Xây dựng nền đường ô tô

PGS.TS NGUYỄN QUANG CHIÊU

TS. LÃ VĂN CHĂM

XÂY DỰNG

NỀN ĐƯỜNG Ô TÔ

(Tái bản có sửa chữa bổ sung)

NHÀ XUẤT BẢN GIAO THÔNG VẬN TẢI

HÀ NỘI – 2008

XDNDOT • 3

LỜI NÓI ĐẦU

Xây dựng đường ô tô là một công tác tổng hợp, gồm nhiều công việc khác nhau,

từ công tác giải phóng mặt bằng đến việc xây dựng nền đường, mặt đường, các công

trình trên đường (như cầu, cống, tường chắn…) cho đến các công trình phòng hộ và

khai thác đường. Khi xây dựng đường thành phố nó còn gồm công tác xây dựng đường

xe đạp, đường người đi, quảng trường, các công trình ngầm, công tác trồng cây và trang

trí đường…

Tuy nhiên do sự hạn chế về số tiết học nên trong giáo trình này chỉ nghiên cứu

những vấn đề liên quan đến công tác xây dựng nền đường và mặt đường trong các điều

kiện khác nhau, bằng vật liệu khác nhau.

Phần “Xây dựng nền đường ô tô” chủ yếu trình bày các biện pháp và kỹ thuật thi

công công trình nền đường trong các điều kiện khác nhau về địa hình, địa chất và trang

thiết bị thi công. Phần này còn có chương 10 giới thiệu về kỹ thuật thi công các công

trình nhỏ trên đường là các công trình liên quan chặt chẽ với việc xây dựng nền đường.

Khi biên soạn lần tái bản này, chúng tôi đã dựa vào quy trình thi công nền đường,

các tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến công tác làm đất hiện hành, yêu cầu nền đường

theo TCVN 4054-05, đồng thời cố gắng cập nhật các kỹ thuật thi công mới nhất ở trong

và ngoài nước, các máy thi công nền hiện đại, đặc biệt trình bày tương đối chi tiết về

các biện pháp xử lý, khi xây dựng nền đường trên đất yếu và về kỹ thuật đầm nén đất là

những vấn đề mới khi xậy dựng nền ở nước ta.

Là môn học thi công, môn xây dựng đường ô tô, nhất là phần xây dựng nền

đường, phải gắn liền với thực tiễn sản xuất và tổng kết kinh nghiệm của thực tế xây

dựng ở nước ta và trên thế giới. Dù đã cố gắng cập nhật các quy trình quy phạm, kinh

nghiệm thi công mới ở trong và ngoài nước, nhưng do thời gian và kinh nghiệm có hạn

nên quyển sách chắc còn thiếu sót. Rất mong bạn đọc góp ý bổ sung.

Các tác giả

1

Ch−¬ng 1

C¸c vÊn ®Ò chung vÒ x©y dùng nÒn ®−êng

1.1 yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c thi c«ng

NÒn ®−êng lµ bé phËn chñ yÕu cña c«ng tr×nh ®−êng. NhiÖm vô cña nã lµ ®¶m b¶o

c−êng ®é vµ ®é æn ®Þnh cña kÕt cÊu mÆt ®−êng. Nã lµ nÒn t¶ng cña ¸o ®−êng; c−êng ®é,

tuæi thä vµ chÊt l−îng sö dông cña kÕt cÊu ¸o ®−êng phô thuéc rÊt lín vµo c−êng ®é vµ ®é

æn ®Þnh cña nÒn ®−êng. NÒn ®−êng yÕu, mÆt ®−êng sÏ biÕn d¹ng, r¹n nøt vµ h− háng mau.

Cho nªn trong bÊt kú t×nh huèng nµo, nÒn ®−êng còng ph¶i cã ®ñ c−êng ®é vµ ®é æn ®Þnh,

®ñ kh¶ n¨ng chèng ®−îc c¸c t¸c dông ph¸ ho¹i cña c¸c nh©n tè bªn ngoµi. YÕu tè chñ yÕu

¶nh h−ëng tíi c−êng ®é vµ ®é æn ®Þnh cña nÒn ®−êng lµ tÝnh chÊt ®Êt cña nÒn ®−êng,

ph−¬ng ph¸p ®¾p, chÊt l−îng ®Çm lÌn, biÖn ph¸p tho¸t n−íc vµ biÖn ph¸p b¶o vÖ nÒn

®−êng.

C«ng t¸c x©y dùng nÒn ®−êng nh»m biÕn ®æi néi dung c¸c ph−¬ng ¸n vµ b¶n vÏ

thiÕt kÕ tuyÕn vµ nÒn ®−êng trªn giÊy thµnh hiÖn thùc. Trong qu¸ tr×nh nµy cÇn ph¶i tiÕt

kiÖm tiÒn vèn, nh©n lùc lµm sao hoµn thµnh ®−îc nhiÖm vô, ®óng khèi l−îng, ®óng chÊt

l−îng, ®óng tiÕn ®é. Do vËy, khi x©y dùng nÒn ®−êng, ph¶i thùc hiÖn c¸c yªu cÇu c¬ b¶n

d−íi ®©y:

1. §Ó b¶o ®¶m nÒn ®−êng cã tÝnh n¨ng sö dông tèt, vÞ trÝ, cao ®é, kÝch th−íc mÆt

c¾t, quy c¸ch vËt liÖu, chÊt l−îng ®Çm nÐn hoÆc s¾p xÕp ®¸ cña nÒn ®−êng (bao gåm: th©n

nÒn vµ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh cã liªn quan vÒ tho¸t n−íc, phßng hé vµ gia cè) ph¶i phï

hîp víi hå s¬ thiÕt kÕ vµ c¸c quy ®Þnh h÷u quan trong quy ph¹m kü thuËt thi c«ng. Yªu

cÇu nµy cã nghÜa lµ ph¶i lµm tèt c«ng t¸c lªn khu«n ®−êng phôc vô thi c«ng, ph¶i chän vËt

liÖu sö dông mét c¸ch hîp lý, ph¶i lËp vµ hoµn chØnh c¸c quy tr×nh thao t¸c kü thuËt thi

c«ng vµ chÕ ®é kiÓm tra, nghiÖm thu chÊt l−îng.

