Xây dựng hệ thống hỗ trợ ra quyết định ứng dụng trong tư vấn học đường

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN & TRUYỀN THÔNG

HÀ THỊ THU HIỀN

XÂY DỰNG HỆ THỐNG HỖ TRỢ RA QUYẾT ĐỊNH

ỨNG DỤNG TRONG TƯ VẤN

HỌC ĐƯỜNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÁY TÍNH

Thái Nguyên - 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN & TRUYỀN THÔNG

HÀ THỊ THU HIỀN

XÂY DỰNG HỆ THỐNG HỖ TRỢ RA QUYẾT ĐỊNH

ỨNG DỤNG TRONG TƯ VẤN

HỌC ĐƯỜNG

Chuyên ngành: Khoa học máy tính

Mã số: 60 48 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÁY TÍNH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. ĐỖ TRUNG TUẤN

Thái Nguyên – 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

1

MỞ ĐẦU

Tư vấn tâm lý học đường là hình thức trợ giúp tâm lý đắc lực không

những cho học sinh mà còn cho các lực lượng giáo dục khác từ ban giám hiệu,

giáo viên, giám thị... Quá trình hoạt động tư vấn tâm lý học đường giúp học sinh

gặp khó khăn trong các vấn đề tâm lý khác nhau nảy sinh trong học tập, trong

hoạt động hướng nghiệp, trong các mối quan hệ (với bạn bè, thầy, cô giáo,

người thân... ) ở bất kỳ thời điểm nào.

Ở phần lớn các trường học hiện nay vấn đề trợ giúp tâm lý học đường

vẫn chưa được chú trọng. Hoạt động trợ giúp tâm lý rất ít được tổ chức ở trường

cho nên mỗi khi gặp khó khăn về tâm lý các em chủ yếu tâm sự với bạn bè, một

số ít thì tâm sự với cha mẹ hoặc không nói với ai, thậm chí giải quyết sự việc

một cách tiêu cực. Điều đó cho thấy, các em thật sự cần một người đáng tin cậy

và có chuyên môn để chia sẻ tâm sự hoặc trợ giúp các em tìm cách thức giải

quyết các vấn đề một cách tốt nhất.

Liên quan đến hệ thống trợ giúp, người ta quan tâm đến hệ thống thông

tin. Hệ này có một vai trò quan trọng cho việc ra quyết định quản lý hệ thống.

Trong thời đại ngày nay sự bùng nổ của công nghệ thông tin làm cho nhu cầu có

được thông tin chính xác, đầy đủ kịp thời cho việc ra quyết định quản lý là

không thể thiếu được. Hỗ trợ quyết định quản lý thuộc phạm trù các công nghệ

hỗ trợ quản lý. Do đó tầm quan trọng của việc hỗ trợ quản lý gắn liền với tầm

quan trọng của hệ hỗ trợ quyết định. Một quyết định kịp thời, đúng đắn sẽ đẩy

công tác quản lý nói chung tiến triển tốt. Do đó việc nghiên cứu và tìm ra một

phương pháp có tính chất tương đối phổ biến cho các dạng quyết định là công

việc của hệ hỗ trợ quyết định mà ta sẽ đề cập tới trong luận văn này.

Khái niệm về Hệ trợ giúp quyết định DSS (Decision Support System)

lần đầu tiên được Scott Morton đưa ra vào đầu năm 1970, ông định nghĩa là “các

hệ thống dựa trên tương tác máy tính, giúp người ra quyết định dùng dữ liệu và

các mô hình để giải quyết những bài toán không cấu trúc ”.

Trong suốt những năm 70, định nghĩa này về DSS được các nhà nghiên

cứu và thực hành chấp nhận. Vào năm 1980 xuất phát từ yêu cầu của thực tế và

theo logic phát triển nội tại của DSS, đã có thêm những định nghĩa mới về DSS.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

2

Hiện nay, việc đào tạo theo hệ thống tín chỉ đang được áp dụng tại hầu

hết các trường đại học, sinh viên cũng gặp phải những khó khăn trong việc lựa

chọn môn học sao cho phù hợp với năng lực bản thân, điều này cho thấy việc tư

vấn cho sinh viên trong việc lựa chọn môn học tiếp theo dựa vào kết quả học tập

của các môn trước cũng là một vấn đề cần thiết.

Bên cạnh đó tư vấn hướng nghiệp cũng là một khía cạnh không thể

thiếu. Trên thực tế, không ít người tốt nghiệp đại học loại khá nhưng hiệu quả

lao động không cao vì chỉ học để có bằng chứ không phải vì say mê, muốn làm

việc mình yêu thích.

Vì vậy, em chọn làm đề tài “Xây dựng hệ thống hỗ trợ ra quyết định ứng

dụng trong tư vấn học đường” với mục đích hỗ trợ tư vấn về tâm lý, tư vấn trong

việc lựa chọn môn học cũng như hướng nghiệp cho học sinh sinh viên để làm

nội dung nghiên cứu cho luận văn của mình.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

3

CHƢƠNG 1

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG

1.1. Tổng quan về hệ hỗ trợ ra quyết định

1.1.1. Khái niệm hệ hỗ trợ ra quyết định

Trong thập niên 1970, Scott Morton đưa ra khái niệm đầu tiên về Hệ hỗ

trợ ra quyết định (Decision Support System – DSS). Ông định nghĩa DSS như là

những hệ thống máy tính tương tác nhằm giúp những người ra quyết định sử

dụng dữ liệu và mô hình để giải quyết các vấn đề không có cấu trúc.

Hệ hỗ trợ ra quyết định là các hệ dựa trên máy tính, có tính tương tác,

giúp các nhà ra quyết định dùng dữ liệu và mô hình để giải quyết các bài toán

phi cấu trúc (S. Morton, 1971)

DSS kết hợp trí lực của con người với năng lực của máy tính để cải tiến chất

lượng của quyết định. Đây là các hệ dựa vào máy tính hỗ trợ cho người ra quyết

định giải các bài toán nửa cấu trúc (Keen and Scott Morton, 1978)

DSS là tập các thủ tục dựa trên mô hình nhằm xử lý dữ liệu và phán đoán

của con người để giúp nhà quản lý ra quyết định (Little, 1970)

Cho đến nay chưa có định nghĩa thống nhất về DSS, tuy nhiên tất cả đều

đồng ý mục đích cơ bản nhất của DSS là để hỗ trợ và cải tiến việc ra quyết định

Một số khái niệm về DSS theo thời gian:

Bảng 1.1. Tiến trình phát triển các chức năng của DSS

Thời gian Các chức năng của DSS

1970 Chức năng hệ thống, đặc tính giao tiếp (Little)

1980 Mục tiêu hệ thống, khuôn mẫu sử dụng (Alter)

1980 Quá trình phát triển (Keen)

1980 Năng lực hệ thống, khuôn mẫu sử dụng (Moore and Chang)

1989 Thành phần hệ thống (Bonczek và các cộng sự)

Tiến trình phát triển các chức năng của DSS thay đổi từ nhận thức DSS

làm gì (thí dụ, hỗ trợ ra quyết định trong các bài toán nửa phi cấu trúc) cho đến

cách thức đạt được các mục tiêu của DSS (các thành phần yêu cầu, khuôn mẫu

sử dụng, quá trình phát triển…)

Các giải thích:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

4

Năm 1970, Little đề xuất DSS là tập các thủ tục dựa vào các mô hình để

xử lý dữ liệu và phán xét nhằm trợ giúp các nhà ra quyết định.

Năm 1980. Alter đề xuất định nghĩa DSS bằng cách tương phản với các hệ

xử lý dữ liệu điện tử theo một số yếu tố như bảng sau:

Bảng 1.2. So sánh giữa DSS và EDP

Một số yếu tố DSS

Hệ xử lý dữ liệu điện tử

(EDP)

Cách dùng Tích cực Thụ động

Người dùng Quản lý Thư ký

Thời gian Hiện tại Tương lai, quá khứ

Đặc trưng Linh hoạt Cố định

Năm 1980, Moore & Chang cho rằng tính cấu trúc trong cá định nghĩa trước

đây không thực sự có ý nghĩa vì rằng bài toán mô tả là có cấu trúc hay phi cấu trúc

chỉ tương ứng theo người ra quyết định và tình huống cụ thể. Vì vậy, nên định

nghĩa DSS như là hệ thống hỗ trợ các mô hình quyết định và phân tích dữ liệu tùy

biến, được sử dụng ở các khoảng thời gian bất kỳ, không hoạch định trước.

Năm 1980, Bonezek cho rằng DSS là một hệ máy tính gồm 3 thành phần

tương tác với nhau: hệ thống ngôn ngữ (cơ chế để giao tiếp giữa người dùng và

các thành phần khác), hệ kiến thức (kho lưu trữ các kiến thức của lĩnh vực đang

xét dưới dạng dữ liệu hay thủ tục) và hệ xử lý vấn đề (liên kết giưa 2 thành phần

kia, chứa một hay nhiều năng lực xử lý vấn đề tổng quát cần để ra quyết định)

Năm 1980, Keen áp dụng thuật ngữ DSS cho các tình huống ở đó hệ

thống cuối cùng chỉ có thể được xây dựng bằng một quá trình thích nghi về

nghiên cứu và tiến hóa. Vì vậy, DSS là sản phẩm của quá trình phát triển ở đó

người dùng hệ thống, người xây dựng hệ thống và bản thân hệ thống có khả

năng ảnh hưởng lên nhau gây ra một tiến hóa và khuôn mẫu sử dụng.

1.1.2. Lý do sử dụng DSS

a) Một số vấn đề của Nhà trường trong quá trình đào tạo và quản lý sinh viên

Đào tạo nhiều bậc học và theo nhiều hình thức

Số lượng sinh viên lớn

Khó nắm bắt tâm lý, tâm tư nguyện vọng của sinh viên

Nhà trường chưa có cố vấn về học tập cũng như về tâm lý