND : Hội đồng nhân dân

HPN : Hội Phụ nữ

HND : Hội Nông dân

HCCB : Hội Cựu chiến binh

LĐTB-XH : Lao động Thương binh và Xã hội

NHCSXH : Ngân hàng Chính sách xã hội

NHN0&PTNT : Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

QĐ : Quyết định

TK&VV : Tiết kiệm và vay vốn

TW : Trung ương

TTg : Thủ Tướng Chính phủ

UBND : Uỷ ban nhân dân

WB : Ngân hàng thế giới

XĐGN : Xoá đói giảm nghèo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

vi

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU........................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài...............................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài....................................................................2

2.1. Mục tiêu chung ...................................................................................2

2.2. Mục tiêu cụ thể....................................................................................3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................3

3.1. Đối tượng nghiên cứu .........................................................................3

3.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................3

4. Ý nghĩa khoa học.........................................................................................3

5. Bố cục luận văn...........................................................................................4

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI..................5

1.1. Nghèo đói và sự cần thiết phải giảm nghèo ..............................................5

1.1.1. Khái niệm về nghèo đói ...................................................................5

1.1.2. Chuẩn mực xác định nghèo đói ........................................................5

1.1.3. Đặc trưng của nghèo đói ..................................................................7

1.1.4. Nguyên nhân nghèo đói ..................................................................8

1.1.5. Đặc tính của người nghèo ở Việt Nam ...........................................10

1.1.6. Sự cần thiết phải giảm nghèo và hỗ trợ người nghèo......................10

1.1.7. Giảm nghèo là mục tiêu quốc gia ...................................................11

1.1.8. Cam kết giảm nghèo của Việt Nam với Liên hợp Quốc .................11

1.1.9. Kế hoạch giảm nghèo của địa phương đưa ra .................................12

1.2. Tín dụng đối với hộ nghèo......................................................................14

1.2.1. Khái niệm tín dụng.........................................................................14

1.2.2. Tín dụng đối với người nghèo ........................................................14

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

vii

1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả tín dụng đối với hộ nghèo .............15

1.4. Kinh nghiệm ở một số nước trên thế giới về cho vay đối với người

nghèo và bài học kinh nghiệm với Việt Nam .........................................16

1.4.1. Bangladesh.....................................................................................16

1.4.2. Thái lan..........................................................................................16

1.4.3. Malaysia ........................................................................................17

1.4.4. Bài học kinh nghiệm có khả năng vận dụng vào Việt Nam ............17

1.5. Các nguồn vốn tín dụng ưu đãi cho XĐGN trong thời gian qua..............19

1.5.1. Tín dụng ưu đãi thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội...............19

1.5.2. Tín dụng ưu đãi thông qua Chương trình, dự án của Chính phủ ....19

1.5.3. Nguồn tín dụng ưu đãi huy động tại địa phương vào công tác XĐGN .....20

1.6. Một số kết luận rút ra từ nghiên cứu lý luận và thực tiễn ........................20

1.6.1. Tín dụng ưu đãi rất cần thiết với việc xóa đói giảm nghèo .............21

1.6.2. Vai trò của tín dụng ngân hàng đối với hộ nghèo ...........................21

1.7. Ảnh hưởng của tín dụng ưu đãi đối với hộ nghèo ...................................24

1.8. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................25

1.8.1. Phương pháp luận ..........................................................................25

1.8.2. Phương pháp tiếp cận, điều tra, tổng hợp số liệu ............................25

1.8.3. Tổ chức thực hiện nghiên cứu ........................................................28

1.9. Các chỉ tiêu đánh giá ảnh hưởng tín dụng ưu đãi ....................................29

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG TÍN DỤNG ƢU ĐÃI VÀ ẢNH HƢỞNG

TÍN DỤNG ƢU ĐÃI CỦA NHCSXH ĐẾN GIẢM TỶ LỆ

NGHÈO TẠI HUYỆN VỊ XUYÊN TỈNH HÀ GIANG...........32

2.1. Đặc điểm địa bàn huyện Vị Xuyên .........................................................32

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên..........................................................................32

2.1.2. Đặc điểm xã hội .............................................................................37

2.1.3. Tình hình phát triển kinh tế ............................................................41

2.1.4. Tình hình an ninh quốc phòng........................................................47

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

viii

2.1.5. Thực trạng nghèo đói ở địa phương ...............................................48

2.2. Thực trạng các nguồn tín dụng ưu đãi trên địa bàn .................................49

2.2.1. Thực trạng nguồn tín dụng ưu đãi thông qua các chương trình, dự án ....49

2.2.2. Thực trạng hoạt động của NHCSXH huyện Vị xuyên ....................56

2.2.3. Những hạn chế của các nguồn vốn ưu đãi trong xóa đói giảm

nghèo trên địa bàn..........................................................................60

2.3. Kết quả điều tra các hộ vay tín dụng ưu đãi của NHCSXH và các

hộ được hưởng tín dụng ưu đãi thông qua các chương trình, dự án

trên địa bàn huyện Vị Xuyên...............................................................61

2.3.1. Tình hình hộ điều tra ......................................................................61

2.3.2. Thông tin của các hộ về các nguồn tín dụng ưu đãi ........................62

2.3.3. Nguồn tín dụng ưu đãi cung ứng cho địa bàn và các hộ tại xã điều tra.... 62

2.3.4. Mức vốn vay và được hỗ trợ của hộ tín dụng ưu đãi của hộ điều tra .... 65

2.3.5. Tình hình sử dụng tín dụng ưu đãi ở các hộ điều tra.......................66

2.3.6. Thu nhập của hộ trước và sau khi có tín dụng ưu đãi .....................68

2.3.7. Tình hình trả nợ quả các hộ vay vốn NHCSXH .............................68

2.3.8. Kết quả sau khi sử dụng tín dụng ưu đãi của các hộ điều tra ..........69

2.3.9. Nhận thức của các hộ về tín dụng ưu đãi........................................70

2.4. Ảnh hưởng tín dụng ưu đãi của NHCSXH đến giảm tỷ lệ nghèo tại

huyện Vị Xuyên.....................................................................................73

2.4.1. Ảnh hưởng về kinh tế.....................................................................74

2.4.2. Ảnh hưởng về văn hóa - xã hội ......................................................75

2.4.3. Ảnh hưởng về an ninh quốc phòng.................................................77

2.5. Một số kết luận từ phân tích thực trạng sử dụng vốn tín dụng ưu đãi

của NHCSXH cho các hộ nông dân nghèo huyện Vị Xuyên ..................77

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

ix

Chƣơng 3. NHỮNG ĐỊNH HƢỚNG MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU

NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ TÍN DỤNG NHCSXH

ĐẾN XOÁ ĐÓI GIẢM NGHÈO................................................. 79

3.1. Định hướng.................................................................................................... 79

3.1.1. Cơ sở đề xuất định hướng ..................................................................... 79

3.1.2. Định hướng........................................................................................... 80

3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao ảnh hưởng của nguồn vốn cho vay hộ

nghèo tại NHCSXH huyện Vị Xuyên........................................................... 80

3.2.1. Đảm bảo đủ vốn cho các hộ nghèo cần vay vốn sản xuất ..................... 81

3.2.2. Phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, đoàn thể, chính quyền cơ sở là

giải pháp phát huy hiệu quả nguồn vốn ................................................ 81

3.2.3. Cải tiến hồ sơ thủ tục cho vay vốn ........................................................ 82

3.2.4. Đổi mới và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của Ngân hàng

CSXH huyện Vị Xuyên........................................................................ 83

3.2.5. Giải pháp quản lý tốt nguồn vốn ưu đãi hỗ trợ thông qua các dự án..... 84

3.2.6. Giải pháp kết hợp nguồn vốn ưu đãi NHCSXH với các Chương

trình dự án khác .................................................................................... 85

3.2.7. Tập huấn kỹ thuật khuyến nông và hạch toán kinh tế cho các hộ nghèo ..... 85

KẾT LUẬN......................................................................................................... 86

KIẾN NGHỊ........................................................................................................ 88

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................. 90

PHIẾU ĐIỀU TRA............................................................................................. 94

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

x

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Chuẩn mực nghèo giai đoạn 2001-2005 và 2006 - 2010..............6

Bảng 1.2: Nghị quyết BCH Đảng bộ huyện khóa XX (2001-2005) ...........12

Bảng 1.3: Nghị quyết BCH Đảng bộ huyện khóa XXI (2006-2010)..........12

Bảng: 2.1. Tình hình dân số huyện Vị Xuyên .............................................37

Bảng: 2.2. Tình hình lao động huyên Vị Xuyên..........................................38

Bảng: 2.4. Một số sản phẩm công nghiệp chính..........................................45

Bảng 2.5: Biểu tổng hợp tình hình nghèo huyện Vị Xuyên........................48

Bảng 2.6: Tổng hợp nguồn vốn 135 đã đầu tư vào địa bàn ........................51

Bảng 2.7: Tổng hợp số lượt hộ được hưởng hỗ trợ ....................................52

Bảng 2.8: Tổng hợp nguồn vốn 134 đã đầu tư vào địa bàn ........................53

Bảng 2.9: Chương trình trồng rừng 5 triệu ha rừng....................................54

Bảng 2.10: Tổng hợp hỗ trợ các mặt hàng thiết yếu.....................................55

Bảng 2.12: Tổng hợp phát triển tín dụng của NHCSXH..............................58

Bảng 2.13: Tổng hợp kết quả giảm nghèo của nguồn tín dụng ưu đãi

NHCSXH so với các nguồn tín dụng ưu đãi khác......................60

Bảng 2.15: Tổng hợp thông tin của các hộ nghèo về các nguồn tín dụng

ưu đãi ........................................................................................62

Bảng 2.16: Tổng hợp các nguồn tín dụng ưu đãi được giải ngân trên địa

bàn các xã điều tra.....................................................................63

Bảng 2.17: Tổng hợp điều tra các hộ vay tín dụng NHCSXH và được

hưởng tín dụng ưu đãi qua các chương trình..............................64

Bảng 2.18: Tổng hợp mức vốn vay bình quân của NHCSXH và mức

được hưởng vốn ưu đãi của các chương trình, dự án .................65

Bảng 2.19: Tổng hợp tình hình sử dụng vốn của các hộ điều tra..................66

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

xi

Bảng 2.20: Tổng hợp mức thu nhập các hộ trước và sau được hưởng tín

dụng ưu đãi ...............................................................................68

Bảng 2.21: Tổng hợp tình hình trả nợ của hộ vay vốn NHCSXH ................68

Bảng 2.22: Kết quả giảm nghèo của nguồn vốn NHCSXH so với các

nguồn vốn ưu đãi khác ..............................................................69

Bảng 2.23: Nhận thức về lượng tín dụng .....................................................70

Bảng 2.24: Tổng hợp về thời gian sử dụng tín dụng ....................................70

Bảng 2.25: Tổng hợp về lãi suất ..................................................................71

Bảng 2.26: Nhận thức về thủ tục vay và được hưởng tín dụng ưu đãi..........71

Bảng 2.27: Tổng hợp mức độ phục vụ của cán bộ làm công tác tín dụng ....72

Bảng 2.28: Tổng hợp nguyện vọng của hộ nghèo về tín dụng ưu đãi..........73

DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ

Đồ thị 2.1: Mục đích sử dụng vốn NHCSXH ..............................................67

Đồ thị 2.2: Mục đích sử dụng vốn của các dự án.........................................67

Đồ thị 2.3: Tỷ lệ nguồn vốn NHCSXH và nguồn vốn ưu đãi các dự án

đã giải ngân...............................................................................74

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 2.1: Quy trình bố trí tín dụng ưu đãi thông qua các dư án. .................. 50

Sơ đồ 2.2: Quy trình cho vay vốn của NHCSXH.......................................... 57