Xây dựng vành đai kinh tế vịnh Bắc Bộ trong tiến trình hình thành khu vực tự do thương mại ASEAN - Trung quốc ( ACFTA )

Bé Th−¬ng m¹i

ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i

------------------------------------

§Ò tµi khoa häc cÊp Bé

M· sè: 2005-78-016

X©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

trong tiÕn tr×nh h×nh thµnh khu vùc tù do

th−¬ng m¹i ASEAN - Trung Quèc

(B¸o c¸o tæng hîp)

6473

20/8/2007

Hµ Néi, th¸ng 12 – 2006

Bé Th−¬ng m¹i

ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i

----------------------------------

§Ò tµi khoa häc cÊp Bé

M· sè: 2005-78-016

X©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

trong tiÕn tr×nh h×nh thµnh khu vùc tù do

th−¬ng m¹i ASEAN - Trung Quèc

(B¸o c¸o tæng hîp)

- C¬ quan chñ qu¶n: Bé Th−¬ng m¹i

- C¬ quan chñ tr×: ViÖn Nghiªn cøu Th−¬ng m¹i

- Chñ nhiÖm ®Ò tµi: CN. Phïng ThÞ V©n KiÒu

- Thµnh viªn: TS. TrÇn C«ng S¸ch

CN. NguyÔn ThÞ Toµn Th−

C¬ quan qu¶n lý ®Ò tµi C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn Chñ tÞch héi ®ång nghiÖm thu

Hµ Néi, th¸ng 12 – 2006

Danh môc B¶ng biÓu

Tªn b¶ng biÓu Trang

B¶ng 1: DiÖn tÝch, d©n sè vµ GDP cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

n¨m 2004

9

B¶ng 2: DiÖn tÝch, d©n sè c¸c tØnh vµ huyÖn, thÞ phÝa ViÖt Nam gi¸p

VÞnh B¾c Bé n¨m 2004

11

B¶ng 3: DiÖn tÝch, d©n sè cña H¶i Nam, Tr¹m Giang (Qu¶ng §«ng)

vµ 3 thµnh phè c¶ng (Qu¶ng T©y) gi¸p VÞnh B¾c Bé n¨m 2004

12

B¶ng 4: T¨ng tr−ëng kinh tÕ cña VÞnh B¾c Bé thêi kú 1999 - 2004 13

B¶ng 5: Tr÷ l−îng vµ kh¶ n¨ng khai th¸c c¸ biÓn vïng VÞnh B¾c Bé 29

B¶ng 6: TiÒm n¨ng nu«i trång h¶i s¶n trªn vïng ®Êt c¸t ven biÓn cña

VÞnh B¾c Bé

30

B¶ng 7: Tr÷ l−îng c¸c má than ®¸ VÞnh B¾c Bé 31

B¶ng 8: T×nh h×nh c¸c c¶ng vïng VÞnh B¾c Bé 57

B¶ng 9: Dù b¸o ph¸t triÓn du lÞch vïng VÞnh B¾c Bé 72

B¶ng 10: Dù b¸o s¶n l−îng nu«i trång h¶i s¶n vïng VÞnh B¾c Bé 74

B¶ng 11: Dù b¸o s¶n l−îng khai th¸c h¶i s¶n vïng VÞnh B¾c Bé 75

Danh môc tõ viÕt t¾t

1. Danh môc tõ viÕt t¾t tiÕng Anh

ACFTA ASEAN - China Free Trade

Area

Khu vùc tù do th−¬ng m¹i ASEAN -

Trung Quèc

ADB Asian Development Bank Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸

APEC Asia-Pacific Economic

Cooperation

DiÔn ®µn Hîp t¸c Kinh tÕ Ch©u ¸ -

Th¸i B×nh D−¬ng

ASEAN Association of Southeast

Asian Nations

HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸

EHP Early Havest Programme Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím

GDP Gross Domestic Product Tæng S¶n phÈm Quèc néi

ODA Official Development

Assistance

Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc

SMEs Small-Medium Enterprises Doanh nghiÖp võa vµ nhá

USD United States Dolla §« la Mü

VAT Value Added Tax ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng

WTO World Trade Organisation Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi

2. Danh môc tõ viÕt t¾t tiÕng viÖt

CN C«ng nghiÖp

CNH C«ng nghiÖp hãa

DT Doanh thu

H§H HiÖn ®¹i hãa

NDT Nh©n d©n tÖ (tiÒn cña Trung Quèc)

NXB Nhµ xuÊt b¶n

UBHTKTTM ViÖt - Trung ñy ban Hîp t¸c Kinh tÕ Th−¬ng m¹i ViÖt - Trung

VBB VÞnh B¾c Bé

Môc lôc

Lêi nãi ®Çu 1

Ch−¬ng 1: VÞ trÝ, vai trß cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

trong tiÕn tr×nh h×nh thµnh ACFTA

5

1. Vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé vµ tiÕn tr×nh

h×nh thµnh ACFTA

5

1.1. Vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé 5

1.2. TiÕn tr×nh h×nh thµnh vµ t¸c ®éng cña Khu vùc tù do th−¬ng m¹i

ASEAN - Trung Quèc (ACFTA) ®èi víi vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