2. Chän ph−¬ng ph¸p thi c«ng thÝch hîp tuú theo c¸c ®iÒu kiÖn vÒ ®Þa h×nh, t×nh

huèng ®µo ®¾p, lo¹i ®Êt ®¸, cù ly vËn chuyÓn, thêi h¹n thi c«ng vµ c«ng cô thiÕt bÞ. Ph¶i

®iÒu phèi vµ sö dông nh©n lùc, m¸y mãc, vËt liÖu mét c¸ch hîp lý, lµm sao “tËn dông

®−îc tµi n¨ng con ng−êi vµ cña c¶i” ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh vµ b¶o ®¶m

chÊt l−îng c«ng tr×nh.

3. C¸c h¹ng môc c«ng t¸c x©y dùng nÒn ®−êng ph¶i phèi hîp chÆt chÏ, c«ng tr×nh

nÒn ®−êng còng ph¶i phèi hîp tiÕn ®é víi c¸c c«ng tr×nh kh¸c vµ tu©n thñ sù bè trÝ s¾p

xÕp thèng nhÊt vÒ tæ chøc vµ kÕ ho¹ch thi c«ng cña toµn bé c«ng viÖc x©y dùng ®−êng

nh»m hoµn thµnh nhiÖm vô thi c«ng ®óng hoÆc tr−íc thêi h¹n.

4. Thi c«ng nÒn ®−êng ph¶i qu¸n triÖt ph−¬ng ch©m an toµn s¶n xuÊt, t¨ng c−êng

gi¸o dôc vÒ an toµn phßng hé, quy ®Þnh c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®¶m b¶o an toµn, nghiªm

tóc chÊp hµnh quy tr×nh lµm viÖc an toµn, lµm tèt c«ng t¸c ®Ò phßng tai n¹n, b¶o ®¶m thi

c«ng thùc sù an toµn.

Tãm l¹i: CÇn ph¶i chó träng vÒ c¸c mÆt kü thuËt thi c«ng vµ tæ chøc qu¶n lý ®Ó

thùc hiÖn ®−îc c¸c yªu cÇu vÒ chÊt l−îng tèt, rÎ, nhanh vµ an toµn.

- 2 -

Tuú theo cÊp ®−êng, tiªu chuÈn kü thuËt kÕt hîp víi ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, ®Þa chÊt,

thuû v¨n, t×nh h×nh ®µo ®¾p cña ®Þa ph−¬ng mµ cã thÓ cã c¸c kiÓu nÒn ®−êng sau:

1.1.1. NÒn ®−êng ®¾p th«ng th−êng (h×nh 1-1)

b

B

1:m

H×nh 1-1

Trong ®ã: B – ChiÒu réng cña nÒn ®−êng (m)

b – ChiÒu réng cña d¶i hé ®¹o ®−îc bè trÝ khi chiÒu cao tõ vai ®−êng ®Õn ®¸y thïng

®Êu lín h¬n 2m. Víi ®−êng cao tèc vµ ®−êng cÊp I, b kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 3m, víi c¸c

cÊp ®−êng kh¸c b réng tõ 1-2m.

m - §é dèc cña taluy nÒn ®¾p ®−îc x¸c ®Þnh theo lo¹i ®Êt ®¾p, chiÒu cao taluy vµ

®iÒu kiÖn ®Þa chÊt c«ng tr×nh cña ®¸y nÒn ®−êng. Khi chÊt l−îng cña ®¸y nÒn ®¾p tèt m

®−îc lÊy theo b¶ng 1-1.

B¶ng 1-1

§é dèc m¸i taluy nÒn ®¾p (theo TCVN 4054)

ChiÒu cao m¸i taluy nÒn ®¾p Lo¹i ®Êt ®¾p D−íi 6m Tõ 6-12m

C¸c lo¹i ®¸ phong ho¸ nhÑ 1:1-1:1,3 1:1,3-1:1,5

§¸ d¨m, sái s¹n, c¸t lÉn sái s¹n, c¸t h¹t

lín, c¸t h¹t võa, xØ quÆng 1:1,5 1:1,3-1:1,5

C¸t nhá, c¸t bét, ®Êt sÐt, ¸ c¸t 1:1,5 1:1,75

§Êt bôi, c¸t mÞn 1:1,75 1:1,75

1.1.2. NÒn ®−êng ®¾p ven s«ng (h×nh 1-2)

MÆt c¾t ngang cña nÒn ®−êng ®¾p ven s«ng vµ ë c¸c ®o¹n ngËp n−íc cã thÓ cã

d¹ng nh− h×nh 1-2. Cao ®é vai ®−êng ph¶i cao h¬n mùc n−íc lò thiÕt kÕ kÓ c¶ chiÒu cao

sãng vç vµ céng thªm 50cm. TÇn suÊt lò thiÕt kÕ nÒn ®−êng «t« c¸c cÊp cho ë b¶ng 1-2.

B¶ng 1-2

TÇn suÊt lò thiÕt kÕ nÒn ®−êng

CÊp ®−êng

§−êng cao

tèc, cÊp I

§−êng cÊp II §−êng cÊp III §−êng cÊp IV,V

TÇn suÊt lò

thiÕt kÕ 1/100 1/50 1/25 X¸c ®Þnh theo

t×nh h×nh cô thÓ

- 3 -

1:m

B

Mùc n−íc thiÕt kÕ

th−êng xuyªn

Mùc n−íc

H×nh 1-2

Ph¶i c¨n cø vµo dßng n−íc, t×nh h×nh sãng giã vµ xãi mßn mµ gia cè taluy nÒn ®¾p

thÝch hîp.

1.1.3. NÒn ®−êng nöa ®µo, nöa ®¾p (h×nh 1-3)

B

>5m

H×nh 1-3

Khi ®é dèc ngang cña mÆt ®Êt tù nhiªn dèc h¬n 1:5 th× ph¶i ®¸nh cÊp m¸i taluy

tiÕp gi¸p gi÷a nÒn ®−êng vµ s−ên dèc (kÓ c¶ theo h−íng cña mÆt c¾t däc) chiÒu réng cÊp

kh«ng nhá h¬n 1m, ®¸y cÊp ph¶i dèc nghiªng vµo trong 2-4%. Tr−íc khi ®¸nh cÊp ph¶i

®µo bá ®Êt h÷u c¬ vµ gèc c©y.

Khi më réng nÒn ®−êng do n©ng cÊp c¶i t¹o th× ph¶i ®¸nh cÊp m¸i taluy tiÕp gi¸p

gi÷a nÒn ®−êng cò vµ nÒn ®−êng më réng. ChiÒu réng cÊp cña ®−êng cao tèc, ®−êng cÊp I

th−êng lµ 2m, lo¹i ®Êt ®¾p nªn dïng ®Êt ®¾p nÒn ®−êng cò.

1.1.4. NÒn ®−êng cã t−êng gi÷ ch©n (t−êng ch¾n ë ch©n taluy)

Khi ®Êt t−¬ng ®èi t¬i xèp dÔ tr−ît ch©n taluy th× nªn lµm t−êng gi÷ ch©n (h×nh 1-

4). T−êng ch©n t−¬ng ®èi thÊp, chiÒu cao kh«ng qu¸ 2m, ®Ønh réng 0,5 - 0,8m, mÆt trong

th¼ng ®øng, mÆt ngoµi dèc 1:0,2 - 1:0,5 b»ng ®¸ x©y hoÆc xÕp khan.

H×nh 1-4

- 4 -

Víi nÒn ®−êng ®¾p qua c¸c ®o¹n ruéng n−íc, cã thÓ lµm t−êng gi÷ ch©n cao

kh«ng qu¸ 1,5 m b»ng ®¸ x©y v÷a ë ch©n m¸i taluy ®¾p.

1.1.5. NÒn ®−êng cã t−êng gi÷ ë vai (h×nh 1-5)

NÒn ®−êng nöa ®µo nöa dµo nöa ®¾p trªn s−ên dèc ®¸ cøng, khi phÇn ®¾p kh«ng

lín nh−ng taluy kÐo dµi kh¸ xa khi ®¾p th× nªn lµm t−êng gi÷ ë vai. T−êng gi÷ ë vai

®−êng kh«ng cao qu¸ 2m, mÆt ngoµi th¼ng ®øng, mÆt ®¸y dèc nghiªng vµo trong 1:5 lµm

b»ng ®¸ t¹i chç. Khi t−êng cao d−íi

1m, chiÒu réng lµ 0,8m, t−êng cao

trªn 1m chiÒu réng lµ 1m, phÝa trong

t−êng ®¾p ®¸. ChiÒu réng bê an toµn

L lÊy nh− sau: NÒn ®¸ cøng Ýt phong

ho¸: L = 0,2- 0,6m; nÒn ®¸ mÒm hoÆc

®¸ phong ho¸ nÆng L = 0,6 - 1,5m;

®Êt h¹t lín ®Çm chÆt L = 1,0 - 2,0m.

Víi ®−êng cao tèc, ®−êng cÊp

I th× lµm b»ng ®¸ x©y v÷a, c¸c ®−êng

kh¸c chØ x©y v÷a 50cm phÝa trªn.

1.1.6. NÒn ®−êng x©y ®¸ (h×nh 1-6)

NÒn ®−êng nöa ®µo nöa ®¾p ë c¸c ®o¹n ®¸ cøng ch¾c (khã phong ho¸) khi khèi

®¾p t−¬ng ®èi lín, taluy kÐo dµi t−¬ng ®èi xa khã ®¾p, th× cã thÓ lµm nÒn ®−êng ®¸ x©y.

§¾p ®¸

X©y ®¸

B

L

H×nh 1-6

NÒn ®−êng x©y b»ng ®¸ héc khã phong ho¸, khai th¸c t¹i chç, bªn trong ®¾p ®¸.

ChiÒu réng t−êng ®¸ lµ 0,8m, mÆt ®¸y dèc vµo trong 1:5, chiÒu cao x©y ®¸ tõ 2-15m.

ChiÒu réng d¶i an toµn phÝa ngoµi L lÊy nh− môc 1.1.5.

1.1.7. NÒn ®−êng cã t−êng ch¾n ®Êt (h×nh 1-7)

T−êng ch¾n ®Êt ph¶i thiÕt kÕ phï hîp víi quy ®Þnh cña “Quy ph¹m kü thuËt thiÕt

kÕ t−êng ch¾n ®Êt”.

T−êng vai

§¾p ®¸

1:5

1:n

L B

H×nh 1-5

- 5 -

T−êng vai

B 1:n

H×nh 1-7

1.1.8. NÒn ®−êng cã t−êng ch©n (h×nh 1-8)

Khi nÒn ®−êng ®¾p trªn s−ên dèc cã xu h−íng tr−ît theo s−ên dèc hoÆc ®Ó gia cè

®Êt ®¾p tr¶ phÇn ®¸nh cÊp ë ch©n taluy th× cã thÓ dïng nÒn ®−êng cã t−êng ch©n. T−êng

ch©n cã mÆt c¾t h×nh thang, ®Ønh t−êng réng trªn 1m, mÆt ngoµi dèc tõ 1:0,5 - 1:0,75,

chiÒu cao kh«ng qu¸ 5m x©y ®¸. Tû sè mÆt c¾t ngang cña t−êng trªn mÆt c¾t ngang cña

nÒn ®−êng 1:6 - 1:7.

B

1:n

T−êng ch¾n

H×nh 1-8

1.1.9. NÒn ®−êng ®µo (h×nh 1-9)

§é dèc m¸i taluy nÒn ®µo ®Êt ph¶i c¨n cø vµo ®é dèc cña c¸c tuyÕn ®−êng hiÖn

h÷u gÇn ®ã vµ t×nh h×nh æn ®Þnh cña c¸c hßn nói tù nhiªn, tham kh¶o b¶ng 1 - 3 ®Ó quyÕt

®Þnh.

1:m

1:m

B

>5m

§Êt

§¸

H×nh 1-9

- 6 -

B¶ng 1-3

§é dèc m¸i taluy nÒn ®µo

ChiÒu cao taluy(m) §é chÆt < 20 20-30

Keo kÕt 1:0,3-1:0,5 1:0,5-1:0,75

ChÆt, chÆt võa 1:0,5-1:1,25 1:0,75-1:1,5

T−¬ng ®èi xèp 1:1-1:1,5 1:1,5-1:1,75

Ghi chó:- Víi ®−êng cao tèc, ®−êng cÊp dïng ®é dèc m¸i taluy t−¬ng ®èi tho¶i.

- §Êt lo¹i c¸t, ®Êt sái s¹n vµ c¸c lo¹i ®Êt dÔ mÊt æn ®Þnh sau khi m−a th−êng ph¶i

dïng ®ä dèc m¸i taluy t−¬ng ®èi tho¶i.

- §Êt c¸t, ®Êt h¹t nhá th× chiÒu cao m¸i taluy kh«ng qu¸ 20m.

§é dèc m¸i taluy ®µo ®¸ ph¶i c¨n cø vµo lo¹i ®¸, cÊu t¹o ®Þa chÊt, møc ®é phong

ho¸ cña ®¸, chiÒu cao taluy, t×nh h×nh n−íc ngÇm vµ n−íc mÆt... mµ x¸c ®Þnh.

Trong tr−êng hîp b×nh th−êng ®é dèc m¸i taluy ®µo ®¸ cã thÓ x¸c ®Þnh theo b¶ng

1-4.

B¶ng 1-4

§é dèc m¸i taluy ®µo ®¸

ChiÒu cao taluy Lo¹i ®¸ Møc ®é phong ho¸ <20 20-30

C¸c lo¹i ®¸ phón Ýt phong ho¸ 1:0,1-1:0,3 1:0,2-1:0,5

xuÊt, ®¸ v«i cøng,

sa th¹ch, ®¸ phiÕn

ma, th¹ch anh

Phong ho¸ m¹nh 1:0,5-1:1 1:0,5-1:1,25

C¸c lo¹i ®¸ yÕu, Ýt phong ho¸ 1:0,25-1:0,75 1:0,5-1:1

diÖp th¹ch Phong ho¸ m¹nh 1:0,5-1:1,25 1:0,75-1:1,5

1.1.10. NÒn ®−êng ®¾p b»ng c¸t (h×nh 1-10)

NÒn ®−êng ®¾p b»ng c¸t ®Ó ®¶m b¶o cho c©y cá sinh tr−ëng vµ b¶o vÖ taluy th× bÒ

mÆt taluy ph¶i bäc ®Êt dÝnh dµy 1 - 2m, líp trªn cña nÒn ®−êng ph¶i ®¾p b»ng ®Êt h¹t lín

dµy 0,3 - 0,5m.

H×nh 1-10

- 7 -

1.2 ph©n lo¹i c«ng tr×nh nÒn ®−êng vµ ph©n lo¹i ®Êt nÒn ®−êng

§èi víi c«ng t¸c thi c«ng nÒn ®−êng, th−êng c¨n cø vµo khèi l−îng thi c«ng cña

c«ng tr×nh, chia lµm hai lo¹i: C«ng tr×nh cã tÝnh chÊt tuyÕn vµ c«ng tr×nh tËp trung.

N¬i nµo cã khèi l−îng ®µo ®¾p kh«ng lín th× thuéc c«ng tr×nh cã tÝnh chÊt tuyÕn.

NÕu nÒn ®µo s©u, ®¾p cao hay khèi l−îng ®µo ®¾p 3000 - 5000m3

trªn 100m dµi th× thuéc

c«ng tr×nh tËp trung.

Khèi l−îng tËp trung cña c«ng tr×nh ¶nh h−ëng rÊt lín tíi viÖc chän ph−¬ng ph¸p

thi c«ng, tíi c«ng t¸c thi c«ng, ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña m¸y, hiÖu suÊt c«ng t¸c vµ tiÕn ®é

thi c«ng.

§Êt lµ vËt liÖu chñ yÕu ®Ó lµm nÒn ®−êng, cã phæ biÕn ë c¸c n¬i. Thµnh phÇn cña

nã rÊt phøc t¹p, tÝnh chÊt phô thuéc vµo tØ lÖ c¸c thµnh phÇn h¹t, thµnh phÇn vËt liÖu

kho¸ng chÊt vµ tr¹ng th¸i cña ®Êt (®é Èm). Ngoµi ®Êt ra cã khi cßn gÆp ®¸ trong thi c«ng

nÒn ®−êng.

Trong x©y dùng nÒn ®−êng ph©n lo¹i ®Êt theo:

1.2.1. Ph©n lo¹i ®Êt theo tÝnh chÊt x©y dùng, chia ra:

-§¸: c¸c lo¹i ®¸ phón xuÊt, trÇm tÝch, biÕn chÊt ë tr¹ng th¸i liÒn khèi hoÆc r¹n nøt.

-§¸ m¶nh: c¸c hßn ®¸ rêi nhau, cã trªn 50% (theo träng l−îng) c¸c m¶nh vì cña nham

th¹ch kÝch cì trªn 2mm.

-§Êt c¸t: ë tr¹ng th¸i kh« khi rêi r¹c, chøa kh«ng qu¸ 50% c¸c h¹t > 2mm, chØ sè dÎo Ip

<1.

-§Êt dÝnh: nhá h¹t ë tr¹ng th¸i kh« th× dÝnh kÕt, chØ sè dÎo Ip >1.

§Êt c¸t (®Êt rêi) vµ ®Êt dÝnh l¹i ®−îc ph©n lo¹i nh− sau: (b¶ng 1- 5 vµ 1- 6).

1.2.2. Ph©n lo¹i theo møc ®é ®µo khã dÔ:

§èi víi ph−¬ng ph¸p thi c«ng b»ng thñ c«ng ®Êt ®−îc chia ra lµm 9 nhãm (b¶ng 1-

7).

§èi víi ph−¬ng ph¸p thi c«ng b»ng m¸y, c¸ch ph©n lo¹i ®Êt phô thuéc vµo cÊu t¹o

vµ tÝnh n¨ng cña m¸y (b¶ng 1-8).

B¶ng 1-5

C¸c lo¹i ®Êt rêi

Kh¶ n¨ng sö dông trong x©y dùng ®−êng

Lo¹i

Hµm l−îng h¹t theo kÝch

cì(% träng l−îng) X©y dùng nÒn Gia cè b»ng chÊt

kÕt dÝnh

C¸t sái Träng l−îng c¸c h¹t >2mm

chiÕm 25-50% RÊt tèt

RÊt thÝch hîp ®Ó

gia cè xi m¨ng nÕu

cã cÊp phèi tèt

C¸t to H¹t>0,5mm chiÕm trªn 50% ThÝch hîp nt

C¸t võa H¹t>0,25mm chiÕm trªn 50% ThÝch hîp nt

- 8 -

C¸t nhá H¹t>0,1mm chiÕm trªn 75%

ThÝch hîp nh−ng

kÐm æn ®Þnh h¬n

c¸t võa

Ýt thÝch hîp so víi

c¸t to

C¸t bét H¹t>0,05mm chiÕm trªn 75% Ýt thÝch hîp nt

B¶ng 1-6

C¸c lo¹i ®Êt dÝnh

Kh¶ n¨ng trong x©y dùng ®−êng

§Êt Ip

Hµm l−îng

c¸t(% träng

l−îng)

Lo¹i ®Êt dÝnh X©y dùng nÒn Gia cè b»ng

chÊt kÕt dÝnh

1-7 >50 ¸ c¸t nhÑ h¹t

lín

RÊt tèt RÊt tèt

1-7 <50 ¸ c¸t nhÑ ThÝch hîp ThÝch hîp

1-7 20-50 ¸ c¸t bôi Ýt thÝch hîp ThÝch hîp

C¸t

1-7 <20 ¸ c¸t bôi nÆng Kh«ng thÝch hîp Ýt thÝch hîp

7-12 >40 ¸ sÐt nhÑ ThÝch hîp ThÝch hîp

7-12 <40 ¸ sÐt nhÑ bôi Ýt thÝch hîp ThÝch hîp

12-17 >40 ¸ sÐt nÆng ThÝch hîp ThÝch hîp

nh−ng h¹n chÕ

sÐt

12-17 <40 ¸ sÐt bôi nÆng Ýt thÝch hîp nt

17-27 >40 ®Êt sÐt nhÑ ThÝch hîp Ýt thÝch hîp

17-27 Kh«ng quy

®Þnh ®Êt sÐt bôi Ýt thÝch hîp Ýt thÝch hîp sÐt

>27 Kh«ng quy

®Þnh ®Êt sÐt bÐo Kh«ng thÝch hîp Kh«ng thÝch

hîp

B¶ng 1-7

B¶ng ph©n nhãm ®Êt

Nhãm

®Êt

Tªn ®Êt

C«ng cô tiªu

chuÈn x¸c ®Þnh

nhãm ®Êt

I

®Êt phï sa, c¸t båi, ®Êt mµu, ®Êt ®en, ®Êt hoµng thæ, ®Êt

mïn...

®Êt ®åi sôt lë hoÆc ®Êt n¬i kh¸c ®em ®Õn ®æ(thuéc nhãm 4

trë xuèng) ch−a bÞ nÐn chÆt

Dïng xÎng xóc

dÔ dµng

II

®Êt c¸t pha thÞt hoÆc ®Êt thÞt pha c¸t

®Êt c¸t pha sÐt

®Êt mµu Èm −ít nh−ng ch−a ®Õn tr¹ng th¸i dÝnh dÎo

®Êt nhãm III nhãm IV sôt lë, ®Êt n¬i kh¸c mang ®Õn ®æ ®·

Dïng xÎng c¶i

tiÕn Ên nÆng tay

xóc ®−îc

- 9 -

bÞ nÐn chÆt nh−ng ch−a ®Õn tr¹ng th¸i nguyªn thæ

®Êt phï sa c¸t båi, ®Êt mµu, ®Êt mïn, ®Êt hoµng thæ t¬i

xèp cã lÉn c¶ gèc rÔ c©y, mïn r¸c, sái ®¸, g¹ch vôn, m¶nh

sµnh kiÕn tróc ®Õn 10% thÓ tÝch hoÆc 50kg ®Õn 150kg

trong 1m3

III

®Êt c¸t pha thÞt, thÞt pha c¸t, c¸t pha sÐt cã lÉn gèc rÔ c©y

sái ®¸, m¶nh vôn kiÕn tróc ®Õn 10% thÓ tÝch hoÆc 50kg

®Õn 150kg trong 1m3

®Êt c¸t, ®Êt ®en, ®Êt mïn cã lÉn sái ®¸, m¶nh vôn kiÕn

tróc, mïn r¸c, gèc rÔ c©y tõ >10%-20% thÓ tÝch hoÆc

>150-300kg trong 1m3

®Êt c¸t cã träng l−îng ngËm n−íc lín (>1,7 tÊn/m3

)

®Êt ®en, ®Êt mïn ngËm n−íc n¸t dÝnh

®Êt thÞt, ®Êt sÐt pha thÞt, c¸t pha ng©m n−íc nh−ng ch−a

thµnh bïn

Dïng xÎng c¶i

tiÕn ®¹p b×nh

th−êng ®· ngËp

xÎng

IV

®Êt do th©n l¸ c©y môc t¹o thµnh, dïng mai, cuèc ®µo

kh«ng thµnh t¶ng mµ vì vôn ra rêi r¹c nh− xØ

®Êt thÞt, ®Êt sÐt nÆng kÕt cÊu chÆt

®Êt mÆt s−ên ®åi cã lÉn c©y sim, mua, rµnh rµnh

®Êt n©u mÒm

Dïng mai x¾n

®−îc

V

®Êt thÞt mµu x¸m(bao gåm mµu xanh lam, mµu x¸m xanh

cña v«i)

®Êt mÆt s−ên ®åi Ýt sái

®Êt ®á ë ®åi nói

®Êt sÐt pha sái non

®Êt sÐt tr¾ng kÕt cÊu chÆt lÉn m¶nh vôn kiÕn tróc hoÆc gèc

rÔ c©y ®Õn 10% thÓ tÝch hoÆc 50kg ®Õn 150kg trong 1m3

®Êt c¸t, ®Êt mïn, ®Êt ®en, ®Êt hoµng thæ cã lÉn sái ®¸,

m¶nh vôn kݪn tróc tõ 25-35% thÓ tÝch hoÆc >300 ®Õn

500kg trong 1m3

®Êt thÞt, ®Êt sÐt, ®Êt n©u r¾n ch¾c cuèc ra chØ ®−îc hßn nhá

Dïng cuèc bµn

cuèc ®−îc

- 10 -

VI

®Êt chua ®Êt kiÒm kh« cøng

®Êt mÆt ®ª, mÆt ®−êng ®Êt cò

®Êt mÆt s−ên ®åi lÉn sái ®¸, cã sim mua rµnh rµnh mäc

®Çy

®Êt thÞt, ®Êt sÐt kÕt cÊu chÆt lÉn sái, m¶nh vôn kiÕn tróc,

gèc rÔ c©y tõ >10%-20% thÓ tÝch hoÆc >150-300kg trong

1m3

®¸ v«i phong ho¸ giµ n»m trong ®Êt, ®µo ra tõng m¶ng

®−îc, khi cßn trong ®Êt t−¬ng ®èi mÒm, ®µo ra r¾n dÇn l¹i,

®Ëp vì vôn ra nh− xØ

Dïng cuèc bµn

chèi tay ph¶i

dïng cuèc chim

to l−ìi ®Ó ®µo

VII

®Êt ®åi lÉn tõng líp sái, l−îng sái tõ 25-35%, lÉn ®¸ ®¸

t¶ng, ®¸ tr¸i ®Õn 20% thÓ tÝch

®Êt mÆt ®−êng ®¸ d¨m hoÆc ®−êng ®Êt r¶i m¶nh sµnh,

g¹ch vì

®Êt cao lanh, ®Êt thÞt, ®Êt sÐt kÕt cÊu chÆt lÉn m¶nh vôn

kiÕn tróc, gèc rÔ c©y tõ >20-30% thÓ tÝch hoÆc >300-

500kg trong 1m3

Dïng cuèc

chim nhá nÆng

®Õn 2,5kg

VIII

®Êt lÉn ®¸ t¶ng ®¸ tr¸i > 20-30% thÓ tÝch

®Êt mÆt ®−êng nhùa láng ®Êt lÉn vá loµi trai èc kÕt dÝnh

chÆt ®µo thµnh t¶ng ®−îc(vïng ven biÓn th−êng dïng ®Ó

x©y t−êng) ®Êt lÉn ®¸ bät

Dïng cuèc

chim nhá nÆng

®Õn 2,5kg hoÆc

dïng xµ beng

®µo ®−îc

IX

®Êt lÉn ®¸ t¶ng, ®¸ tr¸i >30% thÓ tÝch, cuéi sáigiao kÕt bëi

®Êt sÐt. §Êt cã lÉn tõng vØa ®¸, phiÕn ®¸ ong xen kÏ (lo¹i

®¸ khi cßn trong lßng ®Êt t−¬ng ®èi mÒm)

®Êt sái ®á r¾n ch¾c

Dïng xµ beng

choßng bóa míi

®µo ®−îc

Chó thÝch 1: Theo “§Þnh møc lao ®éng trong x©y dùng c¬ b¶n” U.B.KT.C.B.NN n¨m

1971.

B¶ng 1-8

B¶ng ph©n lo¹i ®Êt theo m¸y

CÊp ®Êt

Lo¹i ®Êt M¸y xóc

chuyÓn M¸y ñi

M¸y san vµ

m¸y san tù

hµnh

M¸y xóc

(®µo)

§Êt sÐt

- −ít, mÒm, kh«ng lÉn cuéi sái s¹n ®¸

d¨m

II II II II

- NÆng, vì tõng m¶ng, cã lÉn sái s¹n II III III III

®Êt sÐt

- 11 -

- −ít, mÒm, kh«ng lÉn cuéi sái s¹n ®¸

d¨m

II II II I-II

- NÆng, vì tõng m¶ng, cã lÉn sái s¹n I I I I

C¸t

- kh« II III III I

- cã ®é Èm tù nhiªn II II II I

- kh«ng lÉn sái, ®¸ d¨m II II II I

¸ sÐt

- nhÑ I I I I

- nÆng II II II II

- ¸ c¸t II II II I

§Êt bïn

- kh«ng cã rÔ c©y I I I I

- cã rÔ c©y I I I I

- ®¸ d¨m I I I I

- ®Êt sÐt cøng tõng líp, lÉn lén ®¸

th¹ch cao mÒm, ®¸ ®· ®−îc ph¸ m×n

I I I IV

1.2.3. C¸ch ph©n lo¹i ®Êt cña Mü (theo AASHTO M145-87)

C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa trªn:

Sù ph©n tÝch thµnh phÇn h¹t ®¬n gi¶n (sö dông c¸c sµng vu«ng 2mm, 0,5mm vµ

74μm) giíi h¹n ch¶y WL vµ chØ sè dÎo Ip.

Tõ nh÷ng gi¸ trÞ nµy ®Ó tÝnh chØ sè nhãm vµ chØ sè nhãm chÝnh lµ sù ph©n lo¹i ®Êt.

§Ó ph©n lo¹i ®Êt ph¶i b¾t ®Çu tõ viÖc t×m tØ lÖ phÇn tr¨m lät qua sµng 74μm, nÕu tØ

lÖ nµy cao h¬n 35 th× ®ã lµ lo¹i ®Êt dÝnh vµ kÕt thóc viÖc ph©n lo¹i theo c¸c gi¸ trÞ WL vµ

Ip. NÕu tØ lÖ nµy nhá h¬n 35 th× ®ã lµ ®Êt rêi. Trong tr−êng hîp nµyph¶i tiÕp tôc ph©n lo¹i

b»ng c¸ch xÐt ®Õn tØ lÖ phÇn tr¨m cña ®Êt lät qua sµng 2mm vµ 0,5mm vµ theo WLvµ Ip vµ

b»ng c¸ch ®−a lªn c¸c « kh¸c nhau kÓ tõ tr¸i sang cña b¶ng ta sÏ chän ®−îc « ®Çu tiªn

thÝch hîp víi c¸c lo¹i ®¸t ®ang xÐt.

* ChØ sè nhãm IG ®−îc tÝnh theo c«ng thøc:

IG = 0,2 a + 0,005ac + 0,01bd

Trong ®ã: a,b,c vµ d x¸c ®Þnh nh− sau: (Gäi x lµ tØ lÖ phÇn tr¨m cña ®Êt lät qua sµng

74μm)

x<35 a = 0

35<x<75 a = x-35

x>75 a = 40

x<15 b = 0

15<x<55 b = x-15

x>55 b = 40

- 12 -

WL<40 c = 0

40< WL <60 c = WL- 40

WL>60 c = 20

Ip<10 d = 0

<10Ip<30 d = Ip - 10

Ip>30 d = 20

ChØ sè nhãm ®−îc vª trßn theo sè nguyªn gÇn nhÊt, gi¸ trÞ 0,5 xem lµ 1.

ChØ sè nhãm thay ®æi tõ 0 ®Õn 20, c¸c chØ sè nhá øng víi lo¹i ®Êt tèt. Dïng chØ sè nhãm

nµy ®Ó chÝnh x¸c viÖc ph©n lo¹i ®Êt theo b¶ng d−íi ®©y (b¶ng 1-9).

B¶ng 1-9

B¶ng ph©n lo¹i ®Êt cña Mü (®· chuyÓn sang ®¬n vÞ quèc tÕ)

Ph©n

lo¹i

chung

§Êt rêi (d−íi 35% lät qua sµng 74μm) §Êt dÝnh

Nhãm

hoÆc tæ A -1 A -2 A -4 A -5 A -6 A -7

A -1a A -1b

A -3

A-2-4 A-2-5 A-2-6 A-2-7 A-7- A-7-6

Ph©n

tÝch

thµnh

phÇn

h¹t %

lät qua

sµng

2mm

0,5mm

74μm

Max50

Max30

Max15

Max50

Max20

Min50

Max10 Max35 Max35 Max35 Max35 Min35 Min35 Min35 Min35 Min35

C¸c

®Æc

tr−ng

cña

nhãm

h¹t lät

sµng

0,5mm.

Giíi

h¹n

ch¶y

ChØ sè

dÎo

Max6 Max6 Max40

Min10

Max40

Min10

Max40

Min10

Max84

Min10

Max40

Min10

Max40

Min10

Max40

Min10

Min40

Min10

Min40

Min10

ChØ sè

nhãm 0 0 0 0 0 Max4 Max4 Max8 Max12 Max16 Max20 Max20

Lo¹i

vËt liÖu

®¹i

diÖn

®Êt sái vµ c¸t C¸t

mÞn Sái vµ ¸ c¸t hoÆc ¸ sÐt ®Êt bôi ®Êt sÐt

ChÊt

l−îng

khi lµm

nÒn

®−êng

RÊt tèt ®Õn tèt ®¹t vµ xÊu

- 13 -

Ghi chó: Víi mçi lo¹i ®Êt gièng nhau th× sau ký hiÖu cña nhãm ng−êi ta ghi thªm chØ sè

nhãm vµo ngoÆc ®¬n.

VÝ dô: A-2-6(3) hoÆc A-7-5(17).

1.3. TR×NH tù vµ néi dung thi c«ng nÒn ®−êng.

Qu¸ tr×nh thi c«ng nÒn ®−êng gåm cã mét sè tr×nh tù. Khi tæ chøc thi c«ng ph¶i

c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn cña tõng ®o¹n, t×nh h×nh m¸y, thiÕt bÞ nh©n lùc hiÖn cã

mµ tiÕn hµnh phèi hîp c¸c tr×nh tù víi nhau theo mét kÕ ho¹ch nhÊt ®Þnh trong thiÕt kÕ tæ

chøc thi c«ng.

Th«ng th−êng c¸c c«ng tr×nh nh− cÇu nhá, cèng, kÌ...tiÕn hµnh thi c«ng ®ång thêi

víi nÒn ®−êng nh−ng th−êng xuyªn yªu cÇu lµm xong tr−íc nÒn ®−êng. Khi dïng ph−¬ng

ph¸p tæ chøc thi c«ng d©y chuyÒn, ®Ó tr¸nh ¶nh h−ëng tíi thi c«ng nÒn ®−êng, th× c¸c

c«ng tr×nh nh©n t¹o nhá th−êng ph¶i tiÕn hµnh thi c«ng tr−íc c«ng tr×nh nÒn ®−êng.

Tr×nh tù thi c«ng nÒn ®−êng nh− sau:

A- C«ng t¸c chuÈn bÞ tr−íc thi c«ng.

1. C«ng t¸c chuÈn bÞ vÒ kü thuËt

Bao gåm c¸c c«ng t¸c chuÈn bÞ sau: kh«i phôc vµ c¾m l¹i tuyÕn ®−êng, lËp hÖ cäc

dÊu, x¸c ®Þnh ph¹m vi thi c«ng, chÆt c©y cèi, dì nhµ cöa, ®Òn bï tµi s¶n, lªn ga phãng

d¹ng nÒn ®−êng, lµm c¸c c«ng tr×nh tho¸t n−íc, lµm ®−êng t¹m ®−a m¸y vµo c«ng tr−êng,

nghiªn cøu hå s¬ thiÕt kÕ kü thuËt...

2. C«ng t¸c chuÈn bÞ vÒ tæ chøc:

Tæ chøc bé phËn qu¶n lý chØ ®¹o thi c«ng, chuyÓn qu©n, x©y dùng l¸n tr¹i, ®iÒu tra

phong tôc tËp qu¸n ®Þa ph−¬ng, ®iÒu tra t×nh h×nh khÝ hËu thuû v¨n t¹i tuyÕn ®−êng...

B- C«ng t¸c chÝnh.

- Xíi ®Êt.

- §µo, ®¾p vµ vËn chuyÓn ®Êt. §Çm chÆt ®Êt.

- C«ng t¸c hoµn thiÖn: san ph¼ng bÒ mÆt, tu söa m¸i dèc taluy.

- Lµm c¸c r·nh tho¸t n−íc, ng¨n n−íc vµ c¸c c«ng tr×nh b¶o vÖ...

1.4. c¸c ph−¬ng ph¸p thi c«ng nÒn ®−êng.

C«ng t¸c thi c«ng ®Êt, ®¸ nÒn ®−êng bao gåm c¸c kh©u: ®µo, vËn chuyÓn, ®æ ®¾p,

®Çm nÐn, hoµn thiÖn. Th«ng th−êng cã thÓ sö dông nh©n lùc, c¬ giíi, thuû lùc, næ

ph¸...xem ®ã lµ c¸c ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó tiÕn hµnh thi c«ng nÒn ®−êng.

1.4.1. Thi c«ng b»ng nh©n lùc vµ ph−¬ng ph¸p c¬ giíi ho¸ mét phÇn.

Theo c¸ch nµy, chñ yÕu lµ dùa vµo nh©n lùc, dùa vµo c¸c c«ng cô cÇm tay vµ c¸c

thiÕt bÞ m¸y mãc ®¬n gi¶n (dïng ®Ó t¨ng hiÖu qu¶, gi¶m nhÑ c−êng ®é lao ®éng), c¸ch

nµy thÝch hîp víi c¸c c«ng tr−êng thiÕu m¸y lµm ®−êng vµ cã khèi l−îng c«ng tr×nh nhá,

c¸c ®iÓm thi c«ng ph©n t¸n r¶i r¸c vµ mét sè c«ng t¸c phô nµo ®ã.