Về việc áp dụng thủ tục rút gọn trong việc xét xử phúc thẩm vụ án hình sự

nghiªn cøu - trao ®æi

t¹p chÝ luËt häc sè 10/2009 45

TS. Phan ThÞ Thanh Mai *

1. Theo quy định tại Điều 318 Bộ luật tố

tụng hình sự năm 2003 (BLTTHS), phạm vi

áp dụng thủ tục rút gọn chỉ trong việc điều

tra, truy tố, xét xử sơ thẩm vụ án hình sự.

Tuy nhiên, việc có nên mở rộng phạm vi áp

dụng thủ tục rút gọn trong việc xét xử phúc

thẩm hay không là vấn đề hiện nay đang

được đề cập với những quan điểm khác nhau.

- Quan điểm thứ nhất: Không áp dụng

thủ tục rút gọn trong việc xét xử phúc thẩm

vụ án hình sự.

Đây là quan điểm của các nhà làm luật

được thể hiện trong nội dung của điều luật và

là quan điểm của những người cho rằng quy

định của pháp luật hiện hành là hợp lí. Việc

không áp dụng thủ tục rút gọn đối với việc

xét xử phúc thẩm vì khi bản án, quyết định

của toà án cấp sơ thẩm đã bị kháng cáo,

kháng nghị là đã có sự không thống nhất giữa

toà án với viện kiểm sát hoặc giữa toà án với

những người tham gia tố tụng có quyền

kháng cáo trong việc giải quyết vụ án. Như

vậy, tính chất "sự việc phạm tội đơn giản,

chứng cứ rõ ràng" không còn nữa mà vụ án

đã trở thành phức tạp, không đảm bảo đầy đủ

điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn.

- Quan điểm thứ hai: Nên quy định áp dụng

thủ tục rút gọn trong việc xét xử phúc thẩm đối

với các vụ án trước đó đã xét xử sơ thẩm theo

thủ tục rút gọn. Tác giả quan điểm này cho rằng:

+ Việc bản án, quyết định sơ thẩm bị

kháng cáo, kháng nghị không làm cho tính

chất của vụ án phức tạp thêm vì chỉ khi có

đủ điều kiện luật định cơ quan điều tra mới

đề nghị áp dụng thủ tục rút gọn và viện kiểm

sát đã cân nhắc kĩ càng trước và sau khi

quyết định áp dụng thủ tục rút gọn;

+ Việc phúc thẩm trong trường hợp này

không đòi hỏi nhiều thời gian do tính chất

đơn giản, rõ ràng của vụ án; trong giai đoạn

sơ thẩm, nếu có những tình tiết làm phức tạp

thêm tính chất của vụ án thì các cơ quan tiến

hành tố tụng ở cấp sơ thẩm đã có những

quyết định cần thiết để không áp dụng thủ

tục rút gọn đối với vụ án này nữa;

+ Nếu có sai lầm ở cấp sơ thẩm thì việc

làm rõ để sửa chữa những sai lầm đó cũng

không mất nhiều thời gian do những điều

kiện áp dụng thủ tục rút gọn cho phép nhanh

chóng xác định các tình tiết thực tế của nó.

Mặt khác, nếu có sự vi phạm nghiêm trọng

quy định của BLTTHS, hội đồng xét xử phúc

thẩm có thể huỷ bản án, quyết định sơ thẩm

để điều tra, xét xử lại theo thủ tục thông thường.(1)

Về quan điểm thứ nhất, cũng là quy định

của BLTTHS, không cho phép áp dụng thủ

tục rút gọn đối với việc xét xử phúc thẩm đối

với mọi vụ án là thể hiện sự thận trọng trong

việc áp dụng thủ tục rút gọn, tuy nhiên theo

chúng tôi là quá hạn chế. Về mặt lí luận cũng

như thực tiễn xét xử đều cho phép nhận định

có những trường hợp, việc kháng cáo của bị

cáo không làm cho tính chất của vụ án trở nên

* Giảng viên chính Khoa luật hình sự

Trường Đại học Luật Hà Nội