17

2. VÞ trÝ vµ vai trß cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé ®èi víi ViÖt

Nam vµ ACFTA

21

2.1. VÞ trÝ vµ vai trß cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé ®èi víi ViÖt Nam 22

2.2. VÞ trÝ vµ vai trß cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé ®èi víi ACFTA 24

3. Nh÷ng tiÒm n¨ng, lîi thÕ vµ nh÷ng h¹n chÕ, th¸ch thøc cña ViÖt

Nam khi tham gia x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

27

3.1. Nh÷ng tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ cña ViÖt Nam khi tham gia x©y dùng vµnh

®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

27

3.2. Nh÷ng h¹n chÕ vµ th¸ch thøc cña ViÖt Nam khi tham gia x©y dùng

vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

35

4. Nh÷ng lîi Ých ®em l¹i cho ViÖt Nam vµ Trung Quèc khi x©y dùng

vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

40

4.1. Nh÷ng lîi Ých ®em l¹i cho ViÖt Nam khi x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ

VÞnh B¾c Bé

40

4.2. Nh÷ng lîi Ých ®em l¹i cho Trung Quèc khi x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ

VÞnh B¾c Bé

43

Ch−¬ng 2: Ph−¬ng h−íng x©y dùng vµ khai th¸c lîi Ých

kinh tÕ tõ vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

45

1. Ph−¬ng h−íng vµ néi dung x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé 45

1.1. Môc tiªu vµ c¸c lÜnh vùc hîp t¸c trong x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh

B¾c Bé

45

1.2. X©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng cho ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i, th−¬ng m¹i

vµ du lÞch däc theo bê VÞnh vµ trªn vïng VÞnh B¾c Bé

52

1.3. X©y dùng c¬ chÕ hîp t¸c vµ ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trªn vµnh

®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

61

2. Ph−¬ng h−íng khai th¸c c¸c lîi Ých kinh tÕ tõ viÖc x©y dùng

vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

66

2.1. Khai th¸c c¸c lîi Ých th−¬ng m¹i 66

2.2. Khai th¸c c¸c lîi Ých kinh tÕ tõ ph¸t triÓn vËn t¶i biÓn vµ du lÞch, ®Æc biÖt

lµ du lÞch biÓn

68

2.3. Khai th¸c nguån lîi h¶i s¶n vµ tµi nguyªn VÞnh B¾c Bé 73

Ch−¬ng 3: Gi¶i ph¸p x©y dùng vµ khai th¸c lîi Ých kinh tÕ

tõ vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

78

1. Gi¶i ph¸p vÒ phÝa Nhµ n−íc 78

1.1. X¸c lËp khu«n khæ ph¸p lý cho viÖc x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh

B¾c Bé

78

1.2. X©y dùng chiÕn l−îc, qui ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ, x©y dùng c¸c

ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch khai th¸c lîi Ých cña Vµnh ®ai nh»m t¹o lËp kh«ng

gian kinh tÕ chung cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

79

1.3. X©y dùng hÖ thèng chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh tÕ -

th−¬ng m¹i trªn vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

84

1.4. C¬ chÕ gi¶i quyÕt nh÷ng bÊt ®ång, kh¸c biÖt vÒ lîi Ých gi÷a ViÖt Nam vµ

Trung Quèc trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

90

1.5. Gi¶i ph¸p kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ vµ th¸ch thøc cña ViÖt Nam khi tham

gia x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

92

2. Gi¶i ph¸p vÒ phÝa c¸c tØnh, thµnh phè ven biÓn VÞnh B¾c Bé 96

2.1. C¸c gi¶i ph¸p nh»m khai th¸c lîi Ých th−¬ng m¹i 96

2.2. C¸c gi¶i ph¸p nh»m khai th¸c lîi Ých kinh tÕ tõ ph¸t triÓn vËn t¶i biÓn vµ du

lÞch, ®Æc biÖt lµ du lÞch biÓn

97

2.3. C¸c gi¶i ph¸p nh»m khai th¸c lîi Ých kinh tÕ tõ ph¸t triÓn nu«i trång, ®¸nh

b¾t h¶i s¶n vµ khai th¸c nguån tµi nguyªn VÞnh B¾c Bé

99

3. Gi¶i ph¸p vÒ phÝa doanh nghiÖp 102

3.1. N©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt, kinh doanh vµ chñ ®éng liªn kÕt ®Çu t−

kinh doanh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh khai th¸c vµnh ®ai kinh

tÕ VÞnh B¾c Bé

102

3.2. §a d¹ng ho¸ c¸c ph−¬ng thøc ho¹t ®éng th−¬ng m¹i cña c¸c doanh nghiÖp 104

3.3. Ph¸t triÓn c¸c dÞch vô phô trî cña hÖ thèng c¶ng biÓn nh»m khai th¸c

c¸c tiÒm n¨ng, lîi thÕ ®Þa - kinh tÕ cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

106

3.4. §Èy m¹nh xu h−íng “chuçi ho¸” vµ “tour ho¸” trong kinh doanh dÞch

vô ph©n phèi vµ dÞch vô du lÞch trªn vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

109

3.5. N©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ dÞch vô trong trao ®æi gi÷a

hai bªn

109

KÕt luËn 111

Phô lôc 1 113

Phô lôc 2 114

Tµi liÖu tham kh¶o 117

1

Lêi nãi ®Çu

1. Sù cÇn thiÕt

ViÖt Nam vµ Trung Quèc lµ hai n−íc l¸ng giÒng gÇn gòi, cã ®−êng biªn

giíi ®Êt liÒn dµi 1.645 km vµ cïng chung VÞnh B¾c Bé. Hai n−íc cã vÞ trÝ ®Þa lý

quan träng vµ cã nguån tµi nguyªn phong phó, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn rÊt lín. Sau

khi quan hÖ gi÷a hai n−íc ®−îc b×nh th−êng hãa, nhiÒu hiÖp ®Þnh ®· ®−îc ký

kÕt, nh− HiÖp ®Þnh Th−¬ng m¹i, HiÖp ®Þnh Hîp t¸c Kinh tÕ kü thuËt, HiÖp ®Þnh

ph©n ®Þnh VÞnh B¾c Bé, HiÖp ®Þnh hîp t¸c nghÒ c¸,v.v... ®· t¹o c¬ së ph¸p lý

thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®¹t ®−îc mét sè thµnh tùu ®¸ng

kÓ. Kim ng¹ch th−¬ng m¹i hai chiÒu n¨m 2005 ®¹t 8.190 triÖu USD1

, t¨ng 7,12

lÇn so víi n¨m 1996 (1.150 triÖu USD). Môc tiªu n¨m 2010 lµ 15 tû USD. §Çu

t− vµ hîp t¸c kinh tÕ-kü thuËt cña Trung Quèc víi ViÖt Nam còng t¨ng nhanh,

®øng thø 14 trong tæng sè 60 n−íc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t− vµo ViÖt Nam, víi

362 dù ¸n cßn hiÖu lùc, tæng vèn ®¨ng ký là 710 triÖu USD.

Quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ ViÖt - Trung kh«ng ngõng ph¸t triÓn, tuy nhiªn

vÉn cßn c¸ch xa so víi tiÒm n¨ng kinh tÕ cña mçi n−íc. C¸c häc gi¶ cho r»ng,

nguyªn nh©n chÝnh lµ do hai bªn ch−a ph¸t huy hÕt thÕ m¹nh vµ lîi thÕ so s¸nh

trong hîp t¸c. §Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a mèi quan hÖ nµy trong tiÕn tr×nh h×nh thµnh

ACFTA, hai n−íc cÇn x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé. VÊn ®Ò ®−îc c¸c

nhµ khoa häc ®−a ra ®· nhËn ®−îc sù ®ång t×nh ñng hé cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh

chÝnh s¸ch vµ nhµ qu¶n lý. X©y dùng Vµnh ®ai kh«ng nh÷ng cã thÓ t¹o nªn sù

liªn kÕt kinh tÕ gi÷a miÒn T©y Nam Trung Quèc víi miÒn B¾c vµ miÒn Trung

ViÖt Nam, nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña khu vùc nµy, mµ cßn cã thÓ trë thµnh

cÇu nèi thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ gi÷a hai n−íc, gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN, gãp

phÇn ®Èy nhanh tiÕn tr×nh h×nh thµnh ACFTA.

Vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé lµ tuyÕn liªn kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c tØnh thµnh

phè cña ViÖt Nam vµ c¸c tØnh cña Trung Quèc n»m xung quanh VÞnh B¾c Bé,

®ãng vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ gi÷a c¸c tØnh, thµnh

phè nµy nãi riªng, gi÷a hai n−íc nãi chung. Sù h×nh thµnh cña Vµnh ®ai kinh tÕ

cã thÓ thóc ®Èy tiÕn tr×nh hîp t¸c h÷u nghÞ gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc s©u

s¾c thªm. Hai n−íc kh«ng chØ giíi h¹n ë hîp t¸c th−¬ng m¹i, ®Çu t−, du lÞch mµ

cßn më réng ra c¸c lÜnh vùc hîp t¸c kh¸c, nh−: giao th«ng vËn t¶i, b¶o vÖ m«i

tr−êng, khai th¸c vµ b¶o vÖ nguån tµi nguyªn VÞnh B¾c Bé,v.v... . VËn t¶i hµng

1

Sè liÖu thèng kª kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam víi c¸c n−íc n¨m 2005, Trung t©m Tin häc Thèng

kª, Tæng côc H¶i quan

2

ho¸, th−¬ng m¹i vµ du lÞch cña n−íc ta sÏ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh v× lµ

trung gian gi÷a Trung Quèc - ASEAN, ®Æc biÖt khi ACFTA ®−îc h×nh thµnh vµ

®i vµo thùc hiÖn. H¬n n÷a, Vµnh ®ai kinh tÕ ®−îc x©y dùng sÏ gãp phÇn ph¸t

triÓn kinh tÕ - x· héi cña nh÷ng vïng thuéc Vµnh ®ai nãi riªng vµ c¸c vïng kh¸c

cña hai n−íc nãi chung. Víi sù vËn hµnh cña nã, trao ®æi th−¬ng m¹i, hîp t¸c

®Çu t−, du lÞch,v.v... gi÷a hai bªn sÏ ®−îc ®Èy m¹nh. Khu vùc T©y Nam Trung

Quèc sÏ dÇn tõng b−íc thu hÑp kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ so víi miÒn §«ng

nhê t¨ng c−êng trao ®æi mËu dÞch víi c¸c n−íc ASEAN th«ng qua ViÖt Nam. 10

tØnh ven VÞnh B¾c Bé cña ViÖt Nam còng cã c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Cßn

c¸c khu vùc ph¸t triÓn kh¸c cña hai n−íc cã c¬ héi ph¸t triÓn m¹nh h¬n nhê t¨ng

c−êng trao ®æi th−¬ng m¹i, hîp t¸c ®Çu t−, du lÞch,v.v... . Thªm vµo ®ã, c¸c cöa

khÈu, c¶ng biÓn thuéc khu vùc Vµnh ®ai kh«ng chØ lµ cöa ngâ giao l−u th−¬ng

m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ViÖt Nam, mµ cßn lµ cöa ngâ th−¬ng m¹i gi÷a Trung

Quèc vµ ASEAN. Bëi vËy, vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé chÝnh lµ vïng ®Öm cho

ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ th−¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc nãi

riªng, gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc nãi chung. Nh− vËy, sù vËn hµnh cña vµnh

®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé cã thÓ lµm cho quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ th−¬ng m¹i ViÖt

- Trung t¨ng tr−ëng nhanh vµ ACFTA sím h×nh thµnh, ph¸t triÓn.

ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn cña WTO, nªn viÖc më cöa héi nhËp sÏ ngµy

cµng m¹nh mÏ h¬n c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. Trong qu¸ tr×nh nµy th× viÖc

liªn kÕt gi÷a c¸c n−íc, c¸c khu vùc,v.v… lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. §èi víi

n−íc l¸ng giÒng Trung Quèc, ViÖt Nam ®ang cè g¾ng më réng quan hÖ hîp t¸c

vÒ mäi mÆt, tr−íc hÕt lµ quan hÖ kinh tÕ th−¬ng m¹i. ChiÒu 16/11/2006, t¹i Hµ

Néi, ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp hai n−íc ®· ký 11 v¨n kiÖn hîp t¸c. Trong

nh÷ng v¨n kiÖn ®· ký, ®¸ng chó ý cã HiÖp ®Þnh vÒ ph¸t triÓn s©u réng quan hÖ

hîp t¸c kinh tÕ th−¬ng m¹i. Do vËy, viÖc x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

sÏ gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ th−¬ng m¹i ViÖt-Trung.

Tõ nh÷ng ®iÒu tr×nh bµy ë trªn, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi “X©y dùng vµnh

®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé trong tiÕn tr×nh h×nh thµnh khu vùc mËu dÞch tù do

ASEAN - Trung Quèc” lµ thùc sù cÊp b¸ch vµ cÇn thiÕt.

2. T×nh h×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc

ë ViÖt Nam, nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu

khoa häc vÒ hai hµnh lang kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam - Trung Quèc vµ mét sè bµi

b¸o, bµi héi th¶o ®Ò cËp tíi vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé, nh−: §Ò tµi

"Nghiªn cøu ph¸t triÓn th−¬ng m¹i khu vùc hµnh lang kinh tÕ H¶i Phßng - Lµo

3

Cai - C«n Minh trong bèi c¶nh h×nh thµnh Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN -

Trung Quèc" m· sè: 2003-78-021, Bé Th−¬ng m¹i; §Ò tµi Ph¸t triÓn th−¬ng m¹i

trong hµnh lang kinh tÕ Nam Ninh - L¹ng S¬n - Hµ Néi - H¶i Phßng, Bé Th−¬ng

M¹i; Bµi "Hai hµnh lang vµ mét vµnh ®ai kinh tÕ tõ ý t−ëng ®Õn hiÖn thùc", t¸c

gi¶: TS. NguyÔn V¨n LÞch, T¹p chÝ Céng s¶n sè 11(6-2005); Bµi "Vµnh ®ai kinh

tÕ VÞnh B¾c Bé vµ tØnh Qu¶ng Ninh", T¸c gi¶: PGS.TS. NguyÔn V¨n LÞch, bµi

viÕt tham dù héi th¶o t¹i §«ng H−ng (Qu¶ng T©y) th¸ng 11/2006;v.v... .

ë Trung Quèc còng cã mét sè c«ng tr×nh khoa häc vµ bµi viÕt vÒ hµnh

lang vµ vµnh ®ai, nh−: §Ò tµi “C¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn hµnh lang kinh tÕ C«n

Minh - Hµ Néi - H¶i Phßng” n¨m 2001-2002, ViÖn §«ng Nam ¸, ViÖn Khoa

häc X· héi V©n Nam; Bµi héi th¶o "X©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé, ®é

s©u hîp t¸c h÷u nghÞ Trung - ViÖt", GS Cæ TiÓu Tïng, ViÖn Nghiªn cøu §«ng

Nam ¸, ViÖn Khoa häc X· héi Qu¶ng T©y v.v... .

C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c häc gi¶ hai n−íc míi chØ ®Ò cËp tíi

viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn th−¬ng m¹i trªn hai hµnh lang, ch−a cã c«ng tr×nh

nghiªn cøu nµo ®Ò cËp tíi viÖc x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé trong tiÕn

tr×nh h×nh thµnh ACFTA. HiÖn nay, míi chØ cã mét sè bµi b¸o vµ bµi tham luËn

cña PGS.TS. NguyÔn V¨n LÞch, PGS.TS. Bïi TÊt Th¾ng, GS. Cæ TiÓu Tïng,…

nªu ®«i nÐt kh¸i qu¸t vÒ vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé, ch−a ®i s©u vµo ph©n tÝch

c¸ch thøc tiÕn hµnh x©y dùng,… . Nh− vËy, cho ®Õn nay viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi

“X©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé trong tiÕn tr×nh h×nh thµnh khu vùc

tù do th−¬ng m¹i ASEAN - Trung Quèc” vÉn ch−a cã ®¬n vÞ, c¸ nh©n nµo

thùc hiÖn theo yªu cÇu mµ ®Ò tµi nghiªn cøu ®· nªu.

3. Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi

- Lµm râ vÞ trÝ, vai trß cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé trong tiÕn tr×nh

h×nh thµnh ACFTA nãi chung, vµ ®èi víi ViÖt Nam nãi riªng.

- Ph©n tÝch nh÷ng tiÒm n¨ng, lîi thÕ vµ nh÷ng h¹n chÕ, th¸ch thøc cña

ViÖt Nam khi tham gia x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé.

- Nªu bËt nh÷ng lîi Ých ®em l¹i cho ViÖt Nam vµ Trung Quèc khi x©y

dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé.

- V¹ch ra ph−¬ng h−íng x©y dùng vµ khai th¸c c¸c lîi Ých kinh tÕ tõ

vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé.

- §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m x©y dùng vµ khai th¸c lîi Ých kinh tÕ tõ

vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé phï hîp víi tiÕn tr×nh h×nh thµnh ACFTA.

4

4. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu

- §èi t−îng nghiªn cøu: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ viÖc x©y

dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé trong tiÕn tr×nh h×nh thµnh ACFTA.

- Ph¹m vi nghiªn cøu:

+ VÒ néi dông: §Ò tµi tËp trung chñ yÕu vµo x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng,

c¬ chÕ hîp t¸c, ®iÒu hµnh trªn Vµnh ®ai; vµ ®−a ra ph−¬ng h−íng khai th¸c c¸c

lîi Ých kinh tÕ tõ viÖc x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé; §i s©u vµo ph©n

tÝch c¸c khÝa c¹nh liªn quan tíi phÝa ViÖt Nam trªn Vµnh ®ai, nghiªn cøu vµnh

®ai kinh tÕ chñ yÕu lµ cho phÝa ViÖt Nam.

+ VÒ thêi gian: §¸nh gi¸ tõ n¨m 2000 ®Õn nay vµ dù b¸o ®Õn 2020.

+ VÒ kh«ng gian: 10 tØnh, thµnh phè cña ViÖt Nam vµ 3 tØnh cña

Trung Quèc n»m ven VÞnh B¾c Bé.

5. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

- Ph−¬ng ph¸p chung ®Ó triÓn khai nghiªn cøu ®Ò tµi lµ khai th¸c c¸c tµi

liÖu trong n−íc vµ tµi liÖu n−íc ngoµi kÕt hîp víi kh¶o s¸t thùc tÕ, lÊy ý kiÕn

chuyªn gia, ph©n tÝch tæng hîp.

- Sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p thèng kª, so s¸nh ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸.

- Trªn c¬ së thùc tÕ, tiÕn hµnh ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp ®Ó x¸c

®Þnh vµ luËn gi¶i nh÷ng vÊn ®Ò vÒ c¬ së khoa häc, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m

x©y dùng vµ khai th¸c c¸c lîi Ých kinh tÕ tõ vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé phï

hîp víi tiÕn tr×nh h×nh thµnh ACFTA.

- Tæ chøc héi th¶o khoa häc.

- LÊy ý kiÕn chuyªn gia.

6. Néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi

Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, ®Ò tµi chia

lµm 3 Ch−¬ng:

- Ch−¬ng 1: VÞ trÝ, vai trß cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé trong tiÕn

tr×nh h×nh thµnh ACFTA

- Ch−¬ng 2: Ph−¬ng h−íng x©y dùng vµ khai th¸c lîi Ých kinh tÕ tõ vµnh

®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

- Ch−¬ng 3: Gi¶i ph¸p x©y dùng vµ khai th¸c lîi Ých kinh tÕ tõ vµnh ®ai

kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

5

Ch−¬ng1

VÞ trÝ, vai trß cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

trong tiÕn tr×nh h×nh thµnh ACFTA

1. Vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé vµ tiÕn

tr×nh h×nh thµnh ACFTA

1. 1. Vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

1.1.1. Kh¸i niÖm vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

Quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ ViÖt - Trung ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn, ®Ó lµm s©u

s¾c thªm mèi quan hÖ nµy, cÇn x©y dùng c¸c tuyÕn hµnh lang vµ vµnh ®ai kinh

tÕ gi÷a hai n−íc. §©y ®−îc coi lµ c¸c ®éng lùc thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ gi÷a c¸c

n−íc l¸ng giÒng cã chung biªn giíi.

Hµnh lang kinh tÕ lµ mét tuyÕn nèi liÒn c¸c vïng l·nh thæ cña mét hoÆc

nhiÒu quèc gia nh»m môc ®Ých liªn kÕt, hç trî lÉn nhau ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶

lîi thÕ so s¸nh cña c¸c khu vùc ®Þa - kinh tÕ n»m trªn cïng mét d¶i theo trôc

giao th«ng thuËn lîi nhÊt ®èi víi sù l−u th«ng hµng hãa vµ liªn kÕt kinh tÕ gi÷a

c¸c vïng bªn trong, còng nh− c¸c vïng cËn kÒ víi hµnh lang2

. TuyÕn liªn kÕt

nµy ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së kÕt cÊu h¹ tÇng ®a d¹ng cã kh¶ n¨ng t¹o ra sù

ph¸t triÓn cña nhiÒu ngµnh kinh tÕ, lµm thay ®æi c¨n b¶n diÖn m¹o cña mét

vïng nhÊt ®Þnh thuéc mét hoÆc nhiÒu quèc gia mµ hµnh lang kinh tÕ ®i qua,

vµ gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña c¸c quèc gia ®ã.

Trªn thùc tÕ, thuËt ng÷ “hµnh lang kinh tÕ” ®−îc dïng chñ yÕu ®Ó chØ mét

khu vùc réng lín tr¶i dµi hai bªn mét tuyÕn giao th«ng huyÕt m¹ch (®−êng cao

tèc, ®−êng s¾t, ®−êng thñy,v.v...) ®· cã hoÆc chuÈn bÞ ®−îc x©y dùng. TuyÕn

®−êng trôc nµy cho phÐp giao th«ng thuËn tiÖn ®Õn c¸c ®iÓm ®Çu, cuèi vµ bªn

trong hµnh lang ph¸t triÓn, cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®Ó liªn kÕt toµn khu

vùc vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ däc theo hµnh lang.

Trong khi ®ã, vµnh ®ai kinh tÕ l¹i lµ mét tuyÕn nèi liÒn c¸c vïng l·nh thæ

cña mét hoÆc nhiÒu quèc gia nh»m môc ®Ých liªn kÕt, hç trî lÉn nhau ®Ó khai

th¸c cã hiÖu qu¶ lîi thÕ so s¸nh cña c¸c khu vùc ®Þa - kinh tÕ n»m trªn cïng mét

d¶i bao quanh mét khu vùc (thµnh phè, vÞnh,v.v…). X©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ

kh«ng nh÷ng ph¸t triÓn ®−îc kinh tÕ cña nh÷ng vïng n»m trªn vµnh ®ai mµ cßn

2 Kh¸i niÖm hµnh lang kinh tÕ ë trang 19-20 S¸ch "Ph¸t triÓn th−¬ng m¹i trªn hµnh lang kinh tÕ C«n Minh - Lµo

Cai - Hµ Néi - H¶i Phßng", Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª Hµ Néi - 2005, t¸c gi¶: TS. NguyÔn V¨n LÞch.

6

gãp phÇn ph¸t triÓn c¶ nh÷ng vïng xung quanh qua viÖc thóc ®Èy l−u th«ng

hµng ho¸ vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng3

.

Vµnh ®ai kinh tÕ cã ®iÓm gièng vµ kh¸c víi hµnh lang kinh tÕ. §iÓm

gièng nhau cïng lµ sù liªn kÕt, hç trî lÉn nhau gi÷a c¸c vïng l·nh thæ cña mét

hoÆc nhiÒu quèc gia nh»m môc ®Ých khai th¸c cã hiÖu qu¶ lîi thÕ so s¸nh. §iÓm

kh¸c biÖt ë chç: Hµnh lang kinh tÕ lµ tuyÕn liªn kÕt theo trôc giao th«ng, th−êng

nèi gi÷a c¸c ®iÓm ®Çu, cuèi vµ gi÷a cña sù liªn kÕt kinh tÕ; cßn Vµnh ®ai kinh tÕ

lµ tuyÕn liªn kÕt theo h×nh vßng cung hoÆc vßng trßn bao quanh mét khu vùc4

.

VÞnh B¾c Bé lµ mét trong nh÷ng vÞnh lín ë §«ng Nam ¸ vµ thÕ giíi, n»m

ë phÝa T©y B¾c BiÓn §«ng. VÞnh B¾c Bé cïng víi VÞnh Th¸i Lan lµ mét bé phËn

g¾n liÒn víi BiÓn §«ng. Ba mÆt VÞnh ®−îc bao bäc bëi lôc ®Þa ViÖt Nam vµ

Trung Quèc ë phÝa T©y vµ B¾c, vµ ®¶o H¶i Nam ë phÝa §«ng. VÞnh th«ng ra

BiÓn §«ng qua cöa phÝa Nam, n»m gi÷a T©y Nam ®¶o H¶i Nam vµ b¸n ®¶o S¬n

Trµ (§µ N½ng) vµ qua eo biÓn Quúnh Ch©u n»m gi÷a b¸n ®¶o L«i Ch©u vµ phÝa

B¾c ®¶o H¶i Nam. DiÖn tÝch VÞnh B¾c Bé kho¶ng 126.250 km2 (36.000 h¶i lý

vu«ng), chiÒu ngang cña VÞnh n¬i réng nhÊt kho¶ng 310 km (176 h¶i lý), n¬i

hÑp nhÊt ë cöa VÞnh réng kho¶ng 220 km (119 h¶i lý). ChiÒu dµi bê biÓn phÝa

ViÖt Nam kho¶ng 763 km, phÝa Trung Quèc kho¶ng 695 km. PhÇn VÞnh phÝa

ViÖt Nam cã kho¶ng 2.300 ®¶o ®¸ ven bê, ®Æc biÖt cã ®¶o B¹ch Long VÜ n»m

c¸ch ®Êt liÒn ViÖt Nam kho¶ng 110 km, c¸ch ®¶o H¶i Nam (Trung Quèc)

kho¶ng 130 km. PhÝa Trung Quèc chØ cã mét sè Ýt ®¶o nhá ë phÝa §«ng B¾c

VÞnh nh− ®¶o VÞ Ch©u, Tµ D−¬ng. Vïng thÒm lôc ®Þa cña VÞnh B¾c Bé kho¶ng

60.000 km2, b»ng 6% diÖn tÝch thÒm lôc ®Þa c¶ n−íc vµ gÊp 3,1 lÇn diÖn tÝch c¸c

huyÖn ven biÓn vµ ®¶o trong vïng VÞnh B¾c Bé. Bê VÞnh B¾c Bé thuéc 10 tØnh,

thµnh phè cña ViÖt Nam víi tæng chiÒu dµi kho¶ng 763 km vµ thuéc 3 tØnh

Qu¶ng T©y, Qu¶ng §«ng vµ H¶i Nam cña Trung Quèc víi tæng chiÒu dµi

kho¶ng 695 km.

VÞnh B¾c Bé cã vÞ trÝ chiÕn l−îc quan träng ®èi víi ViÖt Nam vµ Trung

Quèc c¶ vÒ kinh tÕ lÉn quèc phßng, an ninh. VÞnh lµ n¬i chøa ®ùng nhiÒu tµi

nguyªn thiªn nhiªn, ®Æc biÖt lµ h¶i s¶n vµ dÇu khÝ. Trong VÞnh cã nhiÒu ng−

tr−êng lín, cung cÊp nguån h¶i s¶n quan träng cho ®êi sèng cña nh©n d©n hai

n−íc. C¸c dù b¸o cho thÊy ®¸y biÓn vµ lßng ®Êt d−íi ®¸y cña VÞnh cã tiÒm n¨ng

3

"Hai hµnh lang vµ mét vµnh ®ai kinh tÕ - tõ ý t−ëng ®Õn hiÖn thùc", t¸c gi¶ TS.NguyÔn V¨n LÞch, T¹p chÝ Céng

s¶n sè 11 (6-2005).

4 Hai hµnh lang vµ mét vµnh ®ai kinh tÕ - tõ ý t−ëng ®Õn hiÖn thùc", t¸c gi¶ TS.NguyÔn V¨n LÞch, T¹p chÝ Céng

s¶n sè 11 (6-2005).

7

vÒ dÇu má vµ khÝ ®èt. VÞnh lµ cöa ngâ giao l−u tõ l©u ®êi cña ViÖt Nam ra thÕ

giíi, cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ, th−¬ng m¹i

quèc tÕ còng nh− quèc phßng an ninh cña n−íc ta. §èi víi khu vùc phÝa T©y

Nam Trung Quèc, VÞnh còng cã vÞ trÝ quan träng. VÞnh lµ con ®−êng ra biÓn

thuËn lîi cña khu vùc T©y Nam5

Trung Quèc, lµ con ®−êng vËn chuyÓn hµng

hãa xuÊt nhËp khÈu thuËn lîi gi÷a Trung Quèc vµ c¸c n−íc ASEAN th«ng qua

ViÖt Nam. Bëi vËy, c¶ hai n−íc ®Òu rÊt coi träng viÖc qu¶n lý, sö dông vµ khai

th¸c VÞnh. ChÝnh v× thÕ, hai n−íc cÇn ®Èy nhanh viÖc x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ

VÞnh B¾c Bé ®Ó khai th¸c c¸c lîi Ých kinh tÕ tõ VÞnh B¾c Bé vµ gãp phÇn thóc

®Èy tiÕn tr×nh h×nh thµnh ACFTA.

Vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé lµ tuyÕn nèi liÒn c¸c vïng l·nh thæ cña ViÖt

Nam vµ Trung Quèc nh»m môc ®Ých liªn kÕt, hç trî lÉn nhau ®Ó khai th¸c cã hiÖu

qu¶ lîi thÕ so s¸nh cña c¸c khu vùc ®Þa - kinh tÕ n»m trªn cïng mét d¶i bao quanh

VÞnh B¾c Bé. Vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé lµ tuyÕn liªn kÕt h×nh vßng cung bao

quanh VÞnh B¾c Bé. Nh− vËy, liªn kÕt vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé lµ liªn kÕt theo

®−êng bê vÞnh nh»m h×nh thµnh mét vµnh ®ai víi c¬ së h¹ tÇng “cøng” vµ “mÒm”

phï hîp, th«ng tho¸ng nh»m khai th¸c sù bæ sung vÒ lîi thÕ vÞ trÝ ®Þa lý, tµi nguyªn,

thÞ tr−êng cho t¨ng c−êng th«ng th−¬ng, giao l−u th−¬ng m¹i, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ

xãa ®ãi, gi¶m nghÌo.

Vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé ph¸t triÓn m¹nh sÏ t¹o c¬ héi më réng b¸n

kÝnh ¶nh h−ëng ®Õn c¸c khu vùc l©n cËn thuéc l·nh thæ B¾c ViÖt Nam, Nam

Trung Quèc vµ c¶ vïng BiÓn §«ng (§µi Loan, NhËt B¶n, Hµn Quèc,

Philippin,...). C¸c h−íng mòi nhän cña kinh tÕ biÓn khu vùc VÞnh B¾c Bé dùa

vµo lîi thÕ so s¸nh vÒ mÆt tµi nguyªn vµ m«i tr−êng lµ: c«ng nghiÖp than, ®iÖn,

xi m¨ng vµ dÇu khÝ..., nghÒ c¸, vËn t¶i biÓn vµ dÞch vô c¶ng, c¸c khu c«ng

nghiÖp tæng hîp vµ ®« thÞ hãa g¾n víi du lÞch biÓn - ®¶o, kinh tÕ ®¶o (tËp trung

hËu cÇn nghÒ c¸ vµ an ninh quèc phßng, du lÞch sinh th¸i).

N¨m 2000, hai n−íc ViÖt - Trung ®µm ph¸n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph©n ®Þnh

VÞnh B¾c Bé ®Ó chÝnh thøc ký kÕt HiÖp ®Þnh ph©n ®Þnh l·nh h¶i, vïng ®Æc quyÒn

kinh tÕ, thÒm lôc ®Þa vµ HiÖp ®Þnh hîp t¸c nghÒ c¸ trong VÞnh B¾c Bé vµo ngµy

25/12/2000 t¹i B¾c Kinh. HiÖp ®Þnh ph©n ®Þnh VÞnh B¾c Bé lµ nÒn t¶ng ph¸p lý

®Ó hai n−íc qu¶n lý khu vùc biªn giíi trªn biÓn, thóc ®Èy quan hÖ hai n−íc, duy

tr× vµ cñng cè nÒn hßa b×nh, sù æn ®Þnh vµ thóc ®Èy hîp t¸c trong khu vùc. Tõ

5 Khu vùc §¹i T©y Nam Trung Quèc gåm 3 tØnh V©n Nam, Qu¶ng Ch©u, Tø Xuyªn, hai khu tù trÞ d©n téc lµ

Qu¶ng T©y vµ T©y T¹ng; DiÖn tÝch 2,56 triÖu km2, chiÕm 27% diÖn tÝch Trung Quèc; D©n sè 250 triÖu ng−êi

(®Çu nh÷ng n¨m 90), chiÕm 19% d©n sè Trung Quèc, trang 1 “ChiÕn l−îc ph¸t triÓn khu vùc “§¹i T©y Nam” cña

Trung Quèc”, PGS. NguyÔn Huy Quý, ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc.

8

tr−íc ®Õn nay khi VÞnh B¾c Bé ch−a ®−îc ph©n ®Þnh, c¸c vô tranh chÊp vÒ nghÒ

c¸ vµ th¨m dß dÇu khÝ x¶y ra th−êng xuyªn vµ phøc t¹p, ¶nh h−ëng kh«ng tèt

®Õn quan hÖ hai n−íc vµ chñ tr−¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ vïng VÞnh B¾c Bé cña

ViÖt Nam. ý nghÜa cña HiÖp ®Þnh Ph©n ®Þnh VÞnh B¾c Bé kh«ng chØ dõng l¹i

trong khu«n khæ quan hÖ hai n−íc ViÖt - Trung, mµ thùc sù ®· gãp phÇn æn ®Þnh

hßa b×nh vµ an ninh trong khu vùc. §©y lµ c¬ së ph¸p lý cho hai n−íc tiÕn hµnh

x©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé.

Vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé do Trung Quèc khëi x−íng, lÊy miÒn T©y

®¶o H¶i Nam mµ trung t©m lµ thµnh phè Tam ¸, vïng ven biÓn Qu¶ng T©y mµ

trung t©m lµ "Tam gi¸c vµng" B¾c H¶i - Kh©m Ch©u - Phßng Thµnh, ViÖt Nam

víi khu vùc miÒn B¾c mµ trung t©m lµ H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh vµ c¸c tØnh ven

VÞnh B¾c Bé. Vßng cung VÞnh B¾c Bé cã c¸c c¶ng ven bê c¸ch nhau xa nhÊt ®i

theo ®−êng th¼ng chØ mÊt mét ngµy, vËn t¶i biÓn thuËn lîi sÏ thóc ®Èy quan hÖ

kinh tÕ gi÷a hai bªn g¾n bã chÆt chÏ víi nhau. Vµnh ®ai VÞnh B¾c Bé n»m gi÷a

khu vùc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ ®ang ph¸t triÓn kinh tÕ víi tèc ®é nhanh, cã

−u thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, cã ®iÒu kiÖn, m«i tr−êng bªn trong vµ bªn ngoµi thuËn lîi

cho sù hîp t¸c, më cöa vµ ph¸t triÓn. C¸c nhµ nghiªn cøu cña Trung Quèc nªu

ra c¸c néi dung hîp t¸c cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé: T¨ng c−êng hîp t¸c

kinh tÕ toµn diÖn gi÷a hai n−íc Trung - ViÖt trªn VÞnh B¾c Bé, lÊy kinh mËu lµm

®Çu. Hai n−íc Trung - ViÖt cã truyÒn thèng th«ng th−¬ng, cã ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn

ph¸t triÓn mËu dÞch trªn biÓn vµ mËu dÞch biªn giíi, trªn c¬ së t¨ng dÇn hîp t¸c

vÒ vÊn ®Ò tiÒn tÖ. T¨ng c−êng thªm chuyÕn bay hµng kh«ng, vËn chuyÓn, triÓn

khai ho¹t ®éng ®Çu t−, th−¬ng m¹i, cung cÊp ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nhau. T¨ng

c−êng hîp t¸c du lÞch. Khu vùc VÞnh B¾c Bé lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña kinh

tÕ khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng, tËn dông ®−îc c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó

ph¸t triÓn kinh tÕ.

Vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé cã vÞ trÝ ®Þa chÝnh trÞ vµ kinh tÕ ®Æc biÖt quan

träng. §èi víi ViÖt Nam, VÞnh cã nhiÒu nguån kho¸ng s¶n, dÇu má, khÝ ®èt, tµi

nguyªn sinh vËt biÓn phong phó vµ ®a d¹ng; tiÒm n¨ng du lÞch (VÞnh H¹ Long,

Phong Nha - KÎ Bµng, du lÞch biÓn,v.v…); c¸c c¶ng biÓn thuËn lîi, ®ång thêi lµ

con ®−êng biÓn huyÕt m¹ch vµo phÝa Nam vµ cöa ngâ th«ng th−¬nng víi c¸c n−íc

trong khu vùc. Víi tiÒm n¨ng nh− vËy vµ trong bèi c¶nh quan hÖ song ph−¬ng cã

nh÷ng nh©n tè míi, khu vùc nµy sÏ sím trë thµnh mét träng ®iÓm kinh tÕ ®Æc biÖt

vµ ®ßi hái ph¶i sím cã kÕ ho¹ch khai th¸c vµ ph¸t triÓn toµn diÖn. Giíi häc gi¶

Trung Quèc coi vµnh ®ai VÞnh B¾c Bé lµ cöa ngâ ®i vµo thÞ tr−êng ViÖt Nam nãi

riªng vµ thÞ tr−êng ASEAN nãi chung.

9

X©y dùng vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé kh«ng nh÷ng ph¸t triÓn ®−îc

kinh tÕ cña 13 tØnh, thµnh phè n»m ven VÞnh B¾c Bé (10 tØnh, thµnh phè phÝa

ViÖt Nam vµ 3 tØnh phÝa Trung Quèc6

) mµ cßn gãp phÇn ph¸t triÓn c¶ nh÷ng

vïng xung quanh cña hai n−íc th«ng qua viÖc thóc ®Èy l−u th«ng hµng ho¸ vµ

ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng. X©y dùng ®Þnh h−íng vÒ hîp t¸c ph¸t triÓn

vµ tæ chøc kh«ng gian kinh tÕ - x· héi theo vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé nh»m:

(1) Lµm c¨n cø cho viÖc x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh hîp t¸c ph¸t triÓn

trung vµ dµi h¹n gi÷a hai n−íc vµ gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng trong Vµnh ®ai; (2) Gióp

c¸c cÊp l·nh ®¹o vµ qu¶n lý ë c¶ Trung −¬ng vµ §Þa ph−¬ng cña hai n−íc cã

thªm c¸c c¨n cø khoa häc ®Ó ®−a ra c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p h÷u

hiÖu trong chØ ®¹o, ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong khu vùc

vµnh ®ai; (3) Cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu t− cña hai n−íc vµ c¸c nhµ ®Çu t− n−íc

ngoµi kh¸c nh÷ng th«ng tin vÒ tiÒm n¨ng, c¬ héi ®Çu t−, kinh doanh trong khu

vùc vµnh ®ai.

1.1.2. Ph¹m vi vµ hiÖn tr¹ng cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

1.1.2.1. Ph¹m vi cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé

Ph¹m vi hîp t¸c cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé: §øng tõ gãc ®é

quèc gia lµ hîp t¸c gi÷a hai n−íc ViÖt Nam vµ Trung Quèc; LÊy cÊp tØnh cña

hai n−íc lµm ®¬n vÞ hîp t¸c, phÝa ViÖt Nam cã 10 tØnh, thµnh phè ven VÞnh

B¾c Bé, phÝa Trung Quèc cã 3 tØnh ven VÞnh B¾c Bé lµ Qu¶ng T©y, Qu¶ng

§«ng vµ H¶i Nam. Trªn thùc tÕ kh«ng ph¶i toµn bé c¸c ch©u cña tØnh Qu¶ng

T©y vµ Qu¶ng §«ng n»m trªn Vµnh ®ai, mµ Qu¶ng T©y cã 3 thµnh phè (C¶ng

Phßng Thµnh, Kh©m Ch©u vµ B¾c H¶i) vµ Qu¶ng §«ng cã 1 thµnh phè (Tr¹m

Giang) (xem B¶ng 1).

B¶ng 1: DiÖn tÝch, d©n sè vµ GDP cña vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé n¨m 2004

DiÖn tÝch

(Km2)

D©n sè

(1000 ng−êi)

GDP

(TriÖu USD)

Vµnh ®ai 125.771,1 37.895,6 22.894,91

Trung Quèc 66.808 20.159,4 18.150.85

Qu¶ng T©y (Phßng Thµnh +

Kh©m Ch©u + B¾c H¶i)

20.318 5.558 4.464,72

6 10 tØnh vµ thµnh phè cña ViÖt Nam n»m trªn vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé (n»m ven VÞnh B¾c Bé, trong vïng

ph©n tuyÕn VÞnh B¾c Bé cña HiÖp ®Þnh ph©n ®Þnh VÞnh B¾c Bé): Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, Nam §Þnh, Th¸i B×nh,

Ninh B×nh, Thanh Hãa, NghÖ An, Hµ TÜnh, Qu¶ng B×nh, Qu¶ng TrÞ; 3 tØnh cña Trung Quèc n»m trªn vµnh ®ai

VÞnh B¾c Bé lµ Qu¶ng T©y, Qu¶ng §«ng vµ H¶i Nam.