Xây dựng Website hỗ trợ học sinh tự ôn tập củng cố và kiểm tra, đánh giá kiến thức chương

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

-------------– & —-------------

TRẦN ĐỨC HÒA

XÂY DỰNG WEBSITE HỖ TRỢ HỌC SINH TỰ ÔN TẬP

CỦNG CỐ VÀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC CHƯƠNG

“DAO ĐỘNG CƠ ” – VẬT LÍ 12 (CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN)

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Thái Nguyên – 2012

1Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

-------------– & —-------------

TRẦN ĐỨC HÒA

XÂY DỰNG WEBSITE HỖ TRỢ HỌC SINH TỰ ÔN TẬP

CỦNG CỐ VÀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC CHƯƠNG

“DAO ĐỘNG CƠ ” – VẬT LÍ 12 (CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN)

Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học Vật lí

Mã số: 60.14.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS: PHẠM XUÂN QUẾ

Thái Nguyên - 2012

2Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy hướng dẫn khoa học PGS. TS

Phạm Xuân Quế đã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Đối với

tôi Thầy luôn là tấm gương sáng về tinh thần làm việc không mệt mỏi, lòng

hăng say với khoa học, lòng nhiệt tình quan tâm bồi dưỡng thế hệ trẻ.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, khoa sau đại học, khoa Vật lí,

các thầy cô giáo giảng dạy cùng toàn thể các bạn học viên lớp cao học K.18

trường ĐHSP – ĐHTN đã tận tình giảng dạy, góp nhiều ý kiến quý báu cho

tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu khoa học và làm luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy cô giáo của trường

THPT Kim Bình – Chiêm Hóa - Tuyên Quang đã tạo điều kiện cho tôi hoàn

thành luận văn này.

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2012

Tác giả

Trần Đức Hòa

3Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa có ai công bố trong

một công trình nào khác.

Thái Nguyên, Ngày tháng năm 2012

Tác giả

Trần Đức Hòa

4Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

MỤC LỤC

MỤC LỤC ..................................................................................................... i

CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU TRONG LUẬN VĂN ............... ............. v

DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................... vi

DANH MỤC CÁC HÌNH .......................................................................... vii

MỞ ĐẦU....................................................................................................... 1

1. Lí do chọn đề tài........................................................................................ 1

2. Mục đích nghiên cứu.................................................................................. 4

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................ 4

4. Giả thuyết khoa học.................................................................................... 5

5. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 5

6. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 5

7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 5

8. Những đóng góp mới của luận văn............................................................. 6

9. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn của luận văn.................................................... 7

10. Cấu trúc của luận văn ............................................................................... 7

CHƯƠNG I: CƠ SƠ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA HOẠT ĐỘNG

TỰ ÔN TẬP CỦNG CỐ VÀ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ TRONG CÁC

TRƯỜNG THPT.......................................................................................... 8

1.1 Cơ sở lí luận của hoạt động OTCC........................................................... 8

1.1.1. OTCC và mục đích của OTCC ............................................................. 8

1.1.2. Vai trò và vị trí của OTCC trong quá trình nhận thức ......................... 10

1.1.3. Nội dung cần OTCC trong dạy học vật lí............................................ 11

1.1.4. Các hình thức OTCC chủ yếu............................................................. 13

1.1.4.1. OTCC ngay trong giờ học chính khóa ............................................. 13

1.1.4.2. OTCC ngoài giờ học chính khóa...................................................... 13

1.1.5. Các phương pháp OTCC ngoài giờ học chính khóa ............................ 14

5Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

1.1.5.1. Đọc lại và hoàn thành những bài tập tự luận, trắc nghiệm ở nhà có tác

dụng giúp học sinh tự OTCC kiến thức. ....................................................... 14

1.1.5.2. Hoạt động ngoại khóa góp phần tự OTCC kiến thức.[16]................ 15

1.1.5.3. Tham gia xây dựng logic hình thành các kiến thức thông qua xây

dựng sơ đồ Graph về từng phần hay toàn bộ hệ thống kiến thức cần ôn tập.. 15

1.1.6. Phương tiện hỗ trợ hoạt động OTCC .................................................. 16

1.1.6.1. Sách (giáo khoa, bài tập, các tư liệu khác…) ................................... 17

1.1.6.2. Các tư liệu, bài tập, bài kiểm tra ( trắc nghiệm và tự luận) trên mạng

Internet (dưới dạng Web). ............................................................................ 17

