Việt Nam quốc dân đảng trong thời kỳ thoái trào và biến chất (từ 1930 đến 1954)

VIET NflM QtiOC Dm Bm^ TROHO TH&I BCY

THOfll TRflO Vfl Elin CP#T (TCf 1910 BEH 1954)

NGUYfeN VAN KHANH*

T r\i6c day, trong cuo'n Vte^ Nam Quoc

ddn ddng trong lich sie cdch mang

Viet Nam (Nxb. KHXH, Ha Noi, 2005) va

mot so^ bai viet khac in tren cac Tap chi

Nghien ciCu lich sH va Lich si Bang, toi da

trinh bay ve qua trinh hinh thanh, phat

trien va vai tro cua to chiic Viet Nam Quoc

dan dang (VNQDD) nhU la td chute chinh

tri tieu bieu nhat cua khuynh hut6ng each

mang tU san trong phong trao giai phong

dan toe cl Viet Nam cho den nam 1930. Sau

KhSi nghia Yen Bai (2-1930), VNQDD ve cd

ban da bi pha v6 va khong cdn ton tai v6i tii

each mot dang chinh tri niJa. Tuy nhien,

tren thiic te mot so^ dang vien VNQDD con

sot lai (co ngiiPi 6 trong nufdc, co ngvicii trdn

chay ra nii6c ngoai) van tim each hoat dong

tr6 lai, thdm chi muo'n khoi phuc lai td

chiic chinh tri nay. Nhifng tS^t ca nhiing co'

gdng cua ho deu chi la v6 vong, giong nhif

nhOng am hiiSng cuoi cvmg cua mot hoi

chuong da tat. Te hai hdn niJa, mot bo

phdn dang vien cii bien chat con tim each

Idp ra cac dang phai chinh tri phan dong -

nhiing bien the khac nhau cua VNQDD de

chdng lai va pha hoai nhijtng thanh qua cua

each mang Viet Nam.

Bai viet nay, tren cd sd tap hdp va phan

tich cac ngudn tai lieu khac nhau, trong do

CO cac tai lieu liiu trii va hdi ky cua mot so'

ngii6i trong cuoc, se tdp trung lam ro

khuynh hiifing chinh tri va cac hoat dong

nham phuc hdi td chiic va chong pha each

mang cua cac dang vien VNQDD va cac

dang phai chinh tri nay ke tii sau Khdi

nghia Yen Bai (2-1930) den ndm 1954.

1. Viet Nam Quoc Dan Dan g sau khofi

nghi a Yen Bai

a. Nhiing co' gdng phuc hdi td chdc Viet

Nam Quoc ddn ddng

Nhii chiing ta da biet, trong Dai hoi dai

bieu toan quo'c (thang 5-1929) tai lang Diic

Hiep, Thudn Thanh, BSc Ninh, VNQDD chia

lam hai phai: mot phai diing diu la Nguyen

Thai Hpc chii tnidng gd'p nit tien hanh tong

khdi nghia; mot phai, diing dau la Le HQu

Canh, Nguyen Xuan Huan cho rdng chvia

nen td chiic khdi nghia vi liic liidng cua dang

con k6m, khdi nghia se thd^t bai. Cuoi ciing,

chil tnidng cua phai khdi nghia da thing,

cuoc bao dong Yen Bai da no ra va di den tha't

bai.

Phai chu triidng chiia khdi nghia cdn

diidc goi la phdi cdi to hoac phdi trung lap

do Le Hiiu Canh phu trach, sau khi

Nguyen Thai Hoc bi bat, da len ndm quyen

lanh dao dang va trieu tdp hoi nghi bi mdt

bau ban cha'p hanh Trung liOng VNQDD

cai td. Sau hoi nghi nay, VNQDD cai td

hoat dong kha manh tai Vinh Phiic va Hai

Diidng. Chii triidng cua dang la k^o dai

'OS. TS. Tracing Dai hoc KHXH&NV-DHQGHN