Vua Tự Đức với vấn đề công giáo trước và sau năm 1862

Tgp chi KHOA HQC & CONG NGHE 175(15)'9-14

V U A TLT DU^C VOfI VA N D E CON G GIA O TRU^OC V A SAU NA M 1862

Doan Thj Yen'

Trudng Dgi hoc Khoa hgc - DH Thdi Nguyen

TOM TAT

Cong giao co mat a Viet Nam cho den nay x3p xi la 500 nam Khoang thoi gian gan niia thien nien ky

do, lich sir Cong giao da trai qua nhieu bien dfii, thang tram, nhdt la a the ky XIX, duoi thai iri vi cua

vua Tu Diic (1847 - 1883) Len ngoi Irong bfii canh lich sit dat nu6c phiic tap cung voi ap luc noi fiieu,

Tu Diic liing tiing trong viec iing xii vdi Cong giao. Cu the: Tmcrc nam 1862 - nam trieu dinh Hue ky

vol thuc dfin Phap Hiep udc Nham Tuat - Tv Diic co nhung diinh sach dfii xii gay gdt, khong khoan

nhuong voi Cfing giao; sau nam 1862, lai mem mong va hoa hop vdi tfin giao nay. Tuynhien, do khong

lucmg dugc am muu cua ke Qm nen dii co co ging nhu the nao, Tu Diic cung khfing the ciiu van duoc

nguy CO mat nude.

Tu'khoa: VuaTuDuc, chiducdmdgo, Irieu dinh Nguyen. Conggldo, truyingido

DATVAND E

Cong giao duoc truyen ba vao Viet Nam tu' tlie

ky thii XVI. Ngua i Viet Nam ban dSu khong

quan tam nhieu den ton giao nay vi trong giao

ly ciia no c6 nhiing dac diem khong phu hpp

voi dao diic, truyen thong cua nguai Viet.

Nhung do su hoat dong tich cue cua cac giao si

a Dang Trong va Dang Ngoai nen Cong giao da

CO dirac vi tri nhat dinh.

DSn th^ ki XDC, nha Nguyen tri vi dtt nuac. Boi

canh lich sii Viet Nam co nhieu bien dpng theo

chieu huang phiic tgp nen Cong giao trai qua

nhiing buoc phat trien thang tram, nhat la thai

ki tri vi cua vua Tu Diic (1848 - 1883). Len

ngoi dung liic Viet Nam phai doi dien true tiep

vai am mim xam lucre cua thuc dan Phap, cdng

vai nhtrng ap luc noi tai da khien cho vua Tu

Diic khong sang suot, linh hoat trong ung xu

vai Cong giao de roi mac mim ke thu, thoa hiep

tumg buac, k£t cue la diu hang, mat nuac. Hau

qua la Ijch sir Cong giao phai trai qua nhCrng

trang sii dtm mau va nuac m^t, gay nen nhung

mac cam nhat djnh trong long nhiing ngu'cri

cong giao.

THAI DO VA UN G XlT CUA VUA T\J DLTC

DOI veil CONG GIAO TRUCiC NAM 1862

Thai do cua trieu dinh nha Nguyen doi vol

Cong giao

Trong cuoc noi chien chong lai nha Tay San,

Nguyen Anh da dira vao cac giao sT. Sir giup do'

Tei 0916 050 720, Email' doanyen [email protected]

Ciia the lire nay da phan nao giiip Nguyen Anh

Cling c6 va phat trien duoc lire lugng. Dugc dao

tao trong moi truang Nho giao nen viec Nguyen

Anh phai cau vien cac giao sT phuang Tdy la

dieu bat dac df. Sau khi len ngoi, Nguyen Anh

diing truoc mau thuan khong de giai quyet. Mgt

mat la nhiing moi lien he giu'a chinh quyen mai

vai cac giao sT khong de som ru bo, nhung mat

khac, Gia Long cung nhan ra sir bSt Igi cua ton

giao nay vcri yeu cau nhat the hoa ve mat tu

tuong dua tren nen tang y thiic he Nho giao va

k§ ca nhiing nghi nga ve dinh liu chinh tri giiia

cac giao sT vai chii nghTa thuc dan. Chinh sach

dugc Gia Long lua chon la duy tri moi truang

tu'ong doi thuan Igi cho cac giao sT truyen giao

nhung lufin canh giac. Vi vay, dudi thcri Gia

Long, Cfing giao co su phat trien nhat dinh. Tuy

nhien, truac nhiing nguy ca tren ca hai phuong

dien tu tu'ong va an ninh quoc gia do Cong giao

va cac giao si mang den, Gia Long da am tham

truyen cho ca trieu dinh NguySn tinh than han

ch4 tiln t6i gat bo Cong giao va canh giac vai

hoat dgng cua cac giao sT.

Du6i thai tn vi ciia Minh Menh (1820-1841)

xuat hien nhieu su kien tac dfing den thai dp ciia

vua va triSu dinh Hue bay gia doi vol Cong giao

va cac giao sT. Do la su can thiep ciia thirc dan

phuang Tay dfii vai Trung Quoc; hoat dgng rao

riet ciia thuc dan Phap md rgng thugc dia sang

viing Vien Dfing; su gia tang vai tro ciia Cfing

giao trong ddi song tu tudng ciia dan chiing.

Trudc thyc te do, Minh Menh mgt mat ngan can