1.1.6.3. Phần mềm dạy học hỗ trợ OTCC..................................................... 18

1.1.7. Mối quan hệ giữa OTCC và KTĐG.................................................... 19

1.1.7.1. Kiểm tra, đánh giá và vai trò của KTĐG kết quả học tập................. 19

1.1.7.2. Mối quan hệ giữa OTCC và KTĐG ................................................. 20

1.2. Cơ sở thực tiễn của hoạt động OTCC .................................................... 21

1.2.1. Đánh giá vai trò của OTCC từ phía giáo viên và từ phía học sinh....... 21

1.2.1.1. Nhận thức của GV về tầm quan trọng của việc hướng dẫn học sinh

OTCC........................................................................................................... 21

1.2.1.2. Nhận thức của HS về vai trò của hoạt động OTCC.......................... 23

1.2.2. Thực trạng việc áp dụng các biện pháp OTCC kiến thức và rèn luyện kĩ

năng cho học sinh......................................................................................... 24

1.2.3. Các nội dụng mà hiện nay giáo viên và học sinh thường OTCC......... 26

1.2.4. Các phương tiện hỗ trợ cho hoạt động OTCC đang được sử dụng ...... 27

1.3. Phân tích, đánh giá ưu nhược điểm của việc xác định vai trò, nội dung,

hình thức, phương tiện hiện đang sử dụng trong thực tiễn khi OTCC........... 29

1.3.1. Ưu điểm.............................................................................................. 29

1.3.2. Nhược điểm........................................................................................ 30

1.4. Website và vai trò của website trong việc hỗ trợ HS trong ôn tập củng cố

và kiểm tra đánh giá ..................................................................................... 32

1.4.1. Khái niện website ............................................................................... 32

6Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

1.4.2. Khả năng của website trong dạy học online ........................................ 34

1.4.3. Vai trò của website trong việc hỗ trợ HS trong ôn tập củng cố và kiểm

tra đánh giá................................................................................................... 36

1.4.4. Các yêu cầu đối với website được sử dụng trong việc hỗ trợ HS trong

ôn tập củng cố và kiểm tra đánh giá ............................................................. 40

KẾT LUẬN CHƯƠNG I.............................................................................. 43

CHƯƠNG II: XÂY DỰNG WEBSITE HỖ TRỢ HỌC SINH TỰ OTCC

VÀ KTĐG KIẾN THỨC TRONG CHƯƠNG “DAO ĐỘNG CƠ” – VẬT

LÍ 12 (CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN).......................................................... 44

2.1. Một vài đặc điểm cơ bản về nội dung kiến thức, kĩ năng học sinh cần nắm được

sau khi học xong chương “Dao động cơ” – Vật lí 12 (chương trình chuẩn)............ 44

2.1.1. Đặc điểm của chương “Dao động cơ” – Vật lí 12 (chương trình chuẩn).

..................................................................................................................... 44

2.1.2. Mức độ cần đạt được về kiến thức, kĩ năng.[22]................................. 47

2.1.3. Các sai lầm và khó khăn phổ biến của học sinh trong khi học chương

“Dao động cơ”.............................................................................................. 48

2.2. Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng OTCC................................. 51

2.2.1. Đề xuất về nội dung cần OTCC.......................................................... 51

2.2.1.1. Nội dung kiến thức .......................................................................... 51

2.2.1.2. Các kỹ năng..................................................................................... 52

2.2.2. Đề xuất về hình thức ôn tập và phương pháp ôn tập ........................... 53

2.2.2.1. Ôn tập thông qua việc trả lời các câu hỏi ôn tập............................... 53

2.2.2.2. Ôn tập thông qua việc xây dựng dàn ý tóm tắt bài học..................... 53

2.2.2.3. Ôn tập thông qua việc xây dựng sơ đồ (graph)................................. 54

2.2.2.4. Ôn tập thông qua việc làm bài tập luyện tập .................................... 56

2.2.2.5. Ôn tập thông qua diễn đàn thảo luận................................................ 57

2.2.3. Đề xuất về phương tiện OTCC ........................................................... 57

2.3. Xây dựng website hỗ trợ học sinh tự OTCC phần kiến thức “Dao động cơ”.. 59

2.3.1. Lựa chọn và nghiên cứu công cụ để xây dựng trang Web................... 59

7Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

2.3.2. Thiết kế Website................................................................................ 60

2.3.3. Xây dựng các module chính ............................................................... 62

2.3.3.2. Xây dựng module 2: Sử dụng hệ thống bài tập trắc nghiệm có phản

hồi hướng dẫn để ôn tập trên Web................................................................ 63

2.3.3.3. Xây dựng module 3: Ôn tập kiến thức thông qua bài tập tự luận...... 66

2.3.3.3. Xây dựng module 4:Ôn tập kiến thức thông qua sơ đồ bài học (sơ đồ graph) . 67

2.3.3.4. Xây dựng module 5: Sử dụng các diễn đàn thảo luận nhóm để ôn tập

trên Web....................................................................................................... 71

2.3.3.5. Xây dựng module 6: Sử dụng bài kiểm tra trên Web để đánh giá mức

độ thu nhận kiến thức của học sinh............................................................... 74

KẾT LUẬN CHƯƠNG II ............................................................................ 76

CHƯƠNG III: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ........................................... 78

3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm................................. 78

3.1.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm: .................................................. 78

3.1.2. Nhiệm vụ TNSP ................................................................................. 78

3.2. Đối tượng, nội dung và phương pháp TNSP.......................................... 79

3.2.1. Đối tượng TNSP................................................................................. 79

3.2.2. Nội dung TNSP .................................................................................. 80

3.2.3. Phương pháp TNSP ............................................................................ 80

3.3. Tổ chức TN ........................................................................................... 81

3.4. Thời gian thực nghiệm........................................................................... 82

3.5. Phân tích, đánh giá kết quả TNSP.......................................................... 82

3.5.1. Phân tích diễn biến của quá trình TNSP.............................................. 82

3.5.2. Những khó khăn gặp phải khi tiến hành TNSP ................................... 83

3.5.3. Đánh giá kết quả TNSP ...................................................................... 83

KẾT LUẬN CHƯƠNG III........................................................................... 91

KẾT LUẬN CHUNG ................................................................................. 92

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 95

PHỤ LỤC

8Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU TRONG LUẬN VĂN

STT Chữ viết tắt Chữ viết đủ

1 CNTT Công nghệ thông tin

2 ĐC Đối chứng

3 DH Dạy học

4 GD Giáo dục

5 GS Giáo sư

6 GV Giáo viên

7 HS Học sinh

8 KTĐG Kiểm tra đánh giá

9 NXB Nhà xuất bản

10 OTCC Ôn tập củng cố

11 PGS Phó giáo sư

12 PMDH Phần mềm dạy học

13 PPDH Phương pháp dạy học

14 PTDH Phương tiện dạy học

15 QTDH Quá trình dạy học

16 SGK Sách giáo khoa

17 SGV Sách giáo viên

18 THPT Trung học phổ thông

19 TN Thực nghiệm

20 TNSP Thực nghiệm sư phạm

21 TS Tiến sĩ

9Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Kết quả ý kiến GV về hứng thú của HS khi học môn Vật lí.......... 21

Bảng 1.2 Kết quả ý kiến GV về việc HS muốn được GV hướng dẫn ôn tập 22

Bảng 1.3. Kết quả ý kiến HS muốn được GV hướng dẫn ôn tập................... 23

Bảng 1.4. Kết quả ý kiến HS về hứng thú học môn Vật lí............................. 23

Bảng 1.5. Kết quả ý kiến GV về việc sử dụng phương pháp ôn tập .............. 24

Bảng 1.6: Kết quả ý kiến HS về việc sử dụng phương pháp ôn tập............... 25

Bảng 1.7: Kết quả ý kiến GV về sử dụng phương tiện ôn tập ....................... 27

Bảng 1.8: Kết quả ý kiến HS về việc sử dụng phương tiên ôn tập ................ 28

Bảng 3.1: Đặc điểm chất lượng bộ môn của lớp TN và ĐC trước TNSP ...... 80

Bảng 3.2. Điểm chất lượng bộ môn của lớp TN và ĐC trước TNSP............. 80

Bảng 3.3: Thống kê kết quả kiểm tra ............................................................ 86

Bảng 3.4: Kết quả xử lí để tính tham số........................................................ 86

Bảng 3.5: Bảng tổng hợp tham số................................................................. 87

Bảng 3.6: Tần suất và tần suất lũy tích ......................................................... 87

10Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Sơ đồ kiến thức chương “Dao động cơ”........................................ 45

Hình 2.2 - Giao diện trang chủ ..................................................................... 61

Hình 2.3 - Giao diện của một trang liên kết với trang chủ ............................ 61

Hình 2.4 - Giới thiệu các thao tác trả lời câu hỏi .......................................... 62

Hình 2.5 – Vùng soạn thảo nội dung trả lời của học sinh.............................. 63

Hình 2.7 - Giao diện thao tác trả lời câu hỏi trắc nghiệm.............................. 65

Hình 2.8 - Phản hồi hướng dẫn khi lựa chọn lần đầu được phương án sai .... 65

Hình 2.9 - Giao diện câu hỏi tự luận............................................................. 66

Hình 2.10 - Hướng dẫn câu trả lời khi HS chọn xem Hướng dẫn.................. 66

Hình 2.11 - Học sinh soạn thảo câu trả lời gửi cho giáo viên........................ 67

Hình 2.12 – Các đối tượng đồ họa ................................................................ 69

Hình 2.13 – Giao diện sơ đồ logic kiến thức về con lắc đơn......................... 70

Hình 2.14 – Thông báo của hệ thống khi chưa đúng kết quả ........................ 71

Hình 2.15 – Thông báo của hệ thống khi đúng kết quả ................................. 71

Hình 2.16 - Giao diện của module diễn đàn thảo luận nhóm......................... 73

Hình 2.17 - Giao diện nội dung một chủ đề thảo luận trên diễn đàn ............. 74

Hình 2.18- Thông báo về điều kiện giới hạn thời gian.................................. 75

Hình 2.19- Nội dung câu hỏi kiểm tra và các phương án lựa chọn................ 76

Hình 3.1 – Đồ thị đường phân phối tần suất ................................................. 88

Hình 3.2 – Đồ thị đường phân phối lũy tích ................................................. 88

11Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Xã hội ngày càng phát triển với sự bùng nổ của thông tin, khoa học,

kĩ thuật và công nghệ, lượng kiến thức cần cập nhật ngày càng nhiều. Song

chúng ta không thể nhồi nhét tất cả tri thức đó cho trẻ mà phải dạy trẻ

phương pháp học và lĩnh hội tri thức ngay từ cấp tiểu học.

Điều đó đòi hỏi ngành giáo dục phải có sự đổi mới đồng bộ và toàn diện

trên tất cả các khâu của quá trình dạy học (QTDH), đặc biệt là đổi mới

phương pháp dạy và học. Đây là mục tiêu lớn được Đảng, Nhà nước, Ngành

giáo dục và đào tạo đặt ra trong các Nghị quyết Trung ưng và được thể chế

hóa trong luật giáo dục (2005), trong các chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Luật giáo dục, điều 28.2, đã ghi: “phương pháp giáo dục phổ thông phải phát

huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù học với đặc

điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ

năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm

vui, hứng thú học tập cho học sinh”.[20]

Trong việc đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) thì cốt lõi là phương

pháp tự học. Nếu rèn luyện cho người học có được phương pháp, kĩ năng,

thói quen, ý chí tự học thì sẽ tạo cho họ lòng ham học, khơi dậy nội lực vốn

có trong mỗi con người, kết quả học tập được nhân lên gấp bội. Để đổi mới

PPDH thì phương tiện dạy học có vai trò hết sức quan trọng, vì nó là công cụ

nhận thức, là bộ phận hữu cơ của cả phương pháp và nội dung dạy học, là

nguồn tri thức, nguồn thông tin. Việc tăng cường sử dụng phương tiện hiện

đại là điều kiện cơ bản để thực hiện đổi mới các PPDH. Vì vậy áp dụng các

phương tiện hiện đại có ứng dụng của CNTT vào dạy học ngày càng được

phổ biến rộng rãi và đã mang lại hiệu quả tích cực cho quá trình dạy học. Trên

cơ sở đó, chỉ thị 22/2005/CT – BGDĐT, nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ

12Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn