Xác định hàm lượng một số hormone sinh sản bằng phương pháp miễn dịch enzym (elisa=enzym linked

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

Tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi

-----------
-----------

ñ®µo thÞ thuý hång

XÁC ðỊNH HÀM LƯỢNG MỘT SỐ HORMONE SINH SẢN BẰNG

PHƯƠNG PHÁP MIỄN DỊCH ENZIM (ELISA; ENZYM LINKED

IMMUNO SORBENT ASSAY) ðỂ CHẨN ðOÁN, ðIỀU TRỊ HIỆN

TƯỢNG RỐI LOẠN QUÁ TRÌNH THỤ TINH Ở BÒ SỮA DO

NGUYÊN NHÂN BỆNH LÝ BUỒNG TRỨNG

LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp

Chuyªn ngµnh: Thó y

M· sè: 60.62.50

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc : PGS.TS. trÇn tiÕn dòng

Hµ néi – 2009

i

LỜI CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan rằng:

Các kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, khách quan và

chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào.

Mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn ñã ñược cảm ơn và các

thông tin trích dẫn trong luận văn ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, tháng 10 năm 2009

Tác giả luận văn

ðào Thị Thúy Hồng

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cám ơn Ban Giám hiệu Trường ðại học Nông

nghiệp Hà Nội, ban chủ nhiệm khoa Sau ðại học, ban chủ nhiệm khoa Thú

y ñã giúp ñỡ, tạo ñiều kiện thuận lợi ñể tôi học tập va hoàn thành luận văn

này.

ðặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy hướng dẫn

khoa học PGS.TS. Trần Tiến Dũng ñã tận tình hướng dẫn tôi trong quá

trình nghiên cứu và xây dựng luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể Phòng công nghệ tế bào ñộng

vật - Viện công nghệ sinh học và Nông trường Phù ðổng.

Xin chân thành cảm ơn Ban giám ñốc, tập thể cán bộ công nhân

viên Trung tâm nghiên cứu bò và ñồng cỏ Ba Vì.

Nhân dịp hoàn thành luận văn, cho phép tôi ñược gửi lời cảm ơn

sâu sắc tới gia ñình, người thân cùng bạn bè ñã ñộng viên giúp ñỡ tôi

vượt qua mọi khó khăn trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu, thực

hiện ñề tài.

Hà Nội, tháng 10 năm 2009

Tác giả luận văn

ðào Thị Thúy Hồng

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ðOAN............................................................................................ i

LỜI CẢM ƠN ................................................................................................ ii

MỤC LỤC..................................................................................................... iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................ iv

DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU ..................................................................... v

DANH MỤC HÌNH ...................................................................................... vi

PHẦN I. MỞ ðẦU......................................................................................... 1

1.1. ðặt vấn ñề ............................................................................................... 1

1.2. Mục ñích nghiên cứu ............................................................................... 2

1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ................................................................. 3

PHẦN II. TỔNG QUAN TÀI LIỆU............................................................... 4

2.1. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước............................................... 4

2.1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới........................................................ 4

2.1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam ......................................................... 5

2.2. Cơ sở khoa học của việc nghiên cứu khả năng sinh sản ................................. 6

2.2.1. ðặc ñiểm cấu tạo và chức năng cơ quan sinh dục cái............................ 6

2.3. ðặc tính sinh lý sinh sản của bò cái ....................................................... 10

2.3.1. Sự thành thục về tính và tuổi phối giống lần ñầu ................................ 10

2.3.2. Dậy thì (Puberty)................................................................................ 11

2.3.3. Chu kỳ ñộng dục ................................................................................. 12

2.3.4. Sự ñiều hoà nội tiết trong chu kỳ ñộng dục ......................................... 16

2.3.5. Sự thụ tinh .......................................................................................... 16

2.2.6. Quá trình mang thai............................................................................ 20

2.3.7. Khoảng cách giữa hai lứa ñẻ.............................................................. 20

2.3.8. Thời gian hồi phục tử cung sau ñẻ ...................................................... 21

2.4. Sự ñiều hoà hoạt ñộng sinh dục của tuyến nội tiết ................................. 22

2.4.1. Vai trò của vùng dưới ñồi (Hypolathamus)......................................... 24

2.4.2. Kích dục tố tuyến yên và các bệnh ở buồng trứng............................... 25

2.4.3. Vai trò của buồng trứng và các bệnh ở buồng trứng ................................ 26

2.5. Những nhân tố di truyền ảnh hưởng ñến khả năng sinh sản ................... 28

2.5.1. Di truyền (nhân tố bên trong).............................................................. 28

2.5.2 Nhân tố bên ngoài................................................................................ 29

iv

2.6. Hiện tượng rối loạn sinh sản, các phương pháp khắc phục hiện tượng rối

loạn quá trình thụ tinh ở bò sữa .................................................................... 30

2.6.1. Nguyên nhân gây ra hiện tượng rối loạn quá trình thụ tinh ở bò sữa ... 30

2.6.2. Các phương pháp khắc phục hiện tượng rối loạn quá trình thụ tinh .... 31

2.6.3. Hormon và các phương pháp ñịnh lượng hormon ............................... 36

PHẦN III. ðỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG

PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................................................. 40

3.1.ðối tượng nghiên cứu ............................................................................. 40

3.2. Nội dung nghiên cứu ............................................................................. 40

3.3. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 41

3.3.1. Phương pháp ñánh giá các chỉ tiêu sinh sản....................................... 41

3.3.2 Phương pháp ELISA trong ñịnh lượng

hormone........................................................42

3.3.3. Phương pháp ñịnh lượng hormone FSH, LH....................................... 42

3.3.4. Sử dụng hormone sinh dục và chế phẩm hormone ñể ñiều trị hiện tượng

rối loạn quá trình thụ tinh do bệnh lý buồng trứng........................................ 45

3.4. Phương pháp xử lý số liệu ..................................................................... 47

3.5. Thời gian và ñịa ñiểm nghiên cứu.......................................................... 47

PHẦN IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................... 48

4.1. Kết quả ñiều tra về khả năng sinh sản của ñàn cái lai hướng sữa ở Ba Vì

và Nông trường Phù ðổng............................................................................ 48

4.1.1. Khối lượng cơ thể và tuổi phối giống lần ñầu của ñàn bò lai hướng

sữa50

4.1.2. Khối lượng cơ thể và tuổi ñẻ lứa ñầu của ñàn bò lai hướng sữa .......... 53

4.1.3. Thời gian ñộng dục lại sau khi ñẻ của bò lai hướng sữa...................... 55

4.1.4. Khoảng cách giữa hai lứa ñẻ............................................................... 56

4.1.5. Hệ số phối giống................................................................................. 58

4.1.6. Tỷ lệ thụ thai....................................................................................... 59

4.1.7. Hiện tượng rối loạn quá trình thụ tinh ở bò sữa tại Ba Vì................... 60

4.2. Kết quả ñịnh lượng FSH, LH................................................................. 63

4.2.1. ðộng thái FSH, LH trong một chu kỳ ñộng dục bình thường của bò.. 63

4.2.2 Kết quả ñịnh lượng FSH, LH trong các trường hợp bò bị rối loạn quá

trình thụ tinh ở bò

sữa.....................................................................................................67

v

4.2.3. Kết quả chẩn ñoán nguyên nhân gây rối loạn quá trình thụ tinh bằng

ñịnh lượng FSH, LH kết hợp khám buồng trứng qua trực tràng.................... 71

4.3. Sử dụng hormone sinh dục và chế phẩm hormone ñể ñiều trị một vài hiện

tượng rối loạn quá trình thụ tinh ................................................................... 73

4.3.1. Kết quả sử dụng chế phẩm prostaglandin (PGF2α) trên bò có thể vàng

tồn lưu bệnh lý.............................................................................................. 73

4.3.2. Kết quả sử dụng HCG (Human Chorionic Gonadotropin) trên bò ña

nang buồng trứng.......................................................................................... 76

4.3.3. Kết quả gây ñộng dục của prgesteron kết hợp với huyết thanh ngựa

chửa (PMSG) ở bò bị thiểu năng buồng trứng trên bò lai hướng sữa. ........... 77

PHẦN V. KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ.......................................................... 79

5.1. Kết luận ................................................................................................. 79

5.1.1. ðặc ñiểm sinh sản của ñàn bò............................................................. 79

5.1.2. Kết quả ứng dụng kỹ thuật ELISA...................................................... 79

5.2. ðề nghị.................................................................................................. 80

5.2.1. Công tác quản lý................................................................................. 80

5.2.2. Về kỹ thuật ......................................................................................... 80

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 81

I. TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT ........................................................................... 81

II. TÀI LIỆU TIẾNG ANH .......................................................................... 85

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Cs: Cộng sự

ðVC: ðơn vị chuột

LH: Luteinizing hormone

LRH: Lutein Releasing hormone

LTH: Luteo Tropic hormone

FSH: Follicle Stimulating hormone

GnRH: Gonadotropin Releasing hormone

ELISA: Enzyme Linked Immuno Sorbent Assay

FBS: Fetal Bovine Serum

FRH: Folliculin Releasing hormone

HCG: Human Chorionic Gonadotropin

HF : Holstein Friesian

KN: Kháng nguyên

KT: Kháng thể

RIA: Radio Immuno Assay

TMB: Tetrametyl benzidin

PGF2α: Prostaglandin F2 alpha

PMSG: Pregnant Mare Serum Gonadotropin

PRH: Prolactin Releasing hormone

OD: Optical Density

P-RH: Prolactin realeasing hormon

Tr: Trang

vii

DANH M#C B#NG S# LI#U

Bng 2.1. Các giai on ca pha ng dc.........................................................................................15

Bng 4.1a. C cu àn bò sa ca Trung tâm nghiên cu bò và ng c Ba Vì.......................49

Bng 4.1b. C cu àn bò sa ca Nông trng Phù ng.............................................................49

Bảng 4.2. Khối lượng cơ thể và tuổi phối giống lần ñầu của bò cái lai hướng sữa nuôi tại

Ba Vì và Nông trường Phù ðổng........................................................................ 52

Bảng 4.3. Khối lượng cơ thể và tuổi ñẻ lứa ñầu của bò cái lai hướng sữa nuôi tại Ba Vì

và Nông trường Phù ðổng Hà nội...................................................................... 54

Bảng 4.4. Thời gian ñộng dục lại sau khi ñẻ của bò cái lai hướng sữa (ngày)..... 55

Bảng 4.5. Khoảng cách giữa hai lứa ñẻ của bò cái lai hướng sữa (ngày).......57

Bảng 4.6: Hệ số phối giống và tỷ lệ thụ thai trên ñàn bò lai hướng sữa......... 60

Bảng 4.7. Phân loại nguyên nhân của hiện tượng rối loạn quá trình thụ tinh ở

bò sữa........................................................................................................... 61

Bảng 4.8. Hàm lượng FSH trong một chu kỳ ñộng dục bình thường của bò

sữa (mlU/ml) ................................................................................................ 64

Bảng 4.9. Hàm lượng LH trong một chu kỳ ñộng dục bình thường của bò sữa

(mlU/ml) ...................................................................................................... 65

Bảng 4.10 Hàm lượng FSH trong các trường hợp chậm sinh do buồng trứng

ở bò sữa........................................................................................................ 68

Bảng 4.11. Hàm lượng LH trong các trường hợp chậm sinh do buồng trứng ở

bò sữa........................................................................................................... 69

Bảng 4.12. Kết quả chẩn ñoán nguyên nhân gây rối loạn quá trình thụ tinh ở bò sữa

bằng ñịnh lượng FSH kết hợp khám buồng trứng qua trực tràng........................... 70

Bảng 4.13. Kết quả chẩn ñoán nguyên nhân gây rối loạn quá trình thụ tinh ở bò sữa

bằng ñịnh lượng LH kết hợp khám buồng trứng qua trực tràng............................ 72

Bảng 4.14. Hiệu quả sử dụng PGF2α gây ñộng dục ở bò cái lai hướng sữa ......... 74

Bảng 4.15. Hiệu quả sử dụng HCG gây ñộng dục ở bò cái lai hướng sữa..... 77

Bảng 4.16 Kết quả gây ñộng dục của progesterone kết hợp với HTNC trên bò

sữa................................................................................................................ 78

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ðỒ, BIỂU ðỒ, ðỒ THỊ

ðồ thị 2.1. ðồ thị sóng nang trong chu kỳ......................................................13

ðồ thị 2.2: Diễn biến ñộng thái của các hormone trong máu ở các giai ñoạn

trong chu kỳ ñộng dục ở bò cái...........................................................17

Sơ ñồ 2.1 Hypothalamus ñiều khiển hoạt ñộng hệ nội tiết............................24

Hình 2.1: Cơ chế thần kinh thể dịch ñiều hòa chu kỳ ñộng dục của bò cái...28

ðồ thị 2.3. Mối tương quan giữa mật ñộ quang học (OD) và nồng ñộ LH

(mIU/ml)........................................................................................................44

ðồ thị 2.4. Mối tương quan giữa mật ñộ quang học (OD) và nồng ñộ FSH

(mIU/ml)......................................................................................................45

Biểu ñồ 4.1 Nguyên nhân của hiện tượng rối loạn quá trình thụ tinh ở bò

sữa..................................................................................................................62

ðồ thị 4.1 ðộng thái LH trong một chu kỳ ñộng dục bình thường của bò

sữa.................................................................................................................66

ðồ thị 4.2 ðộng thái FSH trong một chu kỳ ñộng dục bình thường của bò

sữa..................................................................................................................66

ðồ thị 4.2 Hàm lượng FSH trong các trường hợp chậm sinh do buồng trứng ở

bò sữa............................................................................................................69

ðồ thị 4.3. Hàm lượng LH trong các trường hợp chậm sinh do buồng trứng ở

bò sữa............................................................................................................69