Vùng Đông Bắc: Cơ hội và thách thức trong tiến trình hội nhập và phát triển

T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 1/N¨m 2008

52

Vïng ®«ng b¾c: c¬ héi vµ th¸ch thøc trong tiÕn tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn

NguyÔn Xu©n Tr−êng (§H Th¸i Nguyªn)

1. Nh÷ng ¶nh h−ëng tõ bªn ngoµi ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ héi nhËp cña vïng

Vïng §«ng B¾c bao gåm gåm 11 tØnh: Hµ Giang, Cao B»ng, B¾c K¹n, Tuyªn Quang,

Lµo Cai, Yªn B¸i, Th¸i Nguyªn, L¹ng S¬n, Qu¶ng Ninh, B¾c Giang, Phó Thä víi diÖn tÝch tù

nhiªn 63.629 km2 vµ d©n sè 9.358,3 ngh×n ng−êi, t−¬ng øng víi 19,3% diÖn tÝch vµ 11,2% d©n

sè c¶ n−íc (n¨m 2005).

Vïng cã vÞ trÝ chiÕn l−îc vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ an ninh quèc phßng ®èi víi ®Êt n−íc.

PhÝa B¾c gi¸p c¸c tØnh V©n Nam, Qu¶ng T©y, Trung Quèc víi chiÒu dµi biªn giíi trªn ®Êt liÒn

1.279 km thuéc ®Þa bµn 5 tØnh: Qu¶ng Ninh, L¹ng S¬n, Cao B»ng, Hµ Giang vµ Lµo Cai; phÝa

T©y gi¸p vïng T©y B¾c, phÝa Nam gi¸p §ång b»ng s«ng Hång, phÝa §«ng gi¸p vÞnh B¾c Bé víi

víi ®−êng bê biÓn dµi 250 km.

§©y lµ mét vïng lEnh thæ cã thÓ nãi lµ “më” nhÊt ë ViÖt Nam. Trong lÞch sö, nhiÒu ®¹o

qu©n x©m l−îc th−êng trµn qua ®Ó vµo x©m l−îc n−íc ta; n¬i ®©y cïng lµ vïng giao th−¬ng

truyÒn thèng hai n−íc ViÖt Nam - Trung Hoa; thêi k× tiÒn khëi nghÜa vµ chèng thùc d©n Ph¸p

tr−íc ®©y nhiÒu ®Þa ph−¬ng ®−îc chän lµm c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng, ATK kh¸ng chiÕn.

Vïng §«ng B¾c cã vÞ trÝ ®Þa chÝnh trÞ ®Æc biÖt quan träng, lÞch sö l©u dµi cña c¸c mèi

quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc cho thÊy: a) Quan hÖ h÷u nghÞ vµ hîp t¸c gi÷a hai quèc

gia lu«n lµ vÊn ®Ò thö th¸ch trong viÖc ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña khu vùc; b) HiÖn nay Trung Quèc

®ang næi lªn lµ mét c−êng quèc, ®Æc biÖt lµ c−êng quèc kinh tÕ, trong khi ®ã vïng §«ng B¾c

n−íc ta vÉn nghÌo nµn, l¹c hËu. Nh− vËy, viÖc trao ®æi th−¬ng m¹i gi÷a hai quèc gia vµ vïng

gi¸p ranh lµ th¸ch thøc l©u dµi; c) Vïng duyªn h¶i vµ §«ng Nam Trung Quèc - mét lEnh thæ

®ang ®−îc Trung Quèc quan t©m ph¸t triÓn víi chiÕn l−îc “Duyªn biªn khai phãng”, “Hç trî d©n

biªn”, ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò th¸ch thøc vµ c¬ héi ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ vïng biªn cña ViÖt Nam.

HiÖp ®Þnh Ph©n ®Þnh vÞnh B¾c Bé ®−îc ký kÕt vµo n¨m 2000 ®E gióp hai n−íc ViÖt Nam

vµ Trung Quèc b−íc ®Çu gi¶i quyÕt tranh chÊp trªn biÓn, t¹o thuËn lîi cho ph¸t triÓn. Víi HiÖp

®Þnh nµy, ViÖt Nam ®E gi¶i quyÕt døt ®iÓm ®−îc vÊn ®Ò thø hai trong ba vÊn ®Ò vÒ biªn giíi – lEnh

thæ ®E tån t¹i l©u nay víi Trung quèc, ®ã lµ biªn giíi trªn ®Êt liÒn, vÞnh B¾c Bé vµ biÓn §«ng.

C¸c n−íc ASEAN ®ang më réng hîp t¸c víi bªn ngoµi vµ Trung Quèc lµ mét ®èi t¸c quan

träng cña hä; ®iÒu nµy cã ¶nh h−ëng ®Õn ViÖt Nam còng nh− vïng §«ng B¾c. Sù ph¸t triÓn theo c¸c

tuyÕn hµnh lang (C«n Minh – Lµo Cai – Hµ Néi – H¶i Phßng, Nam Ninh – L¹ng S¬n - Hµ Néi – H¶i

Phßng) trong mét t−¬ng lai gÇn cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc bµi to¸n ph¸t triÓn vµ héi nhËp cho vïng.

Víi vÞ trÝ nªu trªn, trong xu thÕ më cöa vµ héi nhËp, §«ng B¾c lµ lEnh thæ cña nh÷ng cöa

vµo - ra c¶ trªn ®Êt liÒn vµ trªn biÓn, t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn kinh tÕ vïng biªn, trao ®æi hµng

ho¸, giao l−u bu«n b¸n víi §«ng Nam Trung Quèc, còng nh− víi nhiÒu quèc gia kh¸c trong khu

vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng vµ thÕ giíi. Vïng §«ng B¾c cã sè l−îng c¸c cöa khÈu quèc gia,

quèc tÕ, ®Þa ph−¬ng nhiÒu nhÊt so víi c¸c vïng kh¸c trong n−íc, cã tíi 4/11 cöa khÈu quèc tÕ

(Mãng C¸i, H÷u NghÞ, §ång §¨ng, Lµo Cai), 7/23 cöa khÈu quèc gia, 13/41 cöa khÈu ®Þa

ph−¬ng. VÒ phÝa biÓn, vïng cã c¸c c¶ng Cöa ¤ng, Hßn Gai vµ C¸i L©n.

TÝnh nh¹y c¶m vÒ kinh tÕ – xE héi cña vïng nµy thÓ hiÖn ë chç chÞu søc hót cña c¸c lEnh

thæ bªn trong vµ bªn ngoµi quèc gia. Søc hót víi bªn nµo m¹nh h¬n phô thuéc vµo møc ®é quan

hÖ vµ quan t©m cña mét trong hai bé phËn lEnh thæ liÒn kÒ ®ã.