Án lệ trong hệ thống toà án Australia và kinh nghiệm cho Việt Nam trong việc phát triển án lệ

Nhµ n-íc vµ ph¸p luËt n-íc ngoµi

68 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011

ThS. Lª M¹nh Hïng *

1. Xác lập, áp dụng án lệ ở toà án Australia

Ở Australia, án lệ được xác lập bởi Toà

án tối cao Liên bang, Toà án Liên bang, Toà

án tối cao tiểu bang và Toà phúc thẩm của

tiểu bang. Sau đây là một số ví dụ về việc xác

lập án lệ của Toà án tối cao Liên bang, Toà án

tối cao bang Victoria và về việc áp dụng án lệ

của Toà phúc thẩm bang New South Wales.

1.1. Xác lập án lệ tại Toà án tối cao Liên bang

Thông thường Toà án tối cao Liên bang

xác lập án lệ thông qua các phán quyết phúc

thẩm các kháng cáo phán quyết của Toà án

Liên bang, Toà án tối cao tiểu bang. Sau đây

là một ví dụ mà Toà án tối cao Liên bang xác

lập một án lệ thông qua việc xét xử phúc thẩm

kháng cáo đối với phán quyết của Toà án tối

cao bang Victoria trong vụ án Dow Jones v

Gutnick.(1) Vụ án này có thể tóm tắt như sau:

Bị đơn kháng cáo là Dow Jones - nhà

xuất bản của Thời báo Phố Wall (Wall Street

Journal) và một tạp chí xuất bản định kỳ có

tên là Tạp chí Barrons (Barrons Magazine).

Tạp chí này được xuất bản trực tuyến và

đăng kí hoạt động tại bang New Jersey, Mỹ,

nơi có máy chủ mà trang web của tạp chí

này được đặt. Tạp chí Barrons cung cấp cho

khoảng 550 nghìn khách hàng, bao gồm một

số khách hàng cư trú tại tiểu bang Victoria,

Australia, có đăng kí mua các bài viết online

của tạp chí.(2) Các bài viết trên tạp chí không

được đăng tải trên trang web của tạp chí theo

cách thức bất kì ai cũng có thể xem được,

đọc được. Chỉ có những khách hàng trả tiền

mua bài viết mới được tạp chí cung cấp tên

và mật mã đăng nhập để xem, đọc, lưu trữ

bài viết. Nguyên đơn là Joe Gutnick, một

doanh nhân Australia cư trú tại bang Victoria,

Australia. Nguyên đơn là doanh nhân thành

đạt có tiếng trong kinh doanh, làm từ thiện

và cả trong lĩnh vực tôn giáo. Hoạt động

kinh doanh của nguyên đơn chủ yếu liên

quan với Mỹ. Ngày 29/10/2000, Tạp chí

Barrons đăng một bài báo có tựa đề “Unholy

Gains” kèm ảnh chụp nguyên đơn. Nguyên

đơn đã khởi kiện bị đơn tại Toà án tối cao

tiểu bang Victoria vì cho rằng bị đơn đã xúc

phạm danh dự, nhân phẩm của nguyên đơn.

Cụ thể bài báo nói trên đã cáo buộc nguyên

đơn là khách hàng thường xuyên của một tên

tội phạm nổi tiếng tên là Nachum Goldberg

đang bị giam giữ về tội rửa tiền và trốn thuế

tại Mỹ. Bài báo còn cho rằng nguyên đơn đã

giả vờ là một công dân đáng kính trong khi

thực sự là một tên tội phạm trốn thuế và

nguyên đơn đã rửa một khoản tiền lớn thông

qua Nachum Goldberg và nguyên đơn đã

mua sự im lặng của tên tội phạm này.(3)

* Viện khoa học xét xử

Toà án nhân dân tối cao