Xây dựng hệ tiêu chí đánh giá hoạt động ngân hàng xanh tại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Trịnh Bích Nga

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

TRỊNH BÍCH NGA

XÂY DỰNG HỆ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ

HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG XANH

TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính – ngân hàng

Mã số: 60 34 02 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. LÊ THỊ KIM XUÂN

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017

TÓM TẮT

Luận văn được thực hiện với mục tiêu nghiên cứu là Xây dựng hệ tiêu chí đánh giá

hoạt động Ngân hàng xanh tại Việt Nam. Dựa trên cơ sở lý luận, các căn cứ xây

dựng hệ tiêu chí đánh giá hoạt động Ngân hàng xanh, kinh nghiệm triển khai Ngân

hàng xanh của một số nước trên thế giới và thực trạng hoạt động Ngân hàng xanh

tại Việt Nam, luận văn đề xuất xây dựng hệ tiêu chí đánh giá hoạt động Ngân hàng

xanh với 5 tiêu chuẩn và 16 tiêu chí. Trong đó bao gồm:

- Tiêu chuẩn Chiến lược xanh

- Tiêu chuẩn Quy trình xanh

- Tiêu chuẩn Sản phẩm và dịch vụ xanh

- Tiêu chuẩn Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin xanh

- Tiêu chuẩn Đội ngũ

Luận văn có kết cấu 3 chương với phương pháp nghiên cứu truyền thống, tổng hợp,

so sánh và phân tích.

Ý nghĩa khoa học: là một trong những nghiên cứu đầu tiên hệ thống hóa các lý luận

tổng quan về Ngân hàng xanh và xây dựng được hệ tiêu chí đánh giá hoạt động

Ngân hàng xanh tại Việt Nam.

Ý nghĩa thực tiễn: xây dựng được các tiêu chuẩn và tiêu chí phù hợp với thị trường

Việt Nam, đóng góp tích cực và tạo tiền đề cho những nghiên cứu tiếp theo sau này

về Ngân hàng xanh cũng như đóng góp một số đề xuất đối với chính phủ, các Bộ

ngành, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam và các ngân hàng thương mại nhằm phát triển

Ngân hàng xanh, thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển kinh tế bền vững

đất nước.

CAM ĐOAN

Tôi tên là: Trịnh Bích Nga, học viên lớp cao học 17A, niên khóa 2015 – 2017 tại

Trường đại học Ngân Hàng TP. Hồ Chí Minh. Mã học viên: 020117150111.

Tôi xin cam đoan “Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại

bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác

giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công

bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn

được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn.”

TP.Hồ Chí Minh, ngày 31 tháng 10 năm 2017

Ký tên

Trịnh Bích Nga

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, tôi xin dành lời tri ân sâu sắc đến người cô đáng kính của tôi, TS. Lê

Thị Kim Xuân. Cô là người hướng dẫn khoa học đã trực tiếp dẫn dắt, dành nhiều

thời gian, tâm huyết hướng dẫn tận tình, đồng thời cho tôi những góp ý vô cùng sâu

sắc và quý giá để tôi hoàn thành luận văn thạc sĩ tốt nhất có thể.

Tiếp theo tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo kính yêu dưới mái trường Đại

học Ngân Hàng TP.HCM đã tận tâm dạy dỗ, truyền đạt những tri thức vô giá trong

suốt 6 năm gắn bó tại trường từ những năm đầu tiên của đại học đến khi hoàn thành

chương trình thạc sĩ ngày hôm nay.

Cuối cùng tôi muốn gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè – những người đã luôn giúp

đỡ, đồng hành và ủng hộ tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn này.

Trân trọng!

Trịnh Bích Nga

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................................1

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG XANH VÀ HỆ TIÊU CHÍ ĐÁNH

GIÁ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG XANH.............................................................................7

1.1. Tổng quan về Ngân hàng xanh ....................................................................................7

1.1.1. Khái niệm.....................................................................................................................7

1.1.2. Mô hình Ngân hàng xanh............................................................................................9

1.1.3. Đặc điểm Ngân hàng xanh.........................................................................................10

1.1.4. Lợi ích Ngân hàng xanh.............................................................................................11

1.2. Hệ tiêu chí đánh giá hoạt động Ngân hàng xanh .....................................................13

1.2.1. Nguyên tắc Xích đạo (Equator Principles) .....................................................13

1.2.2. Mô hình cấu trúc xây dựng Ngân hàng xanh ..................................................18

1.2.3. Bộ tiêu chuẩn GRI...........................................................................................24

1.2.4. Tiêu chuẩn Hoạt động Môi trường và Xã hội .................................................26

1.2.5. Hệ thống chứng chỉ EDGE .............................................................................28

1.2.6. Tiêu chí xếp hạng Ngân hàng xanh của Hãng tin Kinh tế uy tín Bloomberg

của Mỹ.......................................................................................................................29

1.3. Kinh nghiệm triển khai Ngân hàng xanh của một số nƣớc trên thế giới và

bài học kinh nghiệm cho Việt Nam........................................................................30

1.3.1. Kinh nghiệm triển khai Ngân hàng xanh của một số nước trên thế giới ........30

1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra về hoạt động Ngân hàng xanh cho Việt Nam .....38

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1............................................................................................ 40

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG XANH TẠI VIỆT

NAM ............................................................................................................................. 41

2.1. Định hƣớng Chính phủ trong việc triển khai hoạt động Ngân hàng xanh tại

Việt Nam...................................................................................................................41

2.2. Cơ sở pháp lý về hoạt động Ngân hàng xanh ................................................43

2.2.1. Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011-2020 và tầm nhìn đến

năm 2050...................................................................................................................43

2.2.2. Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2014-2020......45

2.2.3. Thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và Quản lý rủi ro môi trường và xã hội

trong hoạt động cấp tín dụng.....................................................................................47

2.2.4. Kế hoạch hành động của ngành ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về

tăng trưởng xanh đến năm 2020................................................................................50

2.2.5. Các chương trình chủ yếu đầu tư cho tăng trưởng xanh khác ........................52

2.3. Tổng quan chung về Hệ thống các Tổ chức tín dụng Việt Nam..................54

2.4. Thực trạng triển khai một số chỉ tiêu đánh giá về hoạt động Ngân hàng

xanh của các NHTM Việt Nam..............................................................................56

2.4.1. Chiến lược và quản trị Ngân hàng xanh..........................................................56

2.4.2. Tín dụng xanh trong cơ cấu danh mục đầu tư.................................................61

2.4.3. Kênh thanh toán xanh......................................................................................66

2.4.4. Thực hiện môi trường xanh trong hoạt động ngân hàng.................................70

2.5. Đánh giá hoạt động Ngân hàng xanh tại Việt Nam ......................................72

2.5.1. Mặt được .........................................................................................................72

2.5.2. Hạn chế và nguyên nhân .................................................................................73

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2............................................................................................ 76

CHƢƠNG 3: ĐỀ XUẤT HỆ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG NGÂN

HÀNG XANH TẠI VIỆT NAM ................................................................................ 77

3.1. Sự cần thiết của việc xây dựng hệ tiêu chí đánh giá hoạt động Ngân hàng

xanh tại Việt Nam....................................................................................................77

3.2. Đề xuất hệ tiêu chí đánh giá hoạt động Ngân hàng xanh tại Việt Nam .....78

3.2.1. Tiêu chuẩn Chiến lược xanh ...........................................................................79

3.2.2. Tiêu chuẩn Quy trình xanh..............................................................................80

3.2.3. Tiêu chuẩn Sản phẩm và dịch vụ xanh ...........................................................82

3.2.4. Tiêu chuẩn Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin xanh......................................84

3.2.5. Tiêu chuẩn Đội ngũ.........................................................................................85

3.3. Một số khuyến nghị.........................................................................................86

KẾT LUẬN CHUNG .................................................................................................. 91

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 93

PHỤ LỤC 1.................................................................................................................. 97

PHỤ LỤC 2.................................................................................................................. 99

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt

DFIs State-owned development financial

institutions

Tổ chức tài chính phát triển Nhà

nước

EP Equator Principles Nguyên tắc Xích đạo

FCBs Foreign Commercial Banks Ngân hàng thương mại nước

ngoài

FDIC

Federal Deposit Insurance

Corporation

Tổng công ty Bảo hiểm tiền gửi

liên bang Mỹ

GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm nội địa

GRI Global Report Innitiative Sáng kiến Báo cáo Toàn cầu

HHNHVN Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam

IFC International Finance Corporation Công ty Tài chính Quốc tế

IMF International Monetary Fund Quỹ tiền tệ quốc tế

NBFIs Non-bank Financial Institutions Tổ chức tài chính phi ngân hàng

NHNN Ngân hàng Nhà nước

NHTM Ngân hàng Thương mại

NHTM CP Ngân hàng Thương mại Cổ phần

NHTM NN Ngân hàng Thương mại Nhà nước

NHTM VN Ngân hàng Thương mại Việt Nam

NHX

PCBs Private commercial banks Ngân hàng thương mại tư nhân

SCBs State-owned commercial banks Ngân hàng thương mại Nhà nước

TCTD Tổ chức Tín dụng

TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh

WB Worldbank Ngân hàng thế giới

WTO World Trade Organization Tổ chức Thương mại thế giới

DANH MỤC BẢNG

STT Tên bảng Trang

1

Bảng 1.1. Danh sách 10 Ngân hàng xanh nhất theo xếp hạng

Bloomberg (2012) 30

2

Bảng 1.2. Thống kê danh mục tài chính xanh tại Bangladesh

2015-2016 31

3

Bảng 1.3. Thống kê về các khoản vay cho các dự án bảo vê

môi trường và tiết kiệm năng lượng trong khu vực ngân

hàng Trung Quốc (2007 -2010)

37

4

Bảng 2.1. Số lượng các tổ chức tín dụng 2011-20116 54

5

Bảng 2.2 - Các nội dung thẩm định đối với dự án đề xuất vay

vốn của Vietcombank 65

DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

STT Tên bảng Trang

1 Hình 1.1. Mô hình mối liên hệ khép kín trong Ngân hàng xanh 8

2

Sơ đồ 1.1. Quy trình chung về quản lý môi trường trong cấp tín

dụng

17

3 Hình 1.2. Mô hình cấu trúc xây dựng Ngân hàng xanh Giai đoạn 1 19

4 Hình 1.3. Mô hình cấu trúc xây dựng Ngân hàng xanh Giai đoạn 2 21

5 Hình 1.4. Mô hình cấu trúc xây dựng Ngân hàng xanh Giai đoạn 3 23

6 Hình 1.5. Quy trình báo cáo theo GRI 24

7 Hình 1.6. Tổng quan về Bộ tiêu chuẩn GRI 25

8 Hình 1.7. Các hoạt động của Ngân hàng xanh tại Bangladesh 32

9

Hình 1.8. Cơ chế hoạt động thị trường của các sản phẩm tín dụng

xanh của Đức 34

10 Hình 1.9. Mô hình những tiêu chuẩn đánh giá Ngân hàng xanh 35

11

Biểu đồ 2.1. Phát thải khí nhà kính năm 2010 và ước tính phát thải

cho các năm 2020, 2030 42

12

Biều đồ 2.2. Mối quan hệ giữa tăng trưởng tín dụng và GDP

(2000-2016)

55

13

Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ nợ xấu và Tỷ lệ dự phòng RRTD/Nợ xấu

(2012-2016) 56

14

Biểu đồ 2.4. Số lượng thiết bị và giá trị (tỷ đồng) được thực hiện

tại ATM, POS/EFTPOS/EDC theo báo cáo quý IV 2013-2016 68