Xác định tiềm năng đất đai cho phát triển cây chè Kim Tuyên làm cơ sở cho quy hoạch vùng nguyên liệu chế biến chè Ô Long tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN THẾ THẮNG

XÁC ĐỊNH TIỀM NĂNG ĐẤT ĐAI CHO PHÁT TRIỂN

CÂY CHÈ KIM TUYÊN LÀM CƠ SỞ CHO QUY HOẠCH VÙNG

NGUYÊN LIỆU CHẾ BIẾN CHÈ Ô LONG TẠI HUYỆN

ĐẠI TỪ - TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành : Quản lý đất đai

Mã số : 60 85 01 03

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học : TS. Nguyễn Thế Huấn

Thái Nguyên, năm 2012

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này

là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam đoan, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã

được chỉ rõ nguồn gốc./.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thế Thắng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ của mình,

tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy, cô Trường Đại học Nông

lâm Thái Nguyên và các Lãnh đạo, đồng nghiệp nơi tôi công tác.

Cho phép tôi gửi lời cảm ơn chân thành tới thầy giáo, người đã trực

tiếp hướng dẫn và giúp tôi hoàn thành đề tài là TS. Nguyễn Thế Huấn.

Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Ban giám hiệu Trường Đại học

Nông lâm Thái Nguyên, tập thể giáo viên khoa sau Đại học, Khoa Tài

nguyên và Môi trường, nhóm nghiên cứu khoa Nông học trường Đại học

Nông Lâm, Phòng Tài nguyên & Môi trường huyện Đại Từ đã tạo điều

kiện giúp đỡ tôi trong thời gian nghiên cứu thực hiện đề tài trên địa bàn và

đóng góp những ý kiến quý báu để tôi hoàn thành tốt đề tài.

Tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, những người thân, cán bộ, đồng

nghiệp và bạn bè đã tạo điều kiện về mọi mặt giúp tôi trong quá trình thực

hiện đề tài này.

Thái Nguyên, ngày 10 tháng 10 năm 2012

Tác giả luận văn

Nguyễn Thế Thắng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .................................................................................................................... i

1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1

2. Mục đích của đề tài ................................................................................... 3

3. Yêu cầu của đề tài ..................................................................................... 3

Chƣơng 1:TỔNG QUAN TÀI LIỆU.......................................................................4

1.1. Đất và vai trò của đất đối với sản xuất nông nghiệp.............................. 4

1.1.1. Khái niệm về đất và đất nông nghiệp.............................................. 4

1.1.2. Vai trò và ý nghĩa của đất đai trong sản xuất nông nghiệp............. 5

1.2. Sử dụng đất và những quan điểm về sử dụng đất .................................. 6

1.2.1. Sử dụng đất và những nhân tố ảnh hưởng đến sử dụng đất............ 6

1.2.2. Quan điểm sử dụng đất bền vững ................................................... 9

1.3. Nghiên cứu về đánh giá đất và đánh giá tiềm năng đất tại Việt Nam . 13

1.3.1. Khái quát tình hình........................................................................ 13

1.3.2. Đánh giá đất theo FAO ................................................................. 13

1.3.3. Đánh giá tiềm năng đất đai theo quy định của Luật Đất đai......... 14

1.4. Vài nét về đặc điểm và tình sản xuất chè trên thế giới và Việt Nam... 16

1.4.1. Đặc điểm giống chè Kim Tuyên ................................................... 16

1.4.2. Tình hình sản suất chè trên thế giới và Việt Nam......................... 17

1.4.3. Tình hình chế biến và tiêu thụ chè ở tỉnh Thái Nguyên................ 20

1.5. Định hướng quy hoạch vùng chè của Thái Nguyên và Đại từ............. 22

1.5.1. Định hướng quy hoạch vùng chè Thái Nguyên ............................ 22

1.5.2. Định hướng quy hoạch vùng chè Đại Từ...................................... 26

Chƣơng 2: NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..........................28

2.1. Đối tượng, phạm vi và địa điểm nghiên cứu........................................ 28

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................... 28

2.1.2. Phạm vi phạm nghiên cứu............................................................. 28

2.1.3 Địa điểm nghiên cứu ...................................................................... 28

2.2. Nội dung nghiên cứu............................................................................ 28

2.3. Phương pháp nghiên cứu...................................................................... 28

2.3.1 Phương pháp điều tra số liệu thứ cấp............................................. 28

2.3.2 Phương pháp điều tra số liệu sơ cấp .............................................. 29

2.3.3 Phương pháp xây dựng bản đồ...................................................... 29

2.3.4 Xác định diện tích đất có khả năng trồng chè................................ 29

2.3.5 Quy trình thực hiện đề tài............................................................... 30

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN..................................31

3.1. Điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội huyện Đại Từ............................. 31

3.1.1. Điều kiện tự nhiên......................................................................... 31

3.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội ................................................................ 39

3.1.3. Hiện trạng sử dụng đất.................................................................. 40

3.1.4. Diện tích, năng suất và sản lượng chè Đại Từ............................. 43

3.1.5. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên - Kinh tế - Xã hội, ảnh

hưởng đến khả năng phát triển cây chè................................................... 46

3.2. Xác định điều kiện xã hội, yêu cầu sinh thái cơ bản cho phát triển

giống chè Kim Tuyên.................................................................................. 49

3.2.1. Các yếu tố kinh tế xã hội ảnh hưởng đến khả năng phát triển cây

chè Kim Tuyên tại 3 xã nghiên cứu ........................................................ 49

3.2.2. Xác định yêu cầu sinh thái cho giống chè Kim Tuyên ................. 51

3.3. Xây dựng tiêu chuẩn phân chia đơn vị đất đai phục vụ việc thành lập

bản đồ đơn vị đất đai xác định quỹ đất trồng giống chè Kim Tuyên.......... 54

3.3.2. Xây dựng các bản đồ đơn tính theo các chỉ tiêu ........................... 55

3.3.3. Ứng dụng tin học thành lập bản đồ đơn vị đất đai........................ 61

3.3.4. Mô tả bản đồ đơn vị đất đai .......................................................... 61

3.2.2. Mức độ thích hợp của các LMU đối với loại hình sử dụng đất chè

................................................................................................................. 65

3.3.4 Yêu cầu sử dụng đất của cây chè ................................................... 66

3.4. Định hướng canh tác trên hạng đất có khả năng thích hợp cho việc

trồng giống chè Kim Tuyên ........................................................................ 69

3.4.1. Đề xuất các biện pháp mở rộng diện tích chè trên hạng đất S2.... 69

3.4.2. Một số giải pháp phát triển diện tích cây chè Kim Tuyên............ 69

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ.....................................................................................73

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................75

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

UBND : Uỷ ban nhân dân

CNH – HĐH : Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá

QĐ : Quyết định

TT : Thông tư

CP : Chính phủ

TNMT : Tài nguyên môi truờng

BTC : Bộ tài chính

TTg : Thủ tuớng

LMU : Đơn vị đất đai

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1. Diễn biến diện tích, năng suất, sản lượng chè ở Việt Nam

giai đoạn 2000 - 2010 .................................................................... 17

Bảng 1.2: Số lượng và giá trị xuất khẩu chè từ năm 2000 đến năm 2011...... 19

Bảng 3.1: Diễn biến thời tiết trong 10 năm (2000 - 2010) ............................. 32

Bảng 3.2: Các loại đất theo đặc tính thổ nhưỡng của huyện Đại Từ năm 2010 ..... 34

Bảng 3.3: Bảng hiện trạng sử dụng đất của huyện Đại Từ năm 2010 ............ 41

Bảng 3.4: Hiện trạng sử dụng đất của 3 xã thuộc huyện Đại Từ.................... 42

Bảng 3.5: Diện tích, năng suất, sản lượng chè Đại Từ giai đoạn 2000-

2010................................................................................................ 43

Bảng 3.6: Cơ cấu các giống chè trồng mới qua 3 năm của huyện Đại Từ ..... 46

Bảng 3.7: Các chỉ tiêu cơ bản về phân loại yêu cầu sinh thái của giống

chè Kim Tuyên............................................................................... 53

Bảng 3.8: Các chỉ tiêu phân cấp xây dựng bản đồ đơn vị đất đai................... 54

Bảng 3.9: Kết quả xây dựng bản đồ loại đất................................................... 55

Bảng 3.10: Kết quả xây dựng bản đồ độ chua pH .......................................... 57

Bảng 3.11: Kết quả xây dựng bản đồ hàm lượng mùn ................................... 58

Bảng 3.12: Kết quả xây dựng bản đồ thành phần cơ giới............................... 58

Bảng 3.13: Kết quả xây dựng bản đồ độ dày tầng canh tác............................ 58

Bảng 3.14: Kết quả xây dựng bản đồ độ dốc .................................................. 59

Bảng 3.15: Kết quả xây dựng bản đồ chế độ tưới........................................... 60

Bảng 3.16: Các đơn vị bản đồ đất đai (LMU) ................................................ 63

Bảng 3.17: Đánh giá yêu cầu sử dụng đất của cây chè.................................. 67

Bảng 3.18: Tổng hợp kết quả so sánh mức độ thích hợp của các LMU

với loại hình sử dụng đất chè......................................................... 68

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Quy trình thực hiện các bước xây dựng [2]................................... 30

Biểu đồ 3.1: Cơ cấu sử dụng đất của 3 xã; Hoàng Nông, Phú Xuyên, La Bằng .. 42

Hình 3.1: Bản đồ loại đất (Thành phần cơ giới, Độ dày, Hàm lượng mùn).. 56

Hình 3.2: Bản đồ độ chua................................................................................ 57

Hình 3.3: Bản đồ độ dốc ................................................................................. 59

Hình 3.4: Bản đồ chế độ tưới .......................................................................... 60

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn