VN - Nhật Bản

Kho¸ LuËn tèt nghiÖp

Lêi nãi ®Çu

vµo nh÷ng n¨m ®Çu nh÷ng n¨m cña thËp kû 90 trë l¹i ®©y, viÖc më réng héi

nhËp vµ hîp t¸c kinh tÕ ®· vµ ®ang trë thµnh mét xu thÕ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh

ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Nh÷ng lîi Ých kinh tÕ cña viÖc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ

®· mang l¹i cho mçi thµnh viªn tham gia, nh÷ng lîi Ých kinh tÕ mµ kh«ng

mét quèc gia nµo cã thÓ phñ nhËn. ViÖt Nam còng vËy, ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh

C«ng nghiÖp ho¸ HiÖn ®¹i ho¸, §¶ng vµ nhµ níc ta ®· vµ ®ang thùc hiÖn chÝnh

s¸ch ®èi ngo¹i réng më, ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng hãa quan hÖ kinh tÕ quèc

tÕ, lÊy môc tiªu v× hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn lµm tiªu chuÈn cho mäi ho¹t ®éng

®èi ngo¹i. §ång thêi, trong bèi c¶nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®ang diÔn ra

m¹nh mÏ, viÖc hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ ®ang trë thµnh c¸ch tèt nhÊt ®Ó …

c¸c quèc gia ph¸t huy ®îc tèi ®a lîi thÕ cña m×nh, còng nh khai th¸c triÖt ®Ó

nh÷ng lîi Ých cña c¸c quèc gia kh¸c ®Ó phôc vô cho níc m×nh.

Kh«ng n»m ngoµi xu thÕ trªn, c¶ ViÖt Nam vµ NhËt B¶n ®Òu ®· t×m

thÊy ë nhau nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, còng nh lîi Ých kinh tÕ cña b¶n th©n

mçi níc khi x©y dùng, ph¸t triÓn vµ cñng cè mèi quan hÖ hîp t¸c song ph¬ng

gi÷a hai níc. Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan ®· ®¹t ®îc, trong quan hÖ

bu«n b¸n gi÷a ViÖt Nam - NhËt B¶n cßn cã mét sè h¹n chÕ cÇn ®îc kh¾c

phôc, lo¹i bá nh»m ph¸t triÓn h¬n n÷a cho xøng víi tiÒm n¨ng cña hai níc, ®a

mèi quan hÖ nµy lªn tÇm cao míi. ViÖc nghiªn cøu nh÷ng thµnh tùu vµ nh÷ng

mÆt tån t¹i ®ã lµ rÊt cÇn thiÕt. V× vËy em ®· chän ®Ò tµi: “Quan hÖ Th¬ng

mai gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”.

Víi yªu cÇu cña kho¸ luËn vÒ mÆt kiÕn thøc tæng hîp, kiÕn thøc am

hiÓu s©u réng vÒ thùc tÕ chÝnh s¸ch lµ rÊt cao. Nhng do sù h¹n chÕ vÒ mÆt thêi

gian, tµi liÖu còng nh n¨ng lùc nghiªn cøu cña m×nh nªn trong ®Ò tµi em chØ

tËp trung vµo lÜnh vùc (quan hÖ Th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam NhËt B¶n giai –

Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -1-

Kho¸ LuËn tèt nghiÖp

®o¹n tõ n¨m 1992 trë l¹i ®©y). vµ em rÊt mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña

c¸c thÇy c« còng nh b¹n ®äc ®Ó cho ®Ò tµi ®îc hoµn thiÖn h¬n n÷a.

Qua ®©y, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy

c¸c c« vµ ®Æc biÖt lµ thÇy gi¸o TS NguyÔn Xu©n Thiªn ®· trùc tiÕp híng dÉn

em hoµn thµnh tèt kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy.

Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -2-

Kho¸ LuËn tèt nghiÖp

Ch ¬ng 1

C¬ së lý luËn vµ c¬ së thùc tiÔn cña quan hÖ

th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n

1.1 C¬ së lý luËn.

Cã thÓ nãi, chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc vµo ®Çu thËp niªn 90 cña thÕ kû

thø 20, t¹o ra mét diÖn m¹o míi cho c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Nã t¸c ®éng

lín tíi nhiÒu quèc gia, lµm thay ®æi h¼n côc diÖn thÕ giíi. Më ®Çu, ®îc ®¸nh

dÊu b»ng sù tan r· cña cña chÕ ®é chÝnh trÞ ë ®Êt níc Liªn X« vµ mét lo¹t c¸c

níc X· héi Chñ nghÜa ë §«ng ¢u. T×nh h×nh an ninh chÝnh trÞ trªn thÕ giíi, vÒ

c¬ b¶n ®· ë trong tr¹ng th¸i æn ®Þnh. Nguy c¬ cña bïng næ chiÕn tranh h¹t

nh©n (thÕ chiÕn thø 3) ®· bÞ ®Èy lïi. Ngêi ta ®· c¶m thÊy yªn t©m h¬n, ®Ó tËp

trung vµo ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ vµ cñng cè ®Êt níc. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã

vÉn cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp, g©y ¶nh hëng trùc tiÕp tíi quan hÖ ngo¹i

giao gi÷a c¸c níc nh: hÖ thèng t«n gi¸o cña c¸c níc rÊt phøc t¹p, quyÒn lîi

c¸c bªn hay bÞ xung ®ét, g©y ra chiÕn tranh liªn miªn, lµm cho nhiÒu khu vùc

trªn thÕ giíi kh«ng æn ®Þnh nh: khu vùc Ch©u Phi, vïng Trung CËn §«ng…

mµ ®iÓn h×nh lµ c¸c lß löa chiÕn tranh Ên §é – Pakistan; ixaren – Plestin,

mµ gÇn ®©y nhÊt lµ sù kiÖn ngµy 11/09/2001 lµm chÊn ®éng níc Mü. lµm dÊy

lªn lµn sãng khñng bè kh¾p n¬i trªn thÕ giíi; råi sù kiÖn chiÕn tranh ir¾c; vÊn

®Ò h¹t nh©n ë B¾c TriÒu Tiªn ®· trë thµnh vÊn ®Ò mµ c¸c quèc gia lu«n ph¶i …

c©n nh¾c. C¸c xu thÕ c¹nh tranh ®èi ®Þch gi÷a c¸c quèc gia, m©u thuÉn lu«n

lu«n cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Nhng nã kh«ng thÓ nµo, ng¨n c¶n ®îc xu thÕ

toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸.

Ngµy nay, xu thÕ nµy ®· trë thµnh mét yªu cÇu kh¸ch quan cña nÒn

kinh tÕ thÕ giíi. Thªm vµo ®ã lµ, sù bïng næ cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt

– c«ng nghÖ, ®· më ra mét kû nguyªn míi cho sù ph¸t triÓn, c¹nh tranh vµ

Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -3-

Kho¸ LuËn tèt nghiÖp

hîp t¸c gi÷a c¸c níc trªn thÕ giíi mµ næi bËt lµ vÊn ®Ò toµn cÇu ho¸. VËy toµn

cÇu ho¸ lµ g×?

Toµn cÇu ho¸ lµ xu thÕ tÊt yÕu ®· ®îc dù ®o¸n tõ l©u. VÒ logic, xu híng

nµy b¾t nguån tõ b¶n chÊt cña hÖ thèng kinh tÕ thÞ trêng lµ hÖ thèng “më”

kh«ng bÞ giíi h¹n bëi c¸c ®êng biªn giíi quèc gia. §©y lµ kÕt qu¶ cña qu¸

tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, ®îc ®Èy nhanh trong mÊy thËp niªn thËp

niªn gÇn ®©y. Ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é, kh«ng chØ

chuyªn m«n ho¸ chi tiÕt s¶n phÈm cho nhµ m¸y, tõng vïng mµ cßn ®Õn tõng

quèc gia, khu vùc. Trªn c¬ së ®ã, xuÊt hiÖn h×nh th¸i quan hÖ hîp t¸c, rµng

buéc vµ phô thuéc lÉn nhau trong ph©n c«ng lao ®éng gi÷a c¸c níc trong khu

vùc vµ trªn thÕ giíi.

HiÖn nay, s¶n xuÊt cña mét níc phô thuéc rÊt nhiÒu vµo lao ®éng cña

mét níc kh¸c, bÊt kÓ níc ®ã ph¸t triÓn hay kÐm ph¸t triÓn. Kh«ng cßn t×nh

tr¹ng, chØ cã níc nhá, níc kÐm ph¸t triÓn phô thuéc mét chiÒu, phô thuéc

tuyÖt ®èi vµo c¸c níc lín, níc ph¸t triÓn mµ ®· xuÊt hiÖn vµ gia t¨ng xu híng

ngîc l¹i: c¸c níc lín, níc ph¸t triÓn còng phô thuéc vµo níc nhá, níc l¹c hËu.

Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, ®· thóc ®Èy nÒn kinh tÕ thÕ giíi ph¸t triÓn theo

mét chiÒu híng míi. Víi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn nh vò b·o cha tõng cã,

trªn c¬ së cña nÒn c«ng nghÖ míi hiÖn ®¹i ®îc thÓ hiÖn ë mét sè mÆt sau:

Thø nhÊt, cã thÓ nãi, xu híng toµn cÇu ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ lµ

nh©n tè ®Çu tiªn t¸c ®éng ®Õn viÖc thiÕt lËp c¸c chiÕn lîc kinh tÕ ®èi ngo¹i cña

c¸c níc. Nh»m thÝch øng víi mét m«i trêng kinh tÕ quèc tÕ míi, ®· vµ ®ang

thay ®æi. Môc tiªu cuèi cïng cña c¸c nhµ kinh doanh lµ lîi nhuËn, thÞ phÇn vµ

nh÷ng ¶nh hëng quèc tÕ ngµy cµng s©u réng cña m×nh tíi thÞ trêng c¸c níc.

§Ó ®¹t ®îc môc ®Ých nµy, c¸c quèc gia ph¶i b¾t kÞp, thÝch øng vµ thËm chÝ

ph¶i ®ãn ®Çu, ®i tríc thêi ®¹i víi nh÷ng c«ng nghÖ míi hiÖn ®¹i vµ c¶ nh÷ng

triÓn väng ph¸t triÓn míi cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong t¬ng lai.

Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -4-

Kho¸ LuËn tèt nghiÖp

Thø hai, trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, tiÕn bé c«ng nghÖ nãi chung, ®Æc

biÖt lµ sù bïng næ cña c¸ch m¹ng tin häc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®· ®Èy

m¹nh, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp sang nÒn

kinh tÕ tin häc trong nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. §©y lµ nh©n tè næi bËt, gióp

cho viÖc ®iÒu hµnh dÔ dµng, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ ph©n t¸n ë nhiÒu n￾íc kh¸c nhau trªn thÕ giíi. B»ng c¸ch sö dông réng r·i c¸c thiÕt bÞ tin häc,

viÔn th«ng ë nhiÒu quèc gia. Nhê ®ã mµ, c¸c quèc gia ph¸t triÓn vµ c¸c nhµ

kinh doanh, doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng cã thÓ më réng c¸c ho¹t ®éng kinh …

tÕ vÒ quy m« ra níc ngoµi, mµ cßn cã thÓ t¨ng cêng c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vÒ

chiÒu s©u, ®æi míi vÒ ph¬ng thøc tæ chøc vµ qu¶n lý.

Thø ba, díi t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ vµ c¸ch m¹ng tin häc, qu¸ tr×nh

liªn kÕt khu vùc còng ®ang diÔn ra m¹nh mÏ gi÷a c¸c níc, ®ßi hái c¸c quèc

gia ph¶i sö dông tèi u c¸c nguån lùc ®Ó héi nhËp cã hiÖu qu¶ vµo qu¸ tr×nh

hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. C¸c tiÕn tr×nh nµy sÏ lµm n¶y sinh nhu

cÇu kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i víi ®Çu t vµ viÖn trî , …

®Èy m¹nh tù do ho¸ thÞ trêng, b»ng c¸ch dì bá c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi

thuÕ quan gi÷a c¸c níc.

Tuy nhiªn, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ nh con dao hai lìi. Mét mÆt nã lµ cç xe

cã ®éng c¬ m¹nh lµm t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o c¬ héi to lín ®Ó c¶i

thiÖn ®iÒu kiÖn sèng cña ngêi d©n ë c¸c níc giÇu lÉn níc nghÌo. Nhng mÆt

kh¸c, nã còng lµ c¶ mét tiÕn tr×nh ®Çy gian nan vµ th¸ch thøc. Nã sÏ tiÕn c«ng

vµo chñ quyÒn cña mçi quèc gia, cã thÓ lµm xãi mßn nÒn v¨n ho¸ vµ truyÒn

thèng cña d©n téc, dÉn tíi nguy c¬ ph©n ho¸ x· héi, t¹o ra hè ng¨n c¸ch gi÷a

c¸c quèc gia còng nh c¸c tÇng líp trong x· héi vµ nã ngµy cµng trë nªn m¹nh

mÏ vµ s©u s¾c h¬n.

Nh vËy toµn cÇu ho¸ lµ mét xu híng kh¸ch quan vµ xu híng nµy ®ang

trong qu¸ tr×nh vËn ®éng kh«ng ngõng, t¹o nh÷ng c¬ héi vµ c¶ nh÷ng th¸ch

thøc cho tÊt c¶ c¸c quèc gia. V× vËy, c¸c quèc gia cÇn ph¶i biÕt khai th¸c

nh÷ng u thÕ vµ h¹n chÕ nh÷ng th¸ch thøc cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ quèc tÕ, tõ

Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -5-