Án lệ và việc áp dụng án lệ ở việt nam

LỜI MỞ ĐẦU

Khi nghiên cứu, tìm hiểu về những khái niệm của án lệ trong lịch sử pháp luật Việt Nam, người

ta hầu như không thể tìm thấy bất cứ án lệ nào được sử dụng trong lịch sử pháp luật Việt Nam

thời kỳ phong kiến. Đến thời kỳ thực dân Pháp đặt ách đô hộ tại nước ta từ năm 1958 đến năm

1945, án lệ lại chủ yếu được sử dụng trong đào tạo, giảng dạy luật tại miền Nam Việt Nam. Bên

cạnh đó, án lệ còn được áp dụng bởi hệ thống Tòa án của thực dân Pháp và Tòa án của chế độ

Ngụy quyền ở miền Nam Việt Nam. Từ sau năm 1945, từ “án lệ” đã chính thức được đưa vào

sử dụng trong các văn bản pháp luật, trên các tập san Luật học của chế độ nước ta. Tuy nhiên,

từ sau năm 1975 đến trước năm 2006, khái niệm án lệ vẫn không được chấp nhận để sử dụng

chính thức trong các trang sách, báo pháp lý mà chỉ được bàn luận và mang tính chất nghiên

cứu học thuật. Đến nay, mặc dù “pháp luật Việt Nam quy định về cơ sở pháp lý cho hoạt động

áp dụng án lệ của Tòa án một cách rõ ràng không chỉ trong Nghị quyết 03/2015/ NQ – HĐTP

mà còn quy định trong các lĩnh vực pháp luật nội dung lẫn pháp luật hình thức (tố tụng). Cụ thể

tại khoản 2 Điều 8 quy định: “Khi xét xử, Thẩm phán, Hội thẩm phải nghiên cứu, áp dụng án lệ

để giải quyết các vụ việc tương tự, bảo đảm những vụ việc có tình tiết, sự kiện pháp lý giống

nhau phải được giải quyết như nhau” . Thế nhưng, hoạt động áp dụng án lệ tại Việt Nam nhìn 1 chung vẫn còn khá mới mẻ và chưa xuất hiện nhiều khi tính đến ngày 15 tháng 04 năm 2021,

chỉ có 43 án lệ đã được công bố áp dụng tại Việt Nam. Nhận thức được điều này, em đã quyết

định thực hiện bài tiểu luận “án lệ và việc áp dụng án lệ tại Việt Nam và một số quốc gia trên

thế giới” nhằm tìm hiểu thêm kiến thức về án lệ tại Việt Nam, đồng thời nghiên cứu, phân tích

việc áp dụng án lệ của một số quốc gia khác trên thế giới từ đó có một cái nhìn đa chiều, sâu

rộng về việc áp dụng án lệ, nhìn ra được điểm mạnh và những điểm cần khắc phục khi áp dụng

án lệ tại Việt Nam. Vì đây là lần thứ hai viết tiểu luận, cũng như là lần đầu tìm hiểu, nghiên cứu

về chủ đề này nên em không thể tránh khỏi những sai sót. Em mong rằng sẽ được cô bỏ qua và

cho em những nhận xét để em có thể hoàn thiện bài làm của mình một cách hoàn chỉnh nhất ạ.

I. TỔNG QUÁT VỀ ÁN LỆ:

1. Khái niệm án lệ:

Theo hệ thống pháp luật Common Law, Án lệ là những phán quyết đã được tuyên bố của

tòa án mang giá trị quyền uy, bởi lẽ nó được quyết định bởi thẩm phán và có tính thực tiễn cao.

Án lệ không phải là quy phạm pháp luật và cũng không phải là nguồn của pháp luật dân sự

nhưng án lệ giải quyết những câu hỏi về pháp luật, từ đó án lệ đóng vai trò quan trọng, là cơ sở

1 Đỗỗ Thanh Trung, “Hoạt động áp dụng án lệ tại Tòa án: Một sỗố bấốt cập và hướng hoàn thiện”, Tạp chí Tòa án Nhấn dấn Điện